Türkiye - Küba İlişkileri ve Karşılıklı Ziyaretler

TÜRKİYE İLE İLİŞKİLER
Siyasi ilişkiler
Türkiye ile Küba arasındaki siyasi ilişkiler ve uluslararası kuruluşlardaki işbirliği memnun edici
düzeyde seyretmektedir.
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’na Küba’nın sunduğu ve “ABD’nin Küba’ya uyguladığı
ekonomik, mali ve ticari ambargonun sona erdirilmesi” amacını taşıyan karar tasarısı için her
yıl ülkemiz tarafından olumlu oy verilmektedir.
Türkiye-Küba Siyasi İstişarelerinin beşincisi Ekim 2014’de Ankara’da yapılmış, ikili ilişkiler
ve uluslararası konular üzerine istişarelerde bulunulmuştur.
Sn. Mevlüt Çavuşoğlu AB Bakanı iken 2014 yılı Mayıs ayı başında Küba’yı ziyaret etmiştir.
Mayıs 2015’de Reyhanlı ilçemizde yaşanan terör saldırısı sonrasında Küba Devlet Başkanı
Raul Castro Başbakanımıza bir taziye mesajı göndermiştir.
Sayın Cumhurbaşkanımız ve beraberindeki heyet Küba’yı 10-11 Şubat 2015 ziyaret etmişlerdir.
Sözkonusu ziyaret iki ülke arasında bu düzeyde gerçekleştirilen ilk ziyaret olması açısından
büyük önem taşımaktadır.
Karşılıklı ziyaretler
-
Küba’nın devrim lideri Fidel Castro’nun 1996 yılında İstanbul’da düzenlenen Habitat
Zirvesi vesilesiyle ülkemizi ziyareti,
Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Sayın Mehmet Ali Şahin 16-20 Haziran 2004
tarihlerinde Küba ziyareti
-
Başbakan Yardımcısı Cemil Çiçek ‘in 2009 yılında KEK Toplantısı vesilesiyle Küba’ya
gerçekleştirdiği ziyaret,
-
Mayıs 2014’de dönemin AB Bakanı, şu anki Dışişleri Bakanımız Mevlüt
Çavuşoğlu‘nun Küba ziyareti,
-
Ekim 2014’de Ankara’da gerçekleştirilen V. Küba-Türkiye Siyasi İstişarelerine Küba
Dışişleri Bakanlığı İkili Siyasi İlişkiler Genel Müdürü Büyükelçi Gerardo Penalver’in
katılımı
-
Sayın Cumhurbaşkanımız ve beraberindeki heyetin 10-11 Şubat 2015 tarihlerinde
Küba’yı ziyaretleri,
-
Kasım 2015’de düzenlenen 33. FIHAV’a, Ekonomi Bakanlığımız öncülüğündeki
heyetin ilk kez milli düzeyde katılmak üzere gerçekleştirdikleri Küba ziyareti.
Sayın Cumhurbaşkanımızın Küba Ziyaretleri
Sayın Cumhurbaşkanımız ve 10-11 Şubat 2015 tarihlerinde Küba’ya resmi bir ziyaret
gerçekleştirmiştir. Ülkemizde Küba’ya Cumhurbaşkanı düzeyinde gerçekleştirilen ilk ziyaret
olması ve Türkiye ve Küba tarihinde ilk ikili resmi ziyaret olması bakımından ayrı bir önem
taşımaktadır. Sn. Cumhurbaşkanımızın Küba ziyaretlerine Dışişleri Bakanımız Sn. Mevlüt
Çavuşoğlu, Ekonomi Bakanmız Sn Nihat Zeybekçi, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanımız
Mehdi Eker, Kültür ve Turizm Bakanımız Ömer Çelik, milletvekilleri, işadamları ve basın
mensupları iştirak etmiştir.
Sn. Cumhurbaşkanımız Küba Devlet Başkanı Raul Castro ile görüşme gerçekleştirmiştir.
Castro, ülkesinin bağımsızlık mücadelesi, ABD ile ilişkilerinin dünü ve bugünü ile ilgili
ayrıntılı bilgi vermiş, ülkenin sorunları ve başarılarına dair örnekler anlatmış, Türk
yatırımcılarını Yeni Sermaye mevzuatından yararlanmaya ve Küba’ya yatırım yapmaya
çağırmıştır. Sn. Cumhurbaşkanımız Türk işadamlarının Küba’da otel inşası ve işletmesine ilgi
duyduklarını, Küba ile sağlık ve ilaç sektörlerinde işbirliğini güçlendirmeye hazır olduğumuzu
dile getirmiştir.
Dışişleri Bakanımız, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanımız, Ekonomi Bakanımız, Kültür ve
Turizm Bakanımız Kübalı muhataplarıyla ikili görüşmeler gerçekleştirmişlerdir.
Kültür ve Turizm alanlarında İşbirliği Mutabakatları, TİKA ile Küba Televizyonu arasında,
Küba’da Türk televizyon dizilerinin gösterilmesini amaçlayan işbirliği protokolü, DEİK ile
Küba Ticaret Odası arasında İşbirliği Mutabakatı imzalanmıştır. Ekonomi Bakanmızın
katılımıyla İşForumu düzenlenmiştir.
Kültür alanında İşbirliği Mutabakatı, her iki ülkenin Bakanlarının katılımıyla, İslam Kültür ve
Sanat Platformunca Havana’da düzenlenen, “Doğumunun 1443. Yılında Hz. Peygamber, Aşkı Nebi” konulu hat sergisinin açılışı sırasında imzalanmıştır.
Ekonomik ve Ticari ilişkiler
İkili Ticaret ve Yatırımlar: Küba Türkiye’den Türkiye’den gıda maddeleri, ucuz ev tüketim
ürünleri, tekstil ürünleri, inşaat/banyo sıhhi tesisat malzemeleri, makine, elektrik malzemeleri,
kablo, cam ürünleri ve su pompaları ithal ederken, Türkiye Küba’dan ilaç, tütün mamulleri ve
mangal kömürü ithal etmektedir.
Sn. Cumhurbaşkanımızın Küba ziyaretleri vesilesiyle, heyette yer alan Türk işadamları ve
Kübalı muhatapları, Küba Ticaret Odası/DEİK işbirliğiyle düzenlenen İşForumuna katılmışlar,
iki ülkenin ilgili Bakanlarının konuşma yaparak iştirak ettikleri İşForumu sırasında DEİK ile
Küba Ticaret Odası arasında işbirliği muhtırası imzalanmıştır.
Küba-ABD yakınlaşması nedeniyle, yakın zaman içerisinde ABD firmalarının Küba’da
yatırımlara başlayacağı tahmin edildiğinden Türk firmalarının, ABD firmalarından önce
Küba’ya gelmeleri halinde, başarı şansları artabileceği düşünülmektedir.
2003-2015 yıllarında Türkiye-Küba Ticareti (Türkiye İstatistikleri - Milyon $)
Küba
İthalatımız
İhracatımız
Ticaret
Hacmi
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
0
0
2
1
1
0
2
2
3
6,2
3
2
2
9
32
20
10
15
10
10,1
2013 2014 2015
16,3 15
16,9
14,0 12
10
3
30,3
2
4
10
34
21
12
12
12
16,3
27
Küba’ya yönelik THY uçuş planları: THY’nin İstanbul-Havana-Mexico City güzergahında
haftada 7 frekans “5.trafik hakkı” (ara veya öte noktalara yeni yolcu taşıma) tarifeli sefer
gerçekleştirme talebi bulunmaktadır. Konuya ilişkin Meksika ve Küba sivil havacılık
makamları nezdinde gerekli girişimlerde bulunulmuş, ancak ilgili makamlardan olumsuz yanıt
alınmıştır.
Türkiye-Küba KEK Mekanizması: Türkiye-Küba Karma Ekonomik Komisyonu
Mekanizması 2009 yılından itibaren Küba tarafından “verimsiz” olduğu gerekçesiyle askıya
alınmış olup, 2012 yılında KEK mekanizmasının yerine geçmek üzere Ekonomi Bakanlığımız
tarafından “Karma Ekonomik ve Teknik Komite” (JETCO) mekanizması kurulması önerilmiş,
son defa 2013 yılında düzenlenen FIHAV vesilesiyle Havana’ya gelen Ekonomi Bakanlığı
heyeti ile MINCEX yetkilileri arasında gayriresmi istişare mekanizması kuran toplantılar
düzenlenmesi kararlaştırılmıştır.
33. FIHAV’a milli katılım sağlanması : 2-7 Kasım 2015 tarihlerinde düzenlenen 33.
Uluslararası Havana Fuarı'na ( FIHAV) ülkemizce ilk kez milli düzeyde katılım sağlanmıştır.
Ekonomi Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Tarık Sönmez başkanlığında, İhracat Genel
Müdürlüğü Daire Başkanı Nilüfer SANDALLI ve İhracat Genel Müdürlüğü Uzmanı Sinem
EĞLENEN’den oluşan resmi heyetimiz, Küba Dış Ticaret ve Dış Yatırımlar Bakanlığı Bakan
Yardımcısı Ileana Nunez Mordoche, Küba Ticaret Odası Başkanı Orlando Hernandez Guillen
ve Mariel Özel Kalkınma Bölgesi Genel Müdürü Ana Teresa Igarza ile görüşmeler
gerçekleştirmiştir.
Yapılan görüşmelerde Küba tarafı, iki ülke arasındaki dış ticaret rakamlarının mevcut
kapasiteyi yansıtmadığını, Küba’nın yabancı sermaye girişlerini teşvik eden yeni mevzuatı
çerçevesinde Türk yatırımcıların Küba’ya ilgi göstermelerini beklediklerini, Türkiye’nin
FİHAV’a milli katılım gerçekleştirmesinden memnun kaldıklarını, Türkiye-Küba ekonomik
ilişkilerini geliştirmek üzere gerekli çabayı göstermeye hazır olduklarını kaydetmişlerdir.
5 Kasım 2015 tarihinde fuar alanındaki milli standımızda düzenlenen milli gün
resepsiyonumuza Dış Ticaret ve Yabancı Yatırımlar Bakanlığı Avrupa Politikaları Genel
Müdürü Pedro Luis Zamora ile Mariel Özel Kalkınma Bölgesi Genel Müdürü Ana Teresa
Igarza katılmışlardır. Bu vesileyle, Müsteşar Yardımcısı Tarık Sönmez tarafından Kübalı
gazetecilerin soruları cevaplandırılmış, gazetecilere iki ülkenin ekonomik ilişkileri konusunda
bilgi verilmiştir.
26,9
Parlamentolararası ilişkiler
Küba’da bilinen anlamda bir parlamento mevcut değildir. Küba Parlamentosunun ülkenin siyasi
mekanizmaları içindeki ağırlığı gerilerde kalmaktadır. Parlamento yılda sadece 2 kez, 3-5
günlük sürelerle toplanmakta, Devlet Konseyi veya Bakanlar Konseyi’nin veya Parlamento
Komisyonları’nın aldığı kararları onaylamaktadır. Bu nedenle iki ülke parlamentoları arasında
özlü bir ilişki mevcut değildir.
TBMM’deki Küba Dostluk Grubu Başkanı Ayşenur Bahçekapılı, Küba Cumhuriyeti
Parlamentosu bünyesindeki Türkiye Dostluk Grubu Başkanı ise Néstor Bárbaro Hernández
Martínez’dir.
Kültür, Eğitim ve Teknik İşbirliği
Eğitim: Ankara Üniversitesi ve Havana Üniversitesi arasında Mart 2009’da imzalanan
Akademik İşbirliği Protokolü çerçevesinde Ankara Üniversitesi bünyesinde Latin Amerika
Çalışmaları Araştırma ve Uygulama Merkezi Temmuz 2009’da açılmış, Havana
Üniversitesi’ndeki bünyesindeki Türk Tarih ve Kültürü Kürsüsü ise TİKA’nın desteği ile Mart
2013’de faaliyete geçmiştir.
Teknik İşbirliği: Küba ile teknik işbirliği, Türk İşbirliği ve Kalkınma Ajansı Başkanlığı
(TİKA) ile Küba Dış Ticaret ve Yabancı Yatırımlar Bakanlığı (MINCEX) arasında 25 Mart
2008 tarihinde imzalanmış bulunan "İşbirliği Protokolü" çerçevesinde yürütülen TİKA
tarafından Küba’da sürdürülen diğer projeler, Güneş Enerjisi Labaratuvarları için Kapasite
Arttırımı Projesi ve Nohut Tohumu Islahı Projesidir.
"Nohut Tohumu Islahı Programı, Cumhuriyet Üniversitesi ile işbirliği halinde, Küba Tarım
Bakanlığı ile yürütülmektedir. Nohut projesi kapsamında, Türkiye’den saha uygulaması
yapılmak üzere Küba’ya gönderilen 17 nohut türüne uluslararası normlara uygun sağlık
sertifikalarının olmadığı gerekçesiyle Küba gümrüğünce el konulmuş ve daha sonra da imha
edilmiştir. Küba makamları 17 türünün sağlık sertifikalarıyla yeniden Küba’ya gönderilmesini
talep etmiştir.
Sn Cumhurbaşkanımızın Küba ziyaretleri vesilesiyle, Tarım Bakanımız Sn. Mehdi Eker Kübalı
muhatabı Gustavo Rodríguez Rollero ile ikili görüşme yapmıştır. İki Bakan arasında TİKA’nın
Küba’da yürüttüğü nohut projesi ve iki ülke arasında tarım alanında işbirliği imkanları
görüşülmüştür.
Sözkonusu projelerin takibi için TİKA’nın daveti üzerine Kübalı yetkililerden oluşan 6 kişilik
bir heyet (Küba Dış Ticaret ve Yabancı Yatırımlar Bakanlığı, 2 kişi; Küba Sanayi Bakanlığı, 2
kişi; Küba Tarım Bakanlığı, 2 kişi) 21-30 Mayıs 2013 tarihleri arasında ülkemizi ziyaret
etmiştir. Ekonomi Bakanlığı, Başbakanlık Yatırım Ajansı, TİKA, Cumhuriyet Üniversitesi ve
diğer bazı kurumlarla görüşmeler yapmışlardır. Kasım-Aralık 2013’de Küba Sanayi
Bakanlığı’ndan güneş enerjisi alanında çalışan 6 kişilik bir uzman grubu yine TİKA’nın daveti
ile 45 günlük bir eğitim için Türkiye’ye gitmiştir. Ekim 2014’de Ege Üniversitesi ve TİKA’dan
bir grup heyet Küba ile güneş enerjisi alanındaki gelişmeleri yakından takip etmek ve Türkiye
ile Küba arasında sözkonusu alanda işbirliğini geliştirmek, bilgi ve teknoloji değişimine katkı
sağlamak amacıyla Havana’yı ziyaret etmişlerdir.