Uzayın Keşfi

Gökyüzünü İzlerken
Kullandığımız Gözlem
Araçları
Ankara Üniversitesi
Çocuk Üniversitesi
Gökbilim Okulu
2013
Gökcisimlerinden elde edilen
tek kaynak
IŞIKTIR
Atmosferimizi pencereye benzetip
gökcisimlerinden gelen ışığın yoluna devam
etmesini inceleyelim…
 Bilinen ilk teleskop, 17. yy’ın başlarında Hollandalı gözlük
üreticisi tarafından icat edilmiştir. (Hans Lippershey ve
Zacharias Janssen)
 Bunun üzerine İtalyan bilim adamı Galileo Galilei de kendi
teleskobunu yapmıştır.
 Uzayın ayrıntılı incelenmesi ancak 17.yy’da teleskobun icadı
ile mümkün oldu. Bundan sonra astronomlar uzayın daha da
derinliklerine bakmak için gittikçe karmaşıklaşan düzenekler
kullandılar.
Galileo teleskop ile Ay’a
bakar ve aşağıdaki
çizimleri yapar.
Galileo’nun teleskop ile
Jüpitere bakarak çizdiği
Jüpiter ve uyduları.
Teleskopların İsimlendirilmesi
 Teleskoplar gözlem yaptıkları elektromanyetik
dalganın bölgesini göre isimlendirilir.
 Örneğin, gözümüz ile gözlem yapabildiğimiz
teleskoplara OPTİK TELESKOPLAR
 Radyo bölgesinde gözlem yapan teleskoplara
RADYO TELESKOPLARI
 Kırmızı-öte bölgesinde yapanlara KIRMIZI-ÖTE
TELESKOPLARI gibi…
Keck Gözlemevi (Hawaii’deki her iki teleskobun çapı da 10m’dir)
Tüm teleskop tiplerinin yaptıkları iş benzer olsa da tasarımları farklıdır.
 Optik teleskoplar, görünür ışığı kullanarak görüntü oluştururlar.
 Işığı mercekler aracılığıyla toplayan teleskoplara mercekli teleskoplar denir.
Teleskopların Optik Düzeneği
Mercekli Teleskoplar
Newton Tipi Aynalı Teleskoplar
Cassegrain Türü Aynalı Teleskoplar
Aynalı teleskoplar, ışığı
toplamak için aynaları
kullanırlar. Dünya’daki en
büyük aynalı teleskobun çapı
10.4 m’dir ve İspanya’dadır.
Astronomlar, uzayın
derinliklerini görebilmek
için gözlemevi adı verilen
yapılarda, büyük
teleskoplar ile gözlem
yaparlar.
Kuzey Avrupa Gözlemevi
Konum: La Palma (Kanarya Adaları, İspanya)
Yükseklik: 2,396 m
Dünya’daki en büyük teleskop (çapı 10.4 m’) buradadır.
La Silla, Şili
Yükseklik: 2,400 m
ESO’s Very Large Telescope (VLT) Paranal, Şili
Yükseklik: 2,635 m
4 tane 8.4 m çaplı teleskobu var.
TUBİTAK Ulusal Gözlemevi (TUG)
Çapı: 1.5 m
Yükseklik: 2,450 m
Çapı: 1.0 m
Ankara Üniversitesi Gözlemevi
Yükseklik: 2,450 m
Gözlemevi’mizde bulunan Coude Teleskobu merceklidir.
En büyük mercekli teleskop Yerkes Gözlemevi’nde bulunur. 1897’de
üretilmiştir. Merceğin çapı 1.02 m’dir.
 Uzaydaki cisimlerin yaydığı sönük sinyalleri toplayabilen,
çok büyük teleskoplardır.
 En büyük radyo teleskop, Porto Riko’daki Arechibo
çanağıdır. 305m çapındaki çanak, doğal bir vadi içerisine
inşa edilmiştir.
 Uzaya yerleştirilen teleskoplar, gezegenimizin atmosferi
onların görüşünü ve görüş kalitesini engellemediğinden
Dünya’dakilerden çok daha avantajlıdırlar.
Hubble Uzay Teleskobu
Neler Hatırlıyoruz?
 Teleskop çeşitlerinden bildiğiniz iki tanesini
söyleyin.
 Bir gök cismini en iyi nerede gözleyebilirsiniz?
 En büyük teleskop nerededir?
Mercekli Teleskoplarda Görüntü Ters Oluşur.
A -Teleskobun Tüpü
B - V-şeklinde ayak
C - 5 cm çaplı cam mercek
D - somun vidası
E - odak tüpü
F – odak tüpünü birleştirecek olan halka
G - küçük lastik
H- Güneş uyarıcı yapıştırması
I - mercek kapağı
J - Büyük lastik
K- L – Gözmerceği yuvaları
M-N- Q gözmerceğinin parçaları
R- mercek tüpü
İzlenecek Adımlar
1. Teleskobun yarım tüpünden (A) birini V-şeklindeki
ayağın (B) üstüne koyunuz.
2. 5 cm çaplı cam merceği (C) teleskop tüpünün geniş
olan ucuna yerleştirin. Mercek aslında iki merceğin
birleşiminden oluşmaktadır. Daha ince olan
merceğin teleskobun dışarıya bakacak kısmına
yerleştiriniz.

3. (D) somun vidasını teleskop tüpünün ortasında
bulunan boşluğa yerleştirin.
4. Odak tüplerini (E) masanın üstüne koyun. Odak
tüplerinin iç kısımlarına dokunduğunuzda bir
tarafın pürüzlü diğer tarafın ise pürüzsüz
olduğunu fark edeceksiniz. Pürüzlü kısımların üst
üste gelecek şekilde birleştirin.
5. Odak tüpünü birleştirecek olan halka (F) odak
tüpüne geçirirken halkanın dar kısmının Uşeklindeki çıkıntılara doğru bakması gerekir. Küçük
lastikleri (G) tüpün iki ucuna geçiriniz.
U-şeklindeki
çıkıntı
6. Odak tüpünü teleskobun diğer ucuna yerleştirin.
U-şeklindeki çıkıntının ve halkanın teleskobun
dışında olduğundan emin olunuz.
7. Teleskobun diğer tüpünü de üstüne yerleştirin.
Büyük lastik (J)’leri de teleskobun üstüne geçirin.
Ve teleskobunuz hazır..
İYİ GÖZLEMLER!!