Onkoloji Merkezimizde Kanser Tan›s›yla ‹zlenen

ARAfiTIRMA RESEARCH ARTICLE
Onkoloji Merkezimizde Kanser
Tan›s›yla ‹zlenen
Hastalar›m›z›n Romatolojik
Yak›nma ve Bulgular›
Dr.
Erkan
Cüre1 ,
Yrd.
Doç.
Mehmet
fiahin2,
Dr.
Ali
Kutlucan1,
Doç.
Dr.
fievket
Ercan
Tunç2,
Dr.
Abdulkadir
Bafltürk1,
Doç.
Dr.
Hasan
fienol
Coflkun3
1
Süleyman
Demirel
Üniversitesi
T›p
Fakültesi,
‹ç
Hastal›klar›
Anabilim
Dal›,
Isparta
2
Süleyman
Demirel
Üniversitesi
T›p
Fakültesi,
‹ç
Hastal›klar›
Anabilim
Dal›,
Romatoloji,
Isparta
3
Süleyman
Demirel
Üniversitesi
T›p
Fakültesi,
‹ç
Hastal›klar›
Anabilim
Dal›,
Onkoloji,
Isparta
ÖZET
dsDNA, ANCA hem hasta grubunda hem de kontrol
grubunda negatifti. C3 ve C4 düzeyleri her iki grupta
da normal seviyelerdeydi. Hastalar›m›zda ESH, CRP
ve RF düzeyleri kontrol grubundan anlaml› olarak
yüksekti. Hastalar›m›zda romatolojik yak›nma ve fizik
muayene bulgular› da kontrol grubundan anlaml› yüksekti.
• Amaç: Kanser hastalar›nda romatolojik yak›nma ve
bulgular görülebilmektedir. Bu çal›flmada kanser hastalar›nda romatolojik yak›nma ve bulgular›n s›kl›¤›n›
de¤erlendirmeyi amaçlad›k.
• Materyal ve Metod: Onkoloji poliklini¤imize baflvuran histopatolojik olarak kanser tan›s› olan 50 hasta
ile yafl ve cinsiyet olarak benzer 50 sa¤l›kl› birey çal›flmaya al›nd›. Tüm bireylerin romatolojik kas iskelet
yak›nmalar› sorguland› ve detayl› fizik muayeneleri
yap›ld›. Eritrosit sedimentasyon h›z› (ESH), C reaktif
protein (CRP), romatoid faktör (RF), antinükleer antikor
(ANA), anti-çift-sarmal DNA antikorlar› (anti-dsDNA),
antinötrofil sitoplazmik antikor (ANCA) ve kompleman
(C) düzeylerine bak›ld›.
• Sonuç: Kanser tan›s›yla izlenen hastalarda çeflitli
romatolojik flikayet ve laboratuvar bulgular› görülebilmektedir. Kanser hastalar›n› takip eden doktorlar›n
bu bulgular›n oluflabilece¤ini bilmesi gerekmektedir.
Böylece yanl›fll›kla romatolojik tan›lar›n konmas› önlenebilecektir. Ayr›ca romatolojik hastal›klar ile malignitelerin birlikte olabilece¤i unutulmamal›d›r.
• Anahtar Kelimeler: Kanser, malignite, romatolojik
flikayet, romatolojik bulgu. Nobel Med 2008; 4(1): 2227
• Bulgular: ANA pozitifli¤i hastalar›m›z›n 12’sinde
(%24) görüldü. ANA kontrol grubunda negatifti. Anti-
NOBEL MEDICUS 10
22
|
C‹LT: 4, SAYI: 1
ABSTRACT
were measured.
RHEUMATOLOGICAL COMPLAINTS AND
FINDINGS OF CANCER PATIENTS WHO WERE
FOLLOWED IN OUR ONCOLOGY CLINIC
• Results: ANA was positive in 12 (24%) patients with
cancer while it was negative in control group. However,
Anti-dsDNA and ANCA were negative in both patient and
control groups. C3 and C4 levels were normal in both
groups. Rheumatologic complaints and physical examination findings were also higher in cancer patient group
than in control group.
• Objective: Rheumatologic complaints and findings can
be seen in patients with cancer. In this study we aimed to
investigate the frequency of rheumatologic complaints and
findings in cancer patients.
• Conclusion: Rheumatologic complaints and laboratory
findings can be seen in patients with cancer. Physicians
should be aware of the fact that these findings could be
seen in cancer patients, so that false rheumatologic diagnoses
may be avoided. Also it should not be forgotten that rheumatologic and malignant diseases may be seen simultaneously.
• Material and Method: Fifty outpatients having
histopathological diagnosis of cancer and 50 healthy
individuals were included in the study. All individuals were
questioned for rheumatologic (locomotor system) complaints
and detailed physical examination was performed. Erythrocyte sedimentation rate (ESR), C reactive protein (CRP),
rheumatoid factor (RF), antinuclear antibody (ANA), antidouble-stranded DNA (Anti-dsDNA), antineutrophilic
cytoplasmic antibody (ANCA) and complement (C) levels
• Key Words: Cancer, malignity, rheumatic complaints,
rheumatic syndromes. Nobel Med 2008; 4(1): 22-27
G‹R‹fi
MATERYAL ve METOD
Kanser hastalar›n›n s›kl›¤› yaflad›¤›m›z yüzy›lda giderek
art›fl göstermektedir. T›p alan›ndaki ilerlemelere karfl›n
bu hasta grubunda yaflam süresini henüz mükemmel
seviyelerde uzatan tedaviler mümkün olamamaktad›r.
Buna karfl›n erken tan› ve tedavi son derece önemlidir.
Hastalarda ortaya ç›kabilen nonspesifik kas-iskelet
sistemine ait yak›nmalar ve bulgular altta yatan bir
kanserin habercisi olabilir. Bazen de bu bulgular ile
romatolojik bir hastal›¤a yönelerek kanser tan›s›n›n
gecikmesine neden olabiliriz.
Süleyman Demirel Üniversitesi, Zehra Ulusoy Onkoloji
Merkezimizde takip edilen, histopatolojik olarak kanser
tan›s› do¤rulanm›fl 29 (%58) erkek, 21 (%42) kad›n
toplam 50 hasta çal›flmaya al›nd›. Çal›flmaya al›nan tüm
hastalara çal›flma hakk›nda bilgi verilerek “bilgilendirilmifl olur formlar›” al›nd›. Hastalar ilk de¤erlendirildi¤i
s›rada, primer hastal›klar›n yan› s›ra romatolojik kas
iskelet yak›nmalar› sorguland› ve detayl› fizik muayeneleri yap›ld›. Sabah tutuklu¤u için > 30 dakika anlaml›
olarak de¤erlendirildi. Hastalar ile yafl ve cinsiyet bak›m›ndan benzer, bilinen bir hastal›¤› olmayan 50 kiflilik
30 (%60) erkek, 20 (%40) kad›n sa¤l›kl› kontrol grubu
oluflturuldu.
Kanser nedeniyle takip edilen hastalarda özellikle kemik
a¤r›s›, eklem yak›nmalar›, vaskülit gibi çok çeflitli
romatolojik yak›nmalar ile baz› serolojik göstergelerde
anormallikler görülebilmektedir. Romatolojik hastalarda
görülen bir tak›m immünolojik testler sadece romatolojik
bir hastal›¤a özgül de¤illerdir ve bir ço¤unda klinik
uyumlu ise belirli titrelerde tan› koydurucu olabilirler.
Di¤er yandan romatolojik hastal›klar›n seyri s›ras›nda
da kanserlerin ortaya ç›kabilece¤i veya birliktelikleri
bilinmektedir. Ayr›ca romatolojik hastal›klar›n tedavisinde kullan›lan ajanlar da çeflitli malignitelerin ortaya
ç›k›fl›n› kolaylaflt›rabilmektedir.
Hastalar ve kontrol grubunun laboratuvar parametrelerine bak›ld›. C-reaktif protein (CRP) (normali: 0-3
mg/L), romatoid faktör (RF) (<15 IU/ml), kompleman
3 (C3) (90-180 mg/dl), C4 (10-40 mg/dl) düzeyleri
nefelometrik yöntemle (Dade Behring BN Prospec,
Germany), eritrosit sedimentasyon h›z› (ESH) (< 20
mm/saat) Westergren metodu ile ölçüldü. Antinükleer
antikor (ANA), çift zincirli DNA’ya karfl› antikor (antidsDNA), antinötrofilik sitoplazmik antikor (ANCA)
immunfloresans antikor (IFA) yöntemiyle (IMMCO)
ile çal›fl›ld›. ANA, 1/80 titre ve üzerinde pozitif kabul
edildi. Bu parametreler için sonuçlar negatif veya pozitif olarak verildi. Romatolojik hastal›klarda s›kl›kla
karfl›lafl›lan yak›nma ve fizik muayene bulgular› kanser
Bu çal›flmam›zda Zehra Ulusoy Onkoloji Merkezimize
baflvuran çeflitli histolojik tipte kanser tan›s› olan hastalar›m›zda ortaya ç›kan romatolojik yak›nma ve bulgular› gözden geçirmeyi planlad›k.
NOBEL MEDICUS 10
|
C‹LT: 4, SAYI: 1
23
Onkoloji
Merkezimizde
Kanser Tan›s›yla
‹zlenen Hastalar›m›z›n
Romatolojik
Yak›nma ve Bulgular›
hastalar›nda ve kontrol grubunda araflt›r›ld›. Çal›flmam›zda ESH, RF, CRP, C3 ve C4 de¤erlerinin istatistik
analizi, SPSS paket program› ile Independent t test
uygulanarak yap›ld›. P<0,001 de¤eri istatistiksel olarak
anlaml› kabul edildi.
Tablo 4: Kanserli hastalar›m›zda laboratuvar bulgular›
BULGULAR
Hastalar›n demografik verileri Tablo 1 ve kanser tiplerinin da¤›l›m› Tablo 2’de görülmektedir. Hastalar›n
ve kontrol grubunun yak›nmalar› ve romatolojik muayene bulgular› Tablo 3’de sunulmufltur. Çal›flmam›zda
kanser hastalar›ndaki belirtilen yak›nmalar kontrol
grubundaki sa¤l›kl› bireylerden belirgin farkl›yd›. ESH,
CRP ve RF de¤erleri kontrol grubundan anlaml› yüksekti
(p<0,001). ANA kontrol grubundaki tüm bireylerde
negatif bulundu. Hastalar›m›z›n 12’sinde ANA pozitifli¤i
mevcut idi ve bu hastalar›n 10 tanesinin granüler, 2
tanesinin de homojen yap›da boyand›¤› görüldü.
Kanser vakalar›
Kontrol grubu
ESH (<20 mm/saat)
45,8±31,5
20,8±6,77*
CRP (0-3 mg/L)
47,57±56,6
3,26±0,80*
RF (<15 IU/ml)
37,7±92,8
6,06±1,76*
C3 (90-180 mg/dl)
136,96±23,9
134,81±20,71
C4 (10-40 mg/dl)
22,5±7,5
23,27±6,38
ANA (n)
12(%24)
0
Anti dsDNA
0
0
ANCA
0
0
*p<0,001 ESH: eritrosit sedimentasyon h›z›, CRP: C reaktif protein, RF: romatoid faktör,
C3: kompleman 3, C4: kompleman 4, ANA: anti nükleer antikor, Anti-dsDNA: çift sarmal
DNA’ ya karfl› antikor, ANCA: anti nükleer sitoplazmik antikor
Tablo 5: ANA boyanma paterni
Kanser tipi
Hasta
say›s› (n)
4
Tablo 1: Hastalar›n yafl, cinsiyet, hastal›k süresi
Hasta grubu (n=50)
Yafl
Akci¤er kanseri
Kontrol grubu (n=50)
Meme invazif duktal kanser
Bafl-boyun
58,06±13,15
55,41±11,96
Erkek
29 (%58)
30 (%60)
Gastrointestinal sistem
Kad›n
21 (%42)
20 (%40)
Hematolojik malignite
Genitoüriner sistem
Hastal›k süresi
1,5±0,9
1
1
4
1
1
Granüler (n)
+
++
+++
+
(1)
(2)
(1)
(1)
+
++
+
+
(2)
(1)
(1)
(1)
Homojen (n)
+++ (1)
+ (1)
ANA: Anti nükleer antikor, +: 1/80 titrede pozitif, ++: 1/160 titrede pozitif, +++: 1/320
titrede pozitif
Tablo 2: Hastalar›n kanser tiplerinin da¤›l›m›
Erkek
say›s› (%)
Kad›n
say›s› (%)
Toplam
say› (%)
Gastrointestinal sistem kanseri
10 (20)
8 (16)
18 (36)
Akci¤er kanseri
9 (18)
3 (6)
12 (24)
Bafl-boyun bölgesi kanseri
5 (10)
2 (4)
7 (14)
Hematolojik malignite
5 (10)
1 (2)
6 (12)
0
4 (8)
4 (8)
0
3 (6)
3 (6)
Meme kanseri
Genitoüriner sistem kanseri
Anti-dsDNA ve ANCA pozitifli¤i olan hastam›z yoktu
ve kompleman seviyeleri tüm hastalar›m›zda normal
s›n›rdayd›. Hastalar›m›z›n laboratuvar bulgular› Tablo
4’de görülmektedir. ANA pozitifli¤inin hastalar›m›zda
histopatolojik tiplere göre da¤›l›mlar› Tablo 5’de görülmektedir. Sonuçlar›m›za göre özellikle akci¤er ve gastrointestinal sistem kanseri olan hastalar›m›zda granüler
tipde ANA boyanma paterni dikkati çekmektedir.
TARTIfiMA
Tablo 3: Kanser hastalar›m›zdaki yak›nma ve bulgular
Kanser vakalar› n (%)
Kontrol grubu n (%)
Sabah tutuklu¤u
A¤›z-göz kurulu¤u
16 (32)
15 (30)
1 (2)
2 (4)
Kemik a¤r›s›
Artralji
Myalji
Kas güçsüzlü¤ü
21 (42)
23 (46)
8 (16)
19 (38)
0
5 (10)
2 (4)
3 (6)
Oral aft
Çomak parmak
Artrit
Cilt döküntüsü
7 (14)
4 (8)
3 (6)
1 (2)
1 (2)
0
0
0
Raynoud fenomeni
Palmar fasiit
1 (2)
1(2)
0
0
Malign hastal›¤› olan hastalar kas iskelet sistemini
ilgilendiren belirti ve bulgular ile baflvurabilirler.1,2 Bu
bulgular tümör hücrelerinin kemik ve eklemin sinoviyal
k›sm›na direkt infiltrasyonu, sinoviyal reaksiyon, yumuflak doku tümörleri, eklem içi hemoraji, periartiküler
yap›lara metastaz, sekonder gut ve kanser poliartriti
gibi mekanizmalarla oluflmaktad›r.1 Metastatik yolla
oluflan artrite dair literatürde vakalar bildirilmifltir.3,4
Artralji, kanserli hastalarda en s›k olarak ortaya ç›kan
yak›nmalardan birisidir. Genel inflamatuvar cevab›n
sonucunda oluflabilece¤i gibi kemi¤in primer tümörü
veya kemi¤e metastaz sonras› da olabilir. Hastalar tek
bir eklemden ziyade, yayg›n eklem a¤r›s›ndan flikayetçidirler. Bizim çal›flmam›zda da hastalar›m›z›n en
NOBEL MEDICUS 10
24
|
C‹LT: 4, SAYI: 1
s›k yak›nmas› artralji idi ve bir k›sm›nda ise artrit vard›.
bu belirtilerin nedenini izah edecek bir ba¤ dokusu
hastal›¤›na ait di¤er bulgular da yoktu. Ço¤unlu¤u
yo¤un antiemetik tedavi al›yorlard›. Muhtemelen a¤›z
ve göz kurulu¤u semptomlar› palyatif medikal tedaviye
ba¤l› idi.
Artrit hastalar›m›zda poliartiküler tipte ve asimetrik
özellikte idi. Non-Hodgkin lenfomal› bir hastam›zda
sol diz, sol ayak bile¤i ve sa¤ el bile¤inde, akci¤er epidermoid kanserli bir hastam›zda her iki diz ve sa¤ ayak
bile¤inde, Klatskin tümörlü bir hastam›zda da her iki
el proksimal ve distal interfalangial eklemlerinde ve sol
el bile¤inde artriti mevcuttu. Çal›flmam›zda primer kemik tümörü olan hastam›z yoktu. Yine hastalar›m›zda
hiperürisemi veya di¤er ba¤ dokusu hastal›klar› gibi
artrite neden olabilecek hastal›klar da yoktu. Bu nedenle
yukar›da bahsi geçen mekanizmalar›n artrit gelifliminde
etkili olabilece¤ini düflünmekteyiz.
Çomak parmak özellikle akci¤er kanserli hastalarda
geliflmektedir. Bizim çal›flmam›zda çomak parmak
geliflen hasta say›s› 4 (%8) idi. Bu hastalar›n 2 tanesi
akci¤er epidermoid kanseri, 1 tanesi mide adenokarsinomu, 1 tanesi de kolon adenokarsinomu idi. Hastalar›m›zda di¤er önemli bir yak›nma ise kemik a¤r›s›
idi. Malign hastal›klarda kemik a¤r›s› primer kemik
tümörüne ba¤l› veya kemi¤e metastaz veya kemi¤in
infiltrasyonu sonucu olabilir. Hastalar›m›z›n sadece
10 tanesinde metastatik kanser vard› ve kemik a¤r›lar›
bu hastalarda muhtemelen metastaz veya infiltrasyona
ba¤l› idi.
Kas güçsüzlü¤ü de hastalar›m›zdaki önemli yak›nmalardan birisi idi ve beraberinde bir k›s›m hastam›zda
da miyalji dikkati çekiyordu. Kas flikayetlerinden genel
olarak hastalar›n düflkünlü¤ünün ve ortaya ç›kabilecek
elektrolit bozukluklar›n›n daha ön planda sorumlu olabilece¤ini düflünmekteyiz. Kemoterapi sonras›nda
malign hastal›klarda noninflamatuvar kas iskelet sistemi
flikayetleri olabilmektedir. Simetrik a¤r›, sabah kat›l›¤›,
üst ve alt ekstemitenin büyük ve küçük eklemlerinde
hafif düzeyde flifllikler olabilir.5-9
Cilt bulgular› derinin primer kanserlerinde veya kanserlerin deri tutulumu veya paraneoplastik sendromlarda görülmektedir.15,16 Cilt bulgular› olan dermatomiyozite efllik eden bir kanser birlikteli¤i görülebildi¤i
gibi, akut miyelositer lösemide cilt bulgusu nadir de
olsa hastal›¤›n ilk prezentasyonu olabilir.17 Bizim hastalar›m›zdan sadece Klatskin tümörü olan bir hastada
cilt bulgusu mevcuttu. Takiplerinde simetrik, bacak
ön yüzünde k›zar›k, sert, yuvarlak yaklafl›k 0,5x0,5 cm
boyutlar›nda a¤r›l› lezyon görüldü. Lezyon spontan
geriledi ve histopatolojik inceleme yap›lamad›.
Kemoterapi tedavisi ald›ktan sonra 2-16 ay içerisinde
romatolojik flikayet ve bulgular görülebilmektedir.
Siklofosfamid, metotreksat, 5-fluorourasil kombine
tedavisi sonras› miyalji, artralji, artrit, periartiküler flifllik ve tenosinovit görüldü¤ü bildirilmifltir. Tamoksifen tedavisi alan hastalarda inflamatuvar poliartrit ve
5-fluorourasil tedavisi alan hastalarda dijital iskemi ve
nekroz geliflti¤i gözlenmifltir. Bleomisin, vinblastin ve
sisplatin tedavileri ile Raynaud fenomeni geliflti¤i saptanm›flt›r.10
Kanserli hastalarda Raynaud fenomeni 50 yafl ve üzerinde
paraneoplastik bir bulgu olarak görülebilmektedir.
S›kl›kla asimetriktir, parmaklarda nekroz geliflir.18-20
Raynaud fenomeni, literatürdeki bilgilerin aksine 32
yafl›ndaki genç olan tiroid papiller kanserli hastam›zda
ortaya ç›km›flt›. Palmar fasiit kanserli hastalarda genellikle
yayg›n metastazdan sonra görülmektedir ve prognozu
kötüdür.21-23 Palmar fasiit akci¤er epidermoid kanserli
bir hastam›zda mevcuttu.
Bizim hastalar›m›z›n ço¤u kemoterapi alm›flt›. S›kl›kla
ald›klar› ilaçlar 5-fluorourasil, sisplatin, etoposid,
gemsitabin, siklofosfamid, vinkristin, tamoksifenden
olufluyordu. 111 meme kanserli hastan›n 99 sa¤l›kl›
kontrolle karfl›laflt›r›ld›¤› bir çal›flmada da kemoterapi
sonras› kas-iskelet sistemi flikayetleri kontrol grubundan
yüksek olarak bulunmufltu.11
CRP romatolojik hastal›klarda aktivasyonun bir göstergesi olarak kullan›lmaktad›r. CRP yüksekli¤i özellikle
lupus ve skleroderma d›fl›nda ço¤u romatolojik vakada
hastal›¤›n fliddetini yans›tmaktad›r. Kanser hastalar›nda
da CRP düzeyi artmaktad›r. Prognostik bir faktör olarak
da kanserli hastalarda CRP kullan›lmaktad›r.24-25
Ortalama CRP de¤erleri hastalar›m›zda yüksek idi. CRP
deki bu yükseklik yukar›da tart›fl›ld›¤› gibi muhtemelen
primer malign hastal›¤a veya onun komplikasyonlar›na
ba¤l› idi. ESH düzeyi de romatolojik hastal›klarda s›kça
kullan›lan hastal›¤›n fliddetini gösteren bir bulgudur.
Malign hastal›klarda da ESH artar, hatta ço¤u hastada
100 mm/saat üzerindedir. Bizim hastalar›m›z›n da ortalama ESH düzeyi yüksek idi. RF, IgG’nin Fc k›sm›na
karfl› oluflmufl antiglobülin antikorlard›r ve ekstra ar-
A¤›z ve göz kurulu¤u radyoterapiden (RT) sonra görülen
geçici bir yan etki12,13 olabildi¤i gibi, palyatif tedavide
kullan›lan ilaçlar›n bir yan etkisi olarak da geliflebilmektedir. Antikolinerjikler, bronkodilatatörler, narkotik
analjezikler, diüretikler, antipsikotikler, antiemetikler,
antidepresanlar kanser hastalar›nda s›kl›kla kullan›lan
kserostomiden sorumlu ajanlard›r.14 Bizim vakalar›m›zda a¤›z göz kurulu¤u %30 oran›nda bulundu.
Vakalar›m›z›n hiçbiri RT almam›flt›. A¤›z kurulu¤u ve
kuru göz semptomlar› olan hastalar›m›zda herhangi
bir otoantikor pozitifli¤i saptanmad›. Yine bu hastalarda
NOBEL MEDICUS 10
|
C‹LT: 4, SAYI: 1
25
Onkoloji
Merkezimizde
Kanser Tan›s›yla
‹zlenen Hastalar›m›z›n
Romatolojik
Yak›nma ve Bulgular›
tiküler olarak kronik lenfositer lösemi, Waldenström
makroglobülinemisi, mikst kriyoglobülinemi ve lenfoma
gibi hastal›klarda pozitif olabilir.26 Hastalar›m›zda
ortaya ç›kan RF de¤erlerindeki pozitiflik romatolojik
hastal›klardan daha ziyade kanserle iliflkili görünmektedir.
nin bafllad›¤› ve 5 hastada ANA pozitifli¤i, 3 hastada
ise RF pozitifli¤i olufltu¤u bildirilmifltir.37
5-fluorourasil,
siklofosfamid ve sisplatin kemoterapisi alan hastalar›m›zda ANA pozitifli¤i görülmekle birlikte di¤er kemoterapotikleri kullanan hastalar›m›zda da ANA pozitifli¤i
görüldü. Bu hastalarda ANA pozitifli¤inin kanserin
kendisine mi yoksa kemoterapiye mi ba¤l› oldu¤unu
söylemek için hasta say›s›m›z yetersizdir. Saçl› hücreli
lösemi baflta olmak üzere baz› lösemiler, lenfoma, multipl myeloma, bronfl kanseri ve sarkomlarda vaskülit
birlikteli¤i görülebilir.38-42Bunun nedeni tam olarak
aç›k de¤ildir ancak immün sistemin kronik uyar›m›,
çeflitli otoantijenlere karfl› otoantikorlar›n oluflumu
suçlanmaktad›r.43
Antinükleer antikorlar, kromatin olarak bilinen DNAhiston kompleksine, nükleer veya sitoplazmik ribonükleer proteinlere, nükleoler proteinlere, nükleoler ve sitoplazmik di¤er yap›lara karfl› geliflen antikorlard›r.
Kanserli hastalarda paraneoplastik olarak otoantikor
pozitifli¤i bildirilmifltir. 16,27,28 Bafl ve boyun bölgesi
yass› hücreli kanserlerde, Non-Hodgkin lenfomal›
hastalarda ANA pozitifli¤i, metastatik melanomlu bir
olguda da ANA ve Jo-1 antikor pozitifli¤i tespit edilmifltir.29-31 Prostat kanserli 207 hastada yap›lan bir çal›flmada ANA pozitifli¤i %29 olarak tespit edilmifltir. 32
Bizim çal›flmam›zda ANA pozitifli¤i 12 (%24) hastada
mevcuttu. Bu hastalar›n 10 (%83,3) tanesinde granüler
yap›dayd› ve granüler yap›da boyananlar›n da %60’›nda
düflük titrasyonda (+1) saptand›. ANA pozitif olan
hastalardan sadece iki tanesinde metastaz vard›; bir
tanesi akci¤er epidermoid kanserli hastada karaci¤er,
di¤eri mide adenokanserli hastada karaci¤er metastaz› idi. Çal›flmaya al›nan hastalar›m›z›n 10’unda metastaz vard› ve bunlardan sadece 2 tanesinde ANA pozitif
olmas›, ANA pozitifli¤inin tümörün metastaz yapmas›yla
iliflkili olmad›¤›n› düflündürdü. ANA pozitifli¤i otoimmün hastal›klar›n yan› s›ra düflük titrelerde sa¤l›kl›
popülasyonda bile görülebilmektedir.33 Anti-dsDNA
antikorlar› hastalar›m›z›n hiçbirinde pozitif olmamas›na
ra¤men literatürde bu antikorlar›n apopitozisi indükleyerek tümör hücrelerinin etkilerini inhibe etti¤i bildirilmifltir.34-36 Bilindi¤i gibi özellikle lupus için bu antikorlar
daha özgüldür.
Malignitelerin ANCA pozitif vaskülit yapabilece¤i de
literatürde bildirilmifltir. 44
Wegener otoantijeni olan
proteinaz 3’ün lösemik hücrelerin büyümelerini kontrol
eden ve HL-60 lösemik hücrelerde bulunan myeloblastin
ile ayn› yap›da oldu¤u gösterilmifltir.45 Bizim çal›flmam›zda ANCA pozitif olan hastam›z yoktu, ayn› zamanda
vaskülitik bulgusu olan hastam›z da yoktu. Kompleman
seviyeleri de hastalar›m›zda normaldi.
Hastalar›n farkl› kanser gruplar›ndan olmas› ve hasta
say›s›n›n azl›¤› bu çal›flmay› k›s›tlay›c› faktörlerdir. Bu
çal›flma sonucunda belli bir kanser grubunda romatolojik
bulgular›n hangi s›kl›kla görüldü¤ü belirlenememektedir. Daha fazla say›da ve belli bir kanser grubunda olan
hastalar ile yeni çal›flmalar yap›labilir.
SONUÇ
Farkl› kanser grubundaki hastalarda çeflitli romatolojik
flikayet ve laboratuvar bulgular› görülebilmektedir. Bu
nedenle özellikle kanser hastalar›n› takip eden doktorlar›n kanserli hastalarda romatolojik flikayet ve bulgular›n
oluflabilece¤ini bilmesi gerekmektedir. Böylece yanl›fl
romatolojik tan›lar›n konmas› önlenebilecektir. Ayr›ca
romatolojik hastal›klar ile malignitelerin birlikte olabilece¤i unutulmamal›d›r.
Kim ve arkadafllar› yapt›klar› bir çal›flmada 18 kanser
hastas›n› kemoterapi sonras› takip etmifller. Bu hastalar›n
ço¤u 5-fluorourasil, siklofosfamid ve sisplatin alm›flt›.
Kemoterapiden 6 ay sonra hastalarda eklem flikayetleri-
‹LET‹fi‹M ‹Ç‹N: Dr. Erkan Cüre, Süleyman Demirel Üniversitesi T›p Fakültesi, ‹ç Hastal›klar› Anabilim Dal›, Çünür/ISPARTA [email protected]
GÖNDER‹LD‹G‹ TAR‹H: 07 / 08 / 2007
•
KABUL TAR‹H‹: 25 / 12 / 2007
KAYNAKLAR
4
1
5
2
3
Carsons S. The association of malignancy with rheumatic and
connective tissue diseases. Semin Oncol 1997; 24: 360–372.
Naschitz JE, Rosner I, Rozenbaum M, Zuckerman E, Yeshurun D.
Rheumatic syndromes: clues to occult neoplasia. Semin Arthritis
Rheum 1999; 29: 43–55.
Ruparelia N, Ahmadi H, Cobiella C. Metastatic adenocarcinoma
of the colon presenting as a monarthritis of the hip in a young patient.
World J Surg Oncol 2006; 4: 95.
6
7
8
Zissiadis Y. Acute arthritis as an unusual complication of
malignancy. Australas Radiol 2000; 44: 474–477.
Loprinzi CL, Duffy J, Ingle JN. Postchemotherapy rheumatism.
J Clin Oncol 1993; 11: 768-770.
Michl I, Zielinski CC. More postchemotherapy rheumatism. J Clin
Oncol 1993; 11: 2051-2052.
Raderer M, Scheithauer W. Postchemotherapy rheumatism
following adjuvant therapy for ovarian cancer. Scand J Rheumatol
1994; 23: 291-292
Siegel JE. Postchemotherapy rheumatism: is this a menopausal
NOBEL MEDICUS 10
26
|
C‹LT: 4, SAYI: 1
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
symptom? J Clin Oncol 1993; 11: 2051.
Smith DE. Additional cases of postchemotherapy rheumatism. J
Clin Oncol 1993; 11: 1625-1626.
Abu-Shakra M, Buskila D, Ehrenfeld M, Conrad K, Shoenfeld Y.
Cancer and autoimmunity: autoimmune and rheumatic features in
patients with malignancies. Ann Rheum Dis 2001; 60: 433-441.
Andrykowski MA, Curran SL, Carpenter JS, et al. Rheumatoid
symptoms following breast cancer treatment: a controlled
comparison. J Pain Symptom Manage 1999; 18: 85-94.
Solans R, Bosch JA, Galofre P, et al. Salivary and lacrimal gland
dysfunction (sicca syndrome) after radioiodine therapy. J Nucl Med
2001; 42: 738-743.
Dirix P, Nuyts S, Van den Bogaert W. Radiation-induced xerostomia
in patients with head and neck cancer: a literature review. Cancer
2006; 107: 2525-2534.
Wiseman M. The treatment of oral problems in the palliative patient.
J Can Dent Assoc 2006; 72: 453-458.
Bogle MA, Riddle CC, Triana EM, Jones D, Duvic M. Primary
cutaneous B-cell lymphoma. J Am Acad Dermatol 2005; 53: 479-484.
Jardin F, Levesque H, Tilly H. Auto-immune manifestations in NonHodgkin's lymphoma. Rev Med Interne 2005; 26: 557-571.
Vogel MN, Vogel W, Bares R, et al. Unusual distribution of red marrow
mimicking chloroma in a patient with acute myelogenous leukemia.
Skeletal Radiol 2006.
DeCross AJ, Sahasrabudhe DM. Paraneoplastic Raynaud’s
phenomenon. Am J Med 1992; 92: 570-572.
Andrasch RH, Bardana EJ, Porter JM. Digital ischemia and gangrene
preceding renal neoplasm. Arch Intern Med 1979; 136: 485-488.
Naschitz JE, Yeshurun D, Abrahamson J. Arterial occlusive disease
in occult cancer. Am Heart J 1992; 124: 738-745.
Pfinsgraff J, Buckingham RB, Killian PJ, et al. Palmar fasciitis and
arthritis with malignant neoplasms: a paraneoplastic syndrome.
Semin Arthritis Rheum 1986; 16: 118-125.
Shiel WC, Prete PE, Jason M, Andrews BS. Palmar fasciitis and
arthritis with ovarian and non-ovarian carsinomas: new syndrome.
Am J Med 1985; 79: 640-644.
Champion D, Saxon JA, Kossard S. The syndrome of palmar
fibromatosis (fasciitis) and polyarthritis. J Rheumatol 1987; 14: 11961198.
Gerhardt T, Milz S, Schepke M, et al. C-reactive protein is a prognostic
indicator in patients with perihilar cholangiocarcinoma. World J
Gastroenterol 2006; 14: 5495-5500.
Kato T, Suzuki H, Komiya A, et al. Clinical significance of urinary
white blood cell count and serum C-reactive protein level for detection
of non-palpable prostate cancer. Int J Urol 2006; 13: 915-919.
Bende RJ, Aarts WM, Riedl RG, et al. Among B cell non-Hodgkin's
lymphomas, MALT lymphomas express a unique antibody repertoire
with frequent rheumatoid factor reactivity. J Exp Med 2005; 201:
1229-1241.
Wang J, Bu DF, Li T, et al. Autoantibody production from a thymoma
and a follicular dendritic cell sarcoma associated with paraneoplastic
pemphigus. Br J Dermatol 2005; 153: 558–564.
Pittock SJ, Lucchinetti CF, Parisi JE, et al. Amphiphysin
autoimmunity: paraneoplastic accompaniments. Ann Neurol 2005;
58: 96-107.
Fernandez-Madrid F, Tang N, Alansari H, et al. Autoantibodies to
annexin XI-A and other autoantigens in the diagnosis of breast
cancer. Cancer Res 2004; 64: 5089-5096.
Bencimon C, Salles G, Moreira A, et al. Prevalence of anticentromere
F protein autoantibodies in 347 patients with non-Hodgkin's
lymphoma. Ann N Y Acad Sci 2005; 1050: 319-326.
Thoelke A, Schmid HP, Figl R, Schadendorf D, Ugurel S. Jo-1 positive
paraneoplastic systemic sclerosis in a patient with metastatic
melanoma. Eur J Dermatol 2006; 16: 428-430.
Daniels T, Zhang J, Gutierrez I, et al. Antinuclear autoantibodies in
prostate cancer: immunity to LEDGF/p75, a survival protein highly
expressed in prostate tumors and cleaved during apoptosis. Prostate
2005; 62: 14-26.
Al Jabri AA, Al Buloshi MS. Anticardiolipin and antinuclear antibodies
in the adult healthy Omani individuals. Saudi Med J 2004; 25: 313-317.
Lu S, Zhang JP, Wu HS, et al. Anti-tumor effect of anti-dsDNA
autoantibodies. Zhonghua Zhong Liu Za Zhi 2005; 27: 73-76.
Kim DS, Franklyn JA, Smith VE, et al. Securin induces genetic
instability in colorectal cancer by inhibiting double-stranded DNA
repair activity. Carcinogenesis 2006; 27.
Toubi E, Shoenfeld Y. Protective autoimmunity in cancer. Oncol
NOBEL MEDICUS 10
|
Rep 2007; 17: 245-251.
37 Kim MJ, Ye YM, Park HS, Suh CH. Chemotherapy-related
arthropathy. J Rheumatol 2006; 33: 1364-1368.
38 Greer JM, Longley S, Edwards NL, Elfenbein GJ, Panush RS. Vasculitis
associated with malignancy. Experience with 13 patients and literature
review. Medicine 1988; 67: 220–230.
39 Blanco R, Martinez-Taboada VM, Rodriguez-Valverde V, GarciaFuentes M. Cutaneous vasculitis in children and adults. Associated
diseases and etiologic factors in 303 patients. Medicine 1998; 77:
403–418.
40 Hamidou MA, Derenne S, Audrain MA, et al. Prevalence of rheumatic
manifestations and antineutrophil cytoplasmic antibodies in
haematological malignancies. A prospective study. Rheumatology
2000; 39: 417–420.
41 Gran JT, Sund S, Langholm R. Small cell pleomorphic T-cell
lymphoma presenting with cutaneous vasculitis. Clin Rheumatol
1994; 13: 628–630.
42 Ng JP, Murphy J, Chalmers EM, et al. Henoch-Schonlein purpura
and Hodgkin's disease. Postgrad Med J 1988; 64: 881–882.
43 Mody GM, Cassim B. Rheumatologic manifestations of malignancy.
Curr Opin Rheumatol 1997; 9: 75–79.
44 Pankhurst T, Savage CO, Gordon C, Harper L. Malignancy is increased
in ANCA-associated vasculitis. Rheumatology 2004; 43: 1532-1535.
45 Van der Geld YM, Limburg PC, Kallenberg CG. Proteinase 3,
Wegener's autoantigen: from gene to antigen. J Leukoc Biol 2001;
69: 177-190.
C‹LT: 4, SAYI: 1
27
Onkoloji
Merkezimizde
Kanser Tan›s›yla
‹zlenen Hastalar›m›z›n
Romatolojik
Yak›nma ve Bulgular›