Türkiye`de Gözlükçülük - Türkiye Optik ve Optometrik Meslekler

1
MEMBER OF
2
Türkiye’de Gözlükçülüğün Tarihi
Gözlükçülük, Cumhuriyet öncesi
Osmanlı İmparatorluğu’nda kanunsuz
olarak uygulanmaktaydı.
3
Türkiye’de Gözlükçülüğün Tarihi
Dünya’da, gözlükçülük eğitiminin hızlı
gelişimi sonucu, Amerika Birleşik
Devletleri’nde 1904 yılında Optometri
Eğitimi’ne başlanmışken Türkiye’de
gözlükçülük; saatçilik, eczacılık,
kuyumculuk gibi meslekler ile birlikte icra
edilen bir yan uğraş durumunda idi.
4
Türkiye’de Gözlükçülüğün Tarihi
Cumhuriyetin ilanından sonra ülkenin
içerisine girmiş olduğu yeniden yapılanma
sürecinden gözlükçülük de payını almıştır.
1923 ile 1940 yılları arasında yapılan reformlar
içinde gözlükçülük mesleği ihmal edilmemiş,
mesleği düzenleyecek bir kanun hazırlığına
girişilmiştir.
5
Türkiye’de Gözlükçülüğün Tarihi
30.12.1940 tarih ve 3953 Sayılı
“Fenni Gözlükçülük Hakkında Kanun”
gözlükçülük mesleği ile ilgili ilk yasal
düzenlemeyi toplam 18 madde ile
gerçekleştirmişti.
6
Türkiye’de Gözlükçülüğün Tarihi
3958 Sayılı Kanun, gözlükçünün ve
gözlükçülüğün tanımını yapmış, mesleğin
icra şeklini ve meslekle ilgili yasakları
belirlemiştir. Ancak, kanunun uygulama
ayrıntılarını belirleyecek bir yönetmelik
çıkartılamamıştır.
Gözlükçülük mesleğinin yalnız ruhsatnameli
kişilerce icra edilebileceğinin belirtildiği
kanun ile Sağlık Bakanlığı tarafından
ruhsatname verilme şartları belirlenmiştir.
7
Türkiye’de Gözlükçülüğün Tarihi
3958 Sayılı Kanun ile;
a.
Bir gözlükçüde en az 4 yıl çalıştığını belgeleyenler girecekleri
sınavla,
b.
Sağlık Bakanlığı’nın açtığı kurslara katılarak girecekleri
sınavla başarılı olanlara ruhsatnameleri verilmiştir.
3958 Sayılı Kanun öncesi mesleği belgesiz olarak yapanlardan;
a.
En az iki seneden beri bir ticarethane veya eczanede
gözlükçülük yaptıklarını ispat edip, yapılan sınavda başarı
sağlayan,
b.
En az on sene önce gözlük satılan bir ticarethane açmış
olanlar ve eczanesinde gözlükçülük yaptıklarını ispat edenler
doğrudan kurs ve sınava tabi olmadan,
ruhsatlandırılmışlardır. Bu dönemde 103 kişi ruhsatname
8
almıştır.
Türkiye’de Gözlükçülüğün Tarihi
YIL
NÜFUS
RUHSAT
KİŞİ BAŞINA
1940
18.000.000
103
175.000 kişiye bir gözlükçü
1950
21.000.000
103+64=167
126.000 kişiye bir gözlükçü
1960
25.000.000
167+144=311
90.000 kişiye bir gözlükçü
1970
36.000.000
311+340= 651
55.000 kişiye bir gözlükçü
1980
45.000.000
651+946=1597
28.000 kişiye bir gözlükçü
1988
51.000.000
1597+1009=2606
19.500 kişiye bir gözlükçü
1992-1993
57.000.000
2606+2018=4624
12.400 kişiye bir gözlükçü
9
Türkiye’de Gözlükçülüğün Tarihi
Yüksek Öğretim Kurulu, 1989 tarihinde
üniversitelerimizde ön lisans seviyesinde
Optisyenlik Programları’nın açılması
kararını almıştır.
1992 yılında Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
bünyesinde ilk Optisyenlik Programı
eğitime başlamıştır.
10
Türkiye’de Gözlükçülüğün Tarihi
1992 senesinde başlatılan Optisyenlik Programı
Eğitimi sonucunda, 2004 senesine kadar
700 kişi Optisyenlik Diploması almaya
hak kazanmıştır.
Ancak, bu mezunlar 12 yıl içerisinde kanunda
bir değişiklik yapılmadığı için mesleklerini
icra edememişlerdir.
11
Türkiye’de Gözlükçülük
22.06.2004 tarihinde kabul edilen 5193 Sayılı
Optisyenlik Hakkında Kanun ve aynı kanunun
Yönetmeliğinin yürürlüğe girmesiyle meslek,
kurs ve sınavla ruhsatlandırma yerine
üniversite eğitimi temeline oturtularak çağdaş
bir çehre kazanmıştır.
12
Türkiye’de Gözlükçülük
Bu yeni Kanunun yürürlüğe girmesiyle,
1992-2004 yılları arasında üniversitelerimizde
optisyenlik eğitimi almış 700 Optisyen de
mesleklerini icra etme haklarını kazandılar.
13
Türkiye’de Gözlükçülük
5193 sayılı Optisyenlik Hakkında Kanunun Geçici
3. Maddesi 4 yıl boyunca bir optisyenlik
müessesesinde çalışmış ve lise mezunu olan
belgesiz gözlükçülere üniversitelerde düzenlenen
kurslar aracılığıyla ruhsatname alma hakkı
kazandırdı. Bu kurs ve sınavlar sonucu 1.345 kişi
daha kursları başarıyla bitirerek gözlükçülük
ruhsatnamelerini almıştır.
Bu kursta aşağıda gösterilen müfredat planına göre
eğitim verildi. Göreceğiniz üzere bu kurs aracıyla
gözlükçülerde çağdaş ve teknik bir eğitim alma
14
fırsatını yakaladılar.
Türkiye’de Gözlükçülük
GÖZLÜKÇÜLÜK KURSU MÜFREDAT PROGRAMI
A) Teorik Eğitim
1- Fizik-Fizik Optik-Geometrik Optik
72 saat
2- Gözün Anatomisi ve Fizyolojisi
20 saat
3- Halkla İlişkiler ve Meslek Etiği
18 saat
4- Optik Aletler
20 saat
5- Göz Hastalıkları
26 saat
6- Gözlükçülük Teorik
134 saat
7- Görme Optiği ve Refraksiyon
36 saat
8- Kontakt Lensler
26 saat
9- İlk Yardım
14 saat
10- Seminer
10 saat
B) Pratik Eğitim
90 saat / Toplam 466 saat
15
Türkiye’de Gözlükçülük
Türkiye genelinde optisyen / gözlükçü sayısı
Sağlık Bakanlığı ruhsatnameli 4.624 kişi
Son Kanunun kursiyerleri
1.345 kişi
Üniversite mezunu Optisyenler 700 kişi
--------------Toplam
6.169 kişi’dir.
Türkiye nüfusu 72 milyon
Toplam Optisyen/Gözlükçü sayısı
Optisyenlik müessesesi sayısı
6.169
3.780
16
Türkiye’de Gözlükçülük
Türkiye’de Optisyenlik Müessesesi Dağılımı
Marmara Bölgesi
19.000.000 Nüfus
1331 OM
14.280 kişiye 1 OM
Ege Bölgesi
9.500.000 Nüfus
615 OM
15.450 kişiye 1 OM
İç Anadolu Bölgesi
12.000.000 Nüfus
822 OM
14.600 kişiye 1 OM
Akdeniz Bölgesi
9.000.000 Nüfus
477 OM
18.870 kişiye 1 OM
Karadeniz Bölgesi
8.500.000 Nüfus
291 OM
40.300 kişiye 1 OM
Doğu Anadolu
Bölgesi
7.000.000 Nüfus
122 OM
57.380 kişiye 1 OM
Güneydoğu Anadolu Bölgesi
7.000.000 Nüfus
122 OM
57.380 kişiye 1 OM
17
Türkiye’de Gözlükçülük
Türkiye’de Optisyenlik Müessesesi Dağılımı
Marmara Bölgesi
14.280 kişiye
1 OM
İç Anadolu Bölgesi
14.600 kişiye
1 OM
Ege Bölgesi
15.450 kişiye
1 OM
Akdeniz Bölgesi
18.870 kişiye
1 OM
Karadeniz Bölgesi
40.300 kişiye
1 OM
Doğu Anadolu Bölgesi
57.380 kişiye
1 OM
Güneydoğu Anadolu Bölgesi
57.380 kişiye
1 OM
18
Türkiye’de Optisyenlik Eğitimi
YAŞANAN SORUNLAR
SHMYO’larının Optisyenlik programlarına METEB
kapsamında sınavsız geçiş sistemi uygulandığından büyük
sorunlar yaşanmaktadır.
Optisyenlik programına gelen öğrenciler;
Sağlık Meslek Liseleri Tıbbi Sekreterlik ve Tıp Sekreterliği ve
Endüstri Meslek Liseleri Tıp Elektroniği programlarından
gelmektedirler.
Bu meslek liselerinde okutulan bu programlar sözel
ağırlıklıdır. Oysa SHMYO Optisyenlik programında eğitim ve
öğretim sayısal ağırlıklıdır.
19
Türkiye’de Optisyenlik Eğitimi
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
1. Öneri: Optisyenlik programı METEB kapsamından çıkarılır ve
ÖSS sınavı ile eğitim hakkı kazanılır.
2. Öneri: Optisyenlik programı METEB kapsamında devam eder;
ancak kontenjanda, Lise öğrencilerinden en yüksek bitirme puanı
alan öğrenciler için %10 pay ayrılır. %90 kontenjan ÖSS
üzerinden doldurulur.
3. Öneri: Meslek Liseleri müfredatına Lise düzeyinde optisyenlik eğitimi
konur. Mezunlarına Optisyen yardımcısı unvanı verilir. Bu programdan
mezun olan öğrenciler METEB kapsamında eğitimlerine devam eder.
4. Öneri: Gece Meslek Liseleri müfredatına optisyenlik eğitimi konur ve
gündüz optisyenlik müesseselerinde çalışanlar geceleri burada eğitim
alılar. Mezuniyetle beraber “Optisyen Yardımcısı” unvanı alırlar. Bu
öğrenciler de METEB kapsamında eğitimlerine devam ederler. 20
Türkiye’de Koruyucu Görme Sağlığı
Türkiye’de koruyucu görme sağlığı alanında
optisyen önemli bir meslek adamıdır.
Optisyenler, eğitimleri geliştikçe gerek optik
sanayinde gerekse teknolojik alanda gelişme
sağladıkları gibi ülke ekonomisine istihdam
alanında da önemli katkıda bulunmaktadırlar.
21
Türkiye’de Koruyucu Görme Sağlığı
Üniversitelerimizin optisyenlik eğitimlerini
geliştirmelerine paralel olarak
mevcut gözlükçülerin eğitimlerinin
güncel hale getirilmesi, halkımızın koruyucu
görme sağlığı alanında daha sağlıklı hizmet
almasını sağlayacaktır.
22
Türkiye’de Koruyucu Görme Sağlığı
Türkiye’de Göz Doktoru Dağılımı
Toplam göz doktoru sayısı 3.500 kişidir.
Aktif göz doktoru sayısı
2.377 kişidir.
Aktif göz doktoru dağılımı
Sağlık Bakanlığı’na bağlı hastanelerde çalışanlar
1221
Üniversite hastanelerinde çalışanlar
326
Özel hastanelerde ve serbest çalışanlar
830
TOPLAM
2377
23
Türkiye’de Koruyucu Görme Sağlığı
Türkiye’de Göz Doktoru Dağılımı
Marmara Bölgesi
19.000.000 Nüfus
750 Göz Doktoru
25.300 kişiye 1 GD
Ege Bölgesi
9.500.000 Nüfus
405 Göz Doktoru
23.400 kişiye
1 GD
İç Anadolu Bölgesi
12.000.000 Nüfus
505 Göz Doktoru
23.750 kişiye 1 GD
Akdeniz Bölgesi
9.000.000 Nüfus
285 Göz Doktoru
31.500 kişiye 1 GD
Karadeniz Bölgesi
8.500.000 Nüfus
203 Göz Doktoru
41.850 kişiye 1 GD
Doğu Anadolu
Bölgesi
7.000.000 Nüfus
121 Göz Doktoru
57.850 kişiye 1 GD
Güneydoğu Anadolu Bölgesi
7.000.000 Nüfus
108 Göz Doktoru
64800 kişiye 1 GD
24
Türkiye’de Koruyucu Görme Sağlığı
Türkiye’de Göz Doktoru Dağılımı
Ege Bölgesi
23.400 kişiye
1 GD
İç Anadolu Bölgesi
23.750 kişiye
1 GD
Marmara Bölgesi
25.300 kişiye
1 GD
Akdeniz Bölgesi
31.500 kişiye
1 GD
Karadeniz Bölgesi
41.850 kişiye
1 GD
Doğu Anadolu Bölgesi
57.850 kişiye
1 GD
Güneydoğu Anadolu Bölgesi
64.800 kişiye
1 GD
Göz Hekimlerimizin sayısal eksiklikleri ve bölgesel dağılımlarının
dengesizliği halkımızın görme sağlığı açısından yeterli hizmeti
25
alamamasına sebep olmaktadır.
Türkiye’de Koruyucu Görme Sağlığı
Türkiye / Almanya istatistiki karşılaştırması
ALMANYA
TÜRKİYE
82.501.000
72.000.000
Göz Doktoru Sayısı
8.485
2.377
Optisyenlik Müessesesi
9.911
3.780
45.500
12.000
9.723
30.290
Nüfus
Çalışan Sayısı
Kişi başına düşen GD
Almanya’da refraksiyon testinin %40’ı optometristler tarafından
yapılmaktadır. Bu tabloda optometrist sayısı belirtilmemiştir.
26
Türkiye’de Koruyucu Görme Sağlığı
Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO)
açıklamalarına göre dünyada yaşayan
45 milyon görme engellinin yaklaşık
1 milyonu ülkemizde yaşamaktadır.
Bundan başka 135 milyon kişi de çok az
veya hiç görememektedir. Bu sayı
ülkemizde yaklaşık 5 milyon civarındadır.
Kaynak: VISION 2020 / 9 October 2003 | GENEVA
27
Türkiye’de Koruyucu Görme Sağlığı
“Göz Sağlığı Taramaları Erken Teşhis ve Tedavi
Projesi” kapsamında 43 ilimizde yaklaşık 30
milyon kişi 60 uzman göz hekiminin özverili
çalışmalarıyla refraksiyon testinden geçirilmiştir.
Bu kişilerin %90’ı ilk kez bir göz doktoru ile
tanışmış; çocukların %18’inde, yetişkinlerin
%40’ında görme kusuru tespit edilmiştir.
28
Türkiye’de Koruyucu Görme Sağlığı
Bu çalışmalar sonucu; 6.000 kişinin göz
rahatsızlıkları ilaçla tedavi edilmiş, 1.380 kişinin
katarakt, glokom ve şaşılık ameliyatları yapılmıştır.
Ayrıca, 10.000 yardıma muhtaç kişiye de
gözlükleri verilmiştir.
29
Türkiye’de Koruyucu Görme Sağlığı
Türkiye genelinde Refraksiyon Testi
Türkiye / Almanya istatistiki karşılaştırması
ALMANYA
TÜRKİYE
%64
%20
Gözlük kullanma oranı
(16 yaş üstü)
Bu durum ülkemiz nüfusunun yaklaşık %40’nın
refraksiyon testinden bir kez bile geçmediğinin bir
göstergesidir.
30
Türkiye’de Koruyucu Görme Sağlığı
Görme kusurunun farkında dahi olmayan
bireyleri çoğunlukta olan bir toplumun
çocuklarının eğitimde başarısızlığının ve
trafik kazalarının yüksek oranlarda
gerçekleşmesinin sebepleri de bir anlamda
ortaya çıkmaktadır.
31
OPTOMETRİ
Türk halkının; koruyucu görme sağlığı
açısından daha hızlı görüş konforu
elde edebilmesi için
Türkiye
Optometri Bilimi
ile tanışmalıdır.
32