psikolojik bozuklukların tedavisi

PSİKOLOJİK
BOZUKLUKLARIN
TEDAVİSİ
PSİ154-PSİ162 Psikolojiye Giriş II






Psikolojik bozukluklar nasıl iyileştirilir?
Tedavi için uygun kişi kimdir?
En mantıklı tedavi yaklaşımı hangisidir?
Bir terapi biçimi diğerlerinden daha iyi
midir?
Herhangi bir tedavi gerçekten işe yarar mı?
Kişi “doğru” terapi türünü ve terapisti nasıl
seçer?
PSİ154-PSİ162 Psikolojiye Giriş II
Psikolojik rahatsızlıkları
iyileştirme yaklaşımları:

Psikolojik temelli




Biyolojik temelli


Psikoterapi
Psikolojik güçlüklerin bir hasta (danışan) ve uzmanın
girişimiyle ortadan kaldırılmaya çalışıldığı süreçtir.
Terapistdanışan --değişim
Psikolojik işlevde bulunmayı geliştirmede ilaçlar ve
diğer tıbbi işlemleri kullanma.
Eklektik yaklaşım

Psikolojik +biyolojik
PSİ154-PSİ162 Psikolojiye Giriş II
Doğru kişiden yardım alma





Klinik psikolog (PhD, Psikolog)
Psikolojik danışman (PhD)
Psikiyatrist (Uzman Dr.)
Psikoanalist (Uzm.Dr. veya psikolog)
Psikiyatrik sosyal hizmet uzmanı (Yük.Lis.)
PSİ154-PSİ162 Psikolojiye Giriş II
Psikolojik ve biyolojik temelli
tedavi yaklaşımlarının hedefleri
nelerdir?
Başlıca psikoterapi türleri nelerdir?
PSİ154-PSİ162 Psikolojiye Giriş II
Psikolojik Temelli Tedaviler
Tüm psikolojik yaklaşımlar, insanların davranışlarını
değiştirerek ve kendilerine, geçmişlerine, “şimdi”lerine
ve geleceklerine ilişkin daha iyi bir anlayış
kazanmalarına yardım etmeyi psikolojik sorunları
çözme veya tedavi yolu olarak görür.
PSİ154-PSİ162 Psikolojiye Giriş II
Başlıca dört terapi türü vardır:




Psikodinamik
Davranışçı
Bilişsel
İnsancıl
PSİ154-PSİ162 Psikolojiye Giriş II
PSİKODİNAMİK TEDAVİ

Freud



Anormal davranışın kaynağı: geçmiş
çatışmalar ve kabul edilemez bilinçaltı
uyaranların bilince çıkma olasılığıdır. Bu
nedenle kişi savunma mekanizmaları kullanır.
Kaygı (Anksyete)  Bastırma
Çözüm: Bilinçaltı çatışmaları bilince çıkarıp
çözme
PSİ154-PSİ162 Psikolojiye Giriş II
Psikoanaliz

Bilinçaltına ulaşma yolları

Serbest çağrışım


Hastalardan ilgili veya anlamlı olup olmadığını
dikkate almaksızın aklına gelenleri söylemeleri
istenir.
Rüya yorumlama
Görünür içerik
 Örtülü içerik

PSİ154-PSİ162 Psikolojiye Giriş II
Psikoanaliz

Direnç


Belirli hatıraları, düşünceleri ve
motivasyonları tartışmaya isteksizlik.
Transferans

Hastanın analistini geçmişteki anlamlı
diğerlerinin (ebeveyn veya sevgili) bir
simgesi haline getirip, o kişiye yönelik
duygularını terapiste yöneltmesi.
PSİ154-PSİ162 Psikolojiye Giriş II
Çağdaş psikoanaliz



Klasik psikoanaliz uzun ve pahalı
Zaman ve para sorunlarına çözüm 
yaklaşık 3 ay (20 seans)
Terapist Freud’dan daha aktif ve
yönlendirici
PSİ154-PSİ162 Psikolojiye Giriş II
DAVRANIŞSAL YAKLAŞIMLAR


Normal davranışlar da anormal davranışlar da
öğrenilir.
Anormal davranışlar gösterenler;



ya günlük yaşam sorunlarıyla başetmek için gereken
becerileri öğrenememiştir,
ya da pekiştirme nedeniyle kalıcı hale gelmiş yanlış
beceriler ve kalıplar edinmiştir.
Çözüm:

yeni davranışlar öğrenmeli
PSİ154-PSİ162 Psikolojiye Giriş II
Klasik koşullama yaklaşımları

Karşı koşullama


(aversive conditioning)
Değiştirilmesi istenen davranışla birlikte
rahatsız edici bir uyaran verilir.
Sistematik duyarsızlaştırma

Rahatlama ve korkuları basamaklandırarak
duyarsızlaştırma.
PSİ154-PSİ162 Psikolojiye Giriş II
Gerçek yaşamda klasik koşullama

Sistematik Duyarsızlaştırma
PSİ154-PSİ162 Psikolojiye Giriş II
Gözlemsel öğrenme ve
model alma

Diğerlerini, terapisti veya akranları
gözlemleme ve model alma
PSİ154-PSİ162 Psikolojiye Giriş II
Edimsel koşullama yaklaşımları

Jeton sistemi (token system)


İstenen davranışı yaptığında bir çeşit jeton ile
ödüllendirme
Sözleşme yapma

(contingency contracting)
Danışanın değiştirmek istediği davranışların
ve her hedefe ilişkin sonuçların listesi danışan
ve terapist arasında bir sözleşme olarak
imzalanır.
PSİ154-PSİ162 Psikolojiye Giriş II
Bilişsel yaklaşımlar


Tipik olarak öğrenme ilkelerini kullandığı için
Bilişsel-davranışçı yaklaşım
Akılcı-duygu terapisi


Bir kişinin inanç sitemini daha gerçekçi, akılcı
mantıklı bakış açıları geliştirecek şekilde yeniden
yapılandırmak
Bilişsel terapi

İnsanların kendileri ve dünya hakkındaki mantıksız
düşüncelerini değiştirmek. Terapist öğretmen
rolünde.
PSİ154-PSİ162 Psikolojiye Giriş II
İNSANCIL YAKLAŞIMLAR

Benlik/kendi sorumluluğu
Kendi davranışımızın kontrolü bizdedir
 Yaşamak istediğimiz hayat türlerini
seçebiliriz.
 Günlük yaşamda karşılaştığımız zorlukları
çözmek bize kalmıştır.
Terapist rehber

PSİ154-PSİ162 Psikolojiye Giriş II
Danışan merkezli terapi

Carl Rogers

Yönlendirmesiz danışmanlık

Hedef: insanları kendini gerçekleştirme
potansiyeline ulaştırmak
Koşulsuz olumlu bakış

PSİ154-PSİ162 Psikolojiye Giriş II
Varoluşçu terapi


İnsanların özgürlüğü ve potansiyeli olumlu
bir güçtür. Bu yoksa keder, korku, endişe...
Hedef: Özgür seçimin öneminin ve
yaşamları için seçim yapmadaki
alternatiflerinin farkına vardırma
PSİ154-PSİ162 Psikolojiye Giriş II
Gestalt terapisi


İnsanların düşünce, duygu ve davranışlarını
bir gestalt (bütün) olarak bütünleştirmeleri
gereklidir.
Bunu yapmanın yolu eski deneyimleri
incelemek ve geçmişte kaldığı halde
günlük ilişkileri etkileyen bitmemiş her işi
tamamlamaktır.
PSİ154-PSİ162 Psikolojiye Giriş II
GRUP TERAPİLERİ

Grup terapisi


İnsanların sorunlarını bir grupla birlikte
tartıştığı terapi
Aile terapisi

Ailenin bütününe her üyenin katkısına
odaklanan yaklaşım
PSİ154-PSİ162 Psikolojiye Giriş II
Psikoterapi işe yarıyor mu?

Terapi etkili mi?
En çok işe yarayanı hangi terapi?

Eklektik yaklaşım?!

PSİ154-PSİ162 Psikolojiye Giriş II
Bilişsel davranışçı
Davranış değiştirme
Sistematik duyarsızlaştırma
Transactional Analiz
Danışan-merkezli
Gestalt
Psikodinamik
50
60
70
80
Farklı terapi türlerinin tahmini etkiliği
PSİ154-PSİ162 Psikolojiye Giriş II
90
Biyolojik Tedavi Yaklaşımları
Tıbbi modeli kullanma
PSİ154-PSİ162 Psikolojiye Giriş II
İlaç terapisi




Antipsikotik ilaçlar
Antidepresan ilaçlar
Lityum
Antianksyete ilaçları
PSİ154-PSİ162 Psikolojiye Giriş II
Diğer tıbbi tedaviler

Elektrokonvülsif terapi

Beyin cerrahisi
(Psychosurgery)
PSİ154-PSİ162 Psikolojiye Giriş II
Toplum Psikolojisi


Toplumsal psikolojinin amacı: Psikolojik
bozuklukların görülme sıklığını en aza
indirmek
Kurumlardan çıkarma
(deinstitutionalization)
PSİ154-PSİ162 Psikolojiye Giriş II
PSİ154-PSİ162 Psikolojiye Giriş II