diş dolgusu için malzeme seçimi

DİŞ DOLGUSU İÇİN MALZEME SEÇİMİ
DOLGU NEDİR?
Dolgu, dişin çürük, kırılma, aşınma gibi sebeplerle kaybettiği dokularının, özel olarak üretilmiş bazı
maddelerle yerine konması işlemidir.
MALZEMENİN ÇALIŞMA ŞARTLARI
1)Ağız İçi Kimyasalları : Ağız içindeki birleşik sıvıya genel olarak tükürük denir. Bu sıvı değişik bezlerin
salgılarını, gıda artıklarını ve bazı mikroorganizmaları içerir.
2)Yüksek Basınç : Özellikle azı dişlerinde yüksek basınçlar oluşmaktadır. Bu kısımlarda basınç 200-250 MPa
değerlerine kadar ulaşabilmektedir.
3)Vücut Sıcaklığı : Normal şartlarda malzemenin çalışma sıcaklığının vücut sıcaklığına eşit olduğu varsayılabilir.
Ancak tüketilen besinlerin aşırı sıcak veya aşırı soğuk olması durumunda kullanılan malzemenin sıcaklığı da
değişim gösterecektir.
MALZEMEDE ARANAN ÖZELLİKLER
1)Kimyasal Bileşim : Kullanılacak malzemenin kimyasal bileşiminin insan sağlığına zarar verebilecek maddeler
içermemesi gerekmektedir. İnsan sağlığını doğrudan doğruya etkileyebileceğini göz önüne alarak kimyasal
bileşimin doğru seçilmesi gerekmektedir.
2)Korozyon Direnci : Dolgu malzemesinin korozyona uğraması, mekanik özellikleri olumsuz etkilemesinin yanı
sıra, yine insan sağlığını olumsuz etkileyebilecek sonuçlar doğurabilir.
3)Dayanım : Malzemenin, özellikle yüksek basınca maruz kaldığı durumlarda oluşacak olan gerilmeyi
karşılayabilecek dayanıma sahip olması gerekir.
4)Şekil Verilebilirlik : Dolgu maddesinin, dolgu için hazırlanan oyuğa yığılması işleminin başarılı olabilmesi için
bu maddenin şekil verilebilirlik özelliğinin iyi olması gerekir.
5)Sertleşebilirlik : Dolgu maddesi oyuğa yığılıp şekillendirildikten sonra en kısa sürede sertleşmesi istenir. Bu
isteği karşılayacak, ağız ortamında sertliğini kaybetmeyecek ve ağız içi sıvısında çözünmeyecek bir malzeme
seçilmelidir.
6)Diş Yapısına Uygunluk : Dolgu malzemesinin fiziksel ve kimyasal etkilere vereceği tepki, sağlıklı dişin verdiği
tepkiye olabildiğince yakın olmalıdır. Termal genleşme, yüzey sertliği, diş eti ile uyum vb. özellikler sağlıklı dişin
karakteristiğine uygun olmalıdır.
7)Aşınma Direnci : Malzemenin uzun ömürlü olması için aşınma direncinin yüksek olmasını isteriz. Aşınma
direncinin yüksek olabilmesi için ise malzemenin olabildiğince sert olması gerekir. Ancak malzemenin sertliğinin
gereğinden fazla olması durumunda bazı sorunlarla karşılaşılabilir. Aşırı sert malzeme, yüzeyi kendisinden daha
yumuşak bir yapıya sahip olan diş dokusuna zarar verebilir. Ayrıca sert malzemenin şekil değiştirebilme özelliği
zayıftır. Bu yüzden yüksek basıncı sönümleyemeden kırılabilir.
Bu özellikler dışında, malzeme seçimini doğrudan yada dolaylı olarak etkileyen ve daha çok müşteri istekleri ile
ilgili olan şu kriterlerde dikkate alınabilir:
1)Estetik Kaygı : Esasında diş çürümesi bir hastalıktır ve burada ilk amaç hastalığı durdurmak, ilerlemesini
engellemek ve dişin normal performansını yerine getirebilmesini sağlamaktır. Ancak günümüzde estetik kaygı da
malzeme seçiminde önemli bir rol oynamaktadır. Burada estetikten kasıt, genel olarak diş renginin sağlıklı diş
rengine uygun olmasıdır. Diş renginin sağlıklı diş rengine olabildiğince yakın olması ve dolgunun belli olmaması
istenir.
2)Maliyet : Diş tedavisinde çok değişik malzeme ve tedavi yöntemleri mevcuttur. Bu seçenekler değerlendirilirken
hastanın alım gücü de çoğu zaman önemli rol oynamaktadır.
3)Uygulama Kolaylığı ve Tedavi Süresi : Günümüz dünyasının şaşırtıcı hızı, insanların zaman kaybı konusunda
daha dikkatli olmalarına yol açmaktadır. Bu sebepten dolayı tedavi süresi ve uygulama kolaylığı malzeme veya
yöntem seçimini etkileyebilmektedir.
ALTERNATİF MALZEME VE UYGULAMALAR
Amalgam Dolgu
- İçinde %70 gümüş, %23 kalay ve az miktarda bakır ve çinkodan oluşan tozun civa ile karıştırılması ile elde edilir.
- Karışım diş hekimi tarafından açılan oyuğa yığılır ve dolgu birkaç saatte sertleşir.
- Özellikle azı dişleri için günümüzde en yaygın kullanılan dolgu maddesidir.
Kompozit Dolgu
- İçinde silikondioksit parçacıkları bulunan bir plastik karışımdır.
- Diş hekimi tarafından hazırlanmış kavitelere tabaka tabaka yerleştirilir ve her tabaka özel bir ışık ile sertleştirilir.
- Bu işlemden sonra dolgular dişe göre şekillendirilir ve düzeltilir.
Porselen Dolgu
- Porselen içerikli dolgu maddesidir.
- Dolgu için şekillendirilmiş oyuğun ölçüsü alındıktan sonra laboratuar ortamında hazırlanır ve dişe yapıştırılır.
- Özel teknik ve çok hassas çalışma gerektirir.
ALTERNATİF MALZEME VE UYGULAMALARIN AVANTAJ VE DEZAVANTAJLARI
Amalgam Dolgu
Avantajlar
-Yüksek basınca dayanıklıdır.
Amalgam dolgu malzemeleri yaklaşık 500MPa basınca dayanabilmektedir.
-Uygulaması kolaydır.
Dolgu maddesi kaviteye yerleştirilir, yığılır ve dişe göre şekillendirilir. Birkaç saat içerisinde istenen sertliğe
ulaşır.
-Ekonomiktir.
Diğer dolgu yöntemlerine göre maliyeti daha düşüktür.
-Termal genleşmesi diş dokusuna benzer.
Dolgu malzemesinin genleşme katsayısının doğal dişin genleşme katsayısından fazla büyük olması bazı
sorunlara yol açmaktadır. Aşırı sıcak besin tüketimi esnasında diş dolgu malzemesi sağlıklı dişe göre daha fazla
genleşmek isteyecektir. Bu durumda dolgu malzemesi ve sağlıklı diş dokusu arasında bir gerilme meydana gelir.
Bu gerilme sebebiyle sağlıklı diş dokusunda mikro çatlaklar hatta kırılmalar görülebilir. Aşırı soğuk besin
tüketilmesi durumunda ise dolgu maddesinin diş dokusundan ayrılması söz konusu olabilmektedir.
Dezavantajlar
-Estetik değildir.
Renginin gri renge yakın olması sebebiyle ön kesici dişlerde kullanılamamaktadır. En büyük dezavantajlarından
birisi budur.
-Dişi boyar.
Amalgam dolgu kullanılan dişlerde zamanla renk değişimi görülebilmektedir.
-Civa içerir.
İnsan vücuduna çok ciddi zararları olduğu bilinen civanın, amalgam dolgunun kimyasal bileşimi içinde yer alıyor
olması önemli bir dezavantajdır. Ancak bu zamana kadar, doğrudan doğruya dolgu içerisindeki civa sebebiyle
meydana gelmiş bir rahatsızlığa rastlanmamıştır.
-Dişe yapışmaz.
Amalgam dolgu dişe tutunur, yapışmaz. Bu nedenle diş hekimi dolgu yaparken bazı tutucu önlemler almak
zorundadır. Diş içinde özel tutucu oyuklar hazırlanır. Bu nedenle çürük olmayan sağlıklı diş dokusu da kaldırılır.
Ayrıca dolgunun dişe yapışmaması sebebiyle dolgu ve diş dokusu arasında bir boşluk kalır. Bu boşluk sebebiyle
dişin iç kısmına doğru bakteri sızıntısı meydana gelebilir. Bunun sonucu olarak diş çürümesi dolgu altından
devam eder.
Kompozit Dolgu
Avantajlar
-Estetiktir.
Diş ile aynı renkte yapılabilmesi sebebiyle estetiktir denebilir.
-Dişe yapışır.
Dişe yapışması sebebiyle bakteri sızıntısı meydana gelmez.
-Diş ile uyumludur.
Dişlere çok iyi bağlandığından, diş dokusunu destekler, kırılmaları önler.
Dezavantajlar
-Yüksek basınca dayanıklı değildir.
Bu yüzden daha çok ön dişlerde estetik amaçla kullanılırlar.
-Renk değişimi görülebilir.
Uzun süre kullanımda renk değişimi görülebilir.
-Ekonomik değildir.
Amalgam dolgu ile kıyaslanırsa ekonomik değildir. Yaklaşık iki kat daha pahalıdır.
-Tedavi süresi uzundur.
Porselen Dolgu
Avantajlar
-Estetiktir.
Genellikle arka dişlerde estetik amaçla kullanılır.
-Yüksek basınca dayanımı kompozit dolgudan daha iyidir.
-Diş ile uyumu mükemmeldir.
Laboratuar ortamında hazırlanması ve önceden diş ölçüsünün alınması sebebiyle diş ile uyumu son derece
iyidir. Sağlıklı diş dokusu kesinlikle hasara uğratılmaz. Biyolojik uyumu en iyi olan malzemedir. Malzeme sertliği
sağlıklı dişin sertliğine çok yakındır ve diş eti ile en uyumludur.
Dezavantajlar
-Ekonomik değildir
-Uygulaması zordur
-Tedavi süresi uzundur