maddenin özellikleri

Karışımlar ve Özellikleri
Birden çok maddenin kimyasal bağ oluşturmadan bir arada bulunmasıyla
meydana gelen maddelere karışım denir.
Karışımlar görünümlerine göre iki çeşittir:
1-Heterojen Karışımlar (Adi Karışımlar): Özellikleri her yerinde aynı
olmayan ve dışarıdan bakıldığında tek bir madde gibi gözükmeyen
karışımlara heterojen karışım denir.
Örnek: (tebeşir tozu+ su), (zeytinyağ+su)
Süt, ayran, toprak, beton, sis….
A- Süspansiyon (katı- sıvı)
Bir katının sıvı içerisinde çözünmeyip, parçacıklar (asılı)halinde
kalmasıyla oluşan karışımlardır.
Örnek: ayran, pişmiş türk kahvesi, çamurlu su, tebeşirli su, hoşaf, taze
sıkılmış meyve suyu, kan.
B- Emülsiyon (sıvı- sıvı)
Bir sıvının başka bir sıvı içerisinde çözünmeden kalmasıyla oluşan
karışımlardır. Örnek: zeytinyağ-su, benzin-su, süt…
C- Aerosol (sıvı- gaz)
Bir sıvının gaz ile oluşturduğu heterojen karışımlardır. Örnek:
deodorantlar, sis, spreyler…
Heterojen Karışımların Özellikleri:
1- Heterojen özellik gösterirler.
2- Bulanık görünürler.
3- Dipte çökelti oluştururlar.
4- Genellikle tanecikleri gözle görülür.
5- Fiziksel yolla (süzme) ayrılırlar.
1-Homojen Karışımler (Çözeltiler):
Özellikleri her yerinde aynı olan ve dışarıdan bakıldığında tek bir madde
gibi gözüken karışımlara homojen karışımlar denir.
MADDENİN HALLERİ
Maddenin katı, sıvı ve gaz olmak üzere üç hâli vardır. Genel olarak madde
ya katı ya sıvı ya da gaz hâlinde bulunur. İstenildiğinde ortam şartları
elverişli hâle getirilerek bir hâlden diğerine dönüştürülebilir.
Maddenin katı hâli, belirli bir şekle ve hacme sahiptir. Katı maddeyi
oluşturan atom ve moleküller birbirine çok yakındır. Aralarındaki
boşluklar çok azdır. Atom ve moleküller arasında bir düzenlilik vardır.
Maddenin sıvı hâli, belirli bir şekle sahip değildir. Sıvılar akışkan
olduklarından bulundukları kabın şeklini alır. Sıvı hâlde atom veya
moleküller katılardan daha düzensiz olup tanecikler arası boşluklar
katılardan daha fazladır.
Maddenin gaz hâli, atom veya molekülleri arasında boşlukların çok olduğu
durumdur. Gaz tanecikleri düzensiz olarak hareket ederler. Bu hareketleri
sırasında gaz molekülleri birbiri ile homojen olarak karışabilirler. Bunların
yayılmaları hissedilebilir veya gözle takip edilebilir. Bir odaya damlatılan
bir kolonyanın kokusu kısa sürede hissedilirken, bir sigara dumanının
yayılması da gözle takip edilebilir. Gazların belirli bir şekil ve hacimleri
yoktur. Konuldukları kabı dolduracak şekilde genleşerek kabın şeklini ve
hacmini alırlar.
Maddenin ayırt edici özellikleri
İki maddenin aynı ya da farklı maddeden mi yapıldığını anlamak için
birtakım özellikleri araştırmak gerekir. Bunlar maddenin ayırt edici
özellikleridir. Maddenin ayırt edici özellikleri şekle, biçime ve miktara
bağlı olmayıp, maddenin cinsine bağlıdır.
1) Öz kütle (yoğunluk)
2) Erime noktası ve kaynama noktası
3) Çözünürlük
4) Sıcaklıkla genleşme
5) Esneklik
6) İletkenlik
ÖZ KÜTLE (YOĞUNLUK)
Maddelerin 1 cm3’ünün gram cinsinden kütlesine öz kütle denir. Öz kütle
(d) ile gösterilir.
Kütle (m) ve hacim (V) arasında d=m/v bağıntısı vardır. Öz kütlenin birimi
g/cm3 dür.
Saf maddelerin (element ve bileşik) öz kütleleri sabittir. Karışımların öz
kütleleri ise sabit değildir.
Bir maddenin öz kütlesinden söz ederken sabit bir sıcaklıktaki öz
kütlesinden söz edilmelidir. Sıcaklık değiştiğinde maddenin hacmi
değişeceğinden öz kütlesi de değişir. Özellikle gazlardaki değişiklik daha
belirgindir.
Erime ve Donma Noktası
Katı maddelerin ısıtıldığında sıvı hâle geçtiği sıcaklığa erime; sıvıların sıvı
halden katı hale geçtiği andaki sıcaklığa donma sıcaklığı denir. Katı ve
sıvılar için ayırt edicidir.
Kaynama Noktası
Isıtılan bir sıvının gaz fazına geçtiği sıcaklıktır. Kaynama sırasında sıvının
buhar basıncı açık hava basıncına eşittir. Sıvılar ve gazlar için ayırt edici
bir özelliktir, çünkü kaynama sıcaklığı yoğunlaşma sıcaklığına eşittir,
– 1 atmosfer basınç altında -20°C sıcaklığa sahip bir buz parçasının
ısıtılması olayının grafiği aşağıdadır.
– Grafiğin II. ve IV. bölgelerinde hâl değişimi sırasında sıcaklıkta
değişiklik yoktur.
– I. III. ve V. bölgelerde sıcaklık artmaktadır. I. bölgede verilen ısı buzun
ısınmasında, II. bölgede verilen ısı buzun erimesinde, III. bölgede verilen
ısı suyun ısınmasında, IV. bölgede verilen ısı suyun buharlaşmasında, V.
bölgede verilen ısı su buharının ısınmasında kullanılmaktadır.
Çözünürlük
Doymuş çözeltideki 100 gram suda çözünmüş olan madde miktarı, o
maddenin o sıcaklıktaki çözünürlüğüdür. Çözünürlük, çözücünün cinsine,
çözünenin cinsine, sıcaklık, basınç ve ortak iyonun varlığına bağlıdır.
Sıcaklığın değiştirilmesi maddelerin çözünürlüğünü değiştirir. Genellikle
sıcaklığın artırılması ile katılarda çözünürlük artarken gazlarda azalır Katısıvı-gazlar için ortak ayırt edici bir özelliktir.
Genleşme
Genleşme, ısıtılan cisimlerin, boyunda, yüzeyinde veya hacmindeki
değişmedir. Genleşme katı ve sıvılar için ayırt edici bir özelliktir. Her katı
ve sıvının farklı bir genleşme katsayısı vardır. Aynı şartlarda eşit
hacimdeki iki gaz örneği özdeş ısıtıcılarda aynı sürede ısıtıldıklarında
hacimleri eşit miktarda artar. Bütün gazların genleşme katsayısı
(hacimlerinin 1/273’ü oranında) aynıdır ve bu sebepten gazlar için
ayırdedici bir özellik değildir.
Esneklik
Esneklik yalnız katılar için ayırt edici bir özelliktir. Sıvı ve gaz maddelerin
esneme özellikleri yoktur
İletkenlik
Üzerinden geçen elektrik akımına karşı maddelerin gösterdiği kolaylık
iletkenliktir. Bir madde elektrik akımına karşı ne kadar az direnç gösterirse
o kadar iyi iletkendir. Maddelerdeki elektrik akımı iletkenliği elektronların
hareketi ve iyonların hareketi ile ilgilidir. Elementlerden metaller elektrik
akımını iletir, ametaller iletmez. İyonik bağlı katı kristaller elektrik akımını
iletmezler. Bunlar sıvı hâlde ve sulu çözelti hâlinde elektrik akımını
iletirler.
Çözeltilerde elektrik akımı iletkenliği Işık yananlar iletir
Maddelerin hal değişim olayları
Maddeler üç fiziksel halde bulunabilir. Katı , sıvı ve
gaz haller. Madde bu üç hal arasında geçişler
yapabilir. Örneğin katıdan sıvıya, sıvıdan gaza,
katıdan gaza geçer veya bunların tersini yapabilir.
Maddenin katıdan sıvıya geçmesi olayı erime,
sıvıdan gaza geçmesi olayı buharlaşma (veya
kaynama), bu olayların tersi, yani, sıvıdan katıya
geçme donma, gazdan sıvıya
geçme yoğunlaşma dır.
Katı —->—-erime—>—-> Sıvı —->—buharlaşma—>—-> Gaz
Katı —<—-donma—<—< Sıvı —<—
yoğunlaşma—-<—-< Gaz
Katı ——>——>—–> süblimleşme——->——
>——> Gaz
Katı ——-<——<——< depozisyon——-<——<——-< Gaz