ÜNİTE-8 HAZIR DEĞER ve MENKUL KIYMETLER

Muhasebe Hazır Değer Ve Menkul Kıymetler Ders Notu
11
MENKUL
KIYMETLER
DÖNEN VARLIKLAR
1. HAZIR DEĞERLER
2. MENKUL
KIYMETLER
3. Ticari alacaklar
4. Diğer alacaklar
5. Stoklar
6. Gelecek aylara ait
giderler
ve
gelir
tahakkukları
7. Diğer
dönen
varlıklar
10 HAZIR DEÐERLER
110 Hisse senetleri
100
111
Özel
kesim
tahvil,
senet
ve
bonolarý
101
Kasa
Alınan
102
çekler
Bankalar
103 Verilen çekler ve
ödeme emirleri (-)
108
Diðer
değerler
hazır
112 Kamu kesimi
tahvil,
senet
ve
bonoları
118 Diğer
kıymetler
menkul
119 Menkul kıymetler
değer
düşüklüğü
karşılığı(-)
HAZIR DEĞERLER:
Nakit olarak elde edilen veya bankada bulunan para ve para gibi kullanılan varlıklar ile
istenildiğinde değer kaybına uğramadan paraya çevirme olanağı bulunan varlıkları kapsar.
Kasa
Kasa işletmenin nakit parasını, nakit giriş ve çıkışlarını kapsar. Günlük kasa deflerinde takip edilir
ve bu deftere yazılan para hareketleri Kasa Hesabına kaydedilerek izlenir. Yabancı paralarda TL
üzerinde bu hesapta kaydedilir. Yani alınan para o gün alındığı kur üzerinden TL cinsi olarak
hesabın borcuna kaydedilir
Alınan Çekler
Henüz tahsili için bankaya ibraz edilmemiş veya ciro edilmemiş çeklerin tutarını gösteren bir
varlık hesabıdır. İşletme alıcısından çek aldığında bu hesap borçlanırken, çekin tahsil edilmesi
durumunda alacaklanır. Yabancı para üzerinden düzenlenen çeklerde alındıkları tarihdeki kura
göre TL cinsinden bu hesabın borcuna kaydedilir. Alınan Çekler hesabı; cüzdandaki çekler,
tahsildeki çekler gibi yardımcı hesaplarla kullanılır.
Bankalar
İşletmenin döncmsoıumda bankada bulunan paralarının tutarlarını gösteren bir bilanço
kalemidir. Mevduat bankaya yatırılan paralar anlamındadır. İşletmenin bankadaki hesabında
artış olduğunda hesap borçlandırılırken, azalış söz konusu olduğunda alacaklandınlır.
Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri
Verilen çekler işletmenin üçüncü kişilere çekle yapmış olduğu ödemelerden henüz bankadan
çekildiğine dair bir bilginin gelmediği çekleri izleyen, alacak kalanı veren hesaptır. Ancak bu
hesap aktifteki banka hesabını azaltıcı olduğundan aktifte banka hesabım düzeltecek şekilde
negatif işaretle indirim unsuru olarak yer alır.
Diğer Hazır Değerler
Nitelikleri itibariyle hazır değer olan pullar, vadesi gelmiş kuponlar, yoldaki paralar gibi değerleri
kapsar. Bu değerler alındığında alış bedeliyle borçlandırılır, elden çıkarıldığındaysa yine alış
bedeliyle alacaklandmlır.
MENKUL KIYMETLER
Kâr elde etmek amacıyla geçici bir süre elde bulundurulmak üZere alınan hisse senedi, tahvil,
hazine bonosu, finansman bonosu, yatırını fonu katlim belgesi, kâr Zarar ortaklığı belgesi, gelir
ortaklığı senedi gibi menkul kıymetleri kapsar.
Hisse Senetleri:
Hisse Senedi; Anonim şirketlerin eşil paylara bölünmüş sermayesi karşılığında çıkarılan şekli
kanunla belirlenmiş olan belgedir. Nama yada hamiline yazılı olabilir Salın alınan hisse senetleri
alış fiyatları üzerinden bu hesabın borcuna kaydedilir, satıldıklarında yine alış fiyatları üzerinden
hesap alacaklandınlır. Eğer hisse senedi alındığı fıyal üzerinde bir fiyata satılmışsa ortaya çıkan
fark işletme lehine olup 645 Menkul Kıymetler Satış Kârlan hesabının alacağına kaydedilir. Eğer
alındığı fiyat altında bir fiyata satılmışsa ortaya çıkan fark işletme aleyhine olup 655 Menkul
Kıymetler Satış Zararları hesabının borcuna kaydedilir. Hisse Senedi işlemi yapmak için aracı
kuruma ödenen komisyon 643 Komisyon Giderleri Hesabını borçlandırır. Hisse Senetleri kâr
payları (temettü) tahsil edildiğinde 640 İştiraklerden Temettü Geliri Hesabı alacaklandınlır.
Özel Kesim Tahvil, Senet ve Bonoları / Kamu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonoları
Tahvil:
Anonim şirketlerin ve birtakım kuruluşların belli bir faiz oranı karşılığında borç para bulmak
amacıyla çıkardıkları borç senedi niteliğindeki belgelerdir. Tahvili elinde bulunduranlar. tahvili
çıkaran işletme yada kuruluşlardan fazi dönemi sonunda faiz alır. Tahvil, senet ve bonolar özel
sektör tarafından çıkarılmışsa 111 Özel Kesim Tahvil. Senet ve Bonoları hesabında takip edilir.
Devletin çeşitli daireleri tarafından çıkanlmışlarsa 112 Kamu Kesimi Tahvil. Senet ve Bonoları
hesabında takip edilir. İşletme tahvil satın aldığında ilgili hesap (özel kesim yada kamu kesimi)
alış bedeli üzerinden borçlandırılır, satıldığındaysa yine alış bedeli üzerinden alacaklandırılır.
Tahvil.senet ve bonoların alımı için aracı kuruma ödenen komisyon 643 Komisyon Giderleri
Hesabım borçlandırır. Eğer tahvil.senet ve bonolar alındığı fiyat üzerinde bir fiyata satılmışsa
ortaya çıkan fark işletme lehine olup 645 Menkul Kıymetler Satış Kârları hesabının alacağına
kaydedilir. Eğer alındığı fiyat altında bir fiyata satılmışsa ortaya çıkan fark işletme aleyhine olup
655 Menkul Kıymetler Satış Zararları hesabının borcuna kaydedilir. (Hisse senetlerindeki gibi)
Diğer Menkul Kıymetler
Hisse senetlerinin kamu ve özel kesim tahvil, bono. senetlerinin kuponları, altın, altın dışındaki
kıymetli madenlerin izlendiği hesaptır. Bu değerler satın alındığında hesap alış bedeliyle
borçlandırılır, satıldığındaysa yine alış bedeliyle alacaklandınlır.
Kupon
Tahvillerin faizini, hisse senetlerinin kâr payını ve sermaye artmmlarmda yeni pay almak üzere
kesilerek verilen kısım
Ünite 8 Degerlendirme Sorulari
1-
Aşağıdaki durumlardan hangisi "Kasa Hesabı" için doğru
değildir?
Yabancı paralar da bu hesapta izlenir.
Kasa mevcudu kadar borç kalanı verir.
Hazır değerler içinde yer alır.
Alacak kalanı da vermesi mümkündür.
Aktif karakterli bir varlık hesabıdır.
Hata bildir
2-
Bir işletme, hisse senedi satın alarak sermayesine veya
yönetimine katıldığı başka bir işletmeden olan alacaklarını hangi
hesapta ve ne şekilde izler?
Sermaye hesabının alacağında
İştirakler hesabının borcunda
Şubelerden alacaklar hesabının borcunda
İştirakler hesabının alacağında
İştiraklerden alacaklar hesabının borcunda
Hata bildir
3-
Bu yevmiye kaydı hangi işleme aittir?
Kredili mal satılmasına
Çek karşılığı mal satılmasına
Peşin mal satılması
Çek ciro ederek mal satın alınmasına
Çek düzenleyerek satın alması
Hata bildir
4-
Aşağıdakilerden hangisi, anonim şirketlerin, kamu iktisadi
teşebbüslerinin ve kamu kuruluşlarının borç para bulmak
amacıyla çıkardığı tahvil, senet ve bonolar kapsamında değildir?
Gelir ortaklığı senetleri
Kâr ve zarar ortaklığı belgeleri
Alacak senetleri
Hazine bonoları
Yatırım fonu katılma belgeleri
Hata bildir
5-
Müşteriden alınan çek eğer tahsil edilmezse hangi hesapta
izlenir?
Çek kasası hesabının alacağında
Kasa hesabının borcunda
Kasa hesabının alacağında
Alman Çekler hesabının borcunda
Alınan Çekler hesabının alacağında
Hata bildir
6-
Aşağıdakilerden hangisi, hazır değerleri ifade eder?
Kasadaki para, banka mevduatı ve banka kredisi
Kasa ve bankalar
Hisse senetleri ve tahviller
Dönen varlıklar
Kısa vadeli yabancı kaynaklar
Hata bildir
7-
İşletme bankadaki mevduat hesabından para çekmiştir. Buna
göre yapılacak muhasebe kaydı nedir?
Hata bildir
8-
Yukarıdaki kayıt hangi işleme aittir?
Hisse senedinin kârlı satışına
Hisse senedinin kârlı alışına
Hisse senedinin zararlı satışına
Hisse senedinin zararına alışına
Hisse senedinin cirosuna