Slayt 1 - WordPress.com

BÜZÜLME
GENLEŞME
soğuma
Maddeler soğutulduğunda hacmi küçülür.
Maddelerin hacimce küçülmesine büzülme denir.
Katılar, sıvılara göre daha az büzülür. Gazlar ise hem
katılardan hem de sıvılardan daha fazla büzülür.
Genleşme ve büzülme birbirinin tersidir.
Her maddenin genleşme oranı farklıdır.
Bazı maddeler az, bazı maddeler çok genleşir.
Çok genleşen madde çok büzülür, az genleşen madde az
büzülür.
Genleşme ve Büzülmenin Olumsuz Etkileri
Katı cisimler ısıtılır ve aniden soğutulursa çatlayıp
kırılabilir.
Metal ve metalden yapılmış cisimler, ısı aldıklarında
genleşir. Böyle cisimler, genleşmek için uygun yer
bulamazsa eğilip bükülür, kırılır.
Genleşme oranı dikkate alınmadan çekilmiş elektrik ve
telefon tellerinden kışın kopmalar,yazın sarkmalar görülür.
Demir yolu rayları, ısının etkisi düşünülmeden döşenirse
eğilip bükülür ve kazalara neden olur.
Genleşme ve Büzülmenin Olumlu Etkileri
Sıcaklığı ölçmek için kullandığımız termometreler, sıvıların
genleşmesinden yararlanılarak yapılmıştır.
Genleşme oranı farklı iki metalin kullanıldığı metal
çiftlerinden yararlanarak termostat yapılır. Termostat,
buzdolabının istenilen sıcaklıkta kalmasını sağlar.
Elektrikli fırınlarda, ütülerde sıcaklığı; kalorifer
kazanlarında suyun sıcaklığını istenilen düzeyde tutmak
için de termostat kullanılır.
Kapağı sıkışmış şişe ve kavanozlar, maddelerin genleşmesinden
yararlanılarak kolayca açılabilir.
Sıvılar, ısıtıldığında ya da bulundukları ortamdan ısı aldığında
buharlaşarak gaz hâline geçer. Sıvı, buharlaşırken ortamdan ısı
alır.
Bulunduğu ortamı soğutur. Bu olaya buharlaşma denir.
Gaz hâlindeki su buharı soğutulduğunda, sıvı hâle gelmesine
yoğunlaşma denir. Gaz yoğunlaşırken ısı verir. Ortamı ısıtır.
Buharlaşma ile yoğunlaşma birbirinin tersidir.
Yıkanıp dışarıya asılan çamaşırlar, yaz mevsiminde daha
çabuk kurur. Kış mevsiminde ise daha yavaş kurur.
Yaz mevsiminde yağmurların oluşturduğu su birikintileri
kısa sürede buharlaşarak kurur, diğer mevsimlerde ise bu
süreç daha uzundur.
Bu durumlar bize, sıcaklıkla buharlaşma arasında ilişki
olduğunu gösterir.
KAYNAMA
Aldığı ısı nedeniyle, sıvı maddelerin yüzeyinde yavaş yavaş
buharlaşma başlar. Isınmakta olan sıvının sıcaklığı yükselirken
buharlaşma devam eder.
Sıvı belirli bir sıcaklığa ulaşınca yüzeye doğru kabarcıklar
oluşur.
Sıvının her tarafından buharlaşma başlar. Sıcaklık sabit kalır.
Sıvının sıcaklığının sabit kalarak buharlaşmanın hızlı bir
KAYNAMA BUHARLAŞMA:
*Belli bir sıcaklıkta olur.
*Sıvının her tarafında ve hızlı olur.
*Ortamdan ısı alarak gerçekleşir.
*Her sıcaklıkta olur.
*Sıvının yüzeyinde ve yavaş olur.
*Ortamdan ısı alarak gerçekleşir.
Sıvı hâldeki saf maddeleri ısıttığımızda sıcaklık yükselir.
Sıcaklık, belli bir noktaya geldiğinde ısı verilmesine
rağmen değişmez. Isı almaya devam eder. Sıvı
kaynamaya başlar ve sıcaklığı sabit kalır. Bu sıcaklığa
kaynama noktası denir.
Her saf maddenin kaynama sıcaklığı farklıdır.
Ortam ve koşullar değişmedikçe bir saf maddenin kaynama
sıcaklığı her zaman aynıdır.
Saf maddeler kaynama sıcaklığına göre ayırt edilebilir.
Bilim adamları, kaynama sıcaklığını test ederek bir
maddenin saf olup olmadığını ve türünü belirlerler.
ERİME VE DONMA
İlkbahar ve yaz mevsimlerinde bazen dolu, kış mevsiminde kar
yağar.
Soğuk havalarda ise yeryüzündeki su birikintileri buz hâline
gelir. Kar, dolu ve buz, suyun katı hâlidir.
Dolu, kar ve buz ısının etkisiyle eriyerek tekrar su hâline gelir.
Suyun buz hâline gelerek katılaşmasına donma, buzun su
hâline gelmesine erime denir.
• Katı bir madde erirken bulunduğu ortamdan
ısı alır.
Sıvı bir madde donarken bulunduğu ortama ısı
verir.
Saf maddelerin erime ve donma sıcaklığı
aynıdır. Saf bir madde hangi sıcaklıkta eriyorsa
o sıcaklıkta donar.
YOĞUNLUK (BİRİM HACİM
KÜTLE)
Maddelerin suda yüzmelerinin ya da batmalarının nedeni
ağır ya da hafif olmalarından değildir.
Ağır olan koca bir tomruk, su üzerinde yüzerken hafif
olan küçük bir taş hemen batar. Bunun nedeni maddenin
boyutlarına göre ağır ya da hafif olmasıdır.
Suda yüzme – batmanın tek başına kütle ya da hacimle
ilgisi yoktur.
Her ikisi ile birden ilişkisi vardır.
Cismin kütlesi büyük, hacmi küçük olursa batar.
Bir cismin suda batması için daha ağır olması önemli
değildir.
Maddenin yoğun olması önemlidir.
Suda batan madde, yüzen maddeden daha
yoğundur.
Her maddenin yoğunluğu, 1 ml hacmindeki kütlesi tartılarak
bulunur.
Maddenin 1 ml hacmindeki kütle miktarı yoğunluk ya da
birim hacim kütle diye tanımlanır.