Slayt 1

DOLAŞIM BELGELERİ (Movement Certificate)
Türkiye’nin Avrupa Birliği (AB), Avrupa Serbest Ticaret Bölgesi
(EFTA) ülkeleri ile yaptığı ticarette ve Türkiye’nin serbest ticaret
anlaşması yaptığı ülkelerle yapılan ticarette malların ithalatı
sırasında gümrük idaresine sunulan ve böylece gümrük muafiyeti
veya indirimi sağlayan belgelerdir. İlgili ticaret odasından alınan bu
belgeler önce ticaret odasına onaylatılır daha sonra ise gümrük
idaresine vize ettirilirler.
Gümrük Birliği nedir?
Gümrük Birliği, taraf ülkelerin aralarındaki ticaretin her çeşit tarife
ve eş değer vergiden muaf bir biçimde gerçekleşebildiği ve tarafların,
birlik dışında kalan ülkelere yönelik olarak da ortak bir gümrük tarifesini
benimsedikleri bir ekonomik entegrasyon modelidir.
Gümrük Birliği ve Serbest Ticaret Anlaşması (STA) arasındaki
fark nedir?
Serbest Ticaret Anlaşması, taraflar arasında ticareti kısıtlayan
veya engelleyen gümrük vergileri ve tarife dışı engellerin kaldırılarak bir
serbest ticaret alanı oluşturulmasını sağlayan, ancak üçüncü ülkelere
ortak bir tarife uygulama yükümlülüğünü içermeyen bir anlaşmadır.
Dolayısıyla STA’nın gümrük birliklerinden en önemli farkı üçüncü ülkelere
ortak bir gümrük tarifesinin uygulanmamasıdır.
ATR DOLAŞIM SERTİFİKASI
Türkiye, 1995 yılında Ortaklık Konseyinin aldığı kararla 1 Ocak
1996 yılından itibaren AB ile bir gümrük birliği gerçekleştirmiştir. Bu
birliğin gereği olarak sadece işlenmiş tarım ürünleri de dahil olmak
üzere sanayi ürünleri birlik içerisinde gümrüksüz olarak serbestçe
dolaşabilmektedir.
Ancak ürünlerin birlik içerisindeki ülkeler arasında gümrüksüz
olarak serbestçe dolaşabilmesi için, ATR belgesine ihtiyaç vardır.
Türkiye’den AB ülkelerine yapılacak sanayi ürünü ihracatında
malların gümrük muafiyetinden (sıfır gümrük) yararlanabilmesi için
ATR dolaşım belgesinin, ihracatçı ülke yetkilileri tarafından
düzenlenerek gümrük idarelerince vize edilmesi gerekmektedir.
ATR belgesi, AB ülkeleri ile Türkiye arasında serbest mal
dolaşımını sağlayan bir belgedir.Bu nedenle malın menşe ülkesi
önemli olmayıp serbest dolaşımda olması esastır. Dolayısıyla ihraç
konusu mal için ATR belgesinin yanında ayrıca menşe belgesi
verilmez. Diğer ülkelerden gümrük vergisi ödenerek ithal edilen
sanayi ürünleri de serbest dolaşıma girdikleri için ATR ile birlikte
gümrüksüz olarak AB üyesi ülkelere gönderilebilir.
ATR ihracatçı ülkede düzenlenerek ithalatçıya gönderilir ve ithal
gümrüğünde kullanılır. Ticarete konu olan ürün her ne kadar sanayi
ürünü de olsa ithal gümrüğüne ulaştığında belgeleri arasında ATR
belgesi yoksa ithalatçı gümrük vergisi ödemek zorunda kalacaktır.
1-İhracatçı bağlı olduğu ticaret odasından ATR belgesini alarak
doldurur.
2-Daha sonra dilekçe ve noter tasdikli faturanın bir nüshasını ekleyerek
ATR belgesini onaylatmak için bağlı olduğu odaya başvurur.
3- Beş nüsha olarak doldurulan belgenin bir nüshası tasdik işlemini
yapan odada kalır
4-Diğer nüshalar ihraç işleminin yapılacağı gümrük idaresince vize
ettirilmek üzere ihracatçıya verilir.
A.TR Dolaşım Belgelerinin Sonradan Düzenlenmesi :
Eşyanın ihracı esnasında unutulma, yanlışlık, ihmal gibi
sebeplerle A.TR dolaşım belgesi düzenlenmediği ya da teknik
nedenlerle reddi ( seri no olmayan, usulüne uygun olmayan belge
,zorunlu yerlerin doldurulmamış olması,imza mühür olmaması ,fotokopi
ya da suret olması,ülke bilgilerinde yanlışlık gibi ) nedeniyle ihraç
işleminden sonra da A.TR dolaşım belgesi düzenlenebilmektedir..
Sonradan düzenlenen A.TR dolaşım belgesinin Gözlemler(8 no.
lu kutu )bölümüne “ SONRADAN VERİLMİŞTİR” ifadesi yazılır.
A.TR dolaşım belgesi ibraz edilemeyen ithalat işlemlerinde
ödenmiş olan vergiler, belge ibraz edildikten sonra iade olarak
alınabilmektedir.
A.TR Dolaşım Belgesinin İbraz Suresi :
Belgenin ihracatçı ülke gümrük idarelerince vize edildiği
tarihten itibaren 4 ay içerisinde ithalatçı ülkenin gümrük idaresine
ibraz edilmesi gerekmektedir.
EUR .1. Dolaşım Sertifikası
1.Türkiye ile Avrupa Topluluğu arasındaki tarım ürünlerinin
ticaretinde,
2.Türkiye ile EFTA Ülkeleri arasındaki ticarette
3.Türkiye ile Serbest Ticaret Anlaşması imzalayan diğer ülkeler
arasındaki ticarette aranan belgedir.
EFTA (European Free Trade Association = Avrupa Serbest Ticaret
Birliği )Ülkeleri :
İsviçre Federasyonu,Norveç Krallığı,İzlanda Cumhuriyeti,
Lichtenstein Prensliği
Serbest Ticaret Anlaşmamız Bulunan Ülkeler :
İsrail,Makedonya,Hırvatistan,Bosna Hersek, Filistin, Tunus,
Fas,Mısır, Şili, Gürcistan, Suriye, EFTA, Ürdün, Karadağ, Sırbistan,
Arnavutluk
Ayrıca, Türkiye’nin Avrupa Birliği ile demir çelik ürünleri (AKÇT Avrupa Kömür Çelik Topluluğu- ürünleri) ticaretinde de EUR.1 Belgesi
düzenlenmesi gerekmektedir.
Bu belge TOBB (Türkiye Odalar Borsalar Birliği)’ne bağlı,
ihracatçının üyesi olduğu Oda’larca tasdiklenmektedir.Bu belgenin
temininde başvuru ve onay mercii ihracatçının bağlı bulunduğu
Oda’dır.Önce EUR.1. formu temin edilerek doldurulur ve buna dilekçe
,gerçek fatura (Maliye Bakanlığından onaylı kontrol makbuzu veya
noter tasdikli ticari fatura ) ve talepname eklenerek Oda’ya müracaat
edilir.
İthalatta gümrük vergisinin ödenmemesi avantajına imkan
sağlayan bir belgedir.
EUR.1 Dolaşım Sertifikası bazı durumlarda istisnai olarak ait
oldukları ürünlerin ihracından sonrada düzenlenebilmektedir.
Bu belge menşe ispat belgesidir. Dolayısıyla sadece Türk
Menşeli malların ihracatında düzenlenebilir. Bu nedenle bu belge
olduğu durumlarda ayrıca Menşe şahadetnamesine gerek yoktur.
ÇEKİ LİSTESİ (certificate of weight ):
Eşyanın çeşitli cins, nev’i ,niteliği,çeşitli ağırlıklarda veya
kaplarda bulunması halinde her kapta ne kadar eşya olduğunu
gösteren belgedir. Sevk edilen malların ağırlığını gösteren belgedir.
Satıcı tarafından düzenlenir,ziyan ve hasar tespitinde sigorta
şirketlerince aranan önemli bir belgedir.Bu belgede gösterilen
ağırlıkların fatura ve konşimentoda belirtilen ağırlıklar ile uyum
içerisinde olması gerekir.
Çeki listesi taşıma işlemleri esnasında tek tek açılıp
sayılamayacak cinsteki mallar için kolaylık sağlamasın açısından
önemli bir belgedir.
PAKET /KOLİ LİSTESİ (Packing List ):
Bu belge gönderilen malların koliler halinde ambalaj edilmesi
durumunda ,her kolinin içinde hangi maldan kaç birim bulunduğunu
gösteren listedir.Böylece ambalajı açmadan içindeki malların
bilinmesi olanağını sağlar.Koli listesinin düzenlenmiş faturaya uygun
olması gerekir.Koli listesinde malların niteliği ve miktarının yanı sıra
birim fiyatları da ayrı ayrı gösterilmiş ise bu belgeye “ spesifikasyon
belgesi” denir.
Uygulamada genellikle koli listesi ile çeki listesi bir arada
düzenlenmektedir.
Koli listesi faturayı tamamlayıcı nitelikte bir belgedir. İhraç konusu
ürünlerin ambalajı, her bir kutu, balya veya çuvalın içinde neler
olduğunu ve yüklemeye konu her bir kolinin boyutları ve ağırlığı gibi
hususlarda detaylı bilgiler vermektedir. Gümrük yetkililerince inceleme
aşamasında, ithalatçı içinse yükün içeriğini tespit etmek açısından
gerekli bir belgedir.
İthalatçı, ihracatçı tarafından kendilerine gönderilecek koli
listesine göre malları çeşitli satış yerlerine gönderebilmektedir. Koli
listeleri ithalatçıların kendi iç dağıtımlarında bu açıdan yardımcı
olmaktadır.
Koli listesi yabancı gümrük idarelerinin yanında Türk gümrük
idarelerinin de kontrolleri hızlı bir şekilde yapmalarına imkan sağladığı
için Türkçe ve yabancı dilde düzenlenmelidir.
VETERİNER SERTİFİKASI
Hayvan ve hayvansal maddelerin ihraç edilmesi için hayvan
ve hayvansal maddelerin sağlıklı olduğuna ,menşelerinde salgın
ve /veya bulaşıcı hastalık bulunmadığına dair resmi veteriner
hekim tarafından verilen bir belgedir.
GÖZETİM RAPORU
Mal ile vesaik uygunluğunu tespit etmek amacıyla
düzenlenmesi talep edilen bir belgedir.Gözetim veya kontrol
belgesi bağımsız,güvenilir gözetim kuruluşlarınca ,malın
kalitesinin ve miktarının kesin olarak belirlenmesi amacıyla
düzenlenir.
Bu raporlar ithalatçıya satış sözleşmesinde belirtilen nitelik
ve nicelikte malın sevk edilip edilmediğini gösterir.İhracatçı ise bu
raporla sevk ettiği malların kalitesini alıcıya akreditifi açan
bankaya ve üçüncü şahıslara karşı belgelemiş olur.
ANALİZ RAPORU
Özellikle madensel ve kimyasal ürünlerin veya
hammaddelerin ithal edilmesi sırasında talep edilir.İthal
edilecek malın kimyasal niteliğinin ve kalitesinin saptanması
için yaptırılan analizler sonucunda düzenlenen bir belgedir.
Bu belge ile ihracatçı satış sözleşmesinde belirtilen
nitelikte malı alıcıya göndermiş olduğunu kanıtlar.
SİGORTA BELGELERİ
Günümüzde bir malın ülkeler arasında sigortasız dolaşımı
mümkün değildir.Dış ticaret işlemlerinde yurtdışına gönderilen veya
yurtdışından getirilen malların taşınma esnasında başına
gelebilecek hasarlara karşı sigortalanması gerekmektedir.
Satış sözleşmesinde belirtilen teslim şekillerine göre ihracatçı
veya ithalatçı firmaların üstleneceği bu sigorta işlemi esnasında
sigorta şirketleri tarafından bazı belgeler düzenlenmektedir.
Flotan Sigorta Poliçesi
Malların taşınması ile ilgili bilgilerin tanımlanmadığı veya;
Henüz taşıma tarihinin belirlenmediği veya;
Birden çok seferin önceden teminat altına alınmak istenmesi
durumunda düzenlenen geçici nakliyat poliçesidir.
Flotan sigorta malların kesin sigortası yaptırılmadan önce,
yükleme gerçekleştirilene kadar malların sigorta ettirilmesi için
yaptırılan geçici bir sigorta türüdür. Yükleme gerçekleştirildikten
sonra flotan sigorta kesin sigortaya dönüştürülür.
Kesin sigortanın mallar yüklendiği anda gerçekleştirilmesi
gerekmektedir.Ancak flotan sigorta yaptırıldığında ,kati sigorta birkaç
günlük gecikmeyle dahi olsa yaptırılabilmektedir.Çünkü flotan sigorta
yaptırıldığı andan itibaren bir kuvertür tesis edilir. Yani mallar
sigortalanır. Fakat bu taşıma sigortası olduğu için, prim ancak
yükleme gerçekleştirildiği andan itibaren tahsil edilir.
Flotan sigorta çok küçük bir ücret karşılığında açılır ve geçerlilik
süresi 12 aydır. Flotan sigorta açtırmak için sigorta başvuru formu
doldurulup sigorta yaptıran tarafından imzalanarak sigorta şirketine
verilir.
Kati Sigorta Poliçesi
Sigorta yaptıran ile sigortacı arasında malların belirli yerler ve
belirli tarihler arasında sigortalanması için düzenlenen bir
belgedir.Nama,emre veya hamiline olarak düzenlenen bu kıymetli
evrak ciro yolu ile devredilebilir.
Mallarda meydana gelebilecek herhangi bir hasardan dolayı
sigortayı yaptıran veya ciro yolu ile sigorta poliçesini elinde
bulunduran kişi doğrudan zararın tazmini için sigorta şirketine
başvurabilir.
Sigorta poliçesinde şunlar belirtilmelidir :
-Sigortacının ve sigorta ettirenin ve varsa faydalanan kimsenin adı ve
soyadı veya ticaret unvanı ve ikametgah adresleri.
-Sigorta Konusu
-Sigortacının üstüne aldığı risklerle,bunların başlayacağı ve son
bulacağı tarih
-Sigorta bedeli
-Primin tutarı ile ödeme zamanı ve yeri
-Sigortacının üstüne aldığı rizikoların gerçek kapsamlarını
belirlemeye yarayacak bütün haller
-Düzenleme tarihi
Uluslararası Taşımacılıkta riskler 3 ana grupta sigortalanmaktadır:
1)Dar Teminat
2)Geniş Teminat
3)Tam Teminat
Dar Teminat
Dar teminatta, karşılanan riskler öncelikle taşıyıcı aracın çarpması,
çarpışması, yanması, devrilmesi, yoldan çıkması gibi kazaların yarattığı
sonuçlardır. Bunlara ek olarak, doğal afetler nedeniyle malın kayba ya da
hasara uğraması ve batma tehlikesi geçirmekte olan gemiye veya gemideki
eşyayı kurtarmaya yönelik umumi avarya masrafları da dar teminatta sigorta
kapsamındadır. Normalde dar teminat kavramı denizyolu taşımacılığında
kullanılan bir kavramdır. Taşıma modunun karayolu olması halinde “Kamyon
Klozu”, demiryolu olması durumunda ise “Demiryolu Klozu” ifadeleri
kullanılmaktadır. Havayolu taşımacılığında sigorta kuralları açısından dar
teminat verilemez.
Geniş Teminat
Geniş teminat nakliye sigortalarında dar teminattaki risklere ek olarak,
eşyanın yüklenmesi, boşaltılması ve depolanması sürecinde karşılaşabileceği
tüm risklere karşılık sigorta yapılmaktadır. Ancak burada eşyanın kendi
ayıbından veya yaş sebze meyvede olduğu gibi kendi jeneriğinden dolayı
ortaya çıkan riskler sigorta kapsamında değillerdir.
Tam Teminat
Burada özellikle taşıma işleminin yapılacağı ithalatçı ülkede
savaş, grev, lokavt, karışıklık, terör ve diğer halk hareketi gibi
nedenlerden doğabilecek riskler varsa, söz konusu teminat gündeme
gelecektir. Bu teminat geniş teminata ek olarak yukarıda sayılan
savaş, grev, lokavt, karışıklık, terör türündeki riskleri de sigorta
kapsamına almaktadır.
Ülkeye, Ürüne Ya Da Taşıma Şekline Göre
Düzenlenen Belgeler
A) Ülkelere Göre Düzenlenen Belgeler
– Avrupa Birliği
: A.TR Dolaşım Belgesi
– Serbest Ticaret Anlaşması : EUR.1 Menşe belgesi
– Orta Doğu Ülkeleri
: Konsolosluk Faturası - Helal Belgesi
B) Ürün Gruplarına Göre Düzenlenen Belgeler
– GIDA
: SAĞLIK SERTİFİKASI
– GIDA (TSE)
: KONTROL BELGESİ
– HEDİYELİK EŞYA : EKSPERTİZ RAPORU
C) Taşıma Aracına Göre Alınan Belgeler
– GEMİ
: KONŞİMENTO (Bill of Lading - B/ L)
– KARAYOLU
: CMR / FCR
– DEMİRYOLU
: HAMULE SENEDİ
– HAVAYOLU
: HAVA KONŞİMENTOSU (Air Way Bill-AWB)
İhracatta Kullanılan Belgelerin Temin, Hazırlanma ve Onay Mercileri
Belge Adı
Temin /
Başvuru
Mercii
Düzenleye
n/
Dolduran
Onay Mercii
A.TR
Sanayi ve
Ticaret Odaları
İhracatçı
Sanayi ve Ticaret
Odaları Gümrük vizesi
için ilgili Gümrük İdaresi
Çeki Listesi
İhracatçı
İhracatçı
İhracatçı
Ekspertiz Raporu
İhracatçının
Bağlı Olduğu
Oda
İhracatçını
n Bağlı
Olduğu
Oda
İhracatçı İşletmenin
Bağlı Olduğu Oda
EUR.1
Türkiye Odalar
ve Borsalar
Birliği
İhracatçının Üye
Olduğu Oda
İhracatçı
Türkiye Odalar ve
Borsalar Birliği
/İhracatçının Üye
Olduğu Oda/ Gümrük
vizesi için ilgili Gümrük
İdaresi
Gümrük
Beyannamesi
Gümrük Vakfı
Ticaret Odaları
İhracatçı
İhracatçı ve İlgili
Gümrük İdaresi
Konşimento
Nakliyeci
İşletme
İhracatçı
Nakliyeci İşletme
/İhracatçın
ın
talimatıyla
nakliyeci
Menşe
Şahadetnamesi
Sanayi ve
Ticaret Odaları
İhracatçı
Sanayi ve Ticaret
Odaları
Proforma Fatura
İhracatçı
İhracatçı
İhracatçı
Sağlık Sertifikası
Tarım İl
Müdürlüğü
Tarım İl
Tarım İl Müdürlüğü
Müdürlüğü
Fatura
İhracatçı
İhracatçı
İhracatçı
ICC & INCOTERMS (DIŞ TİCARETTE TESLİM ŞEKİLLERİ)
ICC TARİHÇESİ VE AMACI
1919 yılında ABD'nin Atlanta şehrinde uluslararası bir Konferans'da
Belçika, Fransa, İtalya, İngiltere ve ABD'nin öncülüğünde ilk temelleri
atılmıştır.
Birinci Dünya Savaşının bitiminde ekonomide bozulan dengeleri
yeniden sağlamak, savaşın kötü etkilerini bertaraf etmek gayesiyle böyle
bir oluşum gerçekleştiren devletler, ICC'nin amacını;
1.Himayecilikle mücadele,
2.Uluslararası ticaretin ve işbirliğinin geliştirilmesi,
3.Özel teşebbüsün güçlendirilmesi,
4.Uluslararası iş dünyasının gerektirdiği şartların düzeltilip standart hale
getirilmesi şeklinde tanımlamışlardır.
Daha sonra bu amaç daha da gelişerek piyasa ekonomisinin
desteklenmesi, uluslararası platformda iş dünyasının her yönüyle
temsil edilmesi, ekonomik sorunların çözümünde çaba harcanması, iş
dünyası ve uluslararası organizasyonlar arasında diyalog kurulması
gibi konularda faaliyetler geliştirilmiştir.
Dış Ticarette teslim şekilleri geçen yy. nin ilk çeyreğinin sonlarına
kadar yazılı olmayan ticari örf ve adetlere göre belirleniyordu.Ticari örf
ve adetler herkes tarafından bilindiği için sözleşmelerde ayrıca yer
almasına gerek kalmıyordu. Ancak, tarafların farklı yorumları, ülkeden
ülkeye farklı uygulamalar vb. sebeplerle dış ticarette sorunların
doğmasına sebep oldu. Bunun üzerine ticari örf ve adetleri bütün dış
ticaret yapan ülkelerin ortak bir şekilde kullanabileceği biçimde
standartlar haline getirecek, hükümetlerden bağımsız, özel bir uluslar
arası kuruma ihtiyaç duyuldu.
Dış ticarette uyuşmazlıkları ve ihtilafları ortadan kaldırmak,
alış-satış işlemlerine bazı kurallar getirmek amacıyla ICC
tarafından birtakım düzenlemeler yapılmıştır. Bunlardan biri de
uluslararası ticarette kullanılan teslim şekilleridir. INCOTERMS
(International Commercial Terms) Uluslararası Sözleşme Terimleri
olarak adlandırılmakta ve uygulanmaktadır.
Incoterms dünya üzerinde dış ticaret için taraflar arasında
yapılan alım satım sözleşmelerinin temel referans unsurlarından
biridir. Dış ticarette ithalatçının ve ihracatçının sorumluluklarının
sınırlarını belirler.
Incoterms 2000 Özellikleri
**ICC – Milletlerarası Ticaret Odası tarafından düzenli olarak
gözden geçirilir ve yayınlanırlar.
**Dış ticaret alanında, bir satış sözleşmesinde, ticari terimlerin
yorumlanması için uluslararası kural oluşturmak.
**Taraflar arasında zaman ve para kaybına neden olan yanlış
anlamaları ve ihtilafları engellemeye yardım etmek.
**Satıcının mahallinden alıcının yerine kadar malların
taşınmasının masraf sorumlulukları ile ilgili olarak alıcı ve
satıcının her birinin yükümlülüklerini belirler.
**‘Kim ne için sorumlu ?’ ‘Kim ne için ödemede bulunacak ?’
sorularında yanlış anlamaları önlemek.
TAŞIMACILIK TÜRLERİNE GÖRE TESLİM ŞEKİLLERİ
Genel olarak 5 tür taşımacılık vardır.İlk 4 ‘ü tek tip taşıma
aracını kapsadığı için tekli taşımacılık olarak adlandırılabilir.
1.DENİZ VEYA NEHİRYOLU İLE TAŞIMACILI
2.KARAYOLU İLE TAŞIMACILIK
3.HAVAYOLU İLE TAŞIMACILIK
4.DEMİRYOLU İLE TAŞIMACILIK
5.ÇOK ARAÇLI TAŞIMACILIK (MULTİMODEL )
MULTİMODEL (ÇOK ARAÇLI )TAŞIMACILIK
Bir malın birbirinden farklı en az iki uluslar arası taşıma aracı
tarafından taşındığı bir taşımacılık türüdür.
ÖRN:
Deniz+Hava
Uzakdoğu-Dubai :Deniz
Dubai-Türkiye :Hava
Deniz+Demiryolu :
Türkiye-Rus/Ukrayna Limanları :Deniz
Rus/Ukrayna Limanlarından –İç bölgelere :Tren
TESLİM ŞEKİLLERİ
Tanımlarını oluşturan kelimelerin baş harflerinden meydana
gelen kodlarla tanınırlar. İncoterms 2000 e göre 13 tür teslim şekli
vardır :
“Incoterms–2000”, uluslararası ticaret hareketlerinde
anlaşmazlıkları, uyuşmazlıkları ve hukuksal ihtilafları ortadan
kaldırmak ve böylece alıcı ile satıcının gereksiz yere para ve zaman
kaybını önlemek amacıyla, alım- satım işlemlerine bazı kurallar
getirmiş ve bu düzenlemeleri ilk kez 1936'da "INCOTERMS" adıyla
yürürlüğe koymuştur. 2000 ve 2010 yıllarında INCOTERM’ler
gözden geçirilerek yeniden kaleme alınmıştır.
Herhangi bir vesaik çeşidinde (örneğin ticari faturada) teslim
belirtileceği zaman teslim şeklinin kod harfleri ve hemen yanında
ihracatın gerçekleştirilerek sorumluluğun hükümsüz hale geleceği
yerin adı yazılır. Bu teslim yeri şehir, hava veya deniz limanı gibi
yerler olabilir.
Örneğin;
EX Works Ankara,
FOB İstanbul/Haydarpaşa,
DDP Londra vb.
Incoterms’ler uluslararası ticarette kullanılan, evrensel olarak
standartlaştırılmış sözleşme terimleridir. Kısaca, müzakereye konu
olan terimler, ürünün taşınmasının hangi kısmını hangi tarafın
yükleneceğini gösterir.
Bu terimlerin (klozların) sözleşmede kullanılması zorunlu
değildir. Bu taşıma şekilleri dört ayrı grupta (F, E, D ve C)
toplanmıştır ve Incoterms 2000’e göre her biri üç harf kısaltması ile
belirtilen 13 adet terim vardır.)
EXW (EXWORKS ): İşyerinde Teslim
FCA (FREE CARRİER): Taşımacıya Teslim
FAS (FREE ALONGSİDE SHİP ): Gemi Bordasında (hizasında) Teslim
FOB (FREE ON BOARD): Gemi Güvertesinde Teslim
CFR(COST AND FREİGHT): Varış Limanına Kadar navlun ödenmiş olarak
Teslim
CIF(COST INSURANCE AND FREİGHT): Varış limanına kadar navlun ve
sigorta primi ödenmiş olarak Teslim
CPT (Carriage Paid to Named Place of Destination ): Belirlenen varış
yerine kadar navlun ödenmiş olarak Teslim.
CIP (Carriage and Insurance Paid to Named Place of Destination)
:Belirlenen varış yerine kadar navlun ve sigorta primi ödenmiş olarak
Teslim.
DAF (Delivered at Frontier): Sınırda Teslim
DES (Delivered Ex Ship) : Varış Limanında Gemi güvertesinde
Teslim
DEQ(Delivered Ex Quay ): Gümrük vergisi ödenmemiş olarak varış
limanında rıhtımda teslim
DDU (Delivered Duty Unpaid ): Gümrük vergisi ödenmemiş olarak
belirlenen varış yerinde teslim
DDP (Delivered Duty Paid ): Gümrük vergisi ödenmiş olarak
belirlenen varış yerinde teslim
Sadece deniz ve/veya nehir yolu ile taşımacılıkta kullanılan
teslim şekilleri (Incoterms 2000’e göre )
FAS
FOB
CFR
CIF
DES
DEQ
NOT : Her ne kadar uluslar arası sözleşme terimleri olarak bazı
kuralları içerse de,bu terimlerin uygulamada kullanılan halinde
birtakım farklılıkların olduğu görülebilmektedir.
Örnek olarak bazı terimlerdeki gümrük prosedürleri ya da
sigorta işlemleri gibi durumlar, ithalatçı ya da ihracatçı tarafından
anlaşmaya bağlı olarak yapılabilmektedir.
Ya da FOB ve CIF terimleri Incoterms’de sadece denizyolu
taşımacılığında kullanılabilir kuralı olmasına rağmen pratikte
genel olarak bu terimler tüm taşıma şekillerinde kullanılmaktadır.
TANITIM BİÇİMLERİNE GÖRE TESLİM ŞEKİLLERİ (INCOTERMS 2000)
E GRUBU
EXWORKS
F GRUBU
FCA-FAS-FOB
C GRUBU
CFR-CIF-CPT-CIP
D GRUBU
DAF-DES-DEQ-DDU-DDP
Her grup için yapılan açıklamalar,o grubu temsil eden
teslim şekillerinin ortak özelliklerini gösterir.
E’den F’ye
F’den C’ye
C’den D’ye
Geçerken ihracatçının sorumluluğunun artıp, ithalatçının
sorumluluğu azalır.
Teslim şekilleri tanıtım biçimlerine göre 4 grupta
sistematikleştirilebilir: E,F,C ve D grupları.
Her bir grubu bir veya daha fazla teslim şekli temsil
eder.Her grup için yapılan açıklamalar ,o grubu temsil eden
teslim şekillerinin ortak özelliklerini gösterir.
E GRUBU (EXW)
Bu grupta ihracatçı ,ürettiği malı ithalatçının emrine ,kendi
fabrikasından (işletmesinden ) itibaren teslim etmektedir.Mal
üretildikten sonra bütün masraflar ve riskler tamamıyla ithalatçıya
aittir.Malın teslim yeri ihracatçının ülkesidir.
F GRUBU (FCA,FAS,FOB )
F grubu teslim şekillerine “ yükleme sözleşmeleri” de
denir.Çünkü bu grupta ,ihracatçıdan malı ,ithalatçının gösterdiği
(belirlediği) taşıma şirketinin aracına teslim etmesi ve/veya
yükletmesi de istenmektedir.İhracatçının sorumluluğu taşımacıya
teslim ile birlikte sona erer.Malın teslim yeri ihracatçının ülkesidir.
C GRUBU (CFR-CIF-CPT-CIP)
C grubu teslim şekillerine F grubu teslim şekillerinde olduğu gibi
“Yükleme Sözleşmeleri” veya “Sevk Anında Teslim Sözleşmeleri” de
denir.Ancak bu grupta ihracatçının sorumluluğu biraz daha artmıştır.Çünkü
taşıma ve varsa sigorta masrafları da faturaya eklenip daha sonra
ithalatçıdan tahsil edilmek üzere, ihracatçı tarafından ödenir.
Yani bir uluslararası taşıma firmasıyla taşıma sözleşmesi
yapmak,malı taşımacı firmaya teslim etmek ve CIF ile CIP teslim
şekillerinde olduğu gibi sigorta da yaptırmak suretiyle sevkiyatı başlatan
ihracatçıyı her türlü risk ve ek masraflardan muaf tutmak, bunların dışında
taşımacı firmaya ait bütün giderleri ihracatçıya karşılatmak C grubu
teslim şekillerinin ana ilkelerini oluşturur.
Ancak burada teslim yeri yine ihracatçının ülkesidir. Çünkü
ihracatçı tıpkı E ve F grubu teslim şekillerinde olduğu gibi, malların
ne kayıp ne hasar ne de tasıma aracına yükleme yapıldıktan sonra
doğabilecek ek masrafları üstlenir.
Örneğin , CIF teslim şeklinde ,mal yükleme limanında geminin
güvertesine yerleştirildikten sonra malın başına bir şey gelse bile
ihracatçı yine de ihraç malının bedelinin tamamını ithalatçıdan tahsil
eder. Buna riskin ihracatçıdan ithalatçıya devri denir.
Ancak risk devredilmiş olsa bile burada ithalatçı için önemli bir
risk söz konusu değildir. Çünkü CIP ve CIF teslim şekillerinde
ihracatçı sigorta şirketine malın sigortasını yaptırıp, sigorta primini
ödemiştir ve malın uğradığı hasar karşılığı tazminatı ithalatçı ,
sigorta şirketinden alacaktır.
D GRUBU(DAF-DES-DEQ-DDU-DDP)
D grubu teslim şekillerine “Varış Sözleşmeleri” veya “Varışta
Teslim Sözleşmeleri” de denir. Çünkü bu grupta, malın gönderildiği
ithalatçının ülkesindeki teslim noktasına kadar yapılan yolculuğun
yol açtığı tüm masraflar ve riskler teslim şeklinin verdiği olanağa
göre ihracatçının sorumluluğundadır.
Dolayısıyla burada ihracatçının sorumluluğu en üst düzeye
varmıştır. Malın teslim yeri, diğerlerinden farklı olarak, ithalatçının
ülkesidir.
D grubu teslim şekilleri kendi içerisinde 2 gruba
ayrılmaktadır :
1-DAF,DES,DEQ,DDU :Bu teslim şekillerinde ihracatçı ,malı
ithalatçıya gümrük giriş işlemlerini yapmadan teslim eder.
2-DDP:Bu teslim şeklinde ihracatçı ,malı ithalatçıya gümrük giriş
işlemlerini yaparak teslim eder.
Bir Dış Ticaret İşleminde Teslim Şekillerinden Hangisinin
Seçileceğini Belirleyen Faktörler :
En önemlisi malın arz-talep koşullarıdır. Eğer ilgili malın talebi
arzından fazla ise, yani talebin şiddeti oldukça yüksek ise, ihracatçı
güçlü bir konumda demektir.
İhracatçı ilgili malın ender satıcılarından biri olduğuna ya da
fiyatı diğer ülke ihracatçılarına oranla daha düşük olduğu için
ithalatçının illa ilgili ihracatçıdan ithalat yapmak istemesine güvenerek
riske girme gereğini duymayacak ve kendisini en az sorumluluk altına
sokacak teslim şeklini kabul etmesi için ithalatçıya baskı
yapabilecektir.
Malın arzı talebinden fazla ise tam tersi bir durum söz konusu
olacaktır.
GRUBU
C
KLOZLAR
İNGİLİZCE
TÜRKÇE
CFR
Cost and Freight
Ürün Bedeli ve Taşıma
Denizyolu
CIF
Cost, Insurence and Freight
Ürün Bedeli, Sigorta ve Taşıma
Denizyolu
CPT
Carriage Paid To…
Taşımanın sözleşmede belirlenen yere kadar yapılması
Karayolu,
Havayolu,
Demiryolu,
Denizyolu veya
Çok vasıtalı taşıma
CIP
Carriage and
Insurence Paid To..
Sigorta dahil Taşımanın sözleşmede belirlenen yere kadar
yapılması
Denizyolu,
Karayolu,
Havayolu,
Demiryolu veya
Çok vasıtalı taşıma
DAF
Delivered At Frontier
Sınırda Teslim
Denizyolu,
Karayolu,
Havayolu,
Demiryolu veya
Çok vasıtalı taşıma
DDU
Delivered Duty Unpaid
Gümrük Resmi Ödenmemiş Olarak Teslim
Denizyolu,
Karayolu,
Havayolu,
Demiryolu veya
Çok vasıtalı taşıma
DDP
Delivered Duty Paid
Gümrük Resmi Ödenmiş Olarak Teslim
Denizyolu,
Karayolu,
Havayolu,
Demiryolu veya
Çok vasıtalı taşıma
DES
Delivered Ex Ship
Gemide Teslim
Denizyolu
DEQ
Delivered Ex Quay (Duty Paid)
Rıhtımda Teslim (Gümrük Vergi ve Harçları Ödenmiş
Olarak)
Denizyolu
EXW
Ex Works
Ticari İşletmede Teslim
Denizyolu,
Karayolu,
Havayolu,
Demiryolu veya
Çok vasıtalı taşıma
FAS
Free Alongside Ship
Gemi Doğrultusunda Teslim
Denizyolu
FCA
Free Carrıer
Taşıyıcıya Teslim
Denizyolu,
Karayolu,
Havayolu,
Demiryolu veya
Çok vasıtalı taşıma
FOB
Free on Board
Gemi Bordasında Teslim
Denizyolu
D
E
F
TAŞIMA ŞEKİLLERİ