Haziran 2001 Bankacılığa İlişkin Mevzuat Değişiklikleri ve Yeni
advertisement
Bankacılar Dergisi, Sayı 37, 2001 Bankacılığa İlişkin Mevzuat Değişiklikleri ve Yeni Düzenlemeler (1 Nisan 2001 – 15 Temmuz 2001) I. Bankalar Kanunu’na İlişkin Düzenlemeler 10 Temmuz 2001 tarih ve 24458 Sayılı Resmi Gazete’de; Mali bünyesindeki olumsuzlukların giderilmesini teminen 4389 sayılı Bankalar Kanununun 14 üncü maddesinin (2) numaralı fıkrası kapsamında alınması istenen tedbirleri almayan, kaynaklarını bankanın emin bir şekilde çalışmasını tehlikeye düşürecek şekilde hissedarlarının oluşturduğu sermaye grubuna aktaran, zararı özkaynaklarını aşarak yabancı kaynaklara sirayet eden, mali bünyesindeki zaafiyeti taahhütlerini karşılayamayacak boyutlara ulaşan ve faaliyetlerini sürdürmesi mevduat sahiplerinin haklarını ve mali sistemin güven ve istikrarını tehlikeye düşüren Ege Giyim Sanayicileri Bankası A.Ş.’nin, temettü hariç ortaklık hakları ile yönetim ve denetiminin 4389 sayılı Bankalar Kanununun 14 üncü maddesinin (3) ve (4) numaralı fıkralarına istinaden Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna devredilmesine ilişkin “384 Sayılı Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Karar”ı, Mali bünyesindeki olumsuzlukların giderilmesini teminen 4389 sayılı Bankalar Kanununun 14 üncü maddesinin (2) numaralı fıkrası kapsamında alınması istenen tedbirleri almayan, kaynaklarını bankanın emin bir şekilde çalışmasını tehlikeye düşürecek şekilde hissedarlarının oluşturduğu sermaye grubuna aktaran, zararı özkaynaklarını aşarak yabancı kaynaklara sirayet eden, mali bünyesindeki zaafiyeti taahhütlerini karşılayamayacak boyutlara ulaşan ve faaliyetlerini sürdürmesi mevduat sahiplerinin haklarını ve mali sistemin güven ve istikrarını tehlikeye düşüren Bayındırbank A.Ş.’nin, temettü hariç ortaklık hakları ile yönetim ve denetiminin 4389 sayılı Bankalar Kanununun 14 üncü maddesinin (3) ve (4) numaralı fıkralarına istinaden Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna devredilmesine ilişkin “383 Sayılı Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Karar”ı, Mali bünyesindeki olumsuzlukların giderilmesini teminen 4389 sayılı Bankalar Kanununun 14 üncü maddesinin (2) numaralı fıkrası kapsamında alınması istenen tedbirleri almayan, kaynaklarını bankanın emin bir şekilde çalışmasını tehlikeye düşürecek şekilde hissedarlarının oluşturduğu sermaye grubuna aktaran, zararı özkaynaklarını aşarak yabancı kaynaklara sirayet eden ve mali bünyesindeki zaafiyeti taahhütlerini karşılayamayacak boyutlara ulaşan ve faaliyetlerini sürdürmesi mevduat sahiplerinin haklarını ve mali sistemin güven ve istikrarını tehlikeye düşüren Kentbank A.Ş.’nin, temettü hariç ortaklık hakları ile yönetim ve denetiminin 4389 sayılı Bankalar Kanununun 14 üncü maddesinin (3) ve (4) numaralı fıkralarına istinaden Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna devredilmesine ilişkin “382 Sayılı Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Karar”ı, 4389 sayılı Bankalar Kanununun 14’üncü maddesinin (2) numaralı fıkrası kapsamında alınması istenen tedbirleri almayan, zararı özkaynaklarını aşarak yabancı kaynaklara sirayet eden ve yükümlülüklerinin toplam değeri varlıklarının toplam değerini aşan Milli Aydın Bankası T.A.Ş.’nin temettü hariç ortaklık hakları ile yönetim ve denetiminin anılan Kanunun 14 üncü maddesinin (3) numaralı fıkrasına istinaden Tasarruf Mevduatı 125 TBB Sigorta Fonuna devredilmesine ilişkin “381 Sayılı Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Karar”ı, 4389 sayılı Bankalar Kanununun 14’üncü maddesinin (2) numaralı fıkrası çerçevesinde alınması istenen tedbirleri almaması, yükümlülüklerini vadesinde yerine getirmemesi ve yükümlülüklerinin toplam değerinin varlıklarının toplam değerini aşması nedeniyle Okan Yatırım Bankası A.Ş.’nin bankacılık işlemleri yapma izninin anılan Kanunun 14 üncü maddesinin (3) numaralı fıkrası delaletiyle 20’nci maddesinin 2 numaralı fıkrası hükümleri uyarınca kaldırılmasına “380 Sayılı Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Karar”ı, 4389 sayılı Bankalar Kanununun 14’üncü maddesinin (2) numaralı fıkrası kapsamında alınması istenen tedbirleri almayan, zararı özkaynaklarını aşarak yabancı kaynaklara sirayet eden ve yükümlülüklerinin toplam değeri varlıklarının toplam değerini aşan Sitebank A.Ş.’nin, temettü hariç ortaklık hakları ile yönetim ve denetiminin anılan Kanununun 14 üncü maddesinin (3) numaralı fıkrasına istinaden Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna devredilmesine ilişkin “379 Sayılı Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Karar”ı, Atlas Yatırım Bankası A.Ş'nin hakim sermayedarının mali gücündeki zafiyet dolayısıyla banka mali bünyesinin güçlendirilmesine imkan bulunmaması, yükümlülüklerinin toplam değerinin varlıklarının toplam değerini aşması ve bankanın yönetim ve denetimini elinde bulunduran ortakların, bankanın kaynaklarını bankanın emin bir şekilde çalışmasını tehlikeye düşürecek biçimde doğrudan veya dolaylı olarak kendi lehlerine kullanmaları nedeniyle Bankanın bankacılık işlemleri yapma izninin Bankalar Kanununun 14 üncü maddesinin (3) ve (4) numaralı fıkraları delaletiyle anılan Kanunun 20 nci maddesinin 2 numaralı fıkrası hükümleri uyarınca kaldırılmasına ilişkin “378 Sayılı Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Karar”ı yayımlanmıştır. 3 Temmuz 2001 tarih ve 24451 Sayılı Resmi Gazetede; 4603 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası, Türkiye Halk Bankası Anonim Şirketi ve Türkiye Emlak Bankası Anonim Şirketi Hakkında Kanun ile kamu bankalarının yeniden yapılandırılmalarına ilişkin hususların düzenlenmesine ilişkin 4603 Sayılı Kanunda eksik olduğu düşünülen ve yeniden düzenlenmesine ihtiyaç bulunan maddelerin yeniden düzenlenmesi, Türkiye Emlak Bankası Anonim Şirketinin, bankacılık faaliyetleri dışında kalan iştiraklerindeki hisseleri ile menkul, gayrimenkul, araç, gereç ve malzeme devrinin daha önce özel hukuk alanında kurulmuş ya da sözleşmeye bağlanmış ilişkilerinde tasfiye kurallarının belirlenmesi gereği ile, dönmeyen kredilerinin yargı ve icra takip aşamalarında kötü niyetli borçlular tarafından geciktirilmesinin önlenmesine ilişkin 2001/2202 sayılı Kararname kapsamında Türkiye Emlak Bankası Anonim Şirketince Toplu Konut İdaresi Başkanlığına devredilmesi kararlaştırılan gayrimenkullere ilişkin satışların realize edilebilmesi, 1980’li yıllardan itibaren fon uygulamalarının artmasının malî disiplin üzerindeki etkilerinin ortadan kaldırılması, maliye politikalarının etkinliğinin artırılması ve fonların belirli bir malî disipline kavuşturulması ile bütçe birliğinin ve şeffaflığının sağlanmasını teminen fonların tasfiyesine yönelik olarak başlatılan çalışmalar kapsamında, 17 fonun kanun ve kanun hükmünde kararname ile kurulmuş olan 15 adedinin; gelirlerinin ilgisine 126 Bankacılar Dergisi göre bağlı bulundukları kuruma bırakılması, bütçeye gelir ve/veya özel gelir kaydedilmesi suretiyle yürüttükleri hizmetlerin devamının sağlanmasına imkân verecek şekilde tasfiye edilmeleri ve ekonominin bir bütün olarak etkinlik ve verimlilik artışı ve rekabet avantajı sağlayabilmesi için şirketlerin bölünerek yeniden yapılanmasına imkân sağlayacak düzenlemelere ilişkin olarak, vergi kanunları ile vergisiz devir işlemine olanak verilmesi ve bu düzenlemeyle ölçek ekonomisi yaratmak amacıyla vergi kanunlarında şirketlerin bölünmesini ve hisse değişimini kolaylaştırıcı, kalıcı mahiyette hükümlerin getirilmesi ve bölünme işleminin vergisiz yapılabilmesi için Katma Değer Vergisi Kanunu, Damga Vergisi Kanunu, Harçlar Kanunu, Gider Vergileri Kanunu ve Finansman Kanununda değişiklikler yapan “4684 Sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” yayımlanmıştır. 30 Haziran 2001 tarih ve 24448 sayılı Resmi Gazete’de, 4389 sayılı Bankalar Kanununun 3 üncü maddesinin (11) numaralı ve 11 inci maddesinin (12) numaralı fıkrası uyarınca, bankaların kredileri ile diğer alacaklarının niteliklerine göre sınıflandırılması ve bunlar için ayrılacak karşılıklara ilişkin esas ve usullerin belirlenmesini teminen Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nca “Bankalarca Karşılık Ayrılacak Kredilerin ve Diğer Alacakların Niteliklerinin Belirlenmesi ve Ayrılacak Karşılıklara İlişkin Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelik” yayımlanmıştır. Yönetmeliğin yayımı tarihinden itibaren, 21.12.1999 tarih ve 23913 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 99/13761 sayılı “Bankalarca Karşılık Ayrılacak Kredilerin ve Diğer Alacakların Niteliklerinin Belirlenmesi ve Ayrılacak Karşılıklara İlişkin Esas ve Usuller Hakkında Karar” ve bu Karara ilişkin olarak 31.03.2000 tarih ve 24006 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Bankalarca Karşılık Ayrılacak Kredilerin ve Diğer Alacakların Niteliklerinin Belirlenmesi ve Ayrılacak Karşılıklara İlişkin Esas ve Usuller Hakkında Karara İlişkin 1 sayılı Tebliğ” hükümsüz kalmıştır. 27 Haziran 2001 tarih ve 24445 sayılı Resmi Gazete’de; 4389 sayılı Bankalar Kanunun 2’nci maddesi, 3’üncü maddesinin (11) numaralı fıkrası, 7’nci maddesinin (1), (4) ve (5) numaralı fıkraları, 8’inci maddesinin (2) numaralı fıkrasının (a) ve (c) bentleri, 9’uncu maddesinin (6) numaralı fıkrası ve (1) numaralı fıkrasının (b) ve (c) bentleri ile (3) numaralı fıkrasının (a) bendi, 10’uncu maddesinin (4) numaralı fıkrası, 11’inci maddesinin (3), (4) (5) ve (11) numaralı fıkraları ile (6) ve (9) numaralı fıkralarının (c) bentleri, 12’nci maddesinin (1) numaralı fıkrasının (d) bendi ile (2) numaralı fıkrası, 13’üncü maddesinin (5) numaralı fıkrası ile (1) numaralı fıkrasının (a) bendi ve geçici 2’nci maddesinin (h) bendi uyarınca, bankaların kuruluş ve faaliyetlerine ilişkin esas ve usullerin düzenlenmesini teminen Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nca “Bankaların Kuruluş ve Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik” yayımlanmıştır. Yönetmelik hükümleri ile, a) Bankaların özkaynakları, b) Türkiye’de banka kurulması ve yurtdışında kurulu bankaların Türkiye’de ilk şubelerini açmaları ile ilgili kuruluş ve faaliyet izinlerinin verilmesi, c) Türkiye’de kurulmuş veya kurulacak bankaların sermayelerindeki dolaylı pay sahipliklerinin tespiti, d) Hisse devri için yapılacak izin başvurusu, 127 TBB e) Türkiye’de faaliyette bulunan bankaların yurtiçinde ve yurtdışında şube açmaları, yurtdışında temsilcilik açmaları, ortaklık kurmaları ve kurulmuş ortaklıklara katılmaları, f) Yurtdışında kurulu bankaların Türkiye’de temsilcilik açmaları, g) Genel müdür ve yardımcılıklarına atanacakların bildirimi, h) Yemin ve mal bildirimi, i) Kredi komitesinin oluşumu ve kredi açma yetkisinin devri, j) Bir gerçek veya tüzel kişiye doğrudan veya dolaylı olarak verilebilecek azami kredi miktarının belirlenmesinde esas alınacak “dolaylı kredi” tanımı, k) Kredi sınırlarının hesabında gayrinakdi krediler ile vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri ile benzeri diğer sözleşmelerin dikkate alınma oranları ile ortaklık paylarının dikkate alınma esasları, l) Kredi sınırlarının konsolide esasa göre hesaplanması ve uygulanması, m) Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) üyesi ülkeler ile diğer yabancı ülkelerin merkezi yönetimleri, merkez bankaları ve kredi kurumları ile yapılan işlemler veya bunlarca çıkarılan ya da ödenmesi garanti edilen bono, tahvil ve benzeri sermaye piyasası araçları ve verilen diğer garantiler karşılığı yapılan işlemlerin kredi sınırlarının hesabında dikkate alınma oranları, n) Bankaların kendi aralarındaki, kredi sınırlamalarına tabi olmayan işlemler, o) Açılacak krediler ve verilecek kefalet ya da teminatlar için hesap durumu alınması, alınacak hesap durumu belgesi ve eki bilanço ile kâr ve zarar cetvellerinin denetlenmesi, p) Alacaklardan dolayı edinilmek zorunda kalınan emtia ile gayrimenkullerin elden çıkarılması, r) Bankaların hesap ve kayıt düzeni, mali tablolarının yayımlanması ve ilgili mercilere bildirilmesi, s) Bankaların basılı ve külçe altın dışında alım ve satımını yapabilecekleri kıymetli madenler, t) Banka mensuplarına kredi kartı verilmek suretiyle kullandırılacak krediler, u) Zamanaşımına uğrayan mevduat, emanet ve alacakların Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna gelir kaydedilmesi, v) İştirak tutarlarının 4389 sayılı Bankalar Kanununu hükümlerine uygun hale getirilmesi ile ilgili esas ve usuller açıklanmış ve 1. 20/10/1990 tarih ve 20671 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Serbest Bölgelerde Banka Kurulması ve Yabancı Bankaların Şube Açma Esaslarına Dair 18/9/1990 tarih ve 90/999 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı”, 128 Bankacılar Dergisi 2. Devlet Bakanlığınca çıkarılan 19/12/1990 tarih ve 20730 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Serbest Bölgelerde Banka Kurulması ve Yabancı Bankaların Şube Açma Esaslarına Dair 18/9/1990 tarih ve 90/999 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı Hakkında 1 No.lu Tebliğ”, 3. Hazine Müsteşarlığınca çıkarılan; a) 21/06/1995 tarih ve 22320 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Bankaların Kuruluş ve Faaliyete Geçme Esaslarına İlişkin Yönetmelik”, b) 21/06/1995 tarih ve 22320 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Bankaların Şube Açma Esaslarına İlişkin Yönetmelik”, c) 31/05/1995 tarih ve 22299 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Yeminli Mali Müşavirlerin Kanunun 46 ncı Maddesine Göre Yapacakları Tasdike İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik”, d) 3182 sayılı Kanuna ilişkin Tebliğlerin bu Yönetmeliğe aykırı veya bu Yönetmelikle yeniden düzenlenen hükümleri, 4. a) Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunun, 16/11/2000 tarih ve 24232 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Bankalarda Zamanaşımına Uğrayan Mevduat, Emanet, ve Alacakların Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna Gelir Kaydedilmesine İlişkin Esas ve Usuller” hakkında 78 sayılı Kararı, b) Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunca çıkarılan, 19/11/2000 tarih ve 24235 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Bankaların Kuruluşu ve Hisse Devirleri İçin Yapılacak İzin Başvurularının Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik” hükümleri yürürlükten kaldırılmıştır. 4389 sayılı Bankalar Kanunu’nun 3’üncü maddesinin (11) numaralı fıkrası ve 18 inci maddesinin (1) numaralı fıkrası uyarınca, Türkiye’de faaliyette bulunan bankalardan birinin diğer bir veya birkaç banka ile birleşmesi veya bütün borç, alacak ve mevduatını Türkiye’de faaliyette bulunan diğer bir bankaya devretmesi ile ilgili esas ve usullerin düzenlenmesini teminen Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nca “Bankaların Birleşme ve Devirleri Hakkında Yönetmelik” yayımlanmıştır. 21 Haziran 2001 tarih ve 24439 sayılı Resmi Gazete’de, Interbank A.Ş. ve Eskişehir Bankası T.A.Ş.'nin, tüm aktif ve pasifleriyle Etibank A.Ş. bünyesinde devren birleştirilmesine, devir suretiyle birleştirme işlemlerinin 02.07.2001 tarihine kadar gerçekleştirilmesine, müteakiben Etibank A.Ş. bünyesinde birleştirilen bankaların 02.07.2001 tarihi itibariyle,Türk Ticaret Bankası A.Ş.’nin ise , bankacılık işlemleri yapma ve mevduat kabul etme izninin, 01.07.2001 tarihi itibariyle kaldırılmasına ilişkin “346 Sayılı Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu Kararı” yayımlanmıştır. 13 Haziran 2001 tarih ve 24431 Sayılı Resmi Gazete'de , 18.6.1999 tarihli ve 4389 sayılı Kanun'un 3’üncü ve 12.5.2001 tarihli ve 4672 sayılı Kanunun geçici 3’üncü maddelerine göre, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu 129 TBB İkinci Başkan ve üyeliklerine yapılan atamalara ilişkin “7.6.2001 Tarihli ve 2001/2554 Sayılı Kararname” yayımlanmıştır. Kararname ile Ali Vefa ÇELİK, İkinci Başkan, Prof. Dr. Kemal ÇEVİK, Yusuf Ziya ÖNDER, Ali Akın TARI, Atilla TAŞDEMİR ve Mehmet Nuri DOĞULU üye olarak atanmışlardır. 29 Mayıs 2001 tarih ve 24416 sayılı Resmi Gazete’de, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu bünyesinde bulunan bankaların çok hızlı bir şekilde rehabilite edilmesi ve satılması, bu bankalarla ilgili olarak 4389 sayılı Bankalar Kanununda yer alan bazı mekanizmaların daha hızlı çalışır hale getirilmesi, bunların malî bünyelerinin zaafa uğratılmasında sorumluluğu bulunanlara uygulanacak yaptırımların da bir an önce uygulamaya konulması, 4389 sayılı Bankalar Kanununun bazı hükümlerinin uygulamada yarattığı sıkıntı, ayrıca Avrupa Birliği düzenlemelerinde yer alan bir kısım hükümlerin Kanunda yer alması, uygulamaya işlerlik kazandırılması ve Avrupa Birliği mevzuatına tam uyumun sağlanması bakımından bazı hükümlerde bir kısım değişikliklerin yapılmasını teminen “Bankalar Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin 4672 Sayılı Kanun” yayımlanmıştır. 20 Mayıs 2001 tarih ve 24407 sayılı Resmi Gazete’de, Sümerbank A.Ş. bünyesinde tüm aktif ve pasifiyle devren birleştirilmesine karar verilen Ulusal Bank T.A.Ş.'nin bankacılık işlemleri yapma ve mevduat kabul etme izninin 4389 sayılı Bankalar Kanununun 14 üncü maddesine istinaden kaldırılmasına ilişkin “290 sayılı Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu Kararı” yayımlanmıştır. 30 Nisan 2001 tarih ve 24388 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de, T.C. Ziraat Bankası A.Ş., T. Halk Bankası A.Ş. ve T. Emlak Bankası A.Ş. eki listede belirtilen kararnameler ve Para Kredi Koordinasyon Kurulu kararları ile verilen görevler sonucunda doğan görev zararı alacaklarının tasfiye edilmesi esas ve usulleri hakkında “2001/2312 Sayılı Bakanlar Kurulu Karar”ı yayımlanmıştır. II. Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında Karar’a İlişkin Düzenlemeler 6 Temmuz 2001 tarih ve 24454 sayılı Resmi Gazete’de, Hazine'nin İç Borç Değişimi Dolayısıyla İhraç Ettiği Dövize Endeksli Devlet İç Borçlanma Senetleri'nden Bankalar ve Özel Finans Kurumlarının döviz varlıklarının yüzde 15'ine kadar olanlarının Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar ile Başbakanlık Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı'nın 91-32/5 Sayılı Tebliğine İlişkin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın I-M Sayılı Genelgesi'ne 5.8.2000 tarihli ve 24131 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 2000/1 sayılı Genelge ile eklenen, döviz pozisyon oranına esas döviz varlıklarını gösterir Ek: 2A No’lu listeye 63 üncü sıraya 22.6.2001 tarihli cetvelden başlamak üzere olarak eklenmesini içeren “Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar ile Başbakanlık Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığının 91-32/5 Sayılı Tebliğine İlişkin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 2001/1 Sayılı Genelgesi” yayımlanmıştır. III. T.C. Merkez Bankasınca Yapılan Düzenlemeler a. Zorunlu Karşılıklara İlişkin Düzenlemeler 130 Bankacılar Dergisi 17 Mayıs 2001 tarih ve 24405 sayılı Resmi Gazete’de 22.7.1996 tarih ve 22704 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Mevduat Munzam Karşılıkları Hakkında Değişik 96/1 Sayılı Tebliğ”in adını “Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ” ve söz konusu Tebliğ’de yer alan “mevduat munzam karşılık” ve “munzam karşılık” ibarelerini 5.5.2001 tarihinden geçerli olmak üzere “Zorunlu Karşılık” olarak değiştiren “2001/1 Sayılı Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ” yayımlanmıştır. b. Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu’na İlişkin Düzenlemeler 20 Mayıs 2001 tarih ve 24407 sayılı Resmi Gazete’de “12.5.1988 tarih ve 88/12944 sayılı Kararnameye İlişkin Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu Hakkında Tebliğde Değişiklik Yapılmasına İlişkin 30 Sıra No’lu Tebliğ” yayımlanmıştır. Tebliğ ile 6 Sıra No’lu Tebliğin “Destekleme Primi Oranları” başlıklı 5’inci, ”Destekleme Primi Ödeme Esasları” başlıklı 6’ncı, “Destekleme Primlerinden Yararlanmayan İhtisas Kredileri” başlıklı 7’nci ve “Destekleme Primi İçin Başvuru” başlıklı 8’inci maddeleri yayımı tarihinden itibaren yürürlükten kaldırılmıştır. IV. Sermaye Piyasalarına İlişkin Düzenlemeler 21 Haziran 2001 tarih ve 24439 sayılı Resmi Gazete’de, 4487 sayılı Kanunla değişik 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun 46’ncı maddesinin (1) numaralı fıkrasının (h) bendi uyarınca, haklarında tedrici tasfiye kararı verilen aracı kurumların mal varlığını işin niteliğine göre aynen veya nakte çevirmek suretiyle elde edilen bedeli tahsis edilerek Kanun çerçevesinde yaptıkları sermaye piyasası faaliyetleri nedeniyle müşterilerine karşı olan nakit ödeme ve sermaye piyasası araçlarının teslim yükümlülüklerinin Yatırımcıları Koruma Fonu tarafından tasfiye edilmesine ilişkin esas ve usullerin belirlenmesini teminen “Aracı Kurumların Tedrici Tasfiye Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik” yayımlanmıştır. Haklarında tedrici tasfiye veya iflas kararı verilen aracı kurumların Bankalar Kanunu hükümleri saklı kalmak kaydıyla Bakanlar Kurulu kararıyla faaliyetleri durdurulan Sermaye Piyasası Kanunu’nun 50’nci maddesi (a) bendi hükmü kapsamındaki bankaların, yaptıkları sermaye piyasası faaliyetleri ve işlemleri nedeniyle müşterilerine karşı hisse senedi işlemlerinden doğan nakit ödeme ve hisse senedi teslim yükümlülükleri ile Kanun’un 46/B maddesinde düzenlenen görevleri yerine getirmek ve tasfiye giderlerini karşılamak amacıyla kurulan tüzel kişiliği haiz Yatırımcıları Koruma Fonu’nun yönetim, çalışma ve denetim esasları ile Fon varlığının kullanış şekli ve esaslarının düzenlenmesini teminen “Yatırımcıları Koruma Fonu Yönetmeliği” yayımlanmıştır. İhraçcılar, aracı kuruluşlar ve hak sahipleri itibariyle kaydı tutulan sermaye piyasası araçları ve bunlara ilişkin hakları kayden izleyecek, üye grupları itibarıyle tutulan kayıtların birbirleriyle tutarlılığını kontrol edecek, Yatırımcıları Koruma Fonunu idare ve temsil edecek Merkezi Kayıt Kuruluşunun kuruluş, faaliyet, çalışma ve denetim esaslarının belirlenmesini teminen 2001/4275 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki “Merkezi Kayıt Kuruluşunun Kuruluş, Faaliyet, Çalışma ve Denetim Esasları Hakkında Yönetmelik” yayımlanmıştır. 17 Nisan 2001 tarih ve 24376 sayılı Resmi Gazete’de, 131 TBB 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun 15.12.1999 tarihli ve 4487 sayılı Kanun’la değişik 30’uncu maddesinin (a), (b) ve (c) bentlerinde sayılan aracılık faaliyetleri ile bu faaliyetleri Kanun’un ilgili maddeleri çerçevesinde yapacak kuruluşların kuruluş, faaliyet ve yetkilendirilmelerine ilişkin esasların düzenlenmesini teminen yayımlanan Aracılık Faaliyetleri ve Aracı Kuruluşlara İlişkin Esaslar Hakkında Seri: V, No: 46 sayılı Tebliğin “Faaliyet izni ve esasları” başlıklı maddesinde değişiklik yaparak, bu değişikliğe ilişkin Tebliğ’e bir geçici madde ilave eden yayımlanan “Aracılık Faaliyetleri ve Aracı Kuruluşlara İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Seri: V, No: 49 sayılı Tebliğ” yayımlanmıştır. V. Vergi Kanunlarına İlişkin Düzenlemeler 12 Temmuz 2001 tarih ve 24460 sayılı Resmi Gazete’de; Yurt dışına çıkış yapan (Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti hariç) Türk vatandaşlarından çıkış başına 50 ABD Doları karşılığı Türk Lirası tutarında harç alınması, vadeli mevduat ve vadeli döviz tevdiat hesabı ile özel finans kurumlarınca açılan katılma hesabı sahiplerinden, her vade sonunda, her bir hesap için bankalar ve özel finans kurumlarınca 1.000.000 lira özel işlem vergisi tahsil edilmesine ilişkin “Yurt Dışına Çıkışlardan Harç Alınması ve 4481 Sayılı Kanunda Değişiklik Yapılması Hakkında 4705 Sayılı Kanun” yayımlanmıştır. 10 Temmuz 2001 tarih ve 24458 Sayılı Resmi Gazete’de, Bireysel emeklilik kanun tasarısı ile kamu sosyal güvenlik sistemine ilave olarak bireylere emeklilik dönemlerinde ek gelir sağlamak üzere bireysel emeklilik sistemine katılımcılar tarafından ödenecek katkı paylarının vergi matrahlarının tespitinde belirli sınırlar içerisinde indirim konusu yapılmasına ve emeklilik döneminde elde edilecek gelirlerin belli bir tutara kadar gelir vergisinden istisna edilmesine imkân sağlanması, bireysel emeklilik sistemi içerisinde emeklilik sigorta şirketleri tarafından katılımcıların katkılarının değerlendirilmesi amacıyla kurulacak emeklilik yatırım fonlarının portföy işletmeciliğinden doğan kazançları kurumlar vergisinden istisna edilmesi, Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlarında yapılan değişikliklerle bireysel emeklilik sistemine katılımın teşvik edilmesi ve bireysel emeklilik sisteminin kurulmasından beklenen faydaların gerçekleştirilmesine katkıda bulunulmasını teminen “4697 Sayılı Bazı Vergi Kanunlarında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” yayımlanmıştır. 19 Haziran 2001 tarih ve 24437 Mükerrer Sayılı Resmi Gazete’de Vergi kimlik numarası kullanımının yaygınlaştırılması hakkındaki 4358 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesi gereği, 4389 sayılı Bankalar Kanunu'na veya özel kanunlara göre kurulmuş ve kurulacak bankalar ile yabancı ülkelerde kurulmuş olup da Türkiye'de şube açmak suretiyle faaliyette bulunan veya bundan sonra Türkiye'de şube açarak faaliyete geçecek olan bankaların (off-shore şubeleri dahil), 1.9.2001 tarihinden itibaren Bankalar Kanununun 20’nci maddesinin 4’üncü fıkrası hükmü uyarınca, aynı fıkrada belirtilen bankacılık ve mali hizmetlerinde, müşterilerinin vergi kimlik numaralarını tespit ve kullanımına ilişkin “2 Sıra No’lu Vergi Kimlik Numarası Genel Tebliği” yayımlanmıştır 10 Mayıs 2001 tarih ve 24398 sayılı Resmi Gazete’de, 132 Bankacılar Dergisi Danıştay 11’inci Dairesi tarafından iptal edilen 70 Seri No’lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği’nin müteselsil sorumlulukla ilgili 5’inci bölümüne ilişkin Maliye Bakanlığı’nca yapılan açıklamaları içerir “82 Seri No’lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğ”, 27.11.1999 tarih ve 99/13648 sayılı Kararname ile değişik 22.12.1992 tarih ve 92/3896 sayılı Kararnamenin eki Karar’ın 1’inci maddesinin (a) bendinde yer alan “%17” oranını “%18”, (d) bendinde yer alan “%25” oranını “%26” olarak değiştiren “Mal ve Hizmetlere Uygulanacak Katma Değer Vergisi Oranlarının Tespitine İlişkin 20.10.1983 tarih ve 93/4932 sayılı Kararname ile Değişik 92/3896 sayılı Kararda Değişiklik Yapılmasına İlişkin 2001/2344 sayılı Karar” yayımlanmıştır. 6 Mayıs 2001 tarih ve 24394 sayılı Resmi Gazete’de, 4008 Sayılı Kanunla Gelir Vergisi Kanunu’nun 41’inci maddesine eklenen 8 ve Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 15’inci maddesine eklenen 13 numaralı bent hükümleri uyarınca gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin 2001 yılı Ocak-Mart geçici vergi dönemi kazançları için gider indirimi kısıtlaması uygulamasına esas alınacak indirim oranını yüzde 31 olarak tespit edildiği, tespit edilen bu orana göre mükelleflerin kullandıkları yabancı kaynaklara ilişkin gider ve maliyet unsurlarının (%31 x % 250) % 7,7’sinin Kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınmasına ilişkin “71 Seri No’lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğ” yayımlanmıştır. 26 Nisan 2001 tarih ve 24384 sayılı Resmi Gazete’de, Yeniden yapılandırma çalışmalarına paralel olarak Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası A.Ş., Türkiye Halk Bankası A.Ş. ve Türkiye Emlak Bankası A.Ş.'nin çeşitli kanun ve kararnamelerden doğan ve bütçe ödenekleri ile karşılanamayan yıllara sari olarak banka sigorta muamele vergisi eklenerek oluşmuş görev zararı alacaklarının tasfiye edilmesini veya ödenmemiş sermayelerine mahsubunu teminen özel tertip Devlet iç borçlanma senedi ihraç edilmesi, daha önceden ihraç edilmiş senetler işlemiş faizleri ödenmek suretiyle geri alınabilir veya özel tertip başka senetlerle değiştirilebilmesi ve söz konusu bankalara yapılacak sermaye ödemelerini, ödenek yetersizliği durumunda "Bütçeden Mahsup Edilecek Ödemeler Hesabı"ndan yapılması ile 4389 sayılı Bankalar Kanununun 15 inci maddesinin (2) numaralı fıkrasının son cümlesi çerçevesinde Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna ikrazen özel tertip Devlet iç borçlanma senedi ihraç etme yetkisine ilişkin usul ve esasların yer aldığı “2001 Mali Yılı Bütçe Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında 4640 Sayılı Kanun” yayımlanmıştır. 17 Nisan 2001 tarih ve 24376 sayılı Resmi Gazete’de, Geçici vergi uygulamasına ilişkin olarak 2001 yılının birinci üç aylık geçici vergi döneminde uygulanacak yeniden değerleme oranının % 6,8 (yüzde altı virgül sekiz) olarak tespit edildiğini belirten “294 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği” yayımlanmıştır. VI. Diğer Düzenlemeler 5 Temmuz 2001 tarih ve 24453 sayılı Resmi Gazete’de, Yabancılık unsuru taşıyan kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıkların, ayrıca gerçek veya tüzel kişiler arasındaki uyuşmazlıkların milletlerarası tahkim yoluyla çözülmesinin usul ve esaslarının belirlenmesini sağlamak 133 TBB için Birleşmiş Milletler Uluslararası Ticaret Hukuku Komisyonu (UNCITRAL) tarafından hazırlanan kanun örneği ve karşılaştırmalı uluslararası tahkim hukukundaki çağdaş anlayış, gelişme ve ilkeler göz önünde bulundurularak milletlerarası tahkimin amacı, kapsamı, tahkim yargılamasının başlamasından bitimine kadar olan tüm aşamalarda yetkili ve görevli mahkeme, mahkemelerin tahkim yargılamasına müdahalesinin sınırı, tahkim şartı veya sözleşmesinin şekli ve maddî geçerlilik koşulları, tahkim anlaşmasına rağmen davanın mahkemede açılması halinde ileri sürülecek tahkim itirazı ve süresi, hakem veya hakem kurulunun ihtiyati tedbir veya ihtiyati haciz kararı verme yetkisi, hakemlerin sayısı ve seçimi, hakemlerin reddi sebepleri ve usulü, hakemlerin görevlerinin sona ermesi ve yeniden hakem seçimi, hakemlerin yetkiye ilişkin itirazları karara bağlamaları, tahkim yargılamasına ilişkin usul kuralları, tahkim yeri ve süresi, tahkim yargılamasında esas alınacak dil, davanın açıldığı tarih, dava ve cevap dilekçeleri, görev belgesi, hangi hallerde duruşma yapılacağı, yargılamanın şekli, bilirkişi atanması ve delillerinin toplanması, hakem veya hakem kurulunca davanın esasına uygulanacak hukukun tayini, hakem kararının şekli, içeriği, düzeltilmesi, yorumlanması ve tamamlanması usulü, hakem kararına karşı başvurulacak kanun yolu, bildirimler, kararın icrası ve yargılama giderleri ile hakem ücretlerinin düzenlenmesine ilişkin “4686 Sayılı Milletlerarası Tahkim Kanunu” yayımlanmıştır. 5 Mayıs 2001 tarih ve 24393 sayılı Resmi Gazete’de, 14.1.1970 tarihli ve 1211 sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanununun yürürlüğe girdiği 26.1.1970 tarihinden bugüne kadar geçen 31 yıllık süre içinde hızla değişen ekonomik koşullar ve merkez bankacılığı konusunda başta Avrupa Birliği normları olmak üzere dünyada meydana gelen gelişmeler çerçevesinde 14.1.1970 tarih ve 1211 sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanununda değişiklik yapan “Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair 4651 sayılı Kanun” yayımlanmıştır. Bu çerçevede hazırlanarak yasalaşan Kanun ile; Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (Banka)’nın temel amacının fiyat istikrarını sağlamak olduğu ve Bankanın ülke para politikasının belirlenmesinde ve uygulanmasında tek yetkili ve sorumlu olduğu hükme bağlanmıştır. Banka, ana hedef olan enflasyonla mücadelenin etkin biçimde sürdürülmesi amacıyla, bir çok ülkede başarıyla uygulanan enflasyon hedefini Hükümetle birlikte belirleme görev ve yetkisiyle donatılmıştır. Banka, fiyat istikrarını sağlamak, enflasyonla mücadele edebilmek için günümüz merkez bankacılığında kullanılan para politikası araçlarını doğrudan belirleme ve kullanma ile görevli ve yetkili kılınmıştır. Bankanın temel hedefini gerçekleştirebilmesi için; açık piyasa işlemleri, döviz ve efektif işlemleri, reeskont ve avans işlemleri, zorunlu karşılık ve umumî disponibilite ile uygun bulacağı diğer para politikası araçlarından yararlanması öngörülmüştür. Fiyat istikrarının gerçekleştirilmesinde etkinlik sağlanması amacıyla, dünyadaki uygulamalar da göz önüne alınarak Banka bünyesinde Para Politikası Kurulu oluşturulmuştur. Enflasyon hedeflemesinin gerektirdiği analitik ve istatistiksel yeterliliğinin artırılması için, Banka, finansal sistemle ilgili tüm istatistikî bilgiler ile ekonomideki ve ödemeler 134 Bankacılar Dergisi dengesindeki gelişmelerin izlenmesinde gerekli görülecek diğer istatistikî bilgileri toplama yetkisine sahip kılınmıştır. Finansal sistemde istikrarı sağlama görev ve yetkisi kapsamında, Bankaya malî sistemin alt yapısının güçlendirilmesi, malî sistemin taşıdığı risklerin belirlenmesi amacıyla sistemi izleme ve değerlendirmeler yapma, malî sistemdeki risklerin sektörün geneline yayılmasını önlemek için gerekli tedbirleri alma yetkisi verilmiştir. Banka, bir bütün olarak makro ekonomik dengelerin sağlanması açısından, teknolojik gelişmelerden de yararlanarak etkin ve güvenilir bir ödeme sistemi kurmak ve sürdürmekle görevlendirilmiştir. Fiyat istikrarını sağlama amacıyla çelişmemek kaydıyla Bankaca Hükümetin büyüme ve istihdam politikalarının desteklenmesi öngörülmüştür. Bankanın para politikasının belirlenmesinde şeffaflığın sağlanması ve para politikası kararlarında hesap verilebilirliğin/açıklanabilirliğin gerçekleştirilmesi amacıyla, Bankanın bilanço, kâr ve zarar hesaplarının bağımsız denetim kuruluşlarınca denetlenebilmesi ve Banka faaliyetleri ile uygulanmış ve uygulanacak olan para politikası hakkında Banka tarafından yılda iki defa Bakanlar Kuruluna rapor sunulması, para politikası hedefleri ve uygulamalarına ilişkin dönemsel raporlar hazırlanarak kamuoyuna duyurulması esası getirilmiştir. Bankanın, temel hedefine ekonomi ilkelerine göre ulaşmasının sağlanması, görev ve yetkilerini kendi sorumluluğu altında etkin ve bağımsız kullanabilmesi amacıyla, hiçbir makam ve merciin Bankaya talimat veremeyeceği hükme bağlanmış ve bankaya verilen yeni görevlerle belirlenen hedefler sonucu ve ekonomik koşullarda meydana gelen değişiklikler nedeniyle uygulama olanağı kalmayan maddeler yürürlükten kaldırılmıştır. 30 Nisan 2001 tarih ve 24388 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 78’inci maddesi uyarınca alınacak primlerin hesabına esas günlük kazancın alt ve üst sınırlarının yükseltilmesine ilişkin “2001/2342 sayılı Karar” yayımlanmıştır. Karar ile 1 Nisan 2001 tarihinden geçerli olmak üzere, 1 Nisan 2001 ile 31 Mart 2002 tarihleri arasında primi esas kazanç aylık alt sınırı 210.000.000.-, üst sınırı 1.050.000.000.- Türk lirasına yükseltilmiştir. 21 Nisan 2001 tarih ve 24380 sayılı Resmi Gazete’de, Ekonomik ve sosyal politikaların oluşturulmasında, toplumsal uzlaşma ve işbirliğini sağlayacak, sürekli ve kalıcı bir ortam yaratarak, iştişari mahiyette ortak görüş belirlemek için oluşturulan “Ekonomik ve Sosyal Konseyin Kuruluşu, Çalışma Esas ve Yöntemleri Hakkında 4641 Sayılı Kanun” yayımlanmıştır. 18 Nisan 2001 tarih ve 24377 sayılı Resmi Gazete’de, Dış Finansman sağlayan yabancı ülkeler, ülkelerce oluşturulan birlikler, uluslararası ve bölgesel kuruluşlar, uluslararası sermaye ve finansman piyasalarında faaliyet gösteren yatırım bankaları da dahil olmak üzere bankalar, tedarikçi veya alıcı kredisi sağlayan kuruluşlar ile firmalardan, kamu ve özel sermeyeli yatırım ve kalkınma bankaları dahil genel ve katma bütçe dışındaki kamu kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan dış borçlenmelerin Hazine Müsteşarlığı tarafından üstlenilerek geri ödenmesi koşullarının usul ve esaslarına ilişkin “Hazine Garantileri Kapsamında Yapılacak Ödemelerin Üstlenilmesinde Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” yayımlanmıştır. 135 TBB 12 Nisan 2001 tarih ve 24371 sayılı Resmi Gazete’de, Türkiye Cumhuriyeti adına verilen garantiler kapsamında dış borçlanmalar ve yap-işletdevret modeli kapsamında doğan yükümlülüklerden Hazine’ce üstlenilen tutarların tahsil ve takibini teminen düzenlenen “Kredi devralma ve İkraz Anlaşmaları” ile Hazine tarafından temin edilmekle beraber “Devir Anlaşmaları” ile kamu ve özel sermayeli kalkınma ve yatırım bankaları da dahil, kamu kurum ve kuruluşlarına kullandırılan dış borçlardan vadesinde Hazine Müsteşarlığı’na geri ödenmeyen tutarlardan oluşan Hazine alacaklarına 1.1.2001 tarihinden itibaren 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un 51’inci maddesine dayanılarak tespit edilen gecikme zammı oranının uygulanacağı ilişkin “Hazine Alacaklarına Uygulanacak Geçikme Faizi Oranı Hakkında Tebliğ” yayımlanmıştır. 11 Nisan 2001 tarih ve 24370 sayılı Resmi Gazete’de, 7.4.2001 tarih ve 24366 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 4632 sayılı “Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu’nda sehven yayımlanamayan 22’nci maddenin (g) maddesi yayımlanmıştır. 10 Nisan 2001 tarih ve 24369 sayılı Resmi Gazete’de, 7397 sayılı Sigorta Murakabe Kanunu’nun 539 sayılı KHK ile değişik 2’inci maddesinin 7’inci fıkrasına istinaden aynı maddenin 2’nci fıkrasının (c) bendinde yer alan 1.6 trilyon Türk lirasından az olmayan asgari ödenmiş sermaye miktarını 5 trilyon Türk lirasına yükseltilmesine ilişkin, Devlet Bakanlığı’ndan “Sigorta Murakabe Kanununa İlişkin 5 Sayılı Tebliğ” yayımlanmıştır. 7 Nisan 2001 tarih ve 24365 sayılı Resmi Gazete’de, Kamu sosyal güvenlik sisteminin tamamlayıcısı olarak, bireylerin emekliliğe yönelik tasarruflarının yatırıma yönlendirilmesi ile emeklilik döneminde ek bir gelir sağlanarak refah düzeylerinin yükseltilmesi, ekonomiye uzun vadeli kaynak yaratarak istihdamın artırılması ve ekonomik kalkınmaya katkıda bulunulmasını teminen, gönüllü katılıma dayalı ve belirlenmiş katkı esasına göre oluşturulan bireysel emeklilik sisteminin düzenlenmesi ve denetlenmesini amaçlayan “4632 Sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu” yayımlanmıştır. 6 Nisan 2001 tarih ve 24365 sayılı Resmi Gazete’de, 1264 sayılı Madeni Ufaklık ve Hatıra Para Bastırılması Hakkında Kanunun 1’inci ve 2’nci maddeleri uyarınca Darphane ve Damga Vergisi Matbaası Genel Müdürlüğü’nce 15.4.2001 tarihinde tedavüle çıkarılacak “Yeni 25 bin, 50 bin ve 100 bin Liralık Madeni Paraların Tedavüle Çıkarılması Hakkında Tebliğ” yayımlanmıştır. 3 Nisan 2001 tarih ve 24362 sayılı Resmi Gazete’de, 136 Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası A.Ş., T. Halk Bankası A.Ş. ve T. Emlak Bankası A.Ş.nin Yeniden Yapılandırılmalarına İlişkin Usul ve Esaslara ilişkin “2001/2202 Sayılı Bakanlar Kurulu Karar”ı yayımlanmıştır.
