Yerçekimin etkisiyle dünyayı çepeçevre saran gaz

Atmosfer ve Özellikleri
Yerçekimin etkisiyle dünyayı çepeçevre saran gaz
örtüsüne atmosfer denir
Atmosferi oluşturan gazlar
%78 AZOT %21 OKSİJEN %1 DİĞERR GAZLAR
Miktarı zamana ve zemine göre değişen gazlar
Karbondioksit ve su buharı
ATMOSFER VE ÖZELLİKLER
*Uzaydan gelen meteorların parçalanmasına neden
olur.
*Güneş ışınlarının dağılmasını sağlayarak, gölgede kalan
kısımların da aydınlanmasını sağlar.
*Hava olaylarının görülmesini sağlar
*Güneşten gelen enerjinin hızla geri gitmesini
engelleyerek gündüzlerin aşırı sıcak, gecelerin de aşırı
soğuk olmasını engeller.
*Güneşten gelen ışınların canlılara zarar vermesini
engelleyerek canlı yaşamını elverişli hale getirir
Atmosferin Katmanları:
1-) Troposfer
* Atmosferin en alt katmanıdır. EN BABA
KATMANDIR.
* Kalınlığı ekvatorda fazladır .Kutuplarda azdır
* Gazların %75’i burada yer alır
* Su buharının tamamı bu katmandadır ( hava
olaylarının görülmesini sağlar)
* Canlı yaşamına en elverişli katmandır
* Her 200 metre yükseldikçe sıcaklık 1 derece azalır
2-Stratosfer
•
Yüksekliği 50 km’ye kadar çıkar.
•
Gaz yoğunluğu azdır.
•
Sıcaklık düşüktür
•
Hava olayları görülmez
•
Üst kısmında ozon tabakası bulunur.
3-) Ozon
•
Güneş’ten gelen ve canlı yaşamı için zararlı
olan ışınları (Ultraviyole ışınları gibi) tutar.
4-) Mezosfer
Sıcaklık hızla düşer ( Göktaşlarının parçalandığı
katmandır )
5-) Termosfer
•
Haberleşme sinyalleri, radyo dalgaları bu
tabakadan yansır.
•
Meteor ve Kutup ışığı(auora) olayları
meydana gelir
HAVA DURUMU VE İKLİM
Dar bir alanda etkili olan kısa süreli ve değişken hava
olaylarına hava durumu denir. Meteoroloji inceler
Sinoptik haritalarla gösterilir
İklim: Uzun süreli geniş alanda etkili olan ve uzun yıllar
boyunca görülen hava olaylarının ortalamasına denir.
İklimi klimatoloji inceler.
Hava durumları rasatlar sayesinde belirlenir.
•
Sinoptik Rasatlar: Bütün Dünya’da üçer
saatlik aralıklarla günde sekiz defa yapılır
•
Klimatolojik Rasatlar: Dünya’nın her
ülkesinde yerel saate göre yapılır. Ülkemizde
7 saat ara ile 07, 14, 21 olmak üzere üç kez
yapılır.
•
Fenolojik Rasatlar: Tarımsal amaçla yapılır
SICAKLIK
Isı ve sıcaklık birbirinden farklıdır.Var olan enerjiye ısı
denir.Birimi kaloridir.Var olan enejinin harekete
geçmesine sıcaklık denir.Birimi derecedir.Termometre
ile ölçülür.Yerden yansıyan ışınlarla ısınırız
Güneşten gelen enerjinin tamamı yeryüzüne düşmez
*% 25’i bulutlardan ve atmosferden yansır(albedo)
*%25’i dağılır(difüzyon)
*%15’i atmosferde emilir (absorbe)
% 8’i yerden yansır (albedo)
%27’si yere ulaşır
karalar fazla olduğundan Kuzey yarım küre GYK den
daha sıcaktır.
5-) Nem : Sıcaklığı dengede tutar. Sıcaklık farkını
azaltır.( ÇOOK ÖNEMLİ)
6-) Rüzgarlar: Kutuplardan gelen rüzgarlar sıcaklığı
düşürür ekvatordan gelenler yükseltir
7-) Bitki Örtüsü: Isı kaybını önler ( en az etkiye sahip)
8-) Okyanus akıntıları: Ekvatordan gelenler sıcaklığı
arttırır kutuplardan gelenler azaltır.
Sıcaklığın Dağılışını Etkileyen Faktörler
1-Güneş ışınlarının geliş açısı
a) Dünyanın şekli: Dünyanın şeklinden dolayı sıcaklık
ekvatordan kutuplara doğru gittikçe azalır.
b-) Yıllık hareket( mevsimler) Işınlar yazın daha dik gelir
sıcak olur kışın daha eğik gelir soğuk olur.
c) Günlük hareket: Sabah ve akşam ışınlar eğik gelir
soğuk olur öğlen daha dik gelir sıcak olur. Ancak günün
en sıcak vakti öğle değil öğleden sonraki 13:00-15:00
arasıdır sebebi ısı birikimidir .En soğuk vakit ise sabah
güneş doğmadan önceki zaman dilimidir.
d) Eğim ve Bakı : Bir yamacın güneş ışınlarını en fazla
aldığı yere bakı yönü denir. KYK de güney yamaç , GYK
de kuzey yamaç bakı etkisindedir. Bir yer bakı yönünde
olursa orada sıcaklık , tarım , güneşlenme süresi ,
yerleşme fazla olur. Karlar erken erir tarım erken
olgunlaşır kar – tarım-orman sınırı daha yüksektir.
Sıcaklığı aynı olan noktaların birleştirilmesine izoterm
denir. Bu tür sıcaklık haritalarına da izoterm haritası
denir.
Gerçek izoterm: O yerin gerçek sıcaklığıdır.
İndirgenmiş izoterm: Bir yeri deniz seviyesinde
düşünerek elde edilen sıcaklıktır.
Formül : yükselti / 200 m = + gerçek sıcaklık
Gerçek sıcaklıkla indirgenmiş sıcaklık arasındaki fark
fazlaysa o yer için yükseltisi fazladır diyebiliriz.
2-) Güneşlenme süresi: Güneşlenme süresi uzadıkça
sıcaklık artar
Ocak ayı: Kyk de kış GYK yaz yaşanır En soğuk yerler
Sibirya kanada Grönland en sıcak yerler GYK de oğlak
dönenesidir.
3-) Yükselti: Yükselti arttıkça sıcaklık azalır.Her 200
METRE YÜKSELDİKÇE SICAKLIK 1 DERECE AZALIR
Temmuz ayı:KYK sıcak GYK soğuk iran büyük sahra arap
yarımadası sıcak en soğuk yer antartika
4-)Kara ve denizlerin dağılışı: Karalar çabuk ısınır çabuk
soğur denizler geç ısınır geç soğur bu sebeple yazın
karalar kışın denizler daha sıcak olur. Ayrıca KYK de
Yıllık sıcaklık: KYK ,GYK den sıcaktır , dünyanın en sıcak
yerleri dönenceler çevresidir. Sebebi nem azlığı