astronom* *le u*ra*an meden*yetler

ASTRONOMİ İLE UĞRAŞAN
MEDENİYETLER
•
•
•
•
ESKİ MISIRLILAR
MEZOPOTAMYALILAR
BABİLİLER
ESKİ ÇİNLİLER
dersimiz.com
ESKİ MISIRLILAR ASTRONOMİ
• Mısır'daki piramitlerin astronomik amaçlı
kullanıldığını ve astronomi bilgilerinden geniş
ölçüde yararlanıldığı
dersimiz.com
• gezegen ile yıldızı birbirinden ayırt edebilme
aşamasına da gelmişlerdir
• Merkür, Venüs, Mars, Jüpiter ve Satürn
gezegenleri hakkında bilgilere sahiptirler.
• Merkür ve Venüs'ün Güneş çevresinde
dairesel hareket yaptığını biliyorlardı
• Sirius 'ün (Ak yıldızın) görünürdeki hareketine
göre takvim düzenlemişler
dersimiz.com
• Güneş'in doğuşu ve batışı arasında geçen
zamandır." şeklindeki tanımı ve 24 eşit zaman
dilimine ayrılması düşüncesi de bu dönem
astronomları tarafından ileri sürülmüştür
• Onlara göre bir yıl, otuzar günlük 12 ay ve
buna ek olarak 5 günden meydana geliyordu.
• Ay ve Güneş tutulma olaylarını
kaydetmemişlerdir.
MEZOPOTAMYALILAR
• 1 yıl süresini bugünkü değerlere göre 4,5 dakikalık
fark ile tespit etmişlerdir
• Ay ve Güneş tutulma olaylarını izlemişler, tutulma
olaylarının bir periyodu olduğunu bulmuşlar
• Önce Ay, sonra Güneş takvimi hazırlayıp
kullandılar.
• Düzgün bir şekilde Ay ve Güneş gözlemleri
yapmışlar ve dolanım sürelerini tespit etmişlerdir
• Merkür, Venüs, Mars, Jüpiter ve Satürn
gezegenlerini biliyorlar
BABİLİLER
• 1 saati 60 dakika, 1 dakikayı 60 saniyeye
bölme düşüncesini
• Babililere borçluyuz.
ESKİ ÇİNLİLER
• Takvim hazırlamak amacıyla gün, ay, mevsim
ve yıl sürelerini tespit etmişlerdir
• Parlak yıldızların yardımı ile ekinoks (ılım) ve
solist (gündönümü) noktalarını biliyorlardı
• Bazı Ay ve Güneş tutulmalarını tespit ettiler ve
tutulma olaylarının nedenlerini açıkladılar.
• Ay'ın ve Güneş'in görünür hareketlerini tespit
ettiler.
• M.Ö. 8. yüzyıllardan itibaren Güneş lekelerini
gözlemiş; ancak bu gözlemleri nasıl yaptıkları
• bilinmemektedir.
Mayalar ve Astronomi
• Piramit biçiminde gözlem evleri vardı
• Burçlar kuşağı, Ay, Güneş ve gezegenlerin
günlük hareketlerini gözlemişlerdir
• Güneş'i burçlar kuşağının merkezinde
göstermişler. Ay'ın ve Güneş'in doğma-batma
zamanlarını tespit etmişlerdir.
• Güneş'in günlük hareketlerine dayalı takvim
kullanmışlardır
• Maya takviminde bir yıl, 18 ay idi. Ayların
süreleri aynı olmakla birlikte,
• çoğu 20 gün idi. Her günün ayrı bir adı vardı.
MAYA TAKVİMİ 12 ARALIK 2012
BİTİYOR
Thales (M.Ö. 640-550); astronomide
geometriye dayalı çalışmalar
yapmıştır.
dersimiz.com
Anaksimandros (M.Ö. 610-574);
Dünya'nın yuvarlak olduğunu kabul
etmiştir.
Pisagor (M.Ö. 580-500); Dünya küre
şeklindedir. Diğer bütün gök cisimleri,
de küre biciminde
Xenophe (M.Ö. 570-500), gök
cisimlerinin eksen çevresinde
dönmesi sonucu alevlenip ışınım
yaydıklarını iler
sürmüştür. Ay evrelerini şu şekilde
açıklamıştır: Ay, kendi ışığını kendi
üretir ve bir süre sonra alevlenir.
ANAXAGORAS
• Anaxagoras (M.Ö. 500-428), Güneş hariç
diğer bütün gök cisimlerinin Dünya'dan
oluştuğunu ileri sürmüştür.
Dünya'nın bir eksen etrafında
dönmesi düşüncesini ilk kez
Empdokles ileri sürmüştür
Copernicus
• güneş merkezli evren kuramını açıklamıştır
GALİLEO
• Galileo, kendisinden önce Copernicus'un öne
sürdüğü güneş merkezli evren kuramını
benimsemiş ilk teleskopu icat etmiştir
dersimiz.com
Kepler
• 1- Her elipsin bir odağı güneş
tarafından işgal edilmek suretiyle
gezegenler eliptik yörüngelerde
hareket eder.
2- Güneş ve gezegeni bağlayan
yarıçap vektörü eşit zamanda eşit
alanlar ayırır.
Keepler kanunu
Mikolaj Kopernik
• Kopernik, Dünya’nın ve diğer gezegenlerin Güneş etrafında
• döndükleri kuralını açıklamıştır. Heliosentrik teori bugün
Kopernik teorisi olarak da adlandırılır. Yeni astronominin
kurucusu kabul edilen Kopernik, ileri sürdüğü fikirleri ancak
ömrünün sonlarında açıklayabilmiştir.
• Sebepleri ise kendisinin bunların doğru olduğuna tam emin
olmaması ve kendisi papaz olduğu için kiliseden çekinmesi. O
zamanki Hıristiyanlık inancına göre Hz. İsa Güneş’e sabit
durması için emir vermişti ve Güneş de sabit durmaktaydı.
Yine genel inanca göre dünya düz tepsi gibiydi. Aksini
düşünenler ise cehennemlikti. O dönemde, kiliseye karşı çıkan
insanlar ateşte yakılmaya mahkum edilirdi.
İSLAMİ ASTRONOMİ BİLİM ADAMLARI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
EI-Fergânî
Sabit Bin Kurra
İbn-i Yunus
Ebu Ali Hasan İbn Haysem
İbn Sina
Nasirüddin Tusî
Beyrûnî
Hz Mevlana
Ali KUŞÇU
EI-Fergânî
• Güneş'in de
gezegenler gibi, fakat
farklı yönde hareket
eden değişik
yörüngesi olduğunu
ilk ifade eden
astronomdur.
"Astronominin
Unsurları" adlı
eseri birkaç defa
Lâtinceye çevrilmiştir.
Sabit Bin Kurra
• Astronomi tarihinde
ise, Güneş'in görünen
hareketlerini yeniden
incelemiştir. Tutulma
düzleminin(ekliptiğin)
gök ekvator düzlemi ile
yaptığı açının 23° 30'
olduğunu açıklamıştır.
İbn-i Yunus
• ay ve güneş tutulmalarını en ince hesaplarla
tesbit etti.
• Bu eseri dört cilt olup, Zîc-ül-Hakemî adıyla
meşhurdur
Ebu Ali Hasan İbn Haysem
• astronomi çalışmalarında da temel eser
saydıkları "Kitab-ül Menâzır" (optik) adlı
eserin sahibidir.
İbn Sina (Afşena 980-Hemedan 1037)
• tarafından 1025 yılında Ala'Üddevle
adına Hemedan'da bir gözlem evi kuruldu. Bu
gözlem evi bilim tarihinde
• Hemedan Gözlem Evi olarak bilinir. Burada
bulunan gözlem aletleri arasında bugün
fizik laboratuarlarındaki mikrometreye benzer
alet ilk defa kullanılmıştır.
Nasirüddin Tusî
• Nasirüddin
• Tusî (Tûs 1201-Bağdat 1274) getirilir. Merağa
Gözlem Evin'de Nasirüddin Tusî ile
birlikte 15 astronom gözlem çalışmaları
yapmıştır. Yapılan çalışmalar sonucu
• "İlhani Ziyci" adlı bir eser hazırlamıştır.
Beyrûnî
• Beyrûnî gözlem aletleri yapmış
• Al Kanun Al Mesudi" (Mesud'un Yasası) adlı
kitabı bir ansiklopedi niteliğindedir ve
trigonometri tarihi için çok önemlidir. Bu
yapıtında kendisinden önce yazılmış tüm
bilgileri derlemiş, kendi gözlem ve hesaplarını
da eklemiştir. 11 ciltten oluşan bu kitapta;
zaman ve takvim, trigonometri, küresel
astronomi, özel astronomi problemleri (Ay
hareketi, Ay'ın çeşitli zamanlardaki şekilleri,
gezegen hareketleri, yıldız kataloğu) ve jeodezi
konuları anlatılmaktadır.
Hz Mevlana
• Semazenler aynen gezegenlerin güneşin
etrafında nasıl dönüyorsa insanda Yaratıcısı
Allahın etrafında öyle dönmektedir diye
semazenler dönmektedir Ama bir semazen
ters dönmektedir sebebi ise Venüs gezegeni
güneşin etrafında ters dönmektedir .
Ali KUŞÇU
• 15. yüzyılda yaşamış olan önemli bir astronomi ve matematik
• bilginidir. Babası Timur'un (1369-1405) torunu olan Uluğ
Bey'in(1394-1449) doğancıbaşısı idi. "Kuşçu" lakabı buradan
gelmektedir.
• İstanbul'a gelen Ali Kuşçu' ya 200 altın maaş bağlanır ve
Ayasofya'ya müderris olarak atanır. Ali Kuşçu, burada Fatih
Külliyesi'nin programlarını hazırlamış, astronomi ve matematik
dersleri vermiştir.
• Ayrıca İstanbul'un enlem ve boylamını ölçmüş ve çeşitli Güneş
saatleri de yapmıştır.
• Ali Kuşçu'nun astronomi ve matematik alanında yazmış olduğu
iki önemli eseri vardır. "Fethiye" adı verilen astronomi
kitabıdır. Eser üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde
gezegenlerin küreleri ele alınmakta ve gezegenlerin
hareketlerinden bahsedilmektedir. İkinci bölüm Yer'in şekli ve
yedi iklim üzerinedir. Son bölümde ise Ali Kuşçu, Yer'e ilişkin
ölçüleri ve gezegenlerin uzaklıklarını vermektedir.
ASTRONOMİNİN TANIMI VE GELİŞİMİ
• Mikrodalga
• Mikrodalgalar santimetre mertebesinde
ölçülen dalga boylarına sahiptir.
• Biz bunu mikrodalga fırınlarda kullanıyoruz
• Mikrodalgalar, sisli ortamlara, hafi yağmurlu ve
karlı ortamlara, bulutlu ve dumanlı ortamlara
nüfuz edebilmesi, bu dalgaları, Dünyayı
uzaydan
• gözlemleyebilmek için oldukça önemli bir
duruma getirmektedir. ERS-1
• uydusu yaklaşık 7.5 cm dalga boyuna sahip (Cbandı) dalgalar göndermektedir. Şekildeki
görüntüde gösterildiği gibi, Alaska sahillerinde
denizde bulunan parçalanmış buz kütlelerini
göstermektedir.
Eğer sizin hassas bir mikrodalga
teleskopunuz olsaydı.
• Bu tür teleskoplar evrenin içerisinde bulunan
gökcisimlerinden gelen elektromanyetik
dalgaları analiz ederek bizlere gökcisimleri
hakkında ayrıntılı bilgi almamızı sağlar.
Kızılötesi Işınlar
• iğne ucu ile küçük bir tohum kadar boyları vardır).
Bütün sıcak ve soğuk maddeler tarafından
oluşturulurlar. Atomlar tarafından
• emildiklerinde maddeyi ısıtırlar, onun için de ısı
radyasyonu da denir.
• İnsan ve hayvan vücutlarının infrared ışınları
• yayması yanında, Dünya, Güneş, yıldız ve
galaksiler gibi uzak cisimler de infrared ışınları
yaymaktadırlar. Dünyayı görüntülemek için niçin
infrared ışınımlarını kullanırız?
dersimiz.com
Morötesi Işınlar
• Mor ötesi (ultraviyole UV) görünür bölgeden
daha kısa dalga boylarına sahiptir. Bu dalgalar
her ne kadar insan gözüyle görülemeseler bile,
eşek arısı gibi, bazı böcekler tarafından
görülebilir. Bu ışınlar elektrik arkları
• ve gaz boşalmaları sonucunda meydana gelir.
Normal camdan geçemez ancak kuartz
camdan geçerler. Güneş güçlü morötesi ışık
kaynağıdır. Atmosfer bu ışınların zararlı etkisini
azaltır.
• Örneğin, Hubble uzay teleskopu yıldız ve
galaksileri gözlemek için çoğunlukla, yakın UV
ışınımlarına karşılık gelen dalga boyunu
kullanmaktadırlar.
• Yaymış oldukları UV ışınımlarının
incelenmesiyle yıldız ve galaksiler hakkında
çeşitli araştırmalar yapabiliriz.
X Işınları
• Serbest elektronların bir gerilim altında
hızlandırılmasıyla oluşturulur. Röntgen
tarafından bulunduğu için röntgen ışınları
olarak ta adlandırılır.
• Kemikler ve dişlerin yoğunluğu derinizden
daha fazla olduğu için X-ışınlarını derinin
• soğurduğundan daha fazla soğurmaktadır ve
deri bu ışınları tamamıyla geçirirken, kemikler
ve dişler çoğunu soğurduğu içinfilm üzerine
kemik ve dişlerin bir silueti düşer.
Gamma Işınları
• Gamma ışınları, elektromanyetik dalgadır.
• Gamma ışınları, evrenin çok uzak
noktalarlından bizlere kadar gelebilmektedir.
• Dünya atmosferi tarafından soğurulmaktadır
ve bu nedenle, atmosferimiz zararlı gamma
ışınlarına göre bizi koruma görevi yapmaktadır.
•
•
•
•
•
•
•
•
Elektromanyetik Dalgaların Özellikleri
1- Yüklerin ivmeli hareketi sonucu oluşur.
2- Enerji taşırlar.
3- Işık hızıyla yayılırlar.
4- Elektrik ve manyetik alanda sapmazlar.
5- Hızları ortama göre değişir.
6- Boşlukta ışık hızıyla yayılırlar.
7- Enine dalgalardır.
1-Yüklerin ivmeli hareketi sonucu oluşur.
2-Enerji taşırlar.
3-Işık hızıyla yayılırlar.
4-Elektrik ve manyetik alanda sapmazlar.
5-Hızları ortama göre değişir.
6-Boşlukta ışık hızıyla yayılırlar.
7-Enine dalgalardır.
ASTRONOMİDE KULLANILAN TEMEL GÖZLEM
ARAÇLARI
• Göz
Dürbün
Teleskop
dersimiz.com
GÖZ
• İlk gözlem aracımız; gözümüzdür. Gözlem için
yüzümüzü Gök’e çevirmek yeterlidir. Işık
kirliliği olmayan ortamda, Samanyolu içindeki
ve dışındaki yıldızların parlaklığı gözlerinizi
kamaştıracaktır. Muhtemelen kendinizi mutlu
hissedeceksiniz. Samanyolu, Orion, Ülker,
Jüpiter, Mars, Satürn hatta Andromeda’yı bile
çıplak gözle görebilirsiniz.
Dürbün
• 50 mm açıklığa sahip olan bir dürbün, normal
bir gözün topladığı ışığın 50 kat fazlasını toplar.
Dolayısı ile dürbünle gözümüzle
göremeyeceğimiz uzak mesafe yıldızları
rahatlıkla görebiliriz. 20cm lik teleskop normal
insan gözünden 1600 kat fazla ışık toplar. Tablo
1 de göz, dürbün ve teleskop arasındaki bir
karşılaştırma verilmiştir.
Teleskop
• Teleskop, çok uzak cisimleri yakınımızdaymış
gibi gösteren çok etkileyici bir alettir.
• Temelde 3 çeşit teleskop türü vardır
• 1.Mercekli Teleskoplar
• 2. Aynalı Teleskoplar
• 3. Katadioptrik (aynalı-mercekli) Teleskoplar
1.Mercekli Teleskoplar
• Bu tür teleskoplarda uzun bir tüp içerisindeki
mercekten geçen ışık ışınları, göz merceğine
gelir. Bu teleskop türü, en yaygın teleskop
türüdür.
Avantajları
•
•
•
•
•
•
•
•
•
· Dizaynı basit olduğu için kullanımı kolay ve güvenilirdir.
· Çok az bakım gerektirir.
· Büyük objektif açıklı olan mercekli teleskoplar; ay, gezegen ve çift
yıldız gözlemi yapmak için idealdir.
· İkinci bir aynaları olmadığı için görüntü kalitesi oldukça iyidir.
· Uzak yeryüzü cisimlerini gözlemek için kullanılabilirler.
· Optik tüpe sahip oldukları için hava akımları (türbülans) çok azdır.
Bu nedenle hava akımlarından dolayı görüntü pek etkilenmez.
· Merceğin sabit olarak yerleştirilmesi de bir avantajdır.
Dezavantajları:
• Tüm teleskop türleri arasında (objektif açıklığı arttıkça) en pahalı
olan türdür.
• · Diğer teleskop türlerindeki gibi açıklığa sahip olanları, daha ağır,
daha uzun ve daha büyüktür. Bu yüzden
• bir yerden bir yere taşınmaları zordur.
• · Küçük ve sönük nesnelerin (uzak galaksiler gibi) gözlemlenmesine
çok uygun değillerdir.
• · Uzun odak oranlarına sahip olduklarından astrofotoğrafiğe uygun
değillerdir.
• · Akromatik dizaynlı olanlarında renk aberasyonu tam olarak
giderilememiştir.
• · Bu tür teleskoplarda oküler tüpün en sonunda olduğundan bazı
gözlemlerde problem olabilir.
• Bu sorun 900’lik bir prizma ile giderilebilir.
Aynalı Teleskoplar
• Newtonian ve Cassegrain olmak üzere
iki çeşidi
• vardır. Bu tür teleskoplarda ışık, düz
ve geniş bir tüpün içine girer, tüpün
dibindeki eğri aynadan (parabol,
hiperbol ya da elips) yansır, toplanmış
olan ışık huzmesi, tüpün açık olan
ucunda yer alan ufak ikinci aynaya
çarpar ve oradan okülere gelir bu
şekilde görüntü oluşturulmuş olur.
Avantajları:
•
•
•
•
•
· Diğer teleskop çeşitlerine göre fiyatları ucuzdur.
· Odak uzaklığı 1m’ye kadar olanlar kolaylıkla taşınabilir.
· Renk sapıncı yoktur.
· Ay ve gezegen gözlemleri için kullanışlıdırlar.
· Optik sapınçları az olduğu için oldukça parlak bir
görüntü verirler.
• · Astro fotoğrafçılık için uygundurlar.
• · Genellikle hızlı odak oranlarına (f/4 ile f/8) sahip
olduklarından, uzak gökadaları, bulutsular ve yıldız
• kümeleri gibi sönük derin uzay cisimlerini gözlemek için
idealdirler.
Dezavantajları:
• · Diğer teleskop türlerine göre daha hassas
oldukları için daha fazla bakım gerektirirler.
• · Nesneleri ters olarak gösterdikleri için yer
cisimlerinin gözlemlenmesi için uygun değillerdir.
• · Açık optik tüp dizaynına sahip oldukları için hava
akımı gibi dış etkenlerden daha fazla etkilenirler.
• · İkincil aynaları olduğu için mercekli
teleskoplardan daha fazla ışık kaybına neden
olurlar.
• · Görüntü kenarlarında bulanıklaşma görülür.
dersimiz.com
Katadioptrik (aynalı-mercekli) Teleskoplar
• Bu tip teleskoplar hem ayna hem
de lens kullanırlar. iki popüler çeşidi
vardır: Schmidt-Cassegrainler ve
Maksutov-Cassegrainler.
• Katadioptrik tür teleskoplar aynalı
ve mercekli teleskopların
avantajlarını bir araya toplayarak,
her türlü amaç için kullanılabilecek
bir teleskop türü oluştururlar.
Avantajları:
• Tüm teleskop türleri arasında en iyi olanıdır.
Derin uzay gözlemi ve astro fotoğrafçılığa uygundur.
Ay, gezegen ve çift yıldız gözlemi için idealdirler.
Geniş açılı keskin görüntüle sunarlar.
Yeryüzü gözlemi ve fotoğrafçılığı içinde uygundurlar.
Kapalı tüp dizaynından dolayı, hava akımlarına ve diğer dış
etkilere kapalıdırlar.
Kompakt ve taşınabilirler.
Teleskop türleri içerisinde odaklama yeteneği en fazla olan
türdür.
Kullanılmaları kolaydır.
Dayanıklıdırlar ve fazla bakım gerektirmezler.
Aynı açıklığa sahip mercekli teleskoplara göre fiyatları daha
ucuzdur.
Aksesuarları çoktur.
Dezavantajları:
• Aynı açıklığa sahip olan aynalı teleskoplara
göre pahalıdırlar.
dersimiz.com