(İMKB) işlem görebilmesi için Şirket hisse senetlerin

Şirket hisse senetlerinin İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda
(İMKB) işlem görebilmesi için Şirket hisse senetlerinin İMKB’ye kote
edilmesi veya ilgili pazar kaydına alınması gerekmektedir.
I. GENEL ANLAMDA KOTASYON
A- Kotasyon’un Tanımı
Kotasyon, menkul kıymet borsalarındaki sürekli işlem görmesi talep edilen sermaye
piyasası araçlarının ilgili borsa yönetmeliklerindeki şartları taşımaları durumunda ilgili
Pazar listesine kayıt edilmesi ve işlem görmesinin kabul edilmesidir.
Menkul kıymetler borsalarında, sahiplerine ortaklık veya alacaklılık hakkı veren menkul
kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçları ilgili borsa pazarına kote edilip sürekli
işlem görebilir. Kote edilmeyen menkul kıymetler ise oluşturulan özel pazarlarda (Kot
dışı pazar) işlem görebilir.
Bir ortaklığın, borsanın bir pazarına kote edilecek sermaye piyasası araçlarının
sahiplerine eşit haklar vermesi gerekir. Yönetime katılma, yönetim kuruluna üye seçme,
oy kullanma, kardan pay alma, tasfiyeden pay alma bakımından farklı haklara sahip
ortaklık hakkı taşıyan menkul kıymetler aynı işlem sırasında alım satımları yapılamaz.
B- Kotasyon Sistemleri
Kotasyon sistemleri tam ve kısmi kotasyon sistemleri olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
Her iki sistemde de kotasyon başvuruları ilk ve ilave kotasyon şeklinde yapılmaktadır.
www.hakanguclu.com
1
1.
Tam Kotasyon Sistemi
Kota giriş tarihi itibariyle, şirketin menkul kıymetlerinin ilk kez kota alınacak olması
durumunda; ortaklık hakkı veren menkul kıymetin tamamının; kotta menkul kıymetleri
bulunan şirketlerin aynı tür yeni menkul kıymet ihraç etmesi durumunda ise; kottaki
tutarı mevcut duruma tamamlayacak şekilde kotasyon yapmalarıdır. Örnek verirsek;
XYZ şirketinin sermayesi 1-5. tertip hisse senetleri ile temsil ediliyorsa başvurunun 1-5.
tertip hisse senetlerinin tamamı için yapılması gibi.
2.
Kısmi Kotasyon Sistemi
Başvuru tarihi itibariyle, ortaklık hakkı veren menkul kıymetlerin sadece bir kısmının
(işlem gören/görecek) kota alınmasıdır. Örnek verirsek; XYZ şirketinin sermayesi 1-5.
tertip hisse senetleri ile temsil ediliyorsa ve şirket yalnızca 5. tertip hisse senetlerini
halka arz etmiş ise, bu durumda kotasyon başvurusu yalnız bu tertip hisse senetleri için
yapılır.
• İlk Kotasyon Başvurusu: Ortaklık hisse senetlerinin ilk kez Borsa kotuna
alınmasını, ortaklığın borçluluğu temsil eden menkul kıymetlerinin Borsa kotuna
alınmasını,
• İlave Kotasyon Başvurusu: Başvuru tarihinde Borsa kotunda hisse senetleri
bulunan ortaklığın sermaye artırımı nedeniyle ihraç ettiği yeni hisse senetlerinin
kotasyon işlemini
ifade eder.
www.hakanguclu.com
2
II. KOTASYON’UN ŞİRKETLER, BORSALAR VE SERMAYE PİYASALARI
AÇISINDAN ÖNEMİ
Günümüzde ticari, sınai veya hizmetler konusunda faaliyet gösteren ekonomik
sektörlerde hızlı bir değişim ve gelişme süreci yaşanmaktadır. Şirketler böyle bir ortama
uyum sağladıkları ölçüde gelişmelerini sürdürme şansına sahiptirler. Günümüzde
şirketler hangi sektörde olursa olsunlar gerek iç piyasada gerek dış piyasada yoğun
rekabet ortamında faaliyet sürdürmektedirler. Bununla birlikte; Türkiye’nin Avrupa
Topluluğu ile Gümrük Birliği Anlaşması yapmış olması nedeniyle, şirketlerin
halihazırda teknolojilerinden daha yeni teknoloji kullanmaları, kapasitelerini mümkün
olduğunca ekonomik ölçeklere getirmeleri, ürün ve hizmet kalitelerini daha fazla
geliştirerek aynı zamanda oluşacak talep canlılığına cevap verebilecek bir yapıya
kavuşmaları gerekmektedir. Diğer bir ifade ile böyle bir ortamda ayakta kalmak ve
gelişmek; daha kaliteli, daha düşük maliyetle ve tam zamanında üretmek ile mümkün
olacaktır. Bunu sağlamanın yolu da gelişen teknolojiyi işletmelerde kullanmaktan, yani
yatırım yapmaktan geçmektedir. Yatırım için gerekli kaynağın temininde iki yol vardır.
Birincisi şirketlerin özkaynakları ile finansman yolunu seçmesi, ikincisi ise; yabancı
kaynaklar ile finansman (dış kaynaklardan) yani kredi veya benzeri bir şekilde
borçlanma yolunu seçmesidir. Türkiye’de kredi faizlerinin yüksek olması ve istikrarlı
olmaması sağlıklı finansmanı zorlaştırmaktadır. Bu nedenle, şirketler bu fonu
halihazırdaki ortaklarından veya yeni bulacakları ortaklardan sağlama yoluna
gitmektedirler. Yeni ortak bulmanın en rasyonel yolu ise şirketlerin hisse senetlerini
halka arz etmeleri ve Borsa’ya kote ettirmeleridir.
Diğer taraftan; kotasyon, piyasa düzenleyicisinin sermaye piyasalarındaki kontrol ve
denetimini kolaylaştırır, kamunun aydınlatılmasına ve menkul kıymet arzının
kontrolüne imkan bırakır. Kotasyon’un kamunun bilgilendirilmesi ve borsalara gelir
kaynağı olma fonksiyonları vardır.
Şirketler açısından Kotasyon’un (Borsa’da işlem görmenin) faydalarını aşağıdaki
başlıklar altında sıralayabiliriz:
www.hakanguclu.com
3
a) Şirketin Hisse Senetlerine Likidite Yaratma
Şirketlerin hisse senetlerinin Borsa’da işlem görmeye başlamasıyla birlikte; organize bir
piyasada arz ve talebe göre hisse senedinin fiyatı oluşacağından, şirket ortakları elindeki
hisselerinin değerini bilebilmekte ve rasyonel bir şekilde elden çıkarma veya yeniden
alma imkanına kavuşabilmektedirler. Borsa’da işlem gören hisse senetleri bir piyasa
değerine sahip olduğundan, rahatlıkla teminat olarak kabul görmektedir.
b) Finansman Temin Etme
Şirketlerin sermaye artırımı yoluyla halka açılması durumunda ucuz maliyetli fon temin
edilmekte, ayrıca şirketlerin hisse senetlerinin Borsa’da işlem görmeye başladıktan
sonraki aşamada, sermaye artırımlarında ortaklar rüçhan haklarını kullanma yolunu
tercih etmekte, yada rüçhan hakları şirketler tarafından kısıtlanarak tekrar halka arz
edilmekte böylece şirketler öz kaynaklarını güçlendirmektedirler.
c) Kurumsallaşma
Şirketlerin hisse senetlerinin Borsa’da işlem görmeye başlaması ile birlikte belli
kurallara uyum sağlamak ve geniş kamu sorumluluğu kurumsallaşma gereğini
doğurmaktadır.
d) Kredibilite
Şirketlerin hisse senetlerinin Borsa’da işlem görmesi bankacılık ve para piyasası
nezdindeki
kredibiliteyi
artırmakta,
daha
kavuşmaktadırlar.
www.hakanguclu.com
4
ucuz
ve
kolay
kredi
imkanlarına
e) Globalleşme
Şirketlerin hisse senetlerinin Borsa’da işlem görmeye başlaması ile birlikte, şirketler
yabancı ülkelere kolayca menkul kıymet ihraç edebilir ve o ülkede menkul kıymetlerini
kote ettirerek işlem görmesini sağlayabilirler. Böylece, yurtdışı piyasalara erişebilirler.
Menkul kıymetleri bir Borsa’da kote olan şirketlerin yabancı ortak bulması ve joint
venture tipi ortak girişimler kurabilmesi mümkün olmaktadır.
Hisse Senetleri İ.M.K.B. ve Yurtdışı Borsalarda İşlem Gören Şirketler (Kaynak:
Reuters)
Şirket
İşlem Gördüğü Pazar
ANADOLU EFES
Londra, Stutgart
Şirket
HÜRRİYET
GAZETECİLİK
ANADOLU ISUZU
Stutgart
İHLAS HOLDİNG
AKBANK
Stutgart, Berlin, Hamburg, İŞ BANKASI
Munih, Londra
AKÇANSA ÇİMENTO Hamburg
İZMİR DEMİR ÇELİK
AKSİGORTA
Hamburg
KOÇ HOLDİNG
AKSU ENERJİ
ALARKO HOLDİNG
ALCATEL TELETAŞ
ARÇELİK
ASELSAN
Stutgart
Stutgart, Berlin, Hamburg
Hamburg
Hamburg, Stutgart
Stutgart
KLİMASAN
KARDEMİR
KÜTAHYA PORSELEN
LOGO YAZILIM
MİGROS
AYGAZ
BANVİT
Stutgart
Stutgart
MARSHALL BOYA
NETAŞ TELEKOM
BEŞİKTAŞ
BRİSA
ÇARŞI (BOYNER)
ÇİMENTAŞ
Stutgart, Hamburg
Stutgart
Stutgart
Munih, Frankfurt,
Almanya
OTOKAR
PETKİM
PETROL OFİSİ
SABANCI HOLDİNG
DOĞAN HOLDİNG
DOĞAN YAYIN
HOLDİNG
Hamburg, Stutgart
ŞİŞE CAM
Hamburg, Stutgart, Berlin TURKCELL
DYO BOYA
Frankfurt, Almanya
www.hakanguclu.com
TEB
5
İşlem Gördüğü Pazar
Hamburg, Stutgart
Almanya, Frankfurt
Londra
Stutgart
Stutgart, Hamburg,
Frankfurt; Almanya
Stutgart
Stutgart
Munih
Stutgart
Hamburg, Stutgart,
Frankfurt, Almanya
Munih
Hamburg, Stutgart,
Frankfurt, Almanya
Stutgart
Hamburg, Stutgart
Hamburg, Stutgart
Hamburg, Stutgart,
Londra, Frankfurt,
Almanya, Berlin
Hamburg
Munih, Hamburg, Stutgart,
Berlin, Londra, Almanya,
Frankfurt, STU, NYQ,
DUS, BOS, NYS, MID,
CIN, PSE, THM, XPH
Londra
Şirket
İşlem Gördüğü Pazar
EFES HOLDİNG
Hamburg, Londra
Şirket
İşlem Gördüğü Pazar
TÜRK HAVA YOLLARI Stutgart, Frankfurt,
Almanya
EGE ENDÜSTRİ
Stutgart
TANSAŞ
Hamburg, Stutgart
ENKA İNŞAAT
Hamburg, Stutgart
TOFAŞ OTO FABRİKASI Londra, Berlin, STU,
Lüksemburg
EREĞLİ DEMİR ÇELİK Hamburg, Stutgart
TÜPRAŞ
Hamburg, Stutgart, Londra
FİNANSBANK
Londra, Berlin
USAŞ
Stutgart
FORD OTOSAN
Hamburg, Stutgart
UZEL MAKİNA
Londra
GARANTİ BANKASI Hamburg, Stutgart, Londra VESTEL
Hamburg, Stutgart,
Londra, Frankfurt,
Almanya, Berlin
GOLDAŞ
Almanya, Frankfurt
YAZICILAR HOLDİNG Lüksemburg
GSD HOLDİNG
Stutgart
YAPI KREDİ BANKASI Hamburg, Stutgart, Londra
GALATASARAY
Hamburg, Stutgart
f) Tanınma ( reklamasyon ) : Kotasyon, şirketlerin kamuoyunda daha yakından
tanınmasını ve ürünlerinin reklamasyonunun artmasını, markasının da herkesce
bilinmesini mümkün kılmaktadır.
III- İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI’NDA MEVCUT HİSSE
SENETLERİ PAZARLARI VE KOTASYON ESASLARI
A- İ.M.K.B.’NDA GENEL KOTASYON ESASLARI
Menkul kıymetlerin borsa kotuna alınması ve menkul kıymetlerin Borsa’da işlem
görmesi ile ilgili yapılan başvuruların incelenmesi ile hisseleri işlem gören şirketlerin
izlenmesi başlıca kotasyon faaliyetleridir. Ayrıca İ.M.K.B.’nda menkul kıymetlerin
işlem göreceği pazarların oluşturulması ve işlem gören menkul kıymetlerin sağlıklı bir
piyasada alınıp satılmasını sağlayacak ve fiyatlarını etkileyebilecek önemli bilgilerin ve
gelişmelerin takibi ve kamuya duyurulmasına ilişkin işlemler de kotasyon faaliyetlerine
paralel olarak yürütülmektedir. Bu bölümde ve diğer bölümlerde yeralan İMKB
Kotasyon Yönetmeliği ile düzenlenmiş çeşitli tanımlar aşağıda verilmiştir.
www.hakanguclu.com
6
1. Tanımlar
1.1 Ortaklık
Menkul kıymetleri Borsa kotuna alınmış/alınacak ve/veya Borsa Pazarları'nda işlem
gören/görecek anonim ortaklıkları,
1.2 Halka Açıklık/Halka Açık Hisseler
İ.M.K.B. Kotasyon Yönetmeliği’nin uygulanması bakımından;
a) Ortaklık sermayesinin veya toplam oy haklarının en az % 10'una sahip gerçek ve
tüzel kişi ortakların,
b) Ortaklık yönetim ve denetim organlarında görevli pay sahibi kişilerin,
c) Ortaklıkta genel müdür, genel müdür yardımcısı, bölüm müdürü ya da benzer yetki
ve sorumluluk veren diğer unvanlara sahip yöneticilerin,
d) (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilen hissedarlar ile birinci dereceden akrabalık
ilişkisi bulunan kişilerin,
e) Sermaye ya da toplam oy hakkı içinde % 10'dan az paya sahip olmakla birlikte, (a)
bendinde belirtilen tüzel kişi ortaklar ile aynı holding, grup ya da topluluk
bünyesinde bulunan tüzel kişi ortakların,
sahip oldukları hisselerin dışında kalan hisseler halka açık hisseleri ifade eder.
Bu Yönetmeliğin uygulanması bakımından bir ortaklığın halka açık olarak kabul
edilebilmesi için halka açık hisselerin, hisse senetleri halka arz olunmuş anonim
ortaklık statüsü için Kanun’da belirtilen ortak sayısından az olmamak koşuluyla, en az
250 ortağın elinde bulunması zorunludur. Yukarıdaki bendlerde sayılan gerçek ve
tüzel kişilerin sahip olduğu halka açık olmayan hisseler ve bu kişilerle birlikte hareket
ettiği anlaşılan diğer gerçek ve tüzel kişilerin sahip oldukları hisseler toplu olarak
değerlendirilir.
www.hakanguclu.com
7
Tüzel kişi ortaklar içindeki, kurumsal yatırımcı olarak kabul edilen, Türkiye’de veya
dışarda yerleşik yatırım ortaklıkları, fonları, özel emeklilik kuruluşları ve SPK’ca
kurumsal yatırımcı olduğu kabul edilen diğer tüzel kişilerin sahip olduğu paylar halka
açık hisse kabul edilir.
1.4 Halka Açıklık Oranı
Halka açık hisselerin nominal değerleri toplamının, tüm hisselerin toplam nominal
değerine olan oranını ifade eder.
2. Kotasyona Konu Olacak ve Borsa'da İşlem Görecek Menkul Kıymetler
Borsa'da, ortaklık hakkı veya alacaklılık hakkı sağlayan ve SPK tarafından menkul
kıymet olarak kabul edilen sermaye piyasası araçları kote edilebilirler.
İ.M.K.B. Kotasyon Yönetmeliği ile kotasyon esasları düzenlenen menkul kıymetler
dışında kalan diğer menkul kıymetlerin kotasyonu ile ilgili esas ve usuller, SPK'nın
onayı ile Borsa Yönetim Kurulu tarafından belirlenir.
Menkul kıymetlerin Borsa'da işlem görmeleri esastır. Bir ortaklığın halka arz edilmiş
hisse senetleri, esas olarak aynı işlem sırasında işlem görür. Ancak, ortaklığın halka arz
edilmiş farklı haklara sahip hisse senetleri bulunuyor ise, Borsa Yönetim Kurulu’nun
kararıyla birden fazla işlem sırası açılabilir.
Bir menkul kıymetin ilgili pazara kabulüne, ihraçcı kuruluşun veya elinde sözkonusu
menkul kıymetten Yönetim Kurulu’nca tespit edilecek asgari miktarda bulunduran
borsa üyeleri
ile ilgili menkul kıymetin halka arzına aracılık hizmeti veren aracı
kuruluşun başvurusu üzerine Yönetim Kurulu karar verebilir. Aracı kuruluşlarca
kotasyon başvurusu yapılmış ise ilgili ortaklık gerekli tüm bilgi ve belgeleri Borsa’ya
vermekle ve kotasyon ücretlerini zamanında ödemekle yükümlüdür.
www.hakanguclu.com
8
2.1 Kota Alınmış Menkul Kıymetlerin İşlem Görmesi
Borsa'da kota alınmış menkul kıymetler için Borsa Yönetim Kurulu kararı ile hisse
senedi pazarı, tahvil pazarı ve diğer menkul kıymet pazarları teşekkül ettirilebilir.
Teşekkül ettirilen pazarlar ve buralarda işlem görecek menkul kıymet türleri Borsa
Bülteni'nde ilân edilir. Pazarlar teşekkül ettirildikleri usule göre kaldırılabilir. Kot İçi
Pazar'da işlem gören menkul kıymetler, İ.M.K.B. Kotasyon Yönetmeliği’nde
düzenlenen, kottan çıkarmayı gerektiren durumların oluşması halinde, Borsa Yönetim
Kurulu kararı ile geçici veya sürekli olarak işlem görmekten men edilebilir. Borsa
Yönetim Kurulu'nun işlem gören menkul kıymetlerin kottan geçici çıkarılmasına
ilişkin kararında, aksine hüküm yok ise, bu menkul kıymetler kot dışı pazarda işlem
görür. Kottan geçici çıkarma süresi dolduğunda, sözkonusu menkul kıymetler tekrar
kot içi pazarda işlem görmeye başlar.
2.2 Kota Alınmamış Menkul Kıymetlerin Borsa'da İşlem Görmesi
Borsa'da Yönetim Kurulu'nun kararı ile kota alınmamış veya kottan çıkarılmış menkul
kıymetlerin işlem göreceği pazarlar teşekkül ettirilebilir. Bu pazarlarda kottan
çıkarılmış menkul kıymetler ile SPK kaydına alınmış ancak kota alınmamış menkul
kıymetler, ihraçcı kuruluşun veya elinde sözkonusu menkul kıymetten Borsa Yönetim
Kurulunca tespit edilecek asgari miktarda bulunduran borsa üyelerinin başvurusu
üzerine işlem görürler. Kot dışı pazarda işlem gören menkul kıymetler, İ.M.K.B.
Yönetmeliği’nin Borsa Kotundan Çıkarma Şartları veya Çıkarmayı Gerektiren
Durumları düzenleyen 24'üncü maddesinin b,c,d,e,f,h,i,j,k,m,n ve p bendi hükümleri
dikkate alınarak Yönetim Kurul kararı ile geçici ve sürekli olarak işlem görmekten
men edilebilirler.
Pazar ücretlerini menkul kıymetleri Borsa kotunda olmayan ancak Borsa pazarlarında
işlem gören kuruluşlar öderler.
Pazar ücretleri pazar kayıt ücreti, kayıtta kalma ücreti ve yeniden kayda alma
ücretinden teşekkül eder.
www.hakanguclu.com
9
3. Kotasyon Başvurusu
Bir menkul kıymetin ilgili pazara kabulüne, ihraçcı kuruluşun veya elinde sözkonusu
menkul kıymetten Yönetim Kurulu’nca tespit edilecek asgari miktarda bulunduran
borsa üyeleri ile ilgili menkul kıymetin halka arzına aracılık hizmeti veren aracı
kuruluşun başvurusu üzerine Yönetim Kurulu karar verebilir. Aracı kuruluşlarca
kotasyon başvurusu yapılmış ise ilgili ortaklık gerekli tüm bilgi ve belgeleri Borsa’ya
vermekle ve kotasyon ücretlerini zamanında ödemekle yükümlüdür.
3.1 Başvurunun Şekli
Kotasyon başvurusu, başvurunun türüne göre bir dilekçe ile yapılır. Dilekçe ekine
aşağıda belirtilen belgeler eklenir. Başvuru türüne veya ortaklığın özelliğine göre Borsa
tarafından ilâve bilgi ve belge istenebilir.
3.2 Bilgi Formları
Menkul kıymetlerinin Borsa kotuna alınmasını talep eden ortaklıklarca, içeriği, türü ve
şekli Borsa'ca belirlenen "Kotasyon Bilgi Formu" doldurulur.
Kotasyon bilgi formları, ilgili ortaklığı ve ihraç edilen menkul kıymetleri tanıtıcı
bilgileri içerir. Bilgi formlarının şekil ve içeriği, menkul kıymetlerin türüne, ihraçcı
ortaklığın faaliyet konusuna göre Borsa tarafından belirlenir. Bilgi formunda verilen
bilgilerin ilgili ortaklıkça belgeye dayandırılması ve ortaklığın yetkili yöneticilerince
imzalanmış olması şarttır. Belgeye dayandırılmayan bilgiler mevcut ise, ya da belgeler
yeterince açıklayıcı nitelikte görülmez ise; Borsa, ilgili ortaklıktan açıklamaları
doğrulayıcı yazılı beyan isteyebilir. Ortaklığın mali durumu, menkul kıymetlerinin
özellikleri, ortaklarına ilişkin bilgiler hakkında, bilgi formunda yeralan açıklamaların
doğruluğunun onaylanması ilgili kişi, kuruluş ve ortaklıklardan istenebilir.
www.hakanguclu.com
10
4. Başvuruya Eklenecek Belgeler
Kotasyon başvurusu ilk kotasyon veya ilâve kotasyon başvurusu şeklinde yapılabilir.
Borsa'ya yapılacak ilk kotasyon başvurularında aşağıda yeralan bilgi ve belgelerin bir
dilekçe ekinde Borsa'ya iletilmesi zorunludur.
a) Bilgi formu,
b) En son değişiklikleri içerir toplu şekilde hazırlanmış ve ortaklık yetkililerince
onaylı ortaklık ana sözleşmesi,
c) Ortaklığın tabi olduğu özel mevzuat var ise, buna göre alınmış yetki ve izin
belgeleri, bir başka ortaklığın lisansı altında çalışılmakta ise lisans sözleşmesi ve
benzeri sözleşmelerin örneği ve lisans belgesinin örneği,
d) Son üç yılda yapılan olağan ve olağanüstü genel kurul toplantılarına ilişkin
belgeler,
e) Son üç yıllık mali tablolar ve son 3 yıla ilişkin bağımsız denetim raporları,
f) Başvuru tarihi, başvuru yapılan yılın üçer aylık dönemlerini geçmiş ise, bir önceki
üç aylık dönemin sonu itibariyle düzenlenmiş ara mali tablolar,
g) Örneği Borsadan temin edilecek Form A ve Form B,
h) SPK'dan alınan kayıt belgesi, izahname, sirküler örnekleri ve bunların
yayımlandığı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi ile günlük gazeteler,
i) Her kupürden birer adet olmak üzere menkul kıymet spesimenleri,
j) Varsa aracı kuruluşlar ile yapılan anlaşmaların örnekleri,
www.hakanguclu.com
11
k) Ortaklığı temsile yetkili kişilerin imza sirküleri,
l) Kuruluş ve kuruluştan bu yana tüm ana sözleşme değişikliklerinin yayımlandığı
Türkiye Ticaret Sicili Gazeteleri,
m) Nama yazılı hisse senetlerinin bulunması durumunda bu senetlerin devir ve
temlikinde beyaz cironun kabul edildiğine dair yönetim kurulu kararı,
n) Aracı kuruluşça satış fiyatının tesbitine ilişkin hazırlanan raporun örneği,
o) Halka arza ilişkin satış sonuçları (satış işlemi bitmemiş ise tamamlanır
tamamlanmaz gönderilecektir),
p) Kamuyu aydınlatma kuralları ve diğer düzenlemelere uyulacağına ilişkin şekli ve
içeriği Borsa tarafından belirlenen beyan yazısı,
r) Varsa ortaklık aktifinde kayıtlı bulunan gayrimenkul ve menkullere (makina,
teçhizat gibi) ilişkin sigorta poliçeleri,
s) Varsa ortaklık mülkiyetinde bulunan marka, logo, royalty ve benzeri haklara ilişkin
belgeler.
Menkul kıymetin türüne veya ortaklığın yapısına göre Borsa tarafından yukarıda
belirtilen bilgi ve belgelerden bazıları istenmeyebileceği gibi ilave bilgi ve belge de
talep edilebilir.
Menkul kıymetlerin Borsa'da işlem görmesi için aracı kuruluşlarca yapılacak
başvurularda, kotasyon başvuruları için gerekli belgeler istenir ve bu tür başvurular,
kotasyon başvuruları ile aynı esaslarda incelenir.
www.hakanguclu.com
12
5. Başvurunun İncelenmesi
Kotasyon başvurusu Borsa'ya ulaştığında öncelikle gerekli bilgi ve belgelerin tam olup
olmadığı araştırılır. İlgili ortaklıklardan başvuruda noksan görülen bilgi ve belgelerin
tamamlanması istenir. Borsa tarafından ilâve bilgi ve belge istenmesi durumunda ihraçcı
ortaklığa süre verilebilir. Borsa tarafından verilen süre içinde, ortaklık, istenen bilgi ve
belgeleri tamamlamaz ise, Borsa Yönetim Kurulu başvuruyu kabul etmeyebilir.
İlk kotasyon türündeki başvurularda, Borsa görevlileri ilgili ortaklığın merkezinde ve
faaliyet birimlerinde inceleme yapabilirler. Bu incelemede, ortaklık yetkilileri ile
görüşülerek ortaklığın üretim teknolojisi, faaliyetleri, yatırımları, iş plânları ve
finansman durumları hakkında bilgiler alınır. İlâve kotasyon türündeki başvurularda,
Borsa'ca gerek görülmesi halinde, ortaklık nezdinde inceleme yapılabilir. Ortaklıklar,
Borsa görevlilerine incelemelerinde her türlü yardım ve kolaylığı sağlamak ve mali
tabloları ile hertürlü hesap ve işlemlerini incelemeye açık tutmak zorundadırlar.
Başvurular 60 gün içinde sonuçlandırılır. Eksikliklerin tamamlanması için verilen
süreler hesaba katılmaz.
Menkul kıymetleri Borsa’da işlem gören ortaklıklar ile ilgili olarak, Borsa yetkilileri
tarafından ortaklık merkezinde veya üretim ya da hizmet birimlerinde incelemeler
yapılabilir. Bu incelemelerde ortaklıklar Borsa yetkililerine, yukarıda belirtilen ilk
kotasyon işlemlerinde yapılan yerinde incelemelerde gösterilmesi zorunlu yardım ve
kolaylıkları gösterirler. Bu zorunluluk, inceleme konusu ortaklık ile sermaye veya
yönetim ilişkisi bulunan ve incelemeye dahil edilmesine gerek görülen diğer ortaklıklar
için de geçerlidir.
6. İlave Kotasyon
Hisse senetleri Borsa kotunda bulunan ortaklıkların bedelli ve/veya bedelsiz sermaye
artırımları nedeniyle ihraç edecekleri hisse senetlerinin dağıtım tarihinin Borsaya
bildirilmesi ilave kotasyon başvurusu olarak kabul edilir. Bu ortaklıkların sermaye
artırımı nedeniyle ihraç edecekleri hisse senetleri, sermaye artırımının tamamlandığına
www.hakanguclu.com
13
ilişkin belgeler ile bilgi formu dışında, bu Yönetmeliğin 9 uncu ve 10 uncu
maddelerinde belirtilen bilgi ve belgelerin verilmesi gerekmeksizin ve bu Yönetmelikte
yer alan kotasyon şartları aranmaksızın Borsa kotuna alınır. Sermaye artırımının
tamamlandığına ilişkin SPK’dan alınan belge veya Ticaret Sicili tescil belgesi,
alındıktan sonra bilgi formu ile birlikte 2 iş günü içerisinde Borsaya gönderilir.
Hisse senetleri Borsa kotunda bulunan ortaklıkların sermaye artırımı nedeniyle ihraç
edecekleri hisse senetleri, ortaklara dağıtım tarihinden itibaren ilgili düzenlemeler
çerçevesinde Borsada işlem görmeye başlar.
B- İMKB’DE HİSSE SENETLERİ PAZARLARI
• Ulusal Pazar (Kot İçi)
• İkinci Ulusal Pazar (Küçük ve Orta Ölçekli Şirketler, Kot Dışı)
• Yeni Ekonomi Pazarı (Yeni ekonomi alanında faaliyet gösteren şirketler, Kot Dışı)
• Gözaltı Pazarı
• Toptan Satışlar Pazarı
1. Ulusal Pazar
1.1 Pazarın Özellikleri
İşlem Süreleri
1. Seans: 09:30-12:00
2. Seans: 14:00-16:30
Kotasyon Koşulları
İ.M.K.B. Kotasyon Yönetmeliği’nin 13. maddesinde yer alan
tüm kotasyon koşullarını sağlaması gerekiyor
Endekse dahil olup olmadığı
100 adet şirketin hisse senetleri İMKB-100 endeksine dahil, 3
ayda bir endeks kapsamındaki şirketler yeniden belirleniyor.
Takas Süresi
www.hakanguclu.com
T+2
14
1.2 Kotasyon Koşulları
Ortaklık haklarını temsil eden menkul kıymetlerin Borsa kotuna alınmasında Kotasyon
Yönetmeliği’nde yer alan aşağıdaki şartlar şartlar aranır.
Ortaklık haklarını temsil eden menkul kıymetler, ilk kotasyon şeklinde kote ediliyor ise;
başvurunun, başvuru tarihine kadar ihraç edilmiş bu tür menkul kıymetlerin tamamını
kapsayacak şekilde yapılmış olması ve ortaklığın;
a) Son 3 yıl ve ilgili ara dönem dahil olmak üzere mali tablolarının bağımsız
denetimden geçmiş olması,
b) Kuruluşundan itibaren en az 3 takvim yılı geçmiş olması ve son 3 yıllık döneme
ilişkin mali tablolarının yayınlanması,
c) Başvuru tarihinden önceki son 2 yıla ilişkin mali tablolarına göre (halka arz edilen
hisse senetlerinin piyasa değerinin en az 30 trilyon TL (2006 yılı için 35 Milyon YTL)
veya halka açıklık oranının %35 olması halinde son 1 yılda) vergiden önce kâr etmiş
olması,
d) Bağımsız denetimden geçmiş son bilançosundaki özsermayesinin en az 10 trilyon TL
(2006 yılı için 12 Milyon YTL) olması,
e) Halka arz edilen hisse senetlerinin piyasa değerinin en az 15 trilyon TL (2006 yılı
için 18 Milyon YTL) ve nominal değerinin ödenmiş ya da çıkarılmış sermayesine
oranının en az % 25 olması (Bu oranın % 25’in altında olması halinde, halka arz edilen
hisse senetlerinin piyasa değerinin en az 30 trilyon TL (2006 yılı için 35 Milyon YTL)
olması),
f) Finansman yapısının faaliyetlerini sağlıklı bir biçimde yürütebilecek düzeyde
olduğunun Borsa yönetimince tespit ettirilmiş ve kabul edilmiş olması,
www.hakanguclu.com
15
g) Esas sözleşmenin Borsada işlem görecek menkul kıymetlerin devir ve tedavülünü
kısıtlayıcı veya senet sahibinin haklarını kullanmasına engel olacak kayıtlar
içermemekte olması,
h) Ortaklığın üretim ve faaliyetlerini etkileyecek önemli hukuki uyuşmazlıkların
bulunmaması,
i) Borsa yönetimince geçerli kabul edilebilecek durumlar dışındaki nedenlerle son 1 yıl
içinde üretimine 3 aydan fazla ara vermemiş olması, tasfiye veya konkordato
istenmemiş olması ve Borsaca belirlenen diğer benzeri durumların yaşanmamış olması,
j) Menkul kıymetlerin, piyasadaki mevcut ve muhtemel tedavül hacmi bakımından
Borsa yönetimince önceden belirlenecek kriterlere uygun olması,
k) Kuruluş ve faaliyet bakımından hukuki durumu ile hisse senetlerinin hukuki
durumunun tabi oldukları mevzuata uygun olduğunun belgelenmesi,
şarttır.
2. İkinci Ulusal Pazar
2.1 Amaç
Ikinci Ulusal Pazar'ın amacı, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Kotasyon
Yönetmeliği’ndeki kotasyon koşullarını sağlayamayan şirketler ile gelişme ve büyüme
potansiyeli taşıyan Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin (KOBİ) sermaye piyasalarından
kaynak temin etmelerine olanak sağlamak, sözkonusu şirketlerden Borsa Yönetim
Kurulu'nca Borsa'da işlem görmesi uygun görülenlerin hisse senetlerine likidite
sağlamak ve bu hisse senetlerinin fiyatlarının düzenli ve şeffaf bir piyasada, rekabet
koşulları içinde oluşmasını temin etmektir.
www.hakanguclu.com
16
2.2 Pazarın Özellikleri
• İşlem Süreleri
1. Seans: 10:00-12:00
2. Seans: 14:00-16:30
• Pazarın Yapısı
Kot Dışı Pazar
• İşlem Görme Kabul Koşulları
İ.M.K.B.’nin 13.07.2000 tarih ve 138 sayılı Genelgesi’nde yer
alan koşullar çerçevesinde Borsa Yönetim Kurulu Kararı.
• Endekse dahil olup olmadığı
Dahil değil
• Takas Süresi
T+2
2.3 İşlem Görecek Hisse Senetleri ve Pazara Kabul Şartı
İkinci Ulusal Pazar’da işlem görecek hisse senetlerini belirleme yetkisi İstanbul Menkul
Kıymetler Borsası Yönetim Kurulu'na aittir.
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Kotasyon Yönetmeliği'nin 13'üncü maddesinde
belirtilen şartları taşımayan şirketler ile Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin (KOBİ)
veya hisse senetleri kottan çıkarılan şirketlerden, Borsa Yönetim Kurulu'nca geçici veya
sürekli olarak İkinci Ulusal Pazar’a alınmalarına karar verilen şirketlerin hisse senetleri
İkinci Ulusal Pazar’da işlem görebilirler.
Hisse senetlerinin İkinci Ulusal Pazar’da işlem görmesi için başvuruda bulunan
şirketlerin Pazar’a kabul şartı aşağıda verilmiştir.
A) Sermaye Piyasası Kurulu kaydına alınan ve hisse senetlerinin Borsa'da işlem
görmesi için başvuruda bulunan şirketlerin İkinci Ulusal Pazar’a kabul edilebilmeleri
için, hisse senetlerinin tedavülünü engelleyici bir husus bulunmamak kaydıyla, şirketin
mali ve hukuki durumu, faaliyetleri, hisse senetlerinin tedavül hacmi gözönüne alınarak,
şirket hisse senetlerinin İkinci Ulusal Pazar’da işlem görebilmesi için yapılacak
değerlendirme sonucunda Borsa Yönetim Kurulu’nun olumlu karar vermesi
gerekmektedir.
www.hakanguclu.com
17
B) Kot İçi Pazar'da işlem görme koşullarını kaybeden ve hisse senetlerinin Borsa
Yönetim Kurulu'nca geçici veya sürekli olarak İkinci Ulusal Pazar’da işlem görmesine
karar verilen şirketlerin İkinci Ulusal Pazar’a kabulünde yukarıdaki şart aranmayabilir.
3. Yeni Ekonomi Pazarı
3.1 Amaç
İMKB'nda "Yeni Ekonomi Pazarı" (YEP)’nın oluşturulmasındaki amaç telekomünikasyon,
bilişim, elektronik, internet, bilgisayar üretim, yazılım ve donanım, medya veya Borsa
Yönetim Kurulu’nca kabul edilecek benzeri alanlarda faaliyet gösteren teknoloji
şirketlerinin sermaye piyasasından kaynak elde etmelerini sağlamak ve sözkonusu
şirketlerin hisse senetlerinin Borsa'da güven ve şeffaflık ortamında, organize ikincil
piyasada işlem görmesini temin etmektir.
3.2 Pazarın Özellikleri
• İşlem Süreleri
1. Seans: 10:00-12:00
2. Seans: 14:00-16:30
• Pazarın Yapısı
Kot Dışı Pazar
• İşlem Görme Kabul Koşulları
İ.M.K.B.’nin 13.07.2000 tarih ve 139 sayılı Genelgesi’nde yer
alan koşullar çerçevesinde Borsa Yönetim Kurulu Kararı.
• Endekse dahil olup olmadığı
Dahil değil
• Takas Süresi
T+2
3.3. İşlem Görecek Hisse Senetleri ve Pazara Kabul Şartı
Yeni Ekonomi Pazarı'nda işlem görecek hisse senetlerini belirleme yetkisi İstanbul Menkul
Kıymetler Borsası Yönetim Kurulu'na aittir.
www.hakanguclu.com
18
Sermaye Piyasası Kurulu kaydına alınan ve hisse senetlerinin Borsa'da işlem görmesi için
başvuruda bulunan, işbu Genelge’de belirlenen sektörlerde faaliyet gösteren şirketlerin
Yeni Ekonomi Pazarı’na kabul edilebilmeleri için, hisse senetlerinin tedavülünü
engelleyici bir husus bulunmamak kaydıyla, şirketin mali ve hukuki durumu, faaliyetleri,
hisse senetlerinin tedavül hacmi gözönüne alınarak, şirket hisse senetlerinin Yeni Ekonomi
Pazarı'nda işlem görebilmesi için yapılacak inceleme ve değerlendirmeler sonucunda Borsa
Yönetim Kurulu’nun olumlu karar vermesi gerekmektedir.
4. Gözaltı Pazarı
4.1 Amacı
Borsa’nın Yönetim Kurulu’nun 26 Kasım 1996 tarihli toplantısında kurulmasına karar
verilmiştir.
Sözkonusu Pazar’ın kuruluş amacı:
• hisse senetleri Borsa’da işlem gören şirketler ve/veya hisse senetleri işlemleri ile
ilgili olarak olağan dışı durumların ortaya çıkması,
• hisse senetleri Borsa’da işlem gören şirketler tarafından kamunun zamanında, tam ve
sürekli aydınlatılmasına ve mevcut düzenlemelere uyum konusuna gerekli özenin
gösterilmemesi,
• yatırımcıların haklarının korunması ve kamu yararı gereği hisse senetlerinin Borsa
kotundan ve/veya ilgili pazardan geçici ya da sürekli çıkarılması sonucunu
doğurabilecek gelişmelerin oluşması nedeniyle şirketlerin izleme ve inceleme
kapsamına alınması
durumlarında, sürekli gözetim, denetim ve izleme ortamında, yatırımcıların devamlı ve
zamanında bilgilendirilmesini sağlayacak önlemlerle birlikte, hisse senetlerinin İMKB
bünyesinde işlem görebileceği organize bir pazar oluşturmak ve sözkonusu şirketlerin
hisse senetlerine yatırım yapmış tasarruf sahiplerine likidite olanağı sunmaktır.
www.hakanguclu.com
19
4.2 Özellikleri
• İşlem Süreleri
14:00-15:00
• Pazarın Yapısı
Kot Dışı Pazar
• İşlem Görme Kabul Koşulları
İ.M.K.B.’nin 26.11.1996 tarih ve 63 sayılı Genelgesi ile
düzenlenmiştir.
• Endekse dahil olup olmadığı
Dahil değil
• Takas Süresi
T+2
5. Toptan Satışlar Pazarı
5.1 Amacı
• Alıcısı belirli işlemlerin organize piyasada gerçekleşmesi,
• Blok satış şeklindeki özelleştirme uygulamalarının Borsa’da yapılmasına olanak
sağlanması,
• Dolaşımda bulunmayan hisse senetlerine piyasa olanağı sunmak,
• Birleşme (Merger) ve Ele Geçirme (Take-over) işlemlerinin şeffaf ve organize
piyasada yapılması
5.2 Özellikleri
İşlem Saatleri
11:00-12:00
Asgari İşlem Miktarı
1 milyar TL veya sermayesinin %10’u, (işlem gören şirketlerde özel
emirden büyük miktardaki hisse alım satımı)
Fiyat Tespiti
www.hakanguclu.com
Gerçekçi fiyat aranmakta
20
IV. KOTTAN ÇIKARMA
A- Borsa Kotundan Çıkarma Şartları veya Çıkarmayı Gerektiren Durumlar
(İMKB Kotasyon Yönetmeliği Madde 24)
Aşağıdaki hallerde, menkul kıymetler kotasyon komitesinin görüşü alınarak veya bu
komitenin teklifi üzerine Yönetim Kurulu kararı ile sürekli veya geçici olarak Borsa
kotundan çıkarılabilir. Yönetim Kurulu, kottan çıkarma kararını vermeden önce ilgili
ortaklığı durumu düzeltmesi için uyarabilir ve süre verebilir.
a) Ortaklığın hesap dönemi sonuna ait bilançosunda yer alan dönem zararı ve birikmiş
zararlar toplamının, özsermayenin dönem zararı ve birikmiş zararlar dışında kalan
diğer kalemlerinin toplamına ulaşmış olması,
b) İMKB Kotasyon Yönetmeliği’nin 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (p)
bendinde belirtilen beyan yazısına uyulmaması,
c) Kamunun aydınlatılmasında azami özenin gösterilmemesi ve yatırımcıların yatırım
kararı almasında etkili olacak ve menkul kıymetin piyasa değerinde değişiklik
yapabilecek her türlü bilgi ve belgenin derhal en seri haberleşme vasıtasıyla kamuya
açıklanmak üzere ilgili düzenlemeler çerçevesinde Borsaya bildirilmemesi ve benzeri
konularla ilgili olarak getirilen düzenlemelere uyulmaması,
d) Borsa yönetimince yapılacak düzenlemelere ve ilgili mevzuata uyulmaması,
e) Ortaklığın iflasına karar verilmiş olması veya Borsa yönetimince geçerli kabul
edilebilecek durumlar dışındaki nedenlerle faaliyetlerinin 3 aydan uzun bir süre için
durdurulmuş olması,
f) Ortaklığın, tasfiye veya süre dolma gibi herhangi bir nedenle sona ermesi,
www.hakanguclu.com
21
g) Ortaklığın, borçlarını ödemekte güçlük içerisine girmiş veya finansman sıkıntısına
düşmüş ya da konkordato mühleti talep etmiş olması,
h) Ortaklığın Borsaya ödemekle yükümlü olduğu ücretleri ödememesi ya da aleyhine
yapılan icra takibinin sonuçsuz kalması,
i) Ortaklığın esas faaliyetini sürdürebilmesi için gerekli izin, lisans, yetki belgesinin
iptal edilmesi veya ortadan kalkması,
j) Türk Ticaret Kanunu kapsamında ortaklığın, aktiflerinin satış fiyatları esas olmak
üzere düzenlenen ara bilançosuna göre sermayesinin 2/3 ünü yitirmesi,
k) Borsaya sunulan ara dönemler de dahil olmak üzere son iki döneme ait bağımsız
denetim raporunun (sınırlı, sürekli, özel) olumsuz görüş içermesi veya görüş
bildirmekten kaçınılması,
l) Her türlü yangın, doğal afetler, harp hali, terör faaliyetleri üretim faktörlerinin 2/3
ünün faaliyetten çıkması ve benzeri nedenlerle ortaklık faaliyetlerini önemli ölçüde
etkileyecek gelişmelerin yaşanması,
m) Ortaklığı temsile yetkili kişilerin veya ortaklık yönetiminde söz sahibi kişilerin,
öncelikle Borsaya verilmesi gereken bilgi ve belgeleri, Borsaya vermeden önce Borsa
dışındaki üçüncü kişilere, basın-yayın kuruluşlarına ve diğer kişi, kurum veya
kuruluşlara vermiş olması,
n) Borsa kotunda bulunan borçlanma senetlerinin itfa edilmesi ya da bakiyesinin talep
edilmemiş kıymetlerden oluşması, ortaklığın vadesi dolan borçlanma senetlerini
ödeyememesi ya da faizlerini zamanında ödeyememesi veya borçlanma senedi
sahiplerinin haklarını kullanmalarına engel olabilecek işlemler yapması,
o) Menkul kıymetin piyasa değerinin, nominal değerinin çok altına düşmesi veya
işlem hacmi ya da işlem sıklığının genel ortalamaların çok altına inmesi veya işlem
görmesinin sürekli ya da geçici olarak durdurulması,
www.hakanguclu.com
22
p) Borsaca veya Borsa tarafından görevlendirilenlerce istenecek bilgilerin
verilmemesi veya eksik veya gerçeğe aykırı bilgi ve/veya belge verilmesi, defter ve
belgelerin bu görevlilere ibraz edilmemesi, saklanması, yok edilmesi veya Borsa
görevlilerinin görevlerini yapmalarının engellenmesi.
B- Kuruluşun Kendi İsteği İle Menkul Kıymetlerin Borsa Kotundan Çıkarılması
(İMKB Kotasyon Yönetmeliği Madde 25)
Ortaklıklar, Borsa kotunda bulunan menkul kıymetlerinin kottan çıkarılması isteğiyle
başvuruda bulunabilirler.
Kottan çıkarılması talep edilen menkul kıymetler Borsa'da işlem görüyor ise; Yönetim
Kurulu kottan çıkarma kararı verirken ilgili ortaklıktan, yatırımcıların mağduriyetlerinin
önlenmesi amacıyla bir takım tedbirler almasını şart koşabilir. Herhalûkarda, menkul
kıymetlerin ihraçcı ortaklıkların isteği ile Borsa kotundan çıkarılması için Borsa
Yönetim Kurulu nihai karar merciidir.
C- Geçici veya Sürekli Kottan Çıkarılan Menkul Kıymetlerin Tekrar Borsa
Kotuna Alınmaları
(İMKB Kotasyon Yönetmeliği Madde 26)
Sürekli olarak Borsa kotundan çıkarılmış menkul kıymetlerin tekrar Borsa kotuna
alınmalarına Borsa Yönetim Kurulu karar verebilir.
Sürekli olarak Borsa kotundan çıkarılan menkul kıymetlerin tekrar Borsa kotuna
alınabilmesi için, Borsa Yönetim Kurulu'nca, belli bir süre geçmiş olma şartı aranabilir.
www.hakanguclu.com
23
Borsa kotundan geçici olarak çıkarılmış menkul kıymetlerin tekrar Borsa kotuna
alınabilmesi için, öncelikle kottan çıkarma kararına esas teşkil eden nedenlerin ortadan
kalkmış olması; Borsa Yönetim Kurulu'nun çıkarma kararında süre ve şartlar yer almış
ise, bu şartların yerine getirilmiş olması ve verilen sürenin dolmuş olması gerekir.
Borsa Yönetim Kurulu, geçici kottan çıkarma kararını, süre sonunda tekrar inceleyerek
geçici kottan çıkarma süresini uzatmaya veya sürekli çıkarmaya dönüştürmeye karar
verebilir.
Borsa'da işlem görmekte iken yeterli işlem hacmine sahip olmaması veya belli bir süre
işlem görmemesi nedeniyle pazardan ve kottan çıkarılan menkul kıymetlerin tekrar
işlem görmesi ve kote edilmesi için, yeterli pazar derinliği ile gerekli işlem hacmini
doğurabileceği ve tedavül kabiliyeti olabileceği hususunda Borsa Yönetim Kurulu,
ortaklıkça kendisine sunulan bilgi, belge ve gerekçelerin yeterli olduğuna karar vermiş
olmalıdır.
Borsa Yönetim Kurulu, Borsa kotuna ve ilgili pazara tekrar kabul edilecek menkul
kıymetlerin İ.M.K.B. Kotasyon Yönetmeliği’nin 13'üncü maddesinin ikinci fıkrasının
bendinde belirtilen miktardan aşağı olmayacak şekilde İ.M.K.B. Saklama Merkezi'ne
depo edilmesini şart koşabilir.
www.hakanguclu.com
24