tiyatro - Eğitim Sen İstanbul 7 Nolu Şubesi

TİYATRO
TİYATRO
Tiyatro sözcüğü
Yunanca'da "seyirlik
yeri" anlamına gelen
‘theatron'dan
türetilmiş, dilimize
İtalyanca'daki teatro
sözcüğünden geçmiştir.
TİYATRO
Tiyatro, yaşanmış ya da
yaşanabilir olayların anlatıldığı
"oyun" adı verilen yazılı
metnin, sahne üzerinde ve
topluluk önünde sanatçılar
tarafından canlandırılması
sanatıdır.
TİYATRO
“Tiyatro" sözcüğü, tiyatro
eseri (oyun, piyes);
eserin oynandığı yer ve
tiyatro sanatı olmak
üzere üç anlamda
kullanılır.
TİYATRO
Tiyatro eseri, olayları
oluş halinde gösterir,
buna drama adı verilir.
TİYATRO
Tiyatro eserinde olay ve
kişiler olmak üzere iki
öge bulunur.
Olay, çatışmadan doğar.
TİYATRO
Roman ve hikâyedeki
olay örgüsü,
tiyatroda dramatik
örgü adını alır.
TİYATRONUN BAŞLANGICI
Tiyatro, eski Yunan’da,
M.Ö. V. yüzyılda
bağbozumu şenliklerinde,
bağbozumu tanrısı Dionysos
adına yapılan törenlerden
doğmuştur.
TİYATRO ÇEŞİTLERİ
Tragedya
(Trajedi)
TRAGEDYA ( TRAJEDİ )
Bir kahramanın yaşadığı
kederli ya da korkunç olayları,
kahramanın kaçınılmaz
yenilgisini, yıkımını ciddi ve
yüceltilmiş bir dille anlatan
sahne yapıtıdır.
TRAGEDYA ( TRAJEDİ )
Tragedya terimi,
tragos (keçi) ve odos (türkü)
sözcüklerinin
birleşmesinden meydana
gelmiştir (Keçi türküsü).
TRAGEDYA’NIN ÖZELLİKLERİ
TRAGEDYANIN
ÖZELLİKLERİ:
TRAGEDYA’NIN ÖZELLİKLERİ
Konularını
tarihten ve
mitolojiden alır.
TRAGEDYA’NIN ÖZELLİKLERİ
Erdem ve ahlaka
her şeyin
üstünde değer
verilir.
TRAGEDYA’NIN ÖZELLİKLERİ
Manzum
olarak
yazılır.
TRAGEDYA’NIN ÖZELLİKLERİ
Kişileri kral, kraliçe gibi
soylular ve tanrılar,
tanrıçalar, yarı tanrılar
gibi olağanüstü
varlıklardır.
TRAGEDYA’NIN ÖZELLİKLERİ
Vurma, yaralama,
öldürme gibi acı, üzüntü
veren olaylar sahnede
gösterilmez, sahnede
seyirciye duyurulur.
TRAGEDYA’NIN ÖZELLİKLERİ
Üç birlik kuralı vardır:
Zamanda, olayda, mekânda
birlik. Tek bir ana olay, tek
bir mekânda, 24 saat
içinde yaşanmak
zorundadır.
TRAGEDYA’NIN ÖZELLİKLERİ
Beş perdeden
oluşur, aralıksız
oynanır.
TRAGEDYA ( TRAJEDİ )
KLASİK TRAJEDİNİN ÖNEMLİ YAZARLARI:
Sophokles
(MÖ 4, yüzyıl) (Eski Yunan)
Racine
(MS 17, yüzyıl) (Fransız)
TİYATRO ÇEŞİTLERİ
Komedya
(Komedi)
KOMEDYA ( KOMEDİ )
İnsanların, olayların gülünç
ve aksayan yönlerini ele
alıp ince nüktelerle işleyen
oyundur.
Amaç, izleyiciyi güldürürken
düşündürmektir.
KOMEDYA ( KOMEDİ )
Komedya kelimesi
Comos + Oidia kelimeleri
meydana getirmiştir.
Comos; halk, cümbüş vs.
anlamına, Oidia ise ezgi
anlamına gelir.
KOMEDYA’NIN ÖZELLİKLERİ
KOMEDYA’NIN
ÖZELLİKLERİ
KOMEDYA’NIN ÖZELLİKLERİ
Konular
günlük yaşamdan
alınır.
KOMEDYA’NIN ÖZELLİKLERİ
Kişiler,
çoğunlukla halk
kesimindendir.
KOMEDYA’NIN ÖZELLİKLERİ
Her türlü olay
(acı, üzüntü veren olaylar,
vurma, yaralama,
öldürme bile) seyircinin
gözü önünde canlandırılır.
KOMEDYA’NIN ÖZELLİKLERİ
Manzum olarak yazılır
(17. yüzyılda nesir
olarak da yazılmaya
başlanmıştır.).
KOMEDYA’NIN ÖZELLİKLERİ
Üç birlik kuralı
uygulanır.
KOMEDYA ( KOMEDİ )
KLASİK KOMEDİ’NİN ÖNEMLİ YAZARLARI:
Aristophanes
(M.Ö. 3. yüzyıl) (Eski Yunan)
Menandros
(M.Ö. 3. yüzyıl) (Eski Yunan)
TİYATRO ÇEŞİTLERİ
DRAM
DRAM
Yaşamın üzüntü ya da
mutluluk veren
yönlerinin bir arada ele
alınmasıdır yani yaşamın
olduğu gibi işlenmesidir.
DRAM’IN ÖZELLİKLERİ
DRAM’IN
ÖZELLİKLERİ
DRAM’IN ÖZELLİKLERİ
Konular tarihten
ya da günlük
olaylardan
alınmıştır.
DRAM’IN ÖZELLİKLERİ
Düz yazı biçiminde
de şiir biçiminde
de yazılabilir.
DRAM’IN ÖZELLİKLERİ
Mitolojiye yönelik
değerler yerine
ulusal değerler ön
plana çıkar.
DRAM’IN ÖZELLİKLERİ
Perde sayısı
yazarın isteğine
bağlıdır.
DRAM’IN ÖZELLİKLERİ
Üç birlik kuralına
uyma zorunluluğu
yoktur.
DRAM
KLASİK DRAM’IN ÖNEMLİ YAZARLARI:
Diderot
(1713 -1784) Fransız
Shakespeare
(1564-1616) İngiliz
ÇAĞDAŞ
TİYATRO
ÇEŞİTLERİ
ÇAĞDAŞ TİYATRO ÇEŞİTLERİ
BENZETMECİ TİYATRO
GÖSTERMECİ TİYATRO
EPİK TİYATRO
ÇAĞDAŞ TİYATRO ÇEŞİTLERİ
BENZETMECİ
TİYATRO
BENZETMECİ TİYATRO
Sahnede gösterilenlerin
gerçek yaşamdan farklı
olmadığını
anlatan tiyatro eserleri,
benzetmeci tiyatronun
örnekleridir.
BENZETMECİ TİYATRO
Bu tür tiyatronun amacı,
seyircileri sahnede
gördüklerinin bir oyun
olmadığı, yaşamlarından
bir kesit olduğu
düşüncesine götürmektir.
BENZETMECİ TİYATRO
Benzetmeci tiyatro,
seyirciyi böylece yanıltmak
ister. Oyuncular, sahnede
rol yaparken sanki hiç
seyirci yokmuş gibi
davranırlar.
BENZETMECİ TİYATRO
Oyunun bitiminde de
ortada gözükmeyerek
seyircide uyandırdıkları
etkinin sürüp gitmesini
düşünürler.
ÇAĞDAŞ TİYATRO ÇEŞİTLERİ
GÖSTERMECİ
TİYATRO
GÖSTERMECİ TİYATRO
Bu tiyatro biçimi
benzetmeci
tiyatroya karşıt bir
anlayışla
geliştirilmiştir.
GÖSTERMECİ TİYATRO
Göstermeci tiyatroda
sahnede gösterilenlere
aldanmamak gerektiği,
bunun bir oyundan
ibaret olduğu
vurgulanır.
GÖSTERMECİ TİYATRO
Sahne ile seyirci
arasında yakın bir
diyalog vardır.
GÖSTERMECİ TİYATRO
Oyuncular zaman zaman
seyircilere seslenirler
ve sahnede
gösterilenlerin bir
oyundan ibaret
olduğunu hatırlatırlar.
ÇAĞDAŞ TİYATRO ÇEŞİTLERİ
EPİK TİYATRO
EPİK TİYATRO
Ünlü Alman oyun yazarı
Bertold Brecht
tarafından ortaya
konulan epik tiyatro,
göstermeci tiyatro nun
geliştirilmiş biçimidir.
EPİK TİYATRO
Bu tür tiyatroda
amaç, seyirciyi
sahneye iyice
yabancılaştırmaktır.
EPİK TİYATRO
Oyundaki olaylar
arasında bir
bütünlük yoktur.
EPİK TİYATRO
Olaylar, durumlar parça
parça verilir; arada bir
şarkılar, türküler
söylenir, anlatıcılar
devreye girer.
EPİK TİYATRO
Seyirci tam bir
gözlemci olarak
kalır.
EPİK TİYATRO
Acı duymak, sevinmek,
coşkulanmak yerine
durumlar üzerinde düşünür;
kendisini ve olayları nasıl
değiştirebileceğini anlamaya
çalışır.
EPİK TİYATRO
Brecht’in “halkçı tiyatro”
adını verdiği
epik tiyatro, sahneyi bir
ideolojinin propaganda aracı
olarak kullanır; seyircilerin
kalbine değil, kafasına
seslenir.
TÜRK
TİYATROSU
TÜRK TİYATROSU
Türk tiyatrosunun, eskilere
uzanan sözlü geleneği
vardır ama yazılı tiyatro
eserleri Tanzimat'tan sonra
görülür.
TÜRK TİYATROSU
Bu nedenle Türk
tiyatrosu sözlü ve
yazılı olmak üzere iki
bölümde incelenir.
TÜRK TİYATROSU
Sözlü Ürünler
TÜRK TİYATROSU - Sözlü Ürünler
Meddahlık:
TÜRK TİYATROSU - Sözlü Ürünler
Meddahlık:
Meddah, metheden (öven)
anlamına gelmektedir, tek
oyuncunun sunduğu bir
seyirlik oyundur.
TÜRK TİYATROSU - Sözlü Ürünler
Meddahlık:
En ünlü meddah Tıflî
Ahmet Çelebi’dir (IV.
Murat zamanı).
TÜRK TİYATROSU - Sözlü Ürünler
Meddahlık:
Meddahın elinde bir
baston, omzunda da bir
mendil bulunur. Bunları
taklit yaparken kullanır.
TÜRK TİYATROSU - Sözlü Ürünler
Karagöz:
TÜRK TİYATROSU - Sözlü Ürünler
Karagöz:
Gölge oyunudur. Tek kişi,
deriden kesilmiş, boyalı
tasvirleri mum ışığının
yardımıyla perdeye aksettirir
ve kahramanları da kendi
sesini değiştirerek
seslendirir.
TÜRK TİYATROSU - Sözlü Ürünler
Karagöz, cahil
ama zeki, gözü
pek biridir;
TÜRK TİYATROSU - Sözlü Ürünler
Hacivat ise biraz
eğitim almış, yarı
cahil, içten pazarlıklı,
nabza göre şerbet
veren bir kişiliktir.
TÜRK TİYATROSU - Sözlü Ürünler
Orta Oyunu:
TÜRK TİYATROSU - Sözlü Ürünler
Orta Oyunu:
Seyircinin ortasında oynanmaktadır.
TÜRK TİYATROSU - Sözlü Ürünler
Orta Oyunu:
Gölge oyunundaki
Karagöz'ün yerini Kavuklu;
Hacivat'ın yerini de Pişekâr
almıştır.
TÜRK TİYATROSU - Sözlü Ürünler
Kukla:
TÜRK TİYATROSU - Sözlü Ürünler
Kukla:
Anadolu'ya Orta
Asya'dan gelmiştir.
TÜRK TİYATROSU - Sözlü Ürünler
Kukla:
İlk Batı kuklasını ise elçilik göreviyle
Paris'e gönderilen Yirmisekiz
Mehmet Çelebi'nin maiyetinde yer
alan bir görevli getirmiş, ilk gösteri
de Damat İbrahim Paşa'nın
huzurunda yapılmıştır.
TÜRK TİYATROSU - Sözlü Ürünler
Köy Seyirlik Oyunları:
TÜRK TİYATROSU - Sözlü Ürünler
Köy Seyirlik Oyunları:
Köylülerin kış aylarında
özellikle düğünlerde eğlenmek
için düzenleyip oynadıkları
dram karakterli temsillerdir.
TÜRK TİYATROSU - Sözlü Ürünler
Köy Seyirlik Oyunları:
Kılık değiştirme, kişileştirme,
maskeler, müzik ve
kalıplaşmış sözlere rastlanır.
Anonimdir.
TÜRK TİYATROSU - Yazılı Ürünler
Çağdaş Türk
tiyatrosuna ilk önemli
adım 1860'ta yapılan
Gedikpaşa Tiyatrosu'yla
atılmıştır.
TÜRK TİYATROSU - Yazılı Ürünler
1861'de bu tiyatroyu
kiralayan Güllü Agop,
1868'de Osmanlı
Tiyatrosu adlı bir
topluluk kurmuştur.
TÜRK TİYATROSU - Yazılı Ürünler
Sahnelenen ilk tiyatro:
Namık Kemal / Vatan
yahut Silistre
İlk yerli tiyatro eseri:
Şinasi / Şair Evlenmesi
TİYATROYLA
İLGİLİ
TERİMLER
TİYATROYLA İLGİLİ TERİMLER
ROL:
Oyuncunun, oyun
metnine göre
canlandırması gereken
kişiliğe özgü söz ve
davranışların tümü.
TİYATROYLA İLGİLİ TERİMLER
JEST: Oyuncuların el, kol kısacası
vücut hareketleri.
TİYATROYLA İLGİLİ TERİMLER
MİMİK:
Oyuncuların yüz hareketleri.
TİYATROYLA İLGİLİ TERİMLER
AKTÖR:
Erkek oyuncu
TİYATROYLA İLGİLİ TERİMLER
AKTRİS:
Kadın oyuncu
TİYATROYLA İLGİLİ TERİMLER
KOSTÜM:
Oyuncuların, oyun
kişilerine özgü
giysileri.
TİYATROYLA İLGİLİ TERİMLER
DİYALOG:
Oyuncuların karşılıklı
konuşmaları.
TİYATROYLA İLGİLİ TERİMLER
MONOLOG:
Bir kişinin tek başına
konuşması.
TİYATROYLA İLGİLİ TERİMLER
UYARLAMA/ADAPTASYON:
Bir eseri değiştirerek
sahneye koyma.
TİYATROYLA İLGİLİ TERİMLER
REPLİK:
Bir oyuncunun sözü
karşısındakine
bırakırken söyleyeceği
son söz.
TİYATROYLA İLGİLİ TERİMLER
TİRAT:
Oyuncunun uzun ve
kesintisiz konuşması.
TİYATROYLA İLGİLİ TERİMLER
SUFLÖR:
Oyunculara
rollerindeki sözleri
sessizce hatırlatan
görevli.
TİYATROYLA İLGİLİ TERİMLER
EPİZOT:
Oyundaki asıl olaya
karışan ikincil olaylar.
TİYATROYLA İLGİLİ TERİMLER
KONDÜİT:
Oyunda sahneye
çıkma sırası gelen
sanatçıları uyarmakla
görevli kişi.
TİYATROYLA İLGİLİ TERİMLER
PRÖMİYER:
Yeni oynanmaya
başlayan tiyatro
oyununun ilk temsili.
TİYATRO