T*P 1 DM*de CHO say*m*

http://www.gencdiyetisyenler.com/

Fizyopatolojisi
Mutlak insülin eksikliği vardır. Hastaların %90’ında otoimmün (tip 1A),
%10 kadarında nonimmün (tip 1B) beta-hücre yıkımı vardır.

Tip 1A diyabet
Riskli doku grubu yatkınlığı zemininde çevresel tetikleyici faktörler
(virüs, toksin, stres vb.) ile tetiklenen otoimmünitenin pankreas betahücrelerini harap etmesi ile oluşur. Beta-hücre hasarı ilerleyicidir ve Betahücre %80-90 oranında azaldığında klinik diyabet semptomları ortaya
çıkar. Antikorlara rastlanır.

Tip 1B diyabet
Otoimmünite dışındaki bazı nedenlerden dolayı mutlak insülin eksikliği
sonucu gelişir.Antikorlara rastlanmaz.

İlerleyici beta-hücre harabiyetinin yıkım hızı, DM ‘nin ortaya çıkış yaşını
belirler.
Genellikle 30 yaşından önce başlamakla beraber; okul öncesi, puberte ve
geç adölesan dönemlerinde pik yapar.
Yıkım hızının daha yavaş olduğu vakalarda belirtiler daha geç yaşta
başlar.Tip 1 DM’nin bu formu LADA ya da tip 1.5 denir.Bu vakaların
sayısı da azımsanmayacak düzeyde fazladır



TİP-I DM TEDAVİ YÖNTEMLERİ

İnsülin tedavisi

Diyabet eğitimi

Tıbbi beslenme tedavisi

Egzersiz
http://www.gencdiyetisyenler.com/
Gün içerisinde glisemik kontrolün sağlanması, akut komplikasyon gelişim
riskinin azaltılması, mikrovasküler ve makrovasküler kronik
komplikasyonların önlenmesi, eşlik eden diğer sorunların düzeltilmesi ve
böylelikle diyabetlide yaşam kalitesinin yükseltilmesidir

Karbonhidrat sayım tekniği daha iyi glisemik kontrol sağlanabilmesi için
öğünlerde tüketilecek karbonhidrat oranının ayarlanmasına, tüketilecek
karbonhidrat miktarına uygun insülin dozu uygulanmasına veya öğün
öncesi şeker düzeyine göre insülin dozunun ayarlanmasına olanak
sağlayan bir öğün planlama yöntemidir

Bu yöntemin birinci düzeyinde diyabetli bireye 15 g karbonhidrat içeren
besin grupları ile günlük yaşamında tüketeceği besinlerin porsiyon
ölçülerine göre aldığı karbonhidrat miktarı anlatılır


Bu yöntemin esası ana ve ara öğünlerde doğru
miktarda karbonhidrat tüketilmesine
dayanmaktadır.
Ana/ara öğünlerde tüketilecek karbonhidrat
miktarı, kiloya, boya, ne zaman ve ne kadar
egzersiz yapıldığına, kullanılan ilaç/insülin
türüne ve etki saatlerine (maksimum etki), yaş,
kolesterol, trigliserit, mikroalbüminüri ve
hemoglobin A1c(HbA1c) değerlerine, kişisel
seçimlere, tercihlere, kültürel alışkanlıklara ve
yaşam biçimine, diğer eşlik eden hastalıklara,
ağırlık kaybı hedeflerine göre değişmektedir
HbA1c değeri bizim için öenmli bir
değerdir.Bu değerin karşılık geldiği
ortalamaKan
kan
şekeri değerlerine
HbA1c(%)
Şekeri
bakacakOrtalama
olursak;

6
135
7
170
8
205
9
240
10
275
11
310
12
345

6,5 ve altı: Herhangi bir komplikasyon
görülmez

6,5-8 arası: Kalp damar hastalıkları

8 ve
üzeri:Retinopati,nöropati,nefropati,osteo
poroz

Karbonhidrat, protein ve yağların kan şeker düzeyini nasıl etkilediği
Hangi besinin ya da besin
grubunun;karbonhidrat içerdiğini ve ne
kadar içerdiği
 Beslenmede karbonhidratların önemi
 Öğünlerde tüketilmesi gereken
karbonhidrat miktarı gibi konular anlatılır


Karbonhidrat saymaya başlamadan
önce diyetisyen diyabetlinin yaşam
biçimini ve beslenme alışkanlıklarını
dikkate alarak, bir beslenme planı yapar.
Ana ve ara öğünlerinde alınması
gereken karbonhidrat miktarını (gramını)
belirler. Daha sonra, diyabetliye,
karbonhidrat içeren besinler ve içerdikleri
karbonhidrat miktarları konusunda bilgi
verir

Bunun için hemen tüm diyabetiklerin ve
ailelerinin aşina olduğu et, süt, ekmek,
sebze, meyve ve yağ gibi besin grupları ya
da değişim listeleri kullanılır. Bu gruplar
arasında et ve yağ grubu karbonhidrat
içermedikleri için, sebze grubu da düşük
miktarda karbonhidrat içerdiği için,
karbonhidrat hesaplamasında dikkate
alınmaz. Ancak havuç, bezelye, tatlı kabağı
gibi sebzeler, diğer sebzelere göre biraz
daha fazla karbonhidrat içermeleri
nedeniyle, yenilen miktarları dikkate
alınarak hesaplamaya katılır






Şimdiye kadar besin grupları arasında yer almayan,
ancak karbonhidratın ana kaynağı olan şeker ve tatlı
türünden besinler, karbonhidrat hesabında dikkate
alınmak üzere ayrıca gruplanır
Genel olarak;
Ekmek grubunun 1 porsiyonu ya da değişimi..........15
g
Meyve grubunun 1 porsiyonu ya da değişimi...........15
g
Süt grubunun 1 porsiyonu ya da değişimi.................
12g
Şeker grubunun 1 porsiyonu ya da
değişimi..............10g
karbonhidrat içerir
Besinler
Ölçü
Karbonhidrat(gr)
Yoğurt
1 kase
12 gr
Yumurta
1 adet
0 gr
Zeytin
5-6 adet
0 gr
Domates
1 orta boy
0 gr
Ekmek
1 ince dilim
15 gr
Toplam
27 gr

Karbonhidrat saymaya başlanıldığında,
diyabetlinin kendisinin ya da aile
bireylerinden birinin günlük tutması
gerekir. Çünkü bir sonraki aşamada, kan
şeker düzeyinin yorumlanabilmesi için,
öğünde tüketilen karbonhidratın çeşit ve
miktarının, öğün öncesi ve öğünden 2
saat sonraki kan şekerinin (tokluk),
yapılan insülin çeşit ve dozunun ve
fiziksek aktivitenin bilinmesi gerekir

Bu aşamada tutulan kayıtlar incelenir. Tüketilen karbonhidrat, yapılan
insülin ve kan şeker düzeyi etkileşimleri değerlendirilir/yorumlanır.
Değerlendirmeler diyabetlinin kendisi, ailesi, diyetisyen, doktor ya da
hemşirenin katıldığı bir toplantıda yapılır.. Değerlendirmeler sırasında,
diyabetlinin karbonhidrat sayma becerisi, seçtiği karbonhidrat türleri,
sağlıklı beslenme ilkelerine uyumu, yağ ve protein tüketimi, kilo kontrolü,
hedeflenen kan şeker düzeyine ulaşılıp-ulaşılamadığı ve en önemlisi de
yöntemi uygulamada istekli olup-olmadığı değerlendirilir. Hazır
besinlerin içeriği konusunda bilinçli olmalarına dikkat çekilir. Besin etiket
bilgilerine ilişkin bilgi verilir

Bu aşama, Karbonhidrat/İnsülin Oranı olarak da bilinir. Tüketilen
karbonhidratın kullanılan insülin ile eşleştirilmesi aşamasıdır

Tüketilen karbonhidrat ile yapılan insülin dozunu eşleştirebilmek
için, kan şeker kontrolünün sağlanmış/iyileştirilmiş ve bazal insülin
dozunun iyi ayarlanmış olması gerekir. Bu aşama, yoğun insülin
tedavisi uygulayanlar ile insülin pompası kullananlar için uygundur

Bu düzeydeki eğitimde özellikle insülin pompası ve çoklu insülin
kullanan diyabetliye “karbonhidrat/insülin oranı (KH/İ) ve “insülin
duyarlılık faktörü (İDF)” hesaplanması öğretilir

Karbonhidrat/İnsülin Oranı:1 Ünite kısa ya da hızlı etkili insülinin
etkilediği karbonhidrat miktarını verir

Karbonhidrat/İnsülin Oranı’nın hesaplanabilmesi için, öncelikle,
İnsülin Duyarlılık Faktörü (İDF)’nün bilinmesi gerekir

İnsülin duyarlılık faktörü: 1 ünite kısa ya da hızlı etkili insülinin
etkilediği/düşürdüğü kan şekeri miktarını verir. Klinikte sık kullanılır.

KH/İ= 500/Günlük toplam insülin dozu veya İnsülin Duyarlılık Faktörü’nün
0.333 ile çarpılması ile bulunur.

İDF= 1500/Günlük toplam insülin dozu formülleriyle hesaplanır. Analog
insülin kullanıyorsa formül: İDF= 1800/Günlük toplam insülin dozu olarak
değiştirilir

Tip 1 diyabet (özellikle pompa kullananlarda), gestasyonel diyabet tanısı alan
ya da diyabet riski olan ve hatta reaktif hipoglisemili bireyler için yararlı bir
yöntemdir. Karbonhidrat sayımı öğretilen bireye protein ve yağ tüketiminin de
önemli olduğu mutlaka anlatılmalıdır

Karbonhidrat sayımı, %70 NPH, %30 kısa-hızlı şeklindeki karışım insülin
uygulamaları için uygun değildir
Değişim sistemlerine göre öğrenmesi
daha kolaydır. Besin seçiminde çeşitlilik
ve esneklik sağlar
 Öğün planlaması, besinlerin karbonhidrat
değerlerinin hesaplanmasıyla daha
kolaydır
 Yüksek şeker içeren besinlerin (besin
değeri az olan ve her zaman tüketilmesi
önerilmeyen) diğer karbonhidrat içeren


Daha fazla miktarda ve daha fazla sayıda öğün tüketilmesine neden olmaktadır

Yüksek enerji içeren besinlerin tüketimini arttırmaktadır

Yeterli ve dengeli beslenme alışkanlıklarının unutulmasına neden olabilir

Sıklıkla kan şekeri ölçülmesine gerek vardır

Sürekli olarak besin etiketi okumak ve besinleri tartmak gerekmektedir

Sık kayıt tutma zorunluluğu vardır

Yanlış uygulandığında hızlı ağırlık kazanımına neden olabilir




Gördüğümüz gibi karbonhidrat sayımının
avantajları olduğu kadar dezavantajları da
vardır.Bu nedenle bu yöntem uygulanırken
büyük bir titizlikle uygulanmalıdır.
Öncelikle sayım yönteminin uygulanacağı
grubun eğitimli ve istekli olması gerekmektedir.
Yöntemin hastalara rahatlık vermesi
nedeniyle;hastaların yöntemi suistimaline ve
istenmeyen sonuçların oluşmasına engel
olunmalıdır
Ayrıca;pratikte uygulanan farklı karbonhidrat
sayımı yöntemleri de bulunmaktadır
http://www.gencdiyetisyenler.com/