EBOLA VİRÜS HASTALIĞI 27 Ocak 2015

EBOLA VİRÜS HASTALIĞI
Doç. Dr. Gönül ŞENGÖZ
27 Ocak 2015
İstanbul Sağlık Müdürlüğü
Sunum Planı
Ebola Virüs Hastalığı
•
•
2014 Batı Afrika Salgını
•
Haseki EAH hasta deneyimi
•
Sağlık Bakanlığı uygulamaları
DSÖ Risk Sınıflaması
•
Risk düzeyi 1- insanlar ya da toplum için düşük ya da olmayan risk
•
Risk düzeyi 2- orta derecede kişisel risk ama toplum için risk yok
•
Risk düzeyi 3- yüksek kişisel, düşük toplumsal risk
•
Risk düzeyi 4- yüksek kişisel ve toplumsal risk, etkili tedavi ve aşı yok
•
Kanamalı ateşler,
Salgın Hastalık
•
Fatalite
•
Bulaşma yolu
•
Bulaştırıcılık gücü-Ro
•
Rezervuar ve vektörün dünyadaki yayılımı
•
Tedavi ve aşının varlığı
•
Duyarlı popülasyon
•
İzolasyon koşulları
Ebola Virüs Hastalığı
•
Eski adı Ebola Hemorajik Ateşi
•
İnsanlarda sıklıkla ölüme yol açan ciddi bir hastalıktır.
•
Virüs insanlara vahşi hayvanlardan geçer ve insandan insana bulaşır.
•
•
Meyve yarasaları (Fruit Bats) Ebola virüsünün doğal konağı olarak
görülmektedir.
Küresel tehdit oluşturmaktadır.
Bulaş Yolu
Hastalık temas yoluyla insandan insana bulaşır.
•
•
•
•
Enfekte bir kişinin kanı ya da salgılarıyla doğrudan temas
Enfekte salgılarla kontamine olmuş objelerle temas
Defin işlemleri sırasında cenazeye doğrudan temas
Genellikle hasta bakımıyla uğraşırken enfekte salgılarla teması olan aileler
ve arkadaşlar aracılığıyla yayılmaktadır
•
•
•
•
Virüs sodyum hipoklorite, lipit çözücülere, %2 gluteraldehite ve
ultraviyoleye duyarlıdır.
5 dk kaynatma veya 60°C’de 30-60 dk ısıtmayla inaktive olur.
Sıvı veya kuru materyalde birkaç gün yaşayabilir.
Oda sıcaklığında ve 4°C’de birkaç gün (6 gün) infektivitesini
devam ettirebilir.
Yüksek riskli temas
•
•
•
•
Perkütan (iğne batması gibi) yaralanma veya mukozaya EVH hastasının
vücut sıvısının teması.
EVH hastasına doğrudan bakım verme veya kişisel koruyucu ekipman
olmaksızın EVH hastasının vücut sıvısına maruz kalma.
EVH hastasının vücut sıvısı örnekleri ile kişisel koruyucu ekipman
olmaksızın laboratuvar testi çalışanı veya standart biyogüvenlik
kurallarına uymayan laboratuvar görevlileri.
Salgının görüldüğü ülkelerde cenazeye doğrudan teması olan veya
bakım veren, cenazede görev alan kişisel koruyucu ekipman
kullanmayan kişiler.
Klinik
•
•
Ebola virus hastalığı icin kuluçka dönemi 2‐21 gün arasında
değişebilir (sıklıkla 7 gün)
Hastalık ateş yüksekliği ve özgün olmayan klinik bulgularla
başlar.
Ebola virüsü bulaşmış hastalar klinik semptomların gelişiminden
önce bulaştırıcı değildir, ateş içeren semptomların
başlamasından itibaren bulaştırıcılık başlar.
Hastalık Belirti ve Bulguları
•
•
•
•
•
•
•
•
Ateş
Baş ağrısı
Eklem ve kas ağrısı
Halsizlik
İshal
Kusma
Mide ağrısı
İştahsızlık
Laboratuvar
•
•
•
•
•
•
•
Lökopeni (sıklıkla lenfopeninin görüldüğü)
Trombositopeni
Karaciğer enzimlerinde artış
PTZ, aPTT ve fibrin yıkım ürünlerinde artış olabilir
Hastalık, neden olan virüse ve nitelikli sağlık hizmeti alabilme özelliğine göre %25-90
oranında fatal seyretmektedir
Tüm işlemlerde Laboratuvar güvenliği kurallarına uyulmalıdır.
Gereksiz, özellikle manuel işlem yapılmamalıdır.
Tanı
•
Antijen tespit testleri (hızlı tanı testleri ve ELISA)
•
Antikor yanıtı için ELISA ve serum Nötralizasyon testi
•
RT-PCR
•
Virüs izolasyonu kullanılabilir
Ayırıcı tanıda sıtma, şigelloz, kolera, tifo, leptospirozis, riketsiyozis,
hepatit, diğer viral hemorajik ateşler düşünülmelidir.
Tedavi
Hastalığın özgün bir tedavisi bulunmamaktadır
Etkinliği kanıtlanmamış monoklonal antikor
tekniğiyle hazırlanmış tedavi yaklaşımı
denenmektedir
Bugün için kullanılabilir bir aşısı
bulunmamaktadır
Destek tedavi
•
Hemodinamik izlem
•
Sıvı-elektrolit tedavisi
•
Oksijen ve kan basıncı kontrolu
•
Gerektiğinde kan ve kan ürünleri transfüzyonu
•
Beslenme desteği
•
Ko-morbid koşulların tedavisi
•
Varsa bakteriyel infeksiyonların tedavisi
EBOLA salgınlarının özellikleri
ve
2014 EBOLA Virüs Hastalığı Salgını
•
•
•
•
•
Tarihteki en büyük Ebola virüs hastalığı salgını yaşanıyor
Bugüne dek orta Afrika’da görülen hastalık ilk kez Batı
Afrika’da görülmeye başlandı.
İlk kez Afrika kıtası dışında sekonder vakalar görüldü.
Salgının aktif olarak yaşandığı ülkeler gelişmişlik
endeksinde en alt sıralarda yer alan ülkeler
Salgından etkilenen olgu sayısı 30-35 günde ikiye
katlanarak ilerledi.
Dünyadaki Ebola Salgınları
Yıllar
2012
2012
2008
2007
2007
2005
2004
2003
2001-2002
2001-2002
2000
1996
1995
1994
1979
1976
1976
Ülke
Kongo
Uganda
Kongo
Uganda
Kongo
Kongo
Sudan
Kongo
Kongo
Gabon
Uganda
Gabon
Kongo
Gabon
Sudan
Sudan
Kongo
Vaka
57
31
32
149
264
12
17
178
59
65
425
91
315
52
34
284
318
Ölüm
29
21
14
37
187
10
7
156
44
53
224
66
254
31
22
151
280
Ölüm Oranı (%)
51
57-71
44
25
71
83
41
83-90
75
82
53
68-75
81
60
65
53
88
Salgında Güncel Durum
•
Salgın, Aralık 2013’te Gine’den başlamış, Liberya, Nijerya
ve Sierra Leone’ye yayılmıştır.
27 Ocak 2015 tarihi itibarı ile toplam
vaka sayısı 21797, ölen vaka sayısı
8675’dir (%40).
Liberya
Gine
Sierra Leone
Nijerya
Senegal
ABD
İspanya
Vaka
8524
2873
10400
20
1
4
1
Ölüm
3636
1880
3159
8
0
1
0
Mali
UK
8
1
6
0
Ölüm oranı %
43
65
30
40
0
25
0
75
0
Ülke
Cinsiyete göre
(per 100 000 population)
Erkek
Kadın
1341
1438
Kümülatif olgu sayısı
Yaş gruplarına göre
(per 100 000 population)
0–14 yaş
15–44 yaş
45 yaş üstü
443
1572
742
Guinea
(25)
2538
(26)
2444
(10)
831
(34)
2653
(47)
1015
(128)
4879
(124)
5150
(48)
2243
(155)
5634
(190)
2331
(171)
(178)
(93)
(218)
(315)
Liberia
Sierra
Leone
Graph 1: Cumulative reported cases of Ebola virus disease in Guinea, Liberia, and Sierra Leone, March
25, 2014 – December 10, 2014, by date of WHO Situation Report, n=17908
G r a p h 1 : C u m u la tiv e r e p o r te d c a s e s o f E b o la v ir u s d is e a s e in G u in e a , L ib e r ia , a n d S ie r r a L e o n e ,
M a rc h 2 5 , 2 0 1 4 – J a n u a ry 1 8 , 2 0 1 5 , b y d a te o f W H O
S itu a t io n R e p o r t, n = 2 1 6 8 9
G r a p h 1 s h o w s th e c u m u la tiv e r e p o r t e d c a s e s in G u in e a , L ib e r ia , a n d S ie r r a L e o n e p r o v id e d in W H O
o n M a r c h 2 5 , 2 0 1 4 th r o u g h th e m o s t r e c e n t s itu a tio n r e p o r t o n J a n u a r y 2 1 , 2 0 1 5 .
s itu a tio n r e p o r ts b e g in n in g
R0 Azaltma stratejileri
Temaslar arasında yatkınlığı azaltmak
Bağışıklama
Profilaksi
Temasların sayısını azaltmak
İzolasyon
Karantina
Enfeksiyon dönemini kısaltmak
Erken teşhis ve tedavi
Salgın Kontrolu
•
Olgu tespiti
•
Uygun transport
•
İzolasyon
•
Erken Tanı
•
Tedavi
•
Katı enfeksiyon kontrol önlemleri
•
Temaslı izlemi
•
Ülkelerin hazırlığı
Haseki EAH çalışmaları
•
İlk vaka ile birlikte Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji
Kliniğinde eğitim
•
Acil Kliniği eğitim
•
Biyokimya Laboratuvarı eğitim
•
EKK hemşireleri ile eğitim çalışmaları
•
EKK bilgilendirme
•
Malzeme gözden geçirme, devamlı yedekleme
•
Tüm personele pratik eğitimler
Sağlık çalışanlarının hastalıktan etkilenimi, vaka/fatalite oranı %60
.
Ülke
Olgu
Ölüm
Guinea
162
100
Liberia
370
178
Sierra Leone
296
221
Total
828
499
Personel Koruyucu Donanım
Eldiven (çift
eldiven),
•
Sıvı geçirimsiz
•
Karantina
•
•
42 gün kuralı
Nijerya’da 891 kişi karantinada 21 gün izlendi. Vaka çıkmadı. İkinci periyot
sonlandı.
•
İspanya’da 72 kişi, 13 yüksek riskli temaslı izlendi.
•
ABD’de 125 kişi karantinada izlendi.
Dikkat Ebola Var!
Tüm Ülkelerden Beklentiler
•
Olası olgu tanımları yapılmalı
•
İzolasyon üniteleri belirlenmeli
•
Personel koruyucu donanımlar hazır olmalı
•
Olgu yönetimi için ekipler belirlenmeli
•
Ekipler enfeksiyon kontrol ve önleme konusunda eğitilmeli
•
İletişim stratejileri belirlenmeli
•
UN Mission for Ebola Emergency Response (UNMEER)
EBOLA VİRÜS HASTALIĞI VAKA
TANIMLARI
ŞÜPHELİ VAKA
Epidemiyolojik risk faktörü olan kişilerde, ≥ 38.0°C ateş
ile birlikte, klinik kriterlerden en az birinin olması
Epidemiyolojik kriterler
Semptomlar ortaya çıkmadan önceki
21 gün içinde;
•
•
•
•
Doğrulanmış veya şüpheli Ebola
Virüs Hastalığı vakasının kan veya
diğer vücut sıvıları ile temas veya
Ebola Virüs Hastalığının aktif
olarak yayılımının olduğu bölgede
yaşıyor olmak veya
Bulaşın aktif olduğu bölgeye
seyahat etmek veya
Endemik bölgede yarasa,
kemirgen, maymun, şempanze
gibi primatlar ile doğrudan temas
Klinik kriterler
Aşağıdaki klinik bulgulardan en
az birisinin varlığı;
•
Ciddi baş ağrısı
•
Kas ağrısı
•
Aşırı halsizlik
•
Bulantı
•
Kusma
•
İshal
•
Karın ağrısı
•
Açıklanamayan kanamalar
–
Sebebi açıklanamayan ölüm
KESİN VAKA
Ebola Virüs Hastalığı
referans laboratuvarda doğrulanan vakadır.
EBOLA VİRÜS HASTALIĞI İZOLASYON
ÖNLEMLERİ
•
•
•
•
Vaka ile ilgili sağlık personeli önceden bilgilendirilmelidir
Hastaya ulaşmadan önce sağlık çalışanları koruyucu önlemleri
almalıdır
Şüpheli vakanın götürüleceği hastane, uygun enfeksiyon kontrol
önlemlerini alması için önceden bilgilendirilmelidir
Kurum ve kuruluşlarla gerekli işbirliği sağlanmalı, vaka takipleri ve
hasta transferleri titizlikle takip edilmelidir.
Temaslı İzlemi
Temaslı izlem ekibi
•
Riskli teması olanların listesi
•
Kişilerin risk konusunda bilgilendirilmesi
•
Diğer kişilere geçişi engelleme konusunda
bilgilendirme
•
Evde kalması, toplu taşıt kullanmama ve kalabalık
ortamdan uzak durma
•
Enfeksiyon Kontrol Önlemleri
Standart önlemler-El yıkama
•
Temas önlemleri
•
Damlacık önlemleri
•
Güvenli enjeksiyon uygulaması ve
kesici alet yönetimi
•
Olgu Transportu-Kabul
Refera
ns
merkez
•
Eşya sınırlı sayıda olmalı
Kullanılan malzemeler odaya özel
olmalı
Giriş-çıkış kontrollu
Az sayıda personel
Az sayıda işlem yapılmalı
Tüm işlemlerde personel koruyucu
donanım!!
Sağlık Bakanlığı çalışmaları
•
Bilimsel danışma kurulu
•
Vaka yönetim rehberi
•
Referans Hastaneler
•
TKHB
•
Halk Sağlığı Kurumu
•
Bilgilendirme
•
Eğitim
•
Koruyucu donanım
•
HSSGM
Seyahat Sağlığı
Hudut Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü
Teşekkür ederim….