karbonhidrat sayımı

sağlığımıziçin
KARBONHİDRAT SAYIMI
Uzm. Dyt. Mine TELEK
Toplumumuzda diyabetli bireylerin
sayısı maalesef her geçen gün hızla
artmaktadır. Diyabet insan hayatını
tehdit etmese de, kalp, böbrek, sinir
ve göz hasarı gibi ciddi komplikasyonlara neden olur. Kan şekerinin
kontrol altında tutulması bu komplikasyonları engellemekte ve kaliteli
bir yaşam sunmaktadır.
Diyabetli bireylerin kan şekerini
kontrol altında tutmak için vazgeçilmez unsur beslenmedir. Beslenme
düzenine ne kadar dikkat edilirse
kan şekeri seviyeleri o kadar dengeli
gitmektedir.
Diyabette beslenme tedavisi yapılırken aynı tarz diyet düzeni ile gitmek, bireyler için uygulanması pek
mümkün olmamaktadır. Buna bağlı
52
SAĞLIK ve İNSAN / KASIM 2016
olarak yanlış beslenme ve kan şekeri
dengesinde bozulmalar görülür. Kan
şekerini dengeleyebilmek ve doğru
beslenmeyi yaşam tarzı haline getirmek için iyi bir beslenme eğitimi yapılmalı ve öğün düzenini sağlamayı
öğrenmelidir.
Karbonhidrat sayımı, bir diyet değil
öğün planlama yöntemidir.
Karbonhidrat sayımı nedir?
Özellikle insülin kullanan diyabetli
bireylerde, alınan karbonhidrat miktarına göre insülin dozunun ayarlanması temeline dayanır. Bireylerin
alması gereken karbonhidrat miktarı,
yaş, cinsiyet, fiziksel aktivite ve yaşam tarzına göre değişiklik gösterir.
Karbonhidrat sayımı yönteminde, bireylere özgü karbonhidrat miktarına
göre insülin doz ayarlaması yapılması
ve kan şekerinin dengelenmesi sağlanır.
Bu yöntemle, kısa ve hızlı etkili insülin kullanan, insülin pompası olan tip
1 diyabetliler bir ünite kadar insülinle
ne kadar karbonhidrat dengeleyebildiklerini öğrenirler.
Diyabetli bireyler açlık kan şekeri ve
o öğünde alacakları karbonhidrat
miktarına göre insülin doz ayarını
yaparak kan şekerini kontrol altında
tutabilirler.
Neden karbonhidrat sayımı?
Besinlerin içeriğindeki besin öğeleri
karbonhidrat, protein ve yağlardır.
Vücutta enerji kaynağı olarak ilk olarak karbonhidratlar kullanılır. Alınan
besinlerdeki karbonhidratlar kana
glukoz (şeker) olarak geçmektedir.
Bu nedenle kan şekeri üzerinde öncelikli olarak tüketilen besindeki
karbonhidrat miktarı etkilidir. Bu
nedenle, öğünlerdeki karbonhidrat
miktarı ve insülin dozlarının doğru
ayarlanması gerekmektedir. Karbonhidrat sayımı ile diyabetli bireyler,
öğünlerde tüketecekleri karbonhidrat miktarını hesaplayabilmekte
ve öğün planını tüketmesi gereken
karbonhidrat miktarına göre planlayabilmektedirler.
Karbonhidrat sayımı, bir diyet değildir. Diyabetli bireylerin kan şekerini
kontrol altına alabildikleri bir öğün
planlama yöntemidir. Bu yöntem,
diyabetli bireylerin besin seçimleri
konusunda daha özgür olmalarını ve
kan şekerini kontrol altında tutabilmelerini sağlamaktadır.
Karbonhidrat sayımı ile diyabetli bireylerde, ‘ istediğimi istediğim kadar
yerim!’ düşüncesi oluşması doğru
değildir. Her birey için geçerli olan
yeterli ve dengeli beslenme kuralları
çerçevesinde beslenme tarzı oluşturulmalıdır. Vücudun karbonhidrat,
protein, yağ, vitamin ve mineral ihtiyacını karşılamak sağlık açısından
oldukça önemlidir. Tüm besin öğelerinden olması gerektiği kadar bireye
özgü ihtiyaçları karşılanmalıdır.
Diyabet tedavisinin vazgeçilmez unsuru beslenme tedavisidir. Ancak yaşamları boyunca diyabetli bireylerin,
standart diyet listeleri uygulaması
çok mümkün değildir. Bu sebeple,
bireylerde beslenmelerinin nasıl olması gerektiğini ve öğün planlarını
doğru şekilde yapmaları konusunda
bilgi sahibi olmaları yaşam tarzlarına
daha uygundur. Bu nedenle karbonhidrat sayımı, özellikle tip 1 diyabetli
ve insülin kullanan bireylerde yaşamı
kolaylaştıran ve daha uygulanabilir
bir yöntemdir.
Karbonhidrat sayımı, diyabetli bireylere özgü olarak diyabet diyetisyenleri tarafından öğretilerek takipleri
yapılması gerekmektedir.
SAĞLIK ve İNSAN / KASIM 2016
53