tüberküloz - WordPress.com

Dr. İbrahim ÇETİN
Veteriner Hekim
Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı
Bursa İl Müdürlüğü
TÜBERKÜLOZ
 Tüberküloz,dünyada
bakteriyel ölümün en
yaygın nedenidir.
 Tüm dünyada,HIV/AIDS
hastalarında ölüm sebebi
olarak başı çekmektedir.
 ABD’de Tüberküloz
vakaların tarihin en düşük
seviyesindedir,ancak her
yıl bazı vakalar
bildirilmektedir.




MORBİDİTE:+
MORTALİTE:+
ETYOLOJİ:BAKTERİYEL
Tüberkülozdan Mycobacterium genusuna ait
bakteriler sorumludur.Üç en önemli türü;
 M.Bovis:Rezervuarları sığır,köpek ve domuz
 M.Avium:Rezervuarları kuş,domuz ve koyun
 M.Tuberculosis:Rezervuarları insan
 Zoonotik olmayan Mycobacterium Leprae,insanda
lepra hastalığına yol açar.
KONAKÇILAR
 İnsanlar,M.Tuberculosis’in son konakçısıdır.Fakat
primatlar,sığır,köpek,domuz ve papagangiller ‘ters
zoonoz’ diye bilinen bir süreçle enfekte olabilirler.
 Sığırlar,M.Tuberculosis ile enfekte olduklarında TB
için pozitif test sonucu verirler.Fakat genellikle klinik
olarak hasta olmazlar.
 Domuzlar,enfekte bir kişinin sofra artıklarını yiyerek
enfekte olabilirler.Mide barsak kanallarında ve ilgili
lenf yumrularında granulomatoz lezyonlar geliştirirler.
 Köpekler,vücudun herhangi bir yerinde granulomalar
geliştirebilirler.Eğer farenks enfekte olursa,organizma
insanlara geri bulaşabilir.
 Kuşlar,M.Tuberculosis ile enfekte olduklarında deri
granulomaları geliştirirler.
 ABD’deki asya filleri,M.Tuberculosis yönünden pozitif
sonuç vermiştir ve muhtemelen bakıcıları tarafından
enfekte edildiler.Filler ve bakıcıları her yıl düzenli
olarak test edilmelidirler.
 M.Avium,bağışıklık sistemi yetersiz kişilerde,özellikle
HIV/AIDS hastalarında artan görünümü nedeniyle ilgi
çekmektedir.Kuşlar,domuzlar ve koyunlar doğal olarak
M.Avium’a hassastırlar.Sığır,köpek ve kedilerin
dayanıklı olduğu görülmektedir.
 M.Bovis başlıca sığır ve bufalolarda bulunur,fakat
köpek,domuz ve insanları da enfekte eder
BULAŞMA
 TB’ye neden olan
Mycobacterium
türleri,damlacıklarla,enfekte
hayvanlarla temas yoluyla ve
sindirim yoluyla bulaşır.
 M.Bovis,insanlara pastörize
olmamış süt ve bu sütlerden
yapılan süt ürünleri yoluyla
bulaşabilir.Damlacıklar,konuş
urken,şarkı
söylerken,gülerken,öksürürke
n veya hapşırırken yayılabilir.
HAYVANLARDA TÜBERKÜLOZ
 Dünyanın pek çok yerinde yaygındır.ABD ve Kanada’da
eradikasyon programlarına rağmen halen vakalar
bildirilmektedir.
 Sığırda TB,kronik zayıflatıcı bir hastalık veya akut hızlı
gelişen bir hastalık olarak görülebilir.Hangisinin
olacağı,hastanın bağışıklık durumunun sağlığına ve
bakterinin dozuna bağlıdır.
 TB’nin erken aşamaları genellikle asemptomatiktir
fakat sonraki aşamaları,hafif ateş,düşen süt
verimi,ilerleyen zayıflık,güçsüzlük ve anoreksi ile
karekterizedir.
 Solunum sistemi işin içine girince;sabahları,egzersiz
boyunca ve soğuk havalarda artan bir ıslak öksürük
olacaktır.
 Nefes darlığı ve solunum sayısı artışı belirgin
olabilir.Lenf yumruları şişmiş ve bazı vakalarda
yırtılmış olabilir.Genişlemiş lenf yumruları,kan
damarlarını,sindirim yolunu ve hava yollarını tıkayarak
daha ileri komplikasyonlara neden olabilir.
 Asemptomatik hayvanlar,yaşlanınca veya stres
durumunda semptomatik olabilirler.
İNSANLARDA TÜBERKÜLOZ
 TB,pastörizasyonun gelmesinden önce insanlarda
yaygın bir hastalıktı.Pastörizasyon TB organizmalarını
öldürmektedir.
 Eğer insanlar damlacık enfeksiyonu ile enfekte
olurlarsa belirtiler şunlar olur;
 Artan öksürük
 Ateş
 Kaşeksi
 Kanlı balgam ve
 Göğüs ağrısı
 Eğer enfeksiyon solunum sisteminin dışına
çıkarsa(extrapulmoner enfeksiyon) klinik
belirtiler,yerleştikleri organları yansıtacaktır.
 Bazen extrapulmoner TB’den merkezi sinir sistemi ve
kan vasküler sistemi etkilenir.
 TB geliştirme riski altındaki kişiler şunlardır;
 Enfekte hayvanlara bakan kişiler
 TB’den ölmüş hayvanlarda nekropsi yapanlar
 Pastörize olmamış ve bu süt ürünlerinden yapılmış süt
ürünlerini tüketen HIV/AIDS hastaları.
 TB organizmalarına maruz kalan bazı kişiler hasta
olmazlar.Çünkü bağışıklık sistemleri,bakterinin
üremesini önler.Bu Latent TB olarak bilinir.
 Bu organizmalar vücuttan elimine edilmez,sadece kış
uykusu durumunda kalırlar.
 Bazen yaşamın sonraki safhalarında,organizmalar
tekrar virulent olabilirler ve TB aktif olur.Bu,bağışıklık
sistemi zayıf olduğunda meydana gelir.
 Primatlar,TB geliştirebilirler.İyi durumda oldukları
görünürken aniden ölebilirler veya klasik TB belirtileri
geliştirebilirler.
TEŞHİS
 Sığırlarda ve insanlarda teşhis,TB deri testi ile
yapılır.Bu,genellikle,derinin yüzlek tabakasının altına
tüberkülinin çok az miktarda enjeksiyonu ile
yapılır.Tüberkülin,tüberkülozun teşhisinde kullanılan
Mycobacterium bakterisinin patojen olmayan
derivatını içeren steril bir sıvıdır.48-72 saat sonra bölge
muayene edilir.Pozitif deri testinde ,enjeksiyon
noktasında şişmiş bir yumruya yol açar.Bu noktanın
büyüklüğü, deri testinin sonucunun önemli olup
olmadığını belirler.
 Pozitif reaksiyon,kişinin TB ile enfekte olup olmadığını
gösterir.
 Fakat,TB organizmaları ile enfekte olmak ile TB
hastalığına sahip olmak arasında fark vardır.
 Bir kişi,TB organizmalarına maruz kalmış fakat latent
bir enfeksiyon geliştirmiş olabilir.Bağışıklık sistemi
organizmaların çoğalmasını önler ve kişi klinik olarak
hasta olmaz.Bağışıklık sistemi,organizmaları
kontrolde tutarken,bu kişiler TB yi yaymazlar.
 Klinik olarak hasta olan
biri,hastalığı diğer kişilere
veya hayvanlara
bulaştırabilir.
 İnsanlarda,pozitif deri
testini daha ileri testler
takip etmelidir.(örn:Göğüs
radyografisi,balgam
testleri)
 İlerlemiş TB ve HIV/AIDS
hastalarında deri testi
yanlış olarak negatif sonuç
verebilir.Tedavi gerekli
olabilir.
 Test sonucu pozitif olan sığırlar,ya izole edilmeli veya
sürüden ayıklanmalıdırlar.Temas etmiş oldukları diğer
hayvanlarda test yapılmalıdırlar.
 TB,ihbarı mecburi bir hastalıktır.Resmi makamlara
bildirilmesi gerekir.
TEDAVİ
 Vakaların çoğunda
,onaylanmış
antibiyotiklerin
kombinasyonunu
kullanarak yapılan tedavi
başarılı
olmaktadır.Tedavi 6 aya
kadar uzayabilir.Tedavi
edilmeyen TB vakaları
ölümcül olabilir.
ÖNLEM
 TB den korumak için insan aşısı vardır,fakat
yetişkinlerde % 100 koruma sağlamaz.Aşı eğer koruma
sağlarsa koruma sadece 15 yıl sürer.
 Aşı, deri testi sonucu ile karışabilir.
 TB geliştirmeye veya maruz kalmaya karşı yüksek
riskte olan insanlar,aktif hastalığı önlemek için ilaç
alabilirler.6-12 ay hergün ilaç verilir.
 Kontrol tedbirleri şunlardır.
 Bulaşma yolları ve önlem konusunda halkı eğitmek
 Pastörize olmamış süt içmemek veya pastörize
edilmemiş sütten yapılmış süt ürünlerini yememek
 Şüpheli hayvanları ve karkasları elleçlerken koruyucu
kıyafetler giymek.
 Laboratuvar ortamında Mycobacterium organizmaları
ile çalışırken kontrollü çevrede çalışmak
 Enfekte insan ve hayvanları ayırd etmek için düzenli
gözlem programı
 Şüpheli hayvanların izolasyon ve karantinası
 TB’nin mevcut olduğu bilinen alanlarda yeterli
havalandırma sağlamak
 TB’li hastaların bulunduğu hastanelerde havayı
temizlemek için ultra viole ışık kullanmak.Risk
altındaki kişiler özel solunum cihazları ve maskeler
kullanmalıdırlar,TB hastaları,organizmaların
yayılmasının önlenmesi için çevre kontrollü özel
odalar da izole edilmelidirler.