Sendikal Haklar

4688 SAYILI KAMU GÖREVLİLERİ SENDİKALARI KANUNU
VE SENDİKAL HAKLAR
Av. Çetin TANBAY
- Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu
12/07/2001 tarihinde Resmi Gazetede
yayınlandıktan 30 gün sonra yani
13.08.2001 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
- 4688 sayılı KGSK’ nun amacı 1. maddede
açıklanmıştır. Buna göre; bu kanunun amacı
kamu görevlilerinin ortak ekonomik, sosyal ve
meslekî hak ve menfaatlerinin korunması ve
geliştirilmesi için oluşturdukları sendika ve
konfederasyonların kuruluşu, organları, yetkileri
ve faaliyetleri ile sendika ve konfederasyonlarda
görev alacak kamu görevlilerinin hak ve
sorumluluklarını belirlemek ve her hizmet
kolunda yetkili kamu görevlileri sendikaları ve
bunların bağlı bulundukları konfederasyonlar
ile Kamu İşveren Kurulu arasında yürütülecek
toplu görüşmelere ilişkin esasları düzenlemektir.


Kanunun 2. maddesi kanun
kapsamına giren kamu görevlilerini
genel olarak saymıştır.
Bu Kanun kamu kurum veya
kuruluşlarında işçi statüsü dışında
çalışan kamu görevlileri hakkında
uygulanır.


- Madde 3 - Bu kanunun
uygulanmasında
Kamu Görevlisi: Kamu kurum ve
kuruluşlarının işçi statüsü dışındaki
bir kadro veya pozisyonunda daimi
suretle çalışan, adaylık veya deneme
süresini tamamlamış kamu
görevlileridir.
Sendika
:Kamu
görevlilerinin
ortak
ekonomik, sosyal ve meslekî hak ve
menfaatlerini korumak ve geliştirmek için
oluşturdukları
tüzel
kişiliğe
sahip
kuruluşlarıdır.
Toplu Görüşme: Kamu görevlileri için
uygulanacak katsayı ve göstergeler, aylık ve
ücretler, her türlü zam ve tazminatlar, fazla
çalışma ücretleri, harcırah, ikramiye, lojman
tazminatı, doğum, ölüm ve aile yardımı
ödenekleri, tedavi yardımı ve cenaze giderleri,
yiyecek ve giyecek yardımları ile bu mahiyette
etkinlik artırıcı diğer yardımlara ilişkin olarak
yetkili kamu görevlileri sendikaları ve üst
kuruluşları ile Kamu İşveren Kurulu arasında
yapılan görüşmedir.
Kuruluş Md. 4: Sendikalar hizmet kolu
esasına göre, Türkiye çapında faaliyette
bulunmak amacıyla bir hizmet kolundaki
kamu işyerlerinde çalışan kamu görevlileri
tarafından kurulur. Bir hizmet kolunda
birden fazla sendika kurulabilir. Meslek
veya işyeri esasına göre sendika
kurulamaz.



Kuruluş İşlemleri Md. 6 Sendika ve
konfederasyonlar önceden izin almaksızın
serbestçe kurulurlar.
Sendika kurucusu olabilmek için en az iki
yıldan beri kamu görevlisi olarak çalışmak
yeterlidir.
( İstenen belge ve tüzüklerin ilgili valiliğe
verilmesi ile sendika veya konfederasyon
tüzel kişilik kazanır.)




Üyelik Madde 14(Değişik madde:
24/06/2004 - 5198 S.K./1. md.)(*)
Sendikalara üye olmak serbesttir.
Kamu görevlileri çalıştıkları işyerinin girdiği
hizmet kolunda kurulu bir sendikaya üye
olabilirler.
Sendikaya üyelik, kamu görevlisinin üç
nüsha olarak doldurup imzaladığı üye
formu ile sendikaya başvurması ve
başvurunun sendika yetkili organınca
kabulü ile kazanılır.
Üyeliğin sona ermesi Madde 16(Değişik
madde: 24/06/2004 - 5198 S.K./2. md.)(*)
Her üye üyelikten serbestçe çekilebilir.
Üyelikten çekilme, çekilmek isteyen kamu
görevlisi tarafından, üç nüsha olarak
doldurulup imzalanan üyelikten çekilme
bildiriminin kurumuna verilmesi ile
gerçekleşir. Kurum görevlisi, kayıt numarası
ile tarih verilen çekilme bildiriminin bir
suretini derhal üyeye vermek zorundadır.
Kamu işvereni, bildirimin bir örneğini onbeş
gün içinde sendikaya gönderir.
Çekilme, kamu işverenine başvurma
tarihinden başlayarak otuz gün sonra
geçerli olur. Çekilenin bu süre içinde başka bir
sendikaya üye olması halinde yeni sendikaya
üyeliği, bu sürenin bitim tarihinde kazanılır.


Sendika üyelerinin ve yöneticilerinin
güvencesi Md. 18(Değişik madde:
24/06/2004 - 5198 S.K./3. md.)(*)
Kamu görevlileri, iş saatleri dışında
veya işverenin izni ile iş saatleri
içinde sendika veya
konfederasyonların bu Kanunda
belirtilen faaliyetlerine
katılmalarından dolayı farklı bir
işleme tabi tutulamaz ve görevlerine
son verilemez.


Kamu işvereni, işyeri sendika temsilcisi ile
sendika ve sendika şube yöneticilerinin
işyerini haklı bir sebep olmadıkça ve
sebebini açık ve kesin şekilde
belirtmedikçe değiştiremez.
Kamu işvereni kamu görevlileri
arasında sendika üyesi olmaları veya
olmamaları nedeniyle bir ayırım
yapamaz.
Sendika ve Konfederasyonların yetki
ve faaliyetleri Madde 19 Kamu
görevlileri
sendikaları
ile
konfederasyonları
bu
Kanundaki
hükümler çerçevesinde, üyeleri adına
toplu görüşmeye katılmaya, toplu
görüşmeyi sonuçlandırmaya ve taraf
olmaya yetkilidir.
Sendika ve konfederasyonlar kuruluş
amaçları doğrultusunda aşağıdaki
faaliyetlerde bulunabilirler:


a) Genel olarak kamu personelinin hak ve
ödevleri, çalışma koşulları, yükümlülükleri, iş
güvenlikleri ile sağlık koşullarının geliştirilmesi
konularında görüş bildirmek ve toplu görüşme
sonucunda anlaşmaya varılan mutabakat
metinlerinin uygulanmasını izlemek üzere idari
kurullara üyeleri arasında temsilciler göndermek.
b) Devlet personel mevzuatında kamu
görevlilerinin temsilini öngören çeşitli kurullara
temsilci göndermek.



c) Verimlilik araştırmaları yapmak,
sonuçlarla ilgili raporlar düzenlemek,
önerilerde bulunmak ve işverenlerle bu
konularda ortak çalışmalar yapmak.
d) Üyelerin mesleki yeterliliklerinin
artırılması ve sorunlarının çözülmesi ile
sendikal faaliyetlerinin geliştirilmesine
yönelik kurs, seminer ve sosyal amaçlı
toplantılar düzenlemek, bilimsel çalışmalar
yapmak ve yayınlarda bulunmak.
e) Üyelerin ortak ekonomik ve sosyal hak
ve menfaatleri ile personel hukukunu
ilgilendiren konularda çalışma yapmak
f) Üyelerin idare ile ilgili doğacak
ihtilaflarında,
ortak
hak
ve
menfaatlerinin izlenmesinde veya
hukuki yardım gerekliliğinin ortaya
çıkması durumunda üyelerini veya
mirasçılarını,
her
düzeyde
ve
derecedeki
yönetim
ve
yargı
organları önünde temsil etmek veya
ettirmek, dava açmak ve bu nedenle
açılan davalarda taraf olmak.



g) Üyeleri ve ailelerinin yararlanmaları için
hizmet amacıyla, eğitim ve sağlık tesisleri,
dinlenme yerleri, spor alanları ve benzeri
yerler ile kitaplık, kreş, yuva ve huzur
evleri, yardımlaşma sandıkları kurmak ve
yönetmek ile herhangi bir bağışta
bulunmamak kaydı ile
üyeleri için kooperatifler kurulmasına
yardım etmek ve nakit mevcudunun yüzde
onundan fazla olmamak kaydıyla bu
kooperatiflere kredi vermek.
h) Yangın, su baskını, deprem gibi tabii
afetlerin vukuunda, gerektiğinde üyelik
Toplu Görüşme Madde 28 Toplu
görüşme; kamu görevlileri için
uygulanacak katsayı ve göstergeler, aylık
ve ücretler, her türlü zam ve tazminatlar,
fazla çalışma ücretleri, harcırah, ikramiye,
lojman tazminatı, doğum, ölüm ve aile
yardımı ödenekleri, tedavi yardımı ve
cenaze giderleri, yiyecek ve giyecek
yardımları ile bu mahiyette etkinlik ve
verimlilik artırıcı diğer yardımları kapsar.
KONUYLA İLGİLİ DİĞER KANUN
MADDELERİ

Anayasanın 53.maddesi - (Ek fıkra:
23/07/1995 - 4121/4 md.) 128 inci
maddenin ilk fıkrası kapsamına giren
kamu görevlilerinin kanunla kendi
aralarında kurmalarına cevaz
verilecek olan ve bu maddenin birinci
ve ikinci fıkraları ile 54 üncü madde
hükümlerine tabi olmayan sendikalar
ve üst kuruluşları, üyeleri adına yargı
mercilerine başvurabilir ve İdareyle
amaçları doğrultusunda toplu
görüşme yapabilirler. Toplu görüşme


Türk Ceza Kanunu Madde 118 - (1)
(Sendikal hakların kullanılmasının
engellenmesi) Bir kimseye karşı bir
sendikaya üye olmaya veya olmamaya,
sendikanın faaliyetlerine katılmaya veya
katılmamaya, sendikadan veya sendika
yönetimindeki görevinden ayrılmaya
zorlamak amacıyla, cebir veya tehdit
kullanan kişi, altı aydan iki yıla kadar
hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Cebir veya tehdit kullanılarak ya da
hukuka aykırı başka bir davranışla bir


TCK.Madde 260 - (1) (Kamu görevinin terki
veya yapılmaması )Hukuka aykırı olarak ve
toplu biçimde, görevlerini terk eden, görevlerine
gelmeyen, görevlerini geçici de olsa kısmen veya
tamamen yapmayan veya yavaşlatan kamu
görevlilerinin her biri hakkında üç aydan bir yıla
kadar hapis cezası verilir. Kamu görevlisi
sayısının üçten fazla olmaması halinde cezaya
hükmolunmaz.
(2) Kamu görevlilerinin mesleki ve sosyal hakları
ile ilgili olarak, hizmeti aksatmayacak biçimde,
geçici ve kısa süreli iş bırakmaları veya
yavaşlatmaları halinde, verilecek cezada indirim
yapılabileceği gibi, ceza da verilmeyebilir.


657 Sayılı DMK.Madde 22 - (Mülga
madde: 23/12/1972 - KHK-2/5 md.;
Yeniden düzenlenen madde: 12/06/1997 4275/1 md.)(Sendika kurma)
Devlet memurları, Anayasada ve özel
kanununda belirtilen hükümler uyarınca
sendikalar ve üst kuruluşlar kurabilir ve
bunlara üye olabilirler.


DMK Madde 26 Devlet memurlarının kamu hizmetlerini
aksatacak şekilde memurluktan kasıtlı
olarak birlikte çekilmeleri veya görevlerine
gelmemeleri veya görevlerine gelipte
Devlet hizmetlerinin ve işlerinin
yavaşlatılması veya aksatılması sonucunu
doğuracak eylem ve hareketlerde
bulunmaları yasaktır.


DMK Madde 27 – (Grev yasağı) Devlet
memurlarının greve karar vermeleri, grev
tertiplemeleri, ilan etmeleri, bu yolda
propaganda yapmaları yasaktır.
Devlet memurları, herhangi bir greve veya
grev teşebbüsüne katılamaz, grevi
destekleyemez veya teşvik edemezler.


KONUYLA İLGİLİ BAŞBAKANLIK
GENELGELERİ
1997/70-1999/44-2002/172003/37-2005/14 sayılı genelgeler
memur sendikaları ve sendikal
haklara ilişkin Başbakanlık Makamı
tarafından yayımlanmış
genelgelerdir.
KISA BİLGİLER
- Kamu görevlileri, iş saatleri dışında veya
işverenin izni ile iş saatleri içinde sendika
veya konfederasyonların bu Kanunda
belirtilen faaliyetlerine katılmalarından
dolayı farklı bir işleme tabi tutulamaz ve
görevlerine son verilemez.



- Kamu Görevleri hakkında bilgi içeren
basın açıklaması yapılamaz, bu konu ile
ilgili bildiri dağıtılamaz.
- Sendika Şube Başkanlarının sendikanın
belirli bir konudaki görüşünü kamuoyuna
bildirmeyi amaçlayan basın açıklamasına
Disiplin Cezası verilemez. (Danıştay Kararı)
- Sendika yöneticisi Kamu Görevlilerinin
mesai saatleri haricinde sendikal
faaliyetlere katılmalarından dolayı Disiplin
Soruşturması yapılamaz.



İl içi ve il dışı atamalarda sendika
yöneticilerinin görev yerleri haklı bir sebep
olmadıkça ve sebebini açık ve kesin şekilde
belirtmedikçe değiştirilemez. (KGSK’ nun 18. Md.
2.Fıkra)
- Sendikalar yürütmekte oldukları sendikal
faaliyetler kapsamında 2911 sayılı Toplantı ve
Gösteri Yürüyüşü Kanunu hükümleri
çerçevesinde toplantı ve gösteri yapabilirler. Bu
konuda İdare gerekli kolaylıkları sağlamakla
yükümlüdür.
- 4688 sayılı yasa gereğince Kamuya ait iş
yerlerinde Kamu Görevlilerinin sendikalarının
örgütlenmesine engel olunamaz.




Sendikaların yasalar çerçevesindeki
etkinliklerine müdahale edilemez.
Sendika çalışmaları nedeniyle sendika
yöneticileri ve üyeleri arasında ayrım yapılamaz.
- Sendikaların kendilerini ve çalışmalarını
tanıtıcı yayınlar yapma, toplantılar düzenleme,
sosyal, kültürel ve sanatsal etkinliklerde
bulunmalarının kısıtlanmaması gerekmektedir.
-Sendika üyesi kamu görevlilerinin üyelik
aidatlarının İdarece memurun aylığından
kesilerek sendikanın ilgili hesabına yatırılması
gerekmektedir.


-Sendika üyeliğinden çekilmek sendikanın kabulüne bağlı
değildir.
-Ülkemizdeki memurların tahminen sadece üçte biri,
kamu görevlileri sendikalarına üyedir. Her üyeden
sendika adına belirli bir miktarda kaynaktan kesinti
yapılmaktadır. Ancak, üye memurun sendikası ile ilişkisi
genellikle üyelik aidatıyla sınırlı kalmaktadır. Oysaki 4688
sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanununun 19.
maddesinin (f) bendi uyarınca, idareyle memur arasında
çıkan ihtilaflarda, sendikanın üyesini yönetim ve yargı
organları önünde temsil etmek veya ettirmek, dava
açmak ve bu nedenle açılan davalarda taraf olmak hakkı
bulunmaktadır.Bu çok önemli bir düzenlemedir.




MEMUR SENDİKALARININ 4688 SAYILI KANUN HÜKÜMLERİ ÇERÇEVESİNDE
ÜYELERİNE YAPABİLECEKLERİ HUKUKÎ YARDIMLAR
4688 Sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanununun, "sendika ve konfederasyonların yetki ve
faaliyetleri" başlıklı 19. maddesi (f) bendinde yapılan düzenlemeye göre "Üyelerin idare ile ilgili
doğacak ihtilaflarında, ortak hak ve menfaatlerin izlenmesinde veya hukuki yardım
gerekliliğinin ortaya çıkması durumunda üyelerini veya mirasçılarını her düzeyde ve
derecedeki yönetim ve yargı organları önünde temsil etmek veya ettirmek, dava
açmak ve bu nedenle açılan davalarda taraf olmak" denilmek sureti ile sendikaların
üyelerine sağlayacağı hukuki yardımın çerçevesi belirlenmiştir. Kanunun bu hükmü ile
açıklanan sendika faaliyet sahası aşağıda açıklanmıştır.
1- Sendika, kendi hizmet koluna girme şartına bağlı olmak kaydıyla; üyelerinin ortak hak ve
menfaatlerini ilgilendiren konularda yapılan genel düzenleyici işlemlere karşı (Tüzük,
yönetmelik, Genelge v.s.) idare nezdinde müracaatta bulunabilir. İdareden istenilen sonucun
elde edilememesi halinde bu tür düzenlemelerin Anayasa'ya ve kanuna aykırı olduğu iddiası ile
idari yargıda dava açma yetkisini haizdir.
Danıştay 12 Dairesinin 11-04-2005 tarihinde verdiği bir kararda Yüksek Mahkeme
sendika ve konfederasyonların sadece üyelerinin ortak hak ve menfaatlerinin
korunması amacıyla üyelerini temsile yetkili olduğu ve üyeleri adına,bu amaç
doğrultusunda dava açabileceği, bu yetkinin üyelerinin bireysel davalarını
kapsamadığı hükmüne varmıştır.(Esas No:2003/4345 Karar No:2005/1819)

2- Sendika, üyesinin kamu görevlisi
sıfatından kaynaklanan ve yürüttüğü kamu
görevi ile ilgili olarak ortaya çıkacak
ihtilafların çözümlenmesi için her
derecedeki yönetim ve yargı organı
önünde gerekli hukuki yardımları yapar