ebola virüs hastalığı - Tekirdağ Halk Sağlığı Müdürlüğü

TEKİRDAĞ HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
BULAŞICI HASTALIKLAR VE KONTROL PROGRAMLARI
ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ
20 Ağustos 2014
EBOLA VİRÜS HASTALIĞI (EVD)
Batı Afrika’daki Ebola salgını
8 ağustos 2014
Dünya Sağlık Örgütü
Uluslararası Halk Sağlığı Acil Durumu
(Public Health Emergency of International Concern (PHEIC))
EBOLA VİRÜS HASTALIĞI (EVD)
•Ebola virüsü sebep
•Yüksek ölüm
•Akut başlangıçlı
•Yüksek ateş
•Gastrointestinal
semptomlar
•Kanamayla
seyredebilen bir hastalık
EBOLA VİRÜS HASTALIĞI (EVD)
• 1976 yılında Sudan’ın Nzara ve Demokratik
Kongo Cumhuriyeti’nin Yambuku kentlerinde
eş zamanlı 2 salgın
• Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde görülen
salgının Ebola Nehri yakınında bir köyde
meydana geldiğinden hastalığa bu isim
verilmiştir.
EBOLA VİRÜS HASTALIĞI (EVD)
• Eski adı :Ebola Hemorajik Ateşi
• İnsanlarda ve primatlarda (enfekte
maymun, goril, şempanze, meyve
yarasası, orman antilobu ve kirpi
gibi) sıklıkla ölüme yol açan ciddi bir
hastalık
• Ölüm oranı %90’lara kadar
• Virüs insanlara vahşi hayvanlardan
geçer ve insandan insana bulaş
• Meyve Yarasaları (Fruit Bats) Ebola
Virüsünün doğal konağı
EVH Salgınlarının Kronolojisi
Yıllar
Ülke
Ebolavirus
Vaka
Ölüm
Ölüm Oranı
2012
Demokratik Kongo Cum
Bundibugyo
57
29
51%
2012
2012
2011
Uganda
Uganda
Sudan
Sudan
Sudan
7
24
1
4
17
1
57%
71%
100%
2008
Demokratik Kongo Cum
Zaire
32
14
44%
2007
Uganda
Bundibugyo
149
37
25%
2007
Demokratik Kongo Cum
Zaire
264
187
71%
2005
2004
2003
2003
2001-2002
2001-2002
2000
Kongo
Uganda
Zaire
Sudan
Zaire
Zaire
Zaire
Zaire
Sudan
12
17
35
143
59
65
425
10
7
29
128
44
53
224
83%
41%
83%
90%
75%
82%
53%
1996
Güney Afrika (ex-Gabon)
Zaire
1
1
100%
1996
1996
Gabon
Gabon
Zaire
Zaire
60
31
45
21
75%
68%
1995
Demokratik Kongo Cum
Zaire
315
254
81%
1994
Fildişi Sahilleri Cumhur.
Taï Forest
1
0
0%
1994
1979
Gabon
Sudan
Zaire
Sudan
52
34
31
22
60%
65%
1977
Demokratik Kongo Cum
Zaire
1
1
100%
1976
Sudan
Sudan
284
151
53%
1976
Demokratik Kongo Cum
Zaire
318
280
88%
Uganda
Sudan
Kongo
Kongo
Kongo
Gabon
Afrika’da
Hastalığın
Görüldüğü
Ülkeler:
2014
•
•
•
•
Liberya
Gine
Sierra Leone
Nijerya
16 Ağustos 2014
Kaynak: http://www.who.int/csr/don/2014_08_19_ebola/en/
Hastalığın Bulaşması
Hastalığın Bulaşması
• Salgın başlangıcında virüsün insana nasıl
bulaştığı ?
• Enfekte insanlarla doğrudan temas yoluyla
insandan insana bulaş:
–
–
–
–
Enfekte kişinin kanı ya da salgılarıyla temas.
Enfekte salgılarla kontamine olmuş objelerle temas.
Cenazeye temas
İyileşen erkek hastaların spermleri (7 haftaya kadar)
• Yayılım: hasta bakımıyla uğraşırken enfekte
salgılarla teması olan aileler ve arkadaşlar
Hastalık Belirti ve Bulguları
Hastalık Belirti ve Bulguları
• Kuluçka:
• Yaklaşık
2-21
7
gün
gün
• Akut yüksek ateş (≥ 38.5°C) ve
• Sık görülen belirti ve
bulgular;
•
•
•
•
•
•
•
•
Ateş
Baş ağrısı
Eklem ve kas ağrısı
Halsizlik
İshal
Kusma
Mide ağrısı
İştahsızlık
Eşlik eden belirti ve bulgular:
• Döküntü
• Gözlerde kızarıklık
• Hıçkırık
• Öksürük
• Boğaz ağrısı
• Ggöğüs ağrısı
• Nefes almakta güçlük
• Yutkunma zorluğu
• Vücut içinde ve dışında
kanamalar
Önemli
•
Ebola virüsü
bulaşmış hastalar klinik
semptomların gelişiminden
önce bulaştırıcı
değildir
• Ateş içeren semptomların başlamasından
itibaren bulaştırıcılık
başlar.
• Ölüm genellikle bulgulardan 9 gün sonra
Hastalığın Bulaşması
• Sağlık tesislerinde hızla yayılabilir (klinikler,
hastaneler v.b.) uygun koruyucu ekipman
giymeyen personelin virüse maruziyet riski yüksek
• Enjektör ve ekipmanların uygun bir şekilde
temizlenmesi ve imha edilmesi önemli
• Tek kullanımlık olmayan malzemeler tekrar
kullanılmadan önce sterilize edilmeli
• Sterilizasyona dikkat edilmezse virüs bulaşımı
devam eder ve salgın büyüyebilir.
Hastalığa Maruz Kalma Riski
Tanı
•
•
•
•
Hızlı
tanı testleri
ELISA
serum
nötralizasyon
RT-PCR
Virüs
izolasyonu
testi
Ayırıcı Tanı
•
•
•
•
•
•
•
Sıtma
Şigelloz
Kolera
Tifo
Leptospirozis
Riketsiyozis
Hepatit ve diğer viral hemorajik ateşler
Tedavi
•
•
•
•
•
Özgün bir tedavi yok
Hasta
standart önlemleri
Temas ve damlacık izolasyon kuralları
İzole
edildiği
oda
Mümkün olan en az sağlık personeli teması ve
ziyaretçi kısıtlaması
Hastalıktan Korunma
• Korunma konusunda birçok zorluk var
• Ebola Hemorajik Ateşi ile insanların tam olarak
nasıl enfekte oldukları bilinmediğinden az sayıda
temel korunma tedbiri vardır.
• Standart izolasyon kuralları
• Temas izolasyon
kuralları
• Hastanın vücut sıvılarıyla bulaşmış objelerin
bertarafında korunma
• Hava yoluyla bulaş ? Damlacıklarda virüs
varHastalardan damlacık izolasyon kuralları
VAKA TANIMLARI
• ŞÜPHELİ VAKA:
• “Epidemiyolojik
Kriterler”den en
birisinin varlığında klinik kriterlerden
az
• ≥38.5°C ateş ile birlikte
diğer
klinik
bulgulardan
en az birisinin
bulunduğu veya
sebebi açıklanamayan
ölüm
olan vakadır.
Epidemiyolojik Kriterler:
• Semptomlar
ortaya çıkmadan
önceki 21
gün
içinde;
• • Doğrulanmış
veya şüpheli
vakanın kan veya
diğer
vücut sıvıları ile temas
veya
• • Ebola
Virüs Hastalığının aktif olarak yayılımının
olduğu bölgede
yaşıyor olmak veya
• • Bulaşın aktif olduğu bölgeye
seyahat veya
• • Endemik bölgede
yarasa, kemirgen
veya
maymun, şempanze
gibi primatlar
ile doğrudan
• temas
(dokunma, ısırılma,
etini yemek vb).
Klinik
kriterler
•
•
≥38.5°C ateş ile
Aşağıdaki klinik
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Ciddibaş ağrısı,
Kas ağrısı,
Aşırı halsizlik,
Bulantı,
Kusma,
İshal,
Karın
ağrısı,
Açıklanamayan
kanamalar.
Sebebi
açıklanamayan ölüm.
birlikte,
bulgulardan en az birisinin varlığı,
KESİN VAKA:
• Şüpheli vaka tanımına uyan ve Ebola
Virüs
Hastalığı laboratuvar
tanı
testleriyle
doğrulanan vaka
• Sıtma ayırıcı
tanıda
mutlaka akla
gelmeli ve araştırılmalı
Şüpheli Vaka
OLASI VAKA TESPİT EDİLDİĞİNDESAĞLIK KURUMU
 Hastaya standart, temas ve damlacık önlemleri alınır.
 Uygun numune alınarak uygun şartlarda saklanır.
 Ebola Virüs Hastalığı Olası Vaka Bildirim Formu doldurulur.
 Form ve numune en kısa sürede Halk Sağlığı Müdürlüğü’ne
ulaştırılır.
 Tekirdağ Halk Sağlığı Müdürlüğü Temas Noktası: Tel: 0282258 24
41; 24 42; 24 44
KİŞİSEL KORUYUCU MALZEMELER
•
•
•
•
•
•
•
•
•
1. Eldiven,
2. Sıvı
geçirimsiz önlük,
3. Sıvı
geçirimsiz tulum,
4. Koruyucu gözlük,
5. Yüz
kalkanı/siperi,
6. N95 maske,
7. Cerrahi
maske,
8. Su
geçirmez ayak koruyucu,
9. Alkol bazlı el
dezenfektanı.
HASTANIN NAKLİ SIRASINDA ALINACAK
ÖNLEMLER
• Ambulanslarda
Ebola
Virüs
Hastalığı şüpheli
vakaların naklinde
aşağıdaki
malzemeler
mutlaka hazır
olmalıdır.
Hastalıktan Korunma
Ebola Hemorajik Ateşinden etkilenen bölgelerde yaşayan insanların hastalıktan korunmak için aşağıdaki
önlemlere uymaları tavsiye edilir.
•
•
•
•
•
•
Diğer bulaşıcı hastalıklarda olduğu gibi hastalığı önlemenin en önemli uygulamalarından biri ellerin düzenli
olarak yıkanmasıdır. Ellerinizin su ve sabunla yıkanması (ya da sabun bulunmadığı yerlerde alkol-bazlı el
losyonun kullanılması) cildinizden potansiyel enfekte materyalleri uzaklaştırır ve hastalığının geçişini önler.
Eldiven kullanılan durumlarda eldivenleri çıkarmadan önce su ve sabunla yıkayınız ve eldivenleri
çıkardıktan sonra da ellerinizi yıkayınız.
Ölü hayvanlarla, özellikle de primatlarla temastan kaçınınız.
Yerel pazarlarda tüketim için satılan primatlar dahil vahşi hayvanların etini yemeyiniz.
Enfeksiyon olasılığını asgariye indirmek için Ebola Virüsü enfeksiyonu olduğundan şüphelenilen insan ya da
hayvanlarla yakın temas ederken enfeksiyon kontrol önlemlerini uygulayınız.
Sağlık tesislerinde hastalık bulaşma riski yüksektir. Bu nedenle sağlık çalışanlarının bir Ebola Hemorajik
Ateşi vakasını fark etmesi ve pratik viral hemorajik ateşi kontrol önlemlerini uygulamak için hazır olması
gereklidir. Bu önlemler arasında koruyucu kıyafetlerin giyilmesi (önlük, eldiven, maske, göz koruyucu
ekipman gibi), enfeksiyonun yayılmasını önlemek için ekipman ve enjektörlerin sterilize edilmesi, uygun bir
şekilde imha edilmesi ve hastaların vücut salgılarının da uygun bir şekilde imha edilmesi de önemlidir.
Amaç enfekte hastaların salgı ve kanlarıyla teması önlemektir. Hastanın ölmesi durumunda cesetle
doğrudan temasın önlenmesi de aynı şekilde önem taşımaktadır.
Seyahat
• Kısıtlama yok (30
Temmuz
2014 tarihli
Uluslararası
Sivil Havacılık
Otoritesi
ve
Dünya
Sağlık Örgütü’nün ortak açıklaması)
• Uluslar arası Sağlık Tüzüğü acil komitesi
08.08.2014 tarihli Batı Afrika’da Görülen 2014 Ebola
Salgını Tebliği;
– İlgili ülkeler çıkış kapılarında ateş taraması
– Ateşi olanların beyan belgesi ve sağlık kontrolü izin belgesi
– Ateş+temas=21 gün sonra seyahat
Sağlık Sistemini Hazırlamak
Grup C Hastalıkların Bildirim Sistemi
C01. AKUT HEMORAJİK ATEŞ SENDROMU
SÜRVEYANS GEREKÇELERİ
Akut hemorajik ateş sendromu tanımı Kırım Kongo hemorajik ateşi, Rift Vadisi
ateşi, sarı humma gibi farklı viruslar, bakteriler ve riketsiyalarla da oluşabilen
ve epidemi yapma özelliğinde bir grup hastalık için kullanılır. Vücutta birçok
sistemi, özellikle de vasküler sistemi tutan ve kanamaların eşlik edebildiği,
hafif infeksiyonlardan yaşamı tehdit eden ağır hastalıklara kadar farklı klinik
tablolar oluşturabilirler. Başlangıç semptomları ateş, halsizlik, kas ağrıları, aşırı
yorgunluktur. Ağır olgularda iç organlarda, deri altında, ağız, göz ve kulaklar
gibi vücut girişlerinde kanamalar görülebilir. Şok, santral sinir sistemi
fonksiyon bozukluğu, koma, delirium, nöbetler, karaciğer ve böbrek
yetmezliğine yol açabilir. Zoonotik hastalıklar arasında yer alır; etkenin yaşamı
hayvan veya insekt konakçılara bağlıdır. Konakçıya bağlı coğrafik dağılım
gösterirler. İnsanlar enfekte konakçı ile temas sonucu hastalanırlar
(kemiriciler, kene ve diğer artropodlar önem kazanır), bazıları insandan insana
bulaşır. Vakalar genelde sporadiktir veya düzensiz epidemiler şeklinde
görülebilir. Ülkemizde hastalığın epidemiyolojik durumunun değerlendirilmesi
açısından bildirim sistemine alınmıştır.
C01. AKUT HEMORAJİK ATEŞ SENDROMU
VAKA TANIMI
Klinik Tanımlama:
Ani başlangıçlı, üç haftadan kısa süreli ateş, kırgınlık, halsizlik, yaygın
vücut ağrısı ve baş ağrısı yakınması olan bir kişide; kırsal kesimde
yaşama, son bir ay içinde kırsal kesime seyahat veya kene ısırması
öyküsü varlığında; laboratuvarda başka bir nedenle açıklanamayan
lökopeni ve trombositopeni saptanmış olması ve ek olarak aşağıdaki
destekleyici bulgulardan en az ikisinin bulunması ile karakterize
sendrom
• Hemorajik veya purpurik döküntü,
• Epistaksis,
• Hemoptizi,
• Gastrointestinal kanama,
• Diğer hemorajik semptomlar
C01. AKUT HEMORAJİK ATEŞ SENDROMU
VAKA TANIMI
Tanı için laboratuvar kriterleri:
• Kan, vücut sıvıları veya doku örneklerinden
virus veya diğer etkenlerin izolasyonu
• Etkene karşı IgM antikor pozitifliği
• Akut ve konvalesan dönem serumlarında
spesifik IgG titresinde 4 kat artış
C01. AKUT HEMORAJİK ATEŞ SENDROMU
VAKA TANIMI
Vaka sınıflaması:
Olası Vaka:
(a) Klinik tanımlama ile uyumlu vaka veya
(b) Bir bölgede birden çok başka bir nedenle açıklanamayan
vaka görüldüğü takdirde, destekleyici bulguları olmasa da,
klinik tanımlama ile uyumlu vaka
Kesin Vaka:
(a) Klinik tanımlama ile uyumlu ve tanı için laboratuvar
kriterlerinden en az biri ile doğrulanmış vaka veya
(b) Kesin tanısı konmuş bir vakayla epidemiyolojik bağlantısı
olan olası vaka.
C01. AKUT HEMORAJİK ATEŞ SENDROMU
SÜRVEYANS TİPİ
Bildirim:
Vaka bildirimleri, ülke genelinde hizmet veren Enfeksiyon Hastalıkları
Kliniği bulunan hastanelerden yapılacaktır.
Vaka bildirimleri, tanımlanan kurumlardan İl Sağlık Müdürlüğüne olası
ve kesin vaka şeklinde,
İl Sağlık Müdürlüğü tarafından Sağlık Bakanlığı’na olası ve kesin vaka
şeklinde yapılacaktır.
İhbar:
Olası veya kesin akut hemorajik ateş vakası tespit edildiği zaman 24
saat içinde İl Sağlık Müdürlüğüne ihbarı yapılacaktır.
İl Sağlık Müdürlüğü ve ilgili sağlık kuruluşu bölgede filyasyon
çalışmalarına hemen başlar.
C01. AKUT HEMORAJİK ATEŞ SENDROMU
SÜRVEYANS TİPİ
Kayıt ve Bildirimde Kullanılacak Formlar:
A. Sağlık Ocakları: Bildirim yapmayacaklardır.
B. Diğer sağlık kurumları:
Tanımlanan sağlık kurumları (Enfeksiyon Hastalıkları Kliniği bulunan tüm hastaneler) İlçe Grup
Başkanlıkları ve İl Sağlık Müdürlüğüne GÜNLÜK olarak Form 014 ile bildirim yapacaklardır.
C. İlçe Grup Başkanlığı:
İlçe sınırlarında hizmet veren diğer sağlık kurumlarından gelen Form 014’leri hemen İl Sağlık
Müdürlüğüne gönderecektir.
D. İl Sağlık Müdürlükleri:
İl Sağlık Müdürlükleri, tanımlanan sağlık kuruluşlarından ve İlçe Grup Başkanlıklarından gelen
bildirimlerin icmalini yaparak AYLIK olarak Form 017/C ile Sağlık Bakanlığı, TSHGMne
gönderecektir.
Tanımlanan sağlık kurumlarından ve İlçe Grup Başkanlıklarından gelen bildirimleri (Form 014) bilgi
ve filyasyon çalışması için ilgili sağlık ocaklarına gönderecektir.
Kesin vaka bildirimi için etkene özel sürveyans formunu dolduracak ve Sağlık Bakanlığı’na
gönderecektir.
Tekirdağ Halk Sağlığı Müdürlüğü
Tel: 0282 258 24 41;
24 42;
24 44
Teşekkürler…