PROJE RAPORU

TÜBİTAK-BİDEB
YİBO ÖĞRETMENLERİ
(FEN VE TEKNOLOJİ-FİZİK, KİMYA, BİYOLOJİ-MATEMATİK)
PROJE DANIŞMANLIĞI EĞİTİMİ ÇALIŞTAYLARI
ÇALIŞTAY 2009-2
KOORDİNATÖR: Prof. Dr. Mehmet AY
TÜSSİDE-GEBZE
23-30 HAZİRAN
PROJE RAPORU
PROJE ADI:
ELEMENTLERİN YOLCULUĞU
PROJE EKİBİ:
Fikriye Sinem ŞEN
75.YIL YİBO ANDIRIN/K.MARAŞ
[email protected]
Fatma KARAASLAN
ORHANGAZİ YİBO YIĞILCA/DÜZCE
[email protected]
Ayşegül KATİPOĞLU
KAPTANPAŞA İZZET AKÇAL YİBO ÇAYELİ/ RİZE
[email protected]
DANIŞMANLAR:
Prof. Dr. Mustafa SOYLAK
Erciyes Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü
Prof. Dr. Musa ŞAHİN
Marmara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Kimya Öğretmenliği Bölümü
İÇİNDEKİLER
1.AMAÇ
2.GİRİŞ
2.1. İLKÖĞRETİM 7. SINIF FEN VE TEKNOLOJİ MÜFREDATINDA
ELEMENTLER VE ÖZELLİKLERİNİN ÖĞRETİMİNDE
ÖĞRENCİLERİN YAŞADIĞI ZORLUKLAR
3.YÖNTEM
4.SONUÇLAR VE TARTIŞMA
5.ÖNERİLER
6.KAYNAKLAR
AMAÇ:
İlköğretim 7.sınıf fen ve teknoloji elementler ve özellikleri konusunda birden fazla
duyu organına hitap ederek ve konuyu çeşitli materyaller kullanıp somutlaştırarak öğrenmenin
daha kalıcı olmasını sağlamak.
GİRİŞ:
Aynı cins atomlardan meydana gelen fiziksel ya da kimyasal yöntemlerle kendisinden
daha basit maddelere ayrılmayan saf maddelere element denir. (www.ödevistan.net) Şu an
bilinen 116 element vardır. Elementler sembollerle gösterilir. Elementler atom numaralarına
göre Periyodik Tablo adı verilen bir tabloda yer alır.Periyodik tablonun yatay satırlarına
PERİYOD,düşey sütunlarına ise GRUP denir.(www.kimyacı.net)
Elektronlar enerji seviyelerine aşağıdaki örneklere benzer şekilde yerleşir.
(www.kimyacı.net )
Aşağıdaki örneklerde periyodik tablodaki ilk 20 elementin sembolleri ve kullanım
alanları gösterilmiştir
İlk 20 Elementin Sembolleri ve Kullanım Alanları
Sn
Adı
Sembol
ÖZELLİKLERİ
1 Hidrojen
H
Suyun canlıların ve petrol gibi birçok maddenin yapısında
bulunur. Ayrıca roket yakıtı olarak kullanılır.
2 Helyum
He
Zeplin ve balon gibi hava taşıtlarını şişirmede, roket
yakıtlarını sıkıştırmada kullanılır.
3 Lityum
Li
İlaçlarda, pil üretiminde seramik ve cam yapımında kullanılır.
4 Berilyum
Be
Uçak ve uzay araçlarının yapımında elektrik ve ısı iletkeni
olarak
5 Bor
B
Isıya dayanıklı renkli cam imalatında, seramiklerde ve roket
yakıtında
6 Karbon
C
Canlı yaşamı için çok önemlidir. Canlıların yapısında,
yeryüzünde, kömür petrol, doğal gaz yapısında bulunur.
7 Azot
N
Canlılar için gerekli temel elementlerden biridir. Sıvı azot
soğutma da. bazı azot bileşikleri tarımda gübre olarak
kullanılır.
8 Oksijen
O
Canlılar için önemli elementtir. Dağlıçlarda ve astronotlarda
solunum için oksijen tüplerinde bulundurulur.
9 Flor
F
Diş macunu ve deodorant yapısında, buzdolabı ve klimalarda
kullanılır.
10 Neon
Ne
Renkli reklam panolarının aydınlatılmasında, TV tüplerinde
11 Sodyum
Na
Doğada sofra tuzunda, kağıt, gıda, tekstil, kimya, sabun ve
metallerde
12 Magnezyum Mg
Hava taşıtlarının yapısında kullanılır, kurutulmuş meyvelerde
bulunur.
13 Alüminyum Al
Mutfak araç gereçleri, elektrikli araçların yapısında, içecek
kutuları
14 Silisyum
Si
Kumda, kilde, camın yapısında, yapı malzemelerinde bulunur.
15 Fosfor
P
Canlılarda, sinir ve kemiklerin yapısında, suni gübre
yapısında
16 Kükürt
S
Barut, sülfürik asit yapısında, kuru meyvelerde mikrop
öldürücü olarak
17 Klor
Cl
Sofra tuzunda, içme sularında mikrop öldürücü olarak
18 Argon
Ar
Ampullerde ve flüoresan tüplerinde kullanılır
19 Potasyum
K
Sıvı deterjan, gübre, barut, cam ve lens yapımında kullanılır.
20 Kalsiyum
Ca
Çimento, alçı, kireç ile dişlerimizin ve kemiklerin yapısında
bulunur.
(www.fenokulu.net.tr alınmıştır)
YÖNTEM:
İlköğretim 7. sınıf öğretim programında öğrencilere periyodik tablodaki ilk 20
elementin sembolleri, fiziksel ve kimyasal özellikleri, periyodik tablodaki yerleri hakkında
bilgi sahibi olmaları kazanımlar arasında yer almaktadır.
Projeye başlarken öncelikle tren seti kuruldu; trenin her vagonu bir periyodu temsil
edecek şekilde dört periyot düzenlendi. Şişirilen balonlara ilk 20 elementin sembolleri yazıldı.
Hazırlanan balonlar vagonlara bulundukları periyotlara dikkat edilerek yerleştirildi.(Birinci
periyoda Hidrojen, ikinci periyoda Karbon , üçüncü periyoda Kükürt ve Argon, dördüncü
periyoda ise Kalsiyum ve Potasyum elementleri yerleştirildi)
Birinci periyodu temsil eden vagon ve birinci periyotta yer alan Hidrojen elementi
ikinci periyodu temsil eden vagon ve birinci periyotta yer alan Lityum ve Karbon elementi
Üçüncü periyodu temsil eden vagon ve birinci periyotta yer alan Argon ve Kükürt elementi
Dördüncü periyodu temsil eden vagon ve birinci periyotta yer alan Kalsiyum ve Potasyum elementi
Tren sisteminde belirlenen noktalara Çiçek Durağı, Kelebek Durağı ve Yıldız Durağı
olmak üzere üç tane durak; daha önce vagonlara konulan elementlerin dışındaki elementler de
bu duraklara yerleştirildi. Kelebek Durağına Oksijen, Silisyum, Azot, Bor, Magnezyum;
Yıldız Durağına Helyum, Sodyum, Neon, Fosfor ve Klor elementleri ve Çiçek Durağına
Alüminyum, Berilyum, Fosfor ve Lityum elementleri yerleştirildi.
Kelebek durağı ve bu durakta yer alan Silisyum, Magnezyum, Azot, Oksijen ve Bor elementleri
Yıldız durağı ve bu durakta yer alan Sodyum, Neon, Helyum, Klor,ve Flor elementleri
Çiçek durağı ve bu durakta yer alan Alüminyum, Berilyum ve Fosfor elementleri
Duraklara gelindiğinde öğrenci, özellikleri anons edilen elementleri seçerek komuta
uygun şekilde belirtilen yere bırakması beklenir. Bu projede öğrencilere günlük hayatta en
çok kullanılan altı elementin özellikleri anons edilmiştir.
Duraklarda verilen anonslar şu şekildedir:
KELEBEK DURAĞI:
- Kemiğim sensiz olmaz, dişim sensiz olmaz! Gitme ey element! Dördüncü periyot
sensiz olmaz.
- İnsanların olmazsa olmazı, solunumun vazgeçilmez gazı. Treniniz kelebek durağına
gelmiştir. Yerinizi almanız rica olunur.
YILDIZ DURAĞI:
- Kimse ile bağ yapmayan, uçan balonlarda kullanılmak üzere yola çıkan sayın
yolcumuz, treniniz yıldız durağına gelmiştir. Treninize binebilirsiniz.
- Klor elementi ile tuz oluşturmak üzere yolculuğa çıkacak proton sayısı 11 olan sayın
yolcumuz, treniniz harekete hazırdır. Yerinizi almanız rica olunur.
ÇİÇEK DURAĞI:
- Çiçek durağında inecek, atom numarası 1 olan, suyun yapısına katılmak üzere gelen
element, yolculuğunuz burada sona ermiştir.
- Elmasın ve kömürün yapısında bulunan, kıymetli elementimiz, ineceğiniz durak olan
çiçek durağına gelmiş bulunmaktasınız.Bizi tercih ettiğiniz için teşekkür ederiz.
Oynanılan oyunun sonunda öğrencinin dönüt alması için balonların içerisine
yerleştirildikleri durakların işaretleri konulmuştur. Duraktaki işaretle öğrencinin yerleştirdiği
balonun içindeki işaret birbiriyle ile aynı ise öğrenci hedeflenen kazanıma ulaşmıştır eğer
balon ile duraktaki işaret farklı ise öğrencinin o konuyu tekrar etmesi gerekmektedir.
SONUÇLAR VE TARTIŞMA:
Yapılan bu çalışma ile öğrencilere elementler hakkındaki bilgilerinin günlük
yaşamdan kopuk, soyut ve tek duyu organına hitap eden bir etkinlikle değil de yaparak
yaşayarak, somut ve birden fazla duyu organına hitap eden bir etkinlikle kendi bilgisini
yapılandırma fırsatı vermiştir.
ÖNERİLER:
Bu projede sadece altı elementin özellikleri anons edilmiştir. Element sayısı ve durak
sayısı arttırılarak oynanılabilen bu eğitici oyun daha kapsamlı hale getirilebilir.
KAYNAKLAR:
www.fenokulu.net
www.ödevistan.net
www.kimyacı.net
www.biltek.tubitak.gov.tr
www.memocal.com
www.meb.gov.tr
maycalistaylari.comu.edu.tr
TEŞEKKÜRLER:
Bu çalıştayı düzenleyen sayın Prof. Dr.Mehmet AY’a; projenin hazırlanmasında
emeği geçen herkese, başta danışman hocalarımız sayın Prof. Dr. Musa ŞAHİN’e ve
sayın Prof.Dr Mustafa SOYLAK’a , sayın Hamza SUCU’ya teşekkür ederiz.