türk*ye*de dual *st*hdam yapısı

YARATICI YOK ETME
ve
İSTİHDAM YARATMAYAN BÜYÜME
Doç. Dr. Ahmet Can BAKKALCI
1
Küreselleşme Süreci

 Küreselleşme Süreci Dünyada Tüm Sektörleri Etkilemektedir.
 Bu Etki Yoğun Olarak Dış Ticaret Aracılığıyla Ortaya Çıkmaktadır
 Türkiye de, Dış Ticarete «Gümrük Birliği» ile Eklemlenmiş Bir
Ülkedir
 Dış Ticaret Türk Ekonomisi’ni Yapısal Olarak Değiştirmiştir.
 Bu Değişim İstihdam Piyasalarını Etkilemiştir.
Doç. Dr. Ahmet Can BAKKALCI
2

Doç. Dr. Ahmet Can BAKKALCI
3
Küreselleşme

 Küreselleşmenin Başlıca Ekonomik Etkileri (ILO)
 Dış Ticaret ARTIŞI
 Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ARTIŞI
 İstihdam Piyasaları
???
 Alanlarında ortaya çıkmaktadır.
Doç. Dr. Ahmet Can BAKKALCI
4
Küreselleşme

 Küreselleşmenin Başlıca Ekonomik Etkileri
 Gelişmekte Olan Ülkelerin Gelişmiş Ülkeleri Yakalamaları
 Hayat Standardının Yükselmesi
 Gelir Dağılımının Bozulması
 (İşgücü Piyasaları)
Doç. Dr. Ahmet Can BAKKALCI
5
Dış Ticaret

 Dış ticaret diğer ülkelerle yapılan mal ve hizmet
alışverişini ifade etmektedir.
 İhracat ve İthalat olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
 İhracat, yurtdışına yapılan satışları, İthalat
yurtdışından yapılan alışları ifade etmektedir.
 Küreselleşme süreci dış ticareti arttırmıştır.
Doç. Dr. Ahmet Can BAKKALCI
6
Gümrük Birliği
1 Ocak 1996

 Gümrük Birliği Türkiye ve AB arasında bir
entegrasyondur.
 İki taraf arasında gümrük vergileri ve kotalar (miktar
kısıtlamaları) kaldırılmıştır.
 Gümrük Birliği REKABET baskısı getirmiştir.
 Türkiye küresel dış ticarete eklemlenmiştir.
Doç. Dr. Ahmet Can BAKKALCI
7
Dış Ticaretin İstihdam
Piyasalarına Etkileri

 Dış Ticaret;
 İşgücünün Yapısını
 İstihdam Hacmini
 Ücret Haddini
 Yani; İşgücü Piyasalarını etkilemektedir.
Doç. Dr. Ahmet Can BAKKALCI
8
Dış Ticaretin İstihdam
Piyasalarına Etkileri

 İşsizlik: Dış ticaretin arttığı yıllarda tüm dünyada işsizlik oranları
düşse de küreselleşmenin yol açtığı sermaye sapmalı teknolojik
gelişme emeğe olan oransal gereksinimi azaltmaktadır.
 Küreselleşmenin Tahmin Edilemeyen Doğası: Küreselleşme
sonucunda kazanan ya da kaybedenleri önceden kestirmek zordur.
 Ani Değişimler: Firma ve fabrikalar hızla değişmekte,
Almanya’daki yazılım işlerinin Hindistan’a kayması gibi çok
güvenilir işler bir anda kıta ötesine kayabilmekte,
kaybedilebilmektedir.
 İthalatın Disiplin Edici Karakteri: İthalat, firmaları daha verimli
çalışmaya zorlarken işgücü piyasalarını olumlu ya da olumsuz
etkileyebilmektedir.
Doç. Dr. Ahmet Can BAKKALCI
9
Genel Olarak

TÜRKİYE’DE GELENEKSEL YOLLARLA
İŞGÜCÜ PİYASALARININ TAM OLARAK
AÇIKLANABİLMESİ OLANAKLI
DEĞİLDİR
DIŞ TİCARET ÖNEMLİ HALE
GELMİŞTİR
Doç. Dr. Ahmet Can BAKKALCI
10
İşgücü Arzı

EKONOMİK FAALİYETLER
Yıllar - Years
İşgücü İstihdam
Tarım
Sanayi
İnşaat
Hizmet
İşgücüne
katılma İstihdam İşsizlik
İşsiz
oranı
oranı
oranı
Tarım
Genç
dışı nüfusta
işsizlik işsizlik
oranı
oranı
2009
OCAK 24 198
20 871
4 980
4 079
1 252
10 560 3 327
47,1
40,7
13,7
16,9
25,3
2010
OCAK 25 464
22 176
5 676
4 281
1 394
10 825 3 288
48,8
42,5
12,9
16,1
23,6
2011
OCAK 26 255
23 465
6 034
4 656
1 568
11 207 2 790
49,5
44,2
10,6
13,4
20,0
2012
OCAK 26 877
24 434
6 050
4 685
1 710
11 989 2 443
49,5
45,0
9,1
11,3
16,7
2013
OCAK 28 018
25 369
6 107
4 870
1 828
12 564 2 649
50,8
46,0
9,5
11,8
18,8
2014
OCAK 28 693
26 087
6 016
4 967
2 003
13 102 2 605
51,2
46,5
9,1
11,3
17,3
Doç. Dr. Ahmet Can BAKKALCI
11
Ücretler

 Geleneksel sektörlerde ücretler dış rekabeti sağlayabilmek
üzere düşük tutulmakta ve/veya tutulmak zorunda
kalmaktadır.
 Tarım ve tekstil gibi bu tip sektörlerde dış dünya ile maliyet
rekabeti yapılmakta, maliyetlerin temel unsuru olan ücretler
düşük tutulmaya çalışılmaktadır.
 Dış ticarete bütünleşik olan sektörlerde ücretler oransal
olarak daha hızlı artarken, dış ticaretle rekabet edemeyen ya
da etmeye çalışan sektörlerde genellikle sabit kalmaktadır.
Doç. Dr. Ahmet Can BAKKALCI
12
Ücretler

 Schumpeter’in yaratıcı yok etme olarak adlandırdığı
sürecin Türkiye için de başladığını söyleyebilmek
olanaklıdır.
 Teknolojik değişime ayak uyduran ve küresel piyasalara
dış ticaret yoluyla eklemlenen firmalar daha az işçi
çalıştırmakla beraber kalifiye işçilere daha yüksek ücret
önermektedir.
 Türkiye’deki sektörel ortalama ücret oranları
incelendiğinde yabancı sermaye çeken ve/veya sermaye
yoğun sektörlerdeki ücret oranlarının daha yüksek olduğu
gözlenmektedir.
Doç. Dr. Ahmet Can BAKKALCI
13
Ücret Adaletsizliğinin
Nedenleri

 Ticaret Reformları (Koruma – Sendikalaşma)
 Dış Ticaret Artışı (Teknolojik yakalama)
 Verimlilik
 Yabancı Yatırımlar
 Kayıt Dışı İstihdam
Doç. Dr. Ahmet Can BAKKALCI
14
Sistematik Dönüşüm

 1.Türkiye, Gümrük Birliğinin dinamik etkileri nedeniyle yapısal bir





dönüşümden geçmektedir,
2.Sermaye yoğun üretim artmakta, emek yoğun üretim oransal
olarak azalmaktadır,
3.Emek yoğun üretim yapan sektörlerde ücret düzeyleri oransal
olarak sabit kalırken bu sektörlerde yeni istihdam sahaları
yaratılamamakta kayıt dışılık azalmakta, işsizlik artmaktadır,
4.AB müktesebat uyumu nedeniyle tarım sektöründe doğrudan gelir
desteği dışında destekleme alımları yapılamamakta bu kesimin ücret
ve /veya gelir düzeyi diğer sektörlere kıyasla azalmaktadır,
5.Yeni kurulan ya da sermaye yoğun hale gelen sektörler kalifiye
eleman çalıştırdıklarından daha yüksek ücret önermektedir,
6.Ülke içinde ücret adaletsizliği yükselmektedir, dual istihdam yapısı
derinleşmektedir,
Doç. Dr. Ahmet Can BAKKALCI
15