Brochure booklet type - new design 1.1 Turkish
advertisement
BMMYK BM MÜLTECİ AJANSI KIBRIS İçerik Leƨoşa Şubat 2014 BMMYK Kıbrıs P.O. Box 21642 1590 Nicosia www.unhcr.org.cy Misyonumuz 4 Mülteciler kimlerdir? 5 Mülteciler neden korunmaya ihtiyaç duyar? 5 Mültecileri kim korur? 6 BMMYK ve 1951 Sözleşmesi 6 Kıbrıs’ta BMMYK Ilk Yıllar 7 Şimdiki Odak 8 İşbirliği İçerisinde Çalışmak Mülteci Trendleri En sık sorulan sorular 9 10 11-14 BİRLEŞMİŞ MİLLETLER MÜLTECİLER YÜKSEK KOMİSERLİĞİ (BMMYK) KIBRIS TEMSİLCİĞİ MİSYONUMUZ BMMYK’nın tüzüğünün odak noktası korumaktır. Korumak, en basit şekliyle, etkilenen insanların en temel haklarının yenilenmesi sorumluluğudur: en azından yaşama hakkı, işkence ya da ayrımcılığa maruz kalmamaları, insan onuruna ve ailelerinin korunmasına saygıyı sağlamaktır. Korumak aynı zamanda bu haklar ve diğer haklardan makul bir şekilde faydalanmak için söz konusu sorunlara kalıcı çözümler beklerken etkin ortam yaratmaktır. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) ofisi Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 1950 yılında yan organı olarak Birleşmiş Milletler Tüzüğünün 22. maddesi çerçevesinde yine Birleşmiş Milletlerin himayesinde mültecilere uluslararası koruma sağlamak ve devletlerle birlikte sorunlara kalıcı çözümler aramak için eşsiz ve özel bir rol edinmiştir. BMMYK’nın yasal yetki alanında bulunan mülteciler kendi ülkeleri dışında olup, zulüm ve geri dönme korkusu içindedirler. Son birkaç on yılda, BM Genel Kurulu korunmaya ve yardıma muhtaç diğer grupları da kapsayacak şekilde BMMYK’nın yetkilerini çoğaltmıştır. Bu grupların içerisinde memleketlerine geri dönen mülteciler, ülkesinde yerinden edilmiş kişiler ve vatansız kişiler bulunuyor. 4 MÜLTECİLER KİMDİR? 1951 Sözleşmesinin 1 A maddesinin Mültecilerin Statüsüne istinaden, mülteci: “ırkı, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi düşünceleri yüzünden, zulme uğrayacağından haklı sebeplerle korktuğu için vatandaşı olduğu ülkenin dışında bulunan ve bu ülkenin korumasından yararlanamayan, ya da söz konusu korku nedeniyle, yararlanmak istemeyen; yahut tabiiyeti yoksa ve bu tür olaylar sonucu önceden yaşadığı ikamet ülkesinin dışında bulunan, oraya dönemeyen veya söz konusu korku nedeniyle dönmek istemeyen kişilerdir. Kimse mülteci olmayı seçmez MÜLTECİLER NEDEN KORUNMAYA İHTİYAÇ DUYAR ? Devletler normalde temel insan haklarını ve vatandaşların fiziksel güvenliğini garanti altına alır. Devletler bunu yapamadığında veya yapmak istemediğinde, bireylerin insan hakları ihlalleri gibi ciddi sorunlar ortaya çıkabilir ve bireyler başka bir ülkede güvenlik bulmak için evlerini, çevrelerini ve ailelerini bırakmak zorunda kalırlar. Tanımı gereği mültecilerin kendi devletleri tarafından korunmadığı durumlarda uluslararası birlik bu bireylerin haklarını ve fiziksel güvenliğini sağlamak için adımlar atar. 5 MÜLTECİLERİ KİM KORUR ? Mültecilerin korunması devletlerin birincil sorumluluğudur. 1951 Sözleşmesini imzalayan bütün ülkeler kendi sınırları içerisinde mültecileri korumak ve onlara uluslararası standartlarına uygun şekilde davranmak zorundadır. Uluslararası standartlarda BMMYK'nın temel görevi devletlerin farkındalığını sağlamak ve mültecileri ve sığınma arayışındaki kişileri korumak için kendi yükümlülükleri doğrultusunda hareket etmektir. Fakat BMMYK uluslar üstü bir kuruluş değildir ve devlet sorumlulukları için vekil olarak kabul edilemez. Bu durumda BMMYK’nın görevi devletlere tamamlayıcı olmaktır ve bu bağlamda aşağıdaki görevleri yerine getirerek mültecilerin korunmasında katkıda bulunmaktır: • Mülteci sözleşmelerinin ve kanunlarının etkin uygulanmasını teşvik etmek; • Mültecilere uluslararası kabul görmüş standartlara uygun hukuki çerçevede davranılmasını sağlamak; • Mültecilere sığınak verilmesini sağlamak ve zorla hayatlarının ve özgürlüklerinin tehlikede olacağı ülkelere gönderilmemelerini sağlamak; • 1951 Sözleşmesindeki tanımı gereği ve diğer bölgesel belgelere istinaden bireylerin mülteci olup olmadıklarını belirlemek için uygun prosedürler geliştirmek; • Mültecilerin durumlarına kalıcı çözümler aramak. Ölüm sırasının bizde olduğunu hissettik. Ama ölmek istemiyorduk. Bu yüzden terk etmeye karar verdik.” Sahar, 25, Lübnan’da bir Suriyeli mülteci BMMYK VE 1 9 5 1 SÖZLEŞMESİ BMMYK mülteci statüsü ve 1967 protokolüne ilişkin 1951 Sözleşmesinin koruyucusu olarak hizmet vermektedir. Sözleşmeyi imzalayan devletler BMMYK ile işbirliği yaparak sözleşmede tanımlanan mülteci haklarına saygı duyulması ve korunmasını sağlaması beklenmektedir. Bunlar: • Zulüm veya zulüm korkusu olan bir yere geri gönderilmeme hakkı (Geri göndermeme ilkesi); • Bu korumada ayrımcılığa uğramama hakkı; • Ülkeye yasadışı giriş yapılması veya bulunması sonucu sığınak amaçlı olması halinde zulümden kaçan bireylerin diğer ülkelere girişinin normal (yasal) biçimde olmasının beklenilmemesi gerektiğinden ceza almama hakkı; • Ulusal güvenliği veya kamu düzenini korumak için belirtilen istisnai durumlar haricinde, sınır dışı olmama hakkı. 6 • Kabul edilir minimum koşullarda yaşama hakkına dahil olan: hareket özgürlüğü, eğitim hakkı, gelir getirici bir iş veya serbest meslek hakkı, kamu yardımı ve sağlık tesislerine erişim, mülkiyet satın alıp satmak, kimlik ve seyahat belgelerini almak. Sözleşmeyi imzalayan devletlerde yurttaşlıkla ilgili yasal ve idari engellerin azaltılması ile mültecilerin vatandaşlığa daha kolay erişmesi ve etkin bir şekilde mültecilerin aileleriyle bir araya gelmesini desteklemesi bekleniyor. K IBRIS ’ TA BMMYK İlk Yıllar BMMYK Kıbrıs’ta Ağustos 1974’te BM Genel Sekreterinin talebi üzerine Temmuz-Ağustos 1974 olayları sonucu kendi ülkelerinde yerlerinden olmuş Kıbrıslıları korumak ve yardım sağlamak amaçlı kurulmuştur. Yıllar geçtikçe, BMMYK, Türk ve Rum Toplumları ile çalışarak çeşitli yardım programları ve iki toplumlu projeler gerçekleştirerek her iki toplumdan kendi ülkelerinde yerlerinden olmuş kişilere fayda sağlamış. Ulusal Sığınma Mevzuatının olmaması ve gerekli kurumsal düzenlemeler ve kapasite eksikliklerinin olmasından dolayı, diğer ülkelerden iltica eden sığınmacıların mülteci statüsü için fonksiyonel sorumlulukları ve başvuru işlemlerini yapmak BMMYK tarafından üstlenildi. 1998 yılında, BMMYK kendi ülkelerinde yerlerinden olmuş kişilerle ilgili bütün programları, diğer gelişimden sorumlu BM kuruluşlarına devretti. 2002 yılında Kıbrıs Cumhuriyeti Hükümeti adaleti sağlamak adına bütün sorumluluğu devraldı. O zamana kadar, Ulusal Mülteci Mevzuatı kabul görmüş ve sığınma prosedürleri BMMYK’nın teknik yardımı ile sağlanmıştır. AB müktesebatı uygulamasına ara verilmiş olan Kıbrıs’ın kuzeyinde, BMMYK ihtiyacı olan insanlara uluslararası koruma ve yardım sunmaya devam etmektedir. Source PIO Cyprus 7 Mevcut Odak Şu an BMMYK’nın Kıbrıs Cumhuriyeti’ndeki birincil hedefi, uluslararası standartlar doğrultusunda mülteci koruma sistemini yerleştirmek adına devlete yasal mevzuat, prosedür ve kapasitesini geliştirmesi ve güçlendirmesi için katkıda bulunmaktır. BMMYK yetkililer ile işbirliği yaparak uluslararası korumaya muhtaç olan kişilerin ülke ve sığınma prosedürlerine olan erişim haklarının ihlal edilmemesini sağlamaktadır. Buna ilaveten, ulusal yasal mevzuatların yorumlanmasının ve uygulanmasının devletin mülteci ve sığınmacılara ilişkin uluslararası yasal mükellefiyetleriyle uyum sağladığını; ulusal sığınma mevzuatındaki boşlukların makul derecede giderildiğini; göç yönetim politikaların koruma hassasiyeti taşıdığını ve mülteci statüsü belirleme işlemlerinin adil, etkili ve yeterli olduğunu ve ulusal güvenlik standartları ile uyumlu olduğunu sağlamaktadır. Bu bağlamda BMMYK’nın esas aktiviteleri aşağıdaki hedefler doğrultusunda savunma ve kapasite geliştirmektir: • İlgili yasa tasarıları oluşturulurken uzman görüşü sağlayarak mültecileri ve sığınmacıları etkileyen yasaları etkilemek, buna AB direktiflerinin aktarılarak Ortak Avrupa Sığınmacı Sistemin oluşturulması da dâhildir; • Mülteci statüsü belirleme prosedürlerini ve kaliteli karar alma süreçlerini güçlendirmek için teknik destek, hukuki danışma ve bu çerçevede destek sağlamak; • Mülteci haklarına saygı ve özellikle sosyal, ekonomik, medeni ve siyasi haklar bakımından mültecilere olan davranış standartlarını izlemek ve yükseltmek; • Devlet ve sivil toplumdaki paydaşlara, mülteci hakları, sığınmacıları kabul koşulları, uzun vadeli çözümler, çocukların koruma altına alınması gibi temel koruma eğitimleri sağlamak; • Uluslararası koruma ve yerinden etme sorunları ile ilgili topluma bilgi ve eğitim sağlayarak farkındalığı arttırma, mülteci ve sığınmacılara yönelik toplumsal davranış biçimlerini olumlu yönde geliştirmek ve dolayısıyla sığınma düzenlemelerini iyileştirmek; • Mültecilerin Kıbrıs toplumunun sosyal, ekonomik ve kültürel dokusu ile bütünleşmesini sağlama bakımından başarılı uygulamaları geliştirmek ve teşvik etmek. 8 İşbirliği İçinde Çalışmak Kıbrıs’ta ve BMMYK’nın faaliyet gösterdiği tüm ülkelerde, mülteciler, sığınmacılar ve örgüte göre güvenliği tehdit altında olan diğer kişilere uluslararası koruma sağlamak ve örgütün emirnamesini yerine getirmek için geliştirilen stratejilerin temel taşını işbirliği oluşturmaktadır. Koruma sağlamadaki merkezi konumunu göz önünde bulundurduğumuzda şüphesiz Devlet BMMYK’nın esas ortağıdır. Geçen yıllar boyunca, BMMYK, özellikle içişleri, dışişleri, adalet, eğitim ve çalışma ve sosyal güvenlik bakanlıkları olmak üzere, bir takım bakanlıklarla işbirliğini güçlendirmiştir. BMMYK ayni zamanda bir takım yerel sivil toplum örgütleri ve sivil toplumun üyeleri ile faydalı bağlantılar kurmuştur. Şu an BMMYK’nın iki sivil toplum örgütü ile özel ortaklık anlaşması mevcuttur: Future Worlds Centre, Kıbrıs Cumhuriyeti’ndeki mültecilere ve sığınmacılara ücretsiz hukuki ve sosyal danışmanlık hizmeti sunmaktadır. Adres: 5 Promitheos, 1065 Nicosia, Cyprus Tel.: +357 22 87 3820 - Fax: +357 22 87 3821 Websitesi: www.futureworldscenter.org ● E-mail: [email protected] Mülteci Haklar Derneği, Kıbrıs’ın kuzeyindeki sığınmacıların koruma ihtiyaçlarını yerine getirmek adına BMMYK ‘ya destek veren Kıbrıslı Türk bir STK. Adres: 14 Eti Sokak, Necipoglu Apartmanı, Kat 1 Daire 2, Kumsal, Leoşa, Kıbrıs Tel.: +90 392 22 84 910 - Fax: +90 392 22 84 935 Websitesi: www.mhdkibris.org ● E-mail: [email protected] 9 Kıbrısta Mülteci Trendleri Siginma Basvurulari 2003-2013 Kisi Sayisi 12000 10000 8000 6000 4000 2000 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Yil 2013 Sığınma başvuruları Kararlar 2003-2013 1% İlk 10 Milliyet 1. Suriye 3% 2. Irak 3. Mısır 4. Bangladeş 5. Viet Nam 6. Sri Lanka 96% Refugee Mü l teciStatus Statüsü 7. Iran I k i nci l Koruma Subsidiary Prot ection 8. Pakistan Refusals/Closures R e t/ Ka pa til an 9. Hindistan 10. Filipinler Kisi Sayisi Y il Sonunda Karar Bekleyen Basvurular 14000 12000 10000 8000 6000 4000 2000 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Yil 10 EN SIK SORULAN SORULAR Neden mülteciler diğer göçmenlerden farklı muamele görmeli? Mülteciler göçmenlerden önemli ölçüde farklı oldukları için uluslararası hukukta farklı muamele görmektedir. Bir göçmen kendi iradesiyle ülkesini daha iyi bir hayat arayışında terk eder. Eve dönmeyi tercih ettiği takdirde devletinin korumasından faydalanmaya devam eder. Mülteciler ise hayatlarını kurtarmak veya özgürlüklerini muhafaza etmek için kaçmak zorunda bırakılır ve ardından gelişen koşullarda güvenli bir şekilde evlerine dönemezler. Dolayısıyla uluslararası korumaya muhtaçtırlar. Sığınmacı kimdir? Kişiler başka bir devletin koruması arayışında ülkelerinden kaçtıklarında, genelde birey olarak o devletin sığınma prosedürlerine uygun sığınma hakkı için başvurmak zorundadır. Başvuruları son kararı beklerken bu kişiler sığınmacı statüsüne sahiptir. Her sığınmacıya nihai olarak mülteci statüsü (veya başka bir koruma) verilmeyebilir, fakat her mülteci ilk etapta bir sığınmacıdır. Kimin mülteci olduğuna kim karar verir? Devletler sığınmacıların mülteci olarak nitelendirilebileceğini veya ulusal sığınma mevzuatlarına ve 1951 Mülteci Sözleşmesinin ve 1967 Protokolünün norm ve standartlarına göre herhangi bir koruma atfedilebileceğini tespit etmek için statü belirleme prosedürleri oluşturmaktadır. BMMYK ayrıca mülteci yasalarını geliştirmek ve mültecileri korumak için tavsiyelerde bulunabilir ayrıca 1951 sözleşmesini ve 1967 Protokolünün uygulanmasını takip eder. BMMYK devletlerin birçok koşulda zulmü kayıt altına almanın ne kadar zor olduğunun bilinci ile hareket etmelerini ve hızlı, esnek ve liberal süreçler yerleştirmelerini savunmaktadır. BMMYK’nın Yürütme Kurulu bu bağlamda bağlayıcı olmayan kurallar koymaktadır ve birimin ‘Mülteci Statüsünü Belirlemede Kullanılacak Ölçütler ve Prosedürler Üzerine El Kitabı’ 1951 Sözleşmesinin yetkili yorumlaması olarak kabul edilmektedir. Bir ülke koruma talebinde bulunan bir kişinin topraklarına girişini reddedebilir mi? Koruma arayışında olan bir mültecinin bir ülkeye girişi engellenmemelidir. Ayni şekilde zorla bir mülteci zulüm göreceği ülkeye gönderilemez. Non-refoulement prensibi - Mültecilerin canlarının veya özgürlüklerinin tehlikede olduğu ülkeye geri gönderilmesini men etme – sadec e 1951 S özleşmes ine veya 1967 Protokolüne t araf olan devlet ler değil bu sözleşmelere taraf olmayan devletler için de geçerlidir. 11 Avrupa ülkeleri gibi, sığınma talebinde bulunanlarla dolup taşan başka ülkeler de var mı? Avrupa’nın bazı ülkeleri de dahil olmak üzere tüm dünyadaki ülkeler, sığınma talebinde bulunanlarla dolup taştıklarını düşünmektedir. Birçok bölgede son yıllarda rakamların arttığı doğru olsa da devletlerin bu konudaki endişeleri tartışılır. Sonuç olarak Afrika, Ortadoğu ve Asya’da birçok ülke – gelişmiş ülkelerden çok daha az ekonomik kaynağa sahip devletler – çok daha uzun süreliğine daha fazla mülteci kabul etmektedir. Bir ülke, sığınma başvurusunda bulunan suçluları ve teröristleri korumak zorunda mıdır? Hayır. Sözleşme sadece mülteci statüsü için geliştirilen kriterler içinde olan kişileri korumaktadır. Bazı kategoriler bu korumayı öngörmüyor, bunlara barışa karşı suç işleyen, savaş suçu işleyen, insanlığa karşı suç işleyen veya sığınma ülkesinin dışında ciddi bir siyasi suç işleyen veya Birleşmiş Milletlerin prensip ve amaçlarına ters hareket eden kişiler de dâhildir. İkincil Koruma nedir? İkincil Koruma Mülteci Statüsünü tamamlayıcı bir koruma şeklidir. Bu koruma şekli 1951 Sözleşmesi kapsamına girmeyen, fakat uluslararası korumaya muhtaç olan kişilerdir. Örneğin, silahlı çatışma veya genel şiddetten kaçan kişiler bu kategoriye dâhil olabilir. BMMYK İkincil Koruma sağlama önlemlerinin mevcut küresel mülteci koruma rejimini baltalama değil güçlendirme amacı ile uygulanması gerektiği inancındadır. BMMYK ayrıca, İkincil Korumadan yararlanan kişilere 1951 Sözleşmesine göre mülteci statüsünü kazanan kişiler ile eşit şekilde sivil, politik, sosyal ve ekonomik hakların sağlanmasını da savunmaktadır. Bir Mültecinin sahip olduğu haklar nelerdir? Mültecilerin genel itibari ile insanlıklarından kaynaklanan hakları vardır ve daha doğrudan ve özel olarak durumlarından kaynaklanan hakları vardır. İnsan hakları tüm insanlar için geçerlidir. Sığınmacılar ve Mültecilerin uluslararası insan hakları hukuk uygulamalarının emrettiği standartlar açısından gördükleri muamelenin diğer kişilerden hiçbir farkı olmamalıdır. Her toplumda uygulanan, bu toplumlara milliyet veya daimi ikametgâh ile bağlı olmamalarına bakılmaksızın, en basit korumalardan faydalanma hakları vardır. Mültecilerin kendilerini buldukları çok özel durumları göz önünde bulundurursak, 1951 sözleşmesinde ve 1967 Protokolünde tespit edilen ve özellikle mültecilerin yararlanabilecekleri insan hakları enstrümanları mevcuttur. 12 Mültecinin ne gibi yükümlülükleri vardır? Mülteciler iltica ettikleri ülkenin tüm yasalarına, kurallarına ve kamu düzeninin idamesi için gerekli tüm önlemlere uymakla yükümlüdürler. Devletlerin Sığınma Sistemlerinin yaygın istismarı var mı? Son yıllarda birçok devlet, sığınma prosedürlerinin mültecilik ile bağlantısı olmayan sebeplerden dolayı göç eden kişiler tarafından gerçek veya algılanan şekilde suistimal edilmesiyle başa çıkmak zorunda. Devletlerin sığınma sistemlerinin kötüye kullanılmamasını sağlamak için meşru sebepleri vardır. Zorluk mültecilerin korunma ihtiyaçları ile devletlerin sığınma sistemlerinin ‘de facto’ olarak kötüye kullanılmasını önlemek ve devletlerin meşru menfaatleri arasında doğru denge kuran sığınma sistemleri sağlamaktır. Adil ve etkin sığınma prosedürleri, sığınma sistemlerinin kötüye kullanılması sorununa hitaben en uygun mekanizmayı sağlamaktadır. Prosedürleri sıkmak veya zorlaştırmak veya gerekli koruma tedbirlerini azaltmak sığınma sisteminin suiistimaline doğru bir tepki değildir. Ayni zamanda, sığınma sisteminin suistimali veya kötüye kullanımı prosedürlerin sonunda mülteci statüsünün ret oranıyla da ölçülemez. BMMYK ile 1951 Mülteci Sözleşmesi’nin arasındaki bağ nedir? BMMYK Sözleşmenin ve Protokolü’nün koruyucusu olarak hizmet etmektedir. Devletlerden protokolde belirtildiği üzere mültecilerin haklarına saygı duyulması ve korunması için BMMYK ile işbirliği içerisinde olunması beklenmektedir. 1951 Mülteci Sözleşmesi bugün hâlâ geçerlimi? Evet. İlk başta İkinci Dünya Savaşının sonrasında Avrupa ve Doğu – Batı gerginliklerinin ardından yaşananlar ile başa çıkabilmek için kabul edilmişti. Fakat sonraki onyıllar boyunca mülteci sorunları daha da yaygınlaşmıştır ve dünyanın tüm köşelerini kapsayacak şekilde menşe ülkeler farklılaşmıştır. Buna ilaveten son zamanlarda menşe ülkelerden kaçma sebeplerinin çeşitliliği artmıştır ve bu sebepler çetrefilli hal almıştır. Mülteci akınlarında önemli değişiklikler kaydedilmiştir, gelişen ve mültecilerinin bakım veya kabulü açısından daha az güçlü olan ülkelere yönelik oransız bir yük aktarımı olmuştur. Bunlar son yılların küresel mülteci konumundaki basit değişiklikleri oluşturmakta ise de bunlar hiç bir şekilde 1951 Mülteci Sözleşmesinin geçerliliğini sorgulamamaktadır. Sözleşme onlarca milyon kişinin farklı durumlarda korunması açısından dirençli ve esnek olmuştur. Bireyler eziyet ve zulüm gördükçe, sözleşmeye ihtiyaç duyulacaktır. Mülteci statüsü ebedi mi? Mülteci olma durumu daimi değil ve daimi olmamalı. Mülteci koşullar uygun olunca kendi iradesiyle ülkesine onurlu ve güvenli şekilde ülkesine geri döner veya sığındığı 13 ülkede veya üçüncü ülkede yeni bir toplum içerisinde çözüm bulur. Birçok sürgün edilmiş toplumlar, doğal olarak en kısa zamanda anavatanlarına geri dönmek ister. Fakat gönüllü olarak ülkelerine geri iadenin mümkün olmadığı durumlarda, koruma maksatları bakımından hedef ilk sığındıkları ülkelerde mültecilerin entegrasyonlarını sağlamak veya başka şartlarda üçüncü ülkelere yeniden yerleştirmek olur. Bu durumlarda 1951 Sözleşmesi, taraf devletlerin mültecilerin yurttaşlıklarına kabulünü emretmektedir. Geçici koruma nedir? Devletler ani bir insan akımı ile yüzleştiklerinde bazen ‘geçici koruma’ statüsü vermektedir. Örneğin 1990 yıllarında eski Yugoslavya’daki çatışma esnasında genel sığınma prosedürleri fazla yoğunluktan boğulmuştu. Bu gibi durumlarda insanlar hızlıca güvende oldukları ülkelere kalıcı sığınma garantisi olmadan erişebiliyor. Dolayısıyla ‘Geçici Koruma’ bazı koşullarda hem devletlerin hem de sığınmacıların menfaatleri doğrultusunda çalışabilir. Fakat bu tarz koruma sadece tamamlayıcı bir unsur olarak algılanabilir ve 1951 Mülteci Sözleşmesinin sunduğu geniş korumanın yerini alamaz. Vatansız kişi kimdir? Vatansız kişi, hiç bir devlet tarafından vatandaş olarak görülmeyen kişidir. Birçok Vatansız kişi durumlarının altında yatan dışlayıcı politikalardır. BMMYK’nın tahminlerine göre, onlarca gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde yaklaşık 12 milyon kişi vatansızdır. Kesin sayılar ise bilinmemektedir. Eğitim, sağlık hizmeti, çalışma ve hukukta eşitlik gibi birçok hakkın temelinde milliyet tanımlamasının olmasından dolayı, vatandaşlığı olmayan kişiler – yani ‘vatansız’ kişiler – dünyanın en savunmasız kişilerini oluşturmaktadır. Onlar yasal bir belirsizlik içinde yaşıyorlar. Vatansız kişiler bazen mülteci olsa da, bu iki kategori birbirinden ayrı ve farklıdır. Vatansız kişilerin yaşadığı koruma sorunlarına hitap edebilmek adına, özellikle mülteci olmayanlar için uluslararası toplum, 1954 Vatansız Kişilerin Statüsüne İlişkin Sözleşmeyi onaylamıştır. Ayrıca 1961 Vatansızlığın Azaltılmasına Dair Sözleşme mevcuttur. Kıbrıs Cumhuriyeti bu sözleşmeleri imzalamayan ender AB ülkelerinden biridir. Ülkesinde Yerinden Edilmiş Kişiler (ÜYEK’ler) kimdir? Ülkesinde Yerinden Edilmiş Kişiler (ÜYEKl’er) insanoğlunun sebep olduğu sebeplerden (savaş gibi) veya doğal afetlerden dolayı evlerini terk etmek zorunda kalan kişilerdir, fakat mültecilerden farklı olarak bunu yaparken ulusal bir sınır geçmek zorunda kalmamıştır ve kendi devletlerinin ulusal sınırları içerisinde kalmıştır. BMMYK’nın orijinal emirnamesi ÜYEK’leri özel olarak kapsamamaktadır. Fakat BMMYK’nın Yerinden Edilme konusundaki uzmanlığından dolayı, yıllardır milyonlarca ÜYEK’i korumakta ve yardım etmektedir. Bugün dünyada yaklaşık 30 milyon ÜYEK olduğu tahmin edilmektedir. 14 Binlerce Suriye’li Dicle Nehri’nin üzerinden geçen köprüden Irak’a geçerken. ©UNHCR/G.Gubaeva 15 BMMYK UMUTSUZ 1 TEK MÜLTECİNİN ÇOK FAZLA OLDUĞUNA İNANMAKTADIR YA SİZ? KIBRIS TEMSİLCİLİĞİ P.O. Box 25577, 1310 Nicosia Tel: +357 22 35 90 57/43 Fax: +357 22 35 90 37 E-mail: [email protected] www.unhcr.org www.unhcr.org.cy Facebook: unhcrcyprus Twitter: unhcrcyprus
