1 14. ELEKTRİK ALAN 14.1 Elektrik Yükü 14.2 Coulomb Yasası 14.3 Elektrik Alan Daha iyi sonuç almak için, Adobe Reader programını Tam Ekran modunda çalıştırınız. Sayfa çevirmek/Aşağısını görmek için, farenin sol/sağ tuşlarını veya PageUp/PageDown tuşlarını kullanınız. Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 1 / 18 14.1 ELEKTRİK YÜKÜ Deneysel gözlemler: • Sürtünme ile elektriklenme. =⇒ H Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 2 / 18 14.1 ELEKTRİK YÜKÜ Deneysel gözlemler: • Sürtünme ile elektriklenme. =⇒ H • Hem çekici, hem itici olabilen bir kuvvet: Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 2 / 18 Elektriksel kuvvetin kaynağı Üniversiteler İçin FİZİK II =⇒ elektrik yükü H 14. ELEKTRİK ALAN : 3 / 18 Elektriksel kuvvetin kaynağı =⇒ elektrik yükü H Özellikleri: Zıt işaretli iki tür elektrik yükü. Protonlar (p+ ) artı yüklü, elektronlar (e− ) eksi yüklü kabul edildi. Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : H 3 / 18 Elektriksel kuvvetin kaynağı =⇒ elektrik yükü H Özellikleri: Zıt işaretli iki tür elektrik yükü. Protonlar (p+ ) artı yüklü, elektronlar (e− ) eksi yüklü kabul edildi. H Elektrik yükü korunumludur. Kapalı bir bölgedeki elektrik yüklerin cebirsel toplamı sabit kalır. Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : H 3 / 18 Elektriksel kuvvetin kaynağı =⇒ elektrik yükü H Özellikleri: Zıt işaretli iki tür elektrik yükü. Protonlar (p+ ) artı yüklü, elektronlar (e− ) eksi yüklü kabul edildi. H Elektrik yükü korunumludur. Kapalı bir bölgedeki elektrik yüklerin cebirsel toplamı sabit kalır. H Elektrik yükü temel birim yükün katları olarak artar veya azalır. Temel birim yük = e (Yük kuantumu). Elektron −e , proton +e yüklü. Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 3 / 18 Elektrik yük birimi. SI sisteminde Coulomb (C): 1 e = 1.6 × 10−19 C (elektron yükü) H Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 4 / 18 Elektrik yük birimi. SI sisteminde Coulomb (C): 1 e = 1.6 × 10−19 C H (elektron yükü) Pratikte 1 mC (mili Coulomb) = 10−3 C 1 µC (mikro Coulomb) = 10−6 C Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN H : 4 / 18 Elektrik yük birimi. SI sisteminde Coulomb (C): 1 e = 1.6 × 10−19 C H (elektron yükü) Pratikte 1 mC (mili Coulomb) = 10−3 C 1 µC (mikro Coulomb) = 10−6 C H Sİ birim sisteminde temel elektrik birimi ampere (A) dir. Akım birimi ampere daha sonra Bölüm 20 de tanımlanacaktır. H Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 4 / 18 Elektrik yük birimi. SI sisteminde Coulomb (C): 1 e = 1.6 × 10−19 C H (elektron yükü) Pratikte 1 mC (mili Coulomb) = 10−3 C 1 µC (mikro Coulomb) = 10−6 C H Sİ birim sisteminde temel elektrik birimi ampere (A) dir. Akım birimi ampere daha sonra Bölüm 20 de tanımlanacaktır. H Modern fizikte maddenin yapıtaşları olan Kuark adlı parçacıkların yükleri e/3 veya 2e/3 olabilmektedir. Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 4 / 18 İletkenler ve Yalıtkanlar – Atomun Yapısı. Biri sürtünmeyle elektriklenmiş, diğeri elektriklenmemiş (nötr) iki cisim. H Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 5 / 18 İletkenler ve Yalıtkanlar – Atomun Yapısı. Biri sürtünmeyle elektriklenmiş, diğeri elektriklenmemiş (nötr) iki cisim. H Bakır telle birleştirilirse, elektrik yükün bir kısmı nötr cisme aktarılır. Plastik çubukla temas ettirilirse, nötr cisim yük almaz. Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN H : 5 / 18 İletkenler ve Yalıtkanlar – Atomun Yapısı. Biri sürtünmeyle elektriklenmiş, diğeri elektriklenmemiş (nötr) iki cisim. H Bakır telle birleştirilirse, elektrik yükün bir kısmı nötr cisme aktarılır. Plastik çubukla temas ettirilirse, nötr cisim yük almaz. Bakır, demir gibi metaller =⇒ İletken, Plasik, cam gibi maddeler =⇒ Yalıtkan H Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN H : 5 / 18 İletkenler ve Yalıtkanlar – Atomun Yapısı. Biri sürtünmeyle elektriklenmiş, diğeri elektriklenmemiş (nötr) iki cisim. H Bakır telle birleştirilirse, elektrik yükün bir kısmı nötr cisme aktarılır. Plastik çubukla temas ettirilirse, nötr cisim yük almaz. Bakır, demir gibi metaller =⇒ İletken, Plasik, cam gibi maddeler =⇒ Yalıtkan H H Bunların dışında: Yarıiletkenler ve süperiletkenler Bu iki tür maddenin yapısı ancak kuantum teorisiyle açıklanabilir. Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 5 / 18 Maddenin elektrik iletimi atom yapısıyla açıklanabilir: H Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 6 / 18 Maddenin elektrik iletimi atom yapısıyla açıklanabilir: H Pozitif yüklü bir çekirdek ve onun etrafında yörüngelerde dönen elektronlar ( e− ). Çekirdek içinde + yüklü protonlar (p+ ) ile yüksüz nötronlar (n) . H Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 6 / 18 Maddenin elektrik iletimi atom yapısıyla açıklanabilir: H Pozitif yüklü bir çekirdek ve onun etrafında yörüngelerde dönen elektronlar ( e− ). Çekirdek içinde + yüklü protonlar (p+ ) ile yüksüz nötronlar (n) . H Elektronlar ancak belli yarıçaplardaki yörüngelerde bulunabilirler. H Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 6 / 18 Maddenin elektrik iletimi atom yapısıyla açıklanabilir: H Pozitif yüklü bir çekirdek ve onun etrafında yörüngelerde dönen elektronlar ( e− ). Çekirdek içinde + yüklü protonlar (p+ ) ile yüksüz nötronlar (n) . H Elektronlar ancak belli yarıçaplardaki yörüngelerde bulunabilirler. H Her yörüngede bulunabilecek elektron sayısı sınırlıdır. En içten itibaren 2 elektron, 8 elektron, 18 elektron . . . H Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 6 / 18 Maddenin elektrik iletimi atom yapısıyla açıklanabilir: H Pozitif yüklü bir çekirdek ve onun etrafında yörüngelerde dönen elektronlar ( e− ). Çekirdek içinde + yüklü protonlar (p+ ) ile yüksüz nötronlar (n) . H Elektronlar ancak belli yarıçaplardaki yörüngelerde bulunabilirler. H Her yörüngede bulunabilecek elektron sayısı sınırlıdır. En içten itibaren 2 elektron, 8 elektron, 18 elektron . . . H Yörünge alabileceği kadar elektronla dolmuşsa → kapalı yörünge Bir sonraki elektron daha dış bir yörüngeye yerleşmek zorundadır. Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 6 / 18 İç yörüngelerdeki elektronlar çekirdeğe daha kuvvetli bağlı olurlar. Dış yörüngelere gidildikçe bağ zayıflar. Özellikle, en dıştaki tam dolmamış yörüngedeki 1–2 elektron çok zayıf bağlı olurlar. H Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 7 / 18 İç yörüngelerdeki elektronlar çekirdeğe daha kuvvetli bağlı olurlar. Dış yörüngelere gidildikçe bağ zayıflar. Özellikle, en dıştaki tam dolmamış yörüngedeki 1–2 elektron çok zayıf bağlı olurlar. H Atomlar katı ortamda bir araya geldiğinde: H Bakır atomu ( Z = 29 ) Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 7 / 18 İç yörüngelerdeki elektronlar çekirdeğe daha kuvvetli bağlı olurlar. Dış yörüngelere gidildikçe bağ zayıflar. Özellikle, en dıştaki tam dolmamış yörüngedeki 1–2 elektron çok zayıf bağlı olurlar. H Atomlar katı ortamda bir araya geldiğinde: H Metallerde dış yörüngede bulunan 1–2 elektron kendiliğinden serbest kalırlar. H Bakır atomu ( Z = 29 ) Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 7 / 18 İç yörüngelerdeki elektronlar çekirdeğe daha kuvvetli bağlı olurlar. Dış yörüngelere gidildikçe bağ zayıflar. Özellikle, en dıştaki tam dolmamış yörüngedeki 1–2 elektron çok zayıf bağlı olurlar. H Atomlar katı ortamda bir araya geldiğinde: H Metallerde dış yörüngede bulunan 1–2 elektron kendiliğinden serbest kalırlar. H Yalıtkanlarda dış yörüngeler tam dolu olduğundan, kendi atomlarına sıkıca bağlı kalırlar. H Bakır atomu ( Z = 29 ) Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 7 / 18 İç yörüngelerdeki elektronlar çekirdeğe daha kuvvetli bağlı olurlar. Dış yörüngelere gidildikçe bağ zayıflar. Özellikle, en dıştaki tam dolmamış yörüngedeki 1–2 elektron çok zayıf bağlı olurlar. H Atomlar katı ortamda bir araya geldiğinde: H Metallerde dış yörüngede bulunan 1–2 elektron kendiliğinden serbest kalırlar. H Yalıtkanlarda dış yörüngeler tam dolu olduğundan, kendi atomlarına sıkıca bağlı kalırlar. H Bakır atomu ( Z = 29 ) Elektrik iletkenliğinin kaynağı bu serbest elektronlardır. Metallerde serbest elektronlar bir yerden diğerine kolayca aktarıldıkları için iletken olurlar. Yalıtkanlarda serbest elektron bulunmadığı için yük aktaramazlar. Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 7 / 18 14.2 COULOMB YASASI Coulomb Yasası İki elektrik yükü arasındaki kuvvetin şiddeti yüklerin çarpımıyla doğru, aralarındaki uzaklığın karesiyle ters orantılıdır: F =k q1 q2 r2 Aynı işaretli yükler birbirini iter, zıt işaretli yükler birbirini çekerler. Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 8 / 18 Coulomb yasası durgun yükler için geçerlidir. Bu yüzden, elektrostatik kuvvet diye de bilinir. H Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 9 / 18 Coulomb yasası durgun yükler için geçerlidir. Bu yüzden, elektrostatik kuvvet diye de bilinir. H Coulomb sabiti : k = 8.99 × 109 ≈ 9 × 109 N · m2 /C2 Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN H : 9 / 18 Coulomb yasası durgun yükler için geçerlidir. Bu yüzden, elektrostatik kuvvet diye de bilinir. H Coulomb sabiti : k = 8.99 × 109 ≈ 9 × 109 N · m2 /C2 H Diğer kullanışlı bir sabit: 1 1 k= −→ ε0 = = 8.85 × 10−12 C2 /(N · m2 ) 4π ε0 4π k ε0 : Boşluğun elektrik geçirgenliği. H Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 9 / 18 Coulomb yasası durgun yükler için geçerlidir. Bu yüzden, elektrostatik kuvvet diye de bilinir. H Coulomb sabiti : k = 8.99 × 109 ≈ 9 × 109 N · m2 /C2 H Diğer kullanışlı bir sabit: 1 1 k= −→ ε0 = = 8.85 × 10−12 C2 /(N · m2 ) 4π ε0 4π k ε0 : Boşluğun elektrik geçirgenliği. H Çok Sayıda Yükün Coulomb Kuvveti: İkiden fazla yük varsa, herbiri üzerindeki net kuvvet, diğer yüklerin uyguladıkları kuvvetlerin vektörel toplamı olur: Şekildeki q1 üzerindeki net kuvvet: ~F1 = ~F12 + ~F13 + ~F14 Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 9 / 18 14.3 ELEKTRİK ALAN Elektriksel etkileşmeye farklı bir bakış açısı: ! k q1 q1 q2 F = k 2 = q2 r r2 |{z} E1 Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN H : 10 / 18 14.3 ELEKTRİK ALAN Elektriksel etkileşmeye farklı bir bakış açısı: ! k q1 q1 q2 F = k 2 = q2 r r2 |{z} E1 H Bu bakış açısında: q1 yükü uzayın her noktasında bir elektrik alan oluşturuyor. H Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 10 / 18 14.3 ELEKTRİK ALAN Elektriksel etkileşmeye farklı bir bakış açısı: ! k q1 q1 q2 F = k 2 = q2 r r2 |{z} E1 H Bu bakış açısında: q1 yükü uzayın her noktasında bir elektrik alan oluşturuyor. H q2 yükü bu elektrik alanla etkileşiyor: F = q2 E1 Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 10 / 18 Tanım: Küçük bir pozitif q0 test yüküne uzayda bir noktada etkiyen elektrostatik kuvvet ~F ise, uzayın o noktasındaki elektrik alan, ~ ~E = F q0 H Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 11 / 18 Tanım: Küçük bir pozitif q0 test yüküne uzayda bir noktada etkiyen elektrostatik kuvvet ~F ise, uzayın o noktasındaki elektrik alan, ~ ~E = F q0 H Bunun tersi de doğrudur: ~E elektrik alanında bir q yüküne etkiyen kuvvet, ~F = q ~E Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 11 / 18 Elektrik alan “birim yüke etkiyen kuvvet" olarak da düşünülebilir. H Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 12 / 18 Elektrik alan “birim yüke etkiyen kuvvet" olarak da düşünülebilir. H Elektrik alan birimi: Üniversiteler İçin FİZİK II newton/coulomb (N/C) . 14. ELEKTRİK ALAN H : 12 / 18 Elektrik alan “birim yüke etkiyen kuvvet" olarak da düşünülebilir. H Elektrik alan birimi: newton/coulomb (N/C) . H ~F = q ~E tanımına göre: • Konulan q yükü pozitif ise, ~E ile ~F aynı yönde, • q yükü negatif ise, ~E ile ~F zıt yönde olurlar. Basit kural: Pozitif yükler daima elektrik alan yönünde gitmek isterler, negatif yükler ters yönde. Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 12 / 18 Noktasal Yükün Elektrik Alanı: Orijinde bulunan bir q yükünün ~r konumlu bir yerdeki q0 test yüküne uyguladığı Coulomb kuvveti: q q0 F =k 2 H r Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 13 / 18 Noktasal Yükün Elektrik Alanı: Orijinde bulunan bir q yükünün ~r konumlu bir yerdeki q0 test yüküne uyguladığı Coulomb kuvveti: q q0 F =k 2 H r Elektrik alan tanımına göre, E= Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN F q0 −→ E= kq r2 : 13 / 18 Elektrik alan vektörünün yönü : r̂ : Konum vektörü ~r yönünde birim vektör: H Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 14 / 18 Elektrik alan vektörünün yönü : r̂ : Konum vektörü ~r yönünde birim vektör: H q pozitif ise (itici kuvvet): ~E orijinden dışa doğru, r̂ ile aynı yönde. q negatif ise (çekici kuvvet): ~E orijine yönelik, yani −r̂ yönünde. H Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 14 / 18 Elektrik alan vektörünün yönü : r̂ : Konum vektörü ~r yönünde birim vektör: H q pozitif ise (itici kuvvet): ~E orijinden dışa doğru, r̂ ile aynı yönde. q negatif ise (çekici kuvvet): ~E orijine yönelik, yani −r̂ yönünde. H ~E = kq r̂ r2 (Noktasal yükün elektrik alanı) Hem pozitif hem de negatif q için ~E yönünü doğru veren ifade. Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 14 / 18 Elektrik Alan Çizgileri Elektrik alanı gözönüne getirmeyi kolaylaştırır. H Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 15 / 18 Elektrik Alan Çizgileri Elektrik alanı gözönüne getirmeyi kolaylaştırır. H Orijindeki pozitif q yükünün oluşturduğu ~E alanı: ~E = kq r̂ r2 Üniversiteler İçin FİZİK II H 14. ELEKTRİK ALAN : 15 / 18 Elektrik Alan Çizgileri Elektrik alanı gözönüne getirmeyi kolaylaştırır. H Orijindeki pozitif q yükünün oluşturduğu ~E alanı: ~E = kq r̂ r2 H Bu elektrik alan için, uzayın her noktasında sonsuz sayıda küçük oklar çizmek yerine, bu okların geometrik yeri olan eğrileri çizelim. Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 15 / 18 Elektrik alan çizgilerinin özellikleri: Bir noktadaki elektrik alan vektörü, eğriye o noktada çizilen teğet doğrultusunda ve ok yönünde olur. H Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 16 / 18 Elektrik alan çizgilerinin özellikleri: Bir noktadaki elektrik alan vektörü, eğriye o noktada çizilen teğet doğrultusunda ve ok yönünde olur. H Bir noktadaki elektrik alan şiddeti, o nokta civarındaki eğri demetinin sıklığı ile orantılıdır. Hangi noktada elektrik alan şiddeti daha büyüktür? H Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 16 / 18 Elektrik alan çizgilerinin özellikleri: Bir noktadaki elektrik alan vektörü, eğriye o noktada çizilen teğet doğrultusunda ve ok yönünde olur. H Bir noktadaki elektrik alan şiddeti, o nokta civarındaki eğri demetinin sıklığı ile orantılıdır. Hangi noktada elektrik alan şiddeti daha büyüktür? H Elektrik alan çizgileri (+) yüklerde başlar, (−) yüklerde, veya sonsuzda biter. H Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 16 / 18 Elektrik alan çizgilerinin özellikleri: Bir noktadaki elektrik alan vektörü, eğriye o noktada çizilen teğet doğrultusunda ve ok yönünde olur. H Bir noktadaki elektrik alan şiddeti, o nokta civarındaki eğri demetinin sıklığı ile orantılıdır. Hangi noktada elektrik alan şiddeti daha büyüktür? H Elektrik alan çizgileri (+) yüklerde başlar, (−) yüklerde, veya sonsuzda biter. H Elektrik alan çizgileri birbirini kesmez. Tersi olsaydı çelişkili olurdu. Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 16 / 18 Sürekli Dağılmış Yükün Elektrik Alanı H Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 17 / 18 Sürekli Dağılmış Yükün Elektrik Alanı H Bir bölgeye sürekli dağılmış yük. Bunu ∆q1 , ∆q2 , . . . gibi küçük yük elemanlarına bölüştürelim. Bu elemanlardan herhangi bir ∆qi elemanının elektrik alana ∆~E katkısı: k ∆qi ∆~Ei = 2 r̂i H ri Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 17 / 18 Sürekli Dağılmış Yükün Elektrik Alanı H Bir bölgeye sürekli dağılmış yük. Bunu ∆q1 , ∆q2 , . . . gibi küçük yük elemanlarına bölüştürelim. Bu elemanlardan herhangi bir ∆qi elemanının elektrik alana ∆~E katkısı: k ∆qi ∆~Ei = 2 r̂i H ri Toplam elektrik alan, bu küçük katkıların vektörel toplamı olur: X X k ∆qi ~E ≈ ∆~Ei = r̂i H ri2 i i Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 17 / 18 Sürekli Dağılmış Yükün Elektrik Alanı H Bir bölgeye sürekli dağılmış yük. Bunu ∆q1 , ∆q2 , . . . gibi küçük yük elemanlarına bölüştürelim. Bu elemanlardan herhangi bir ∆qi elemanının elektrik alana ∆~E katkısı: k ∆qi ∆~Ei = 2 r̂i H ri Toplam elektrik alan, bu küçük katkıların vektörel toplamı olur: X X k ∆qi ~E ≈ ∆~Ei = r̂i H ri2 i i ∆qi → 0 limitine gidildiğinde bu toplam integrale dönüşür: ~E = k Üniversiteler İçin FİZİK II Z dq r̂ r2 (Sürekli dağılmış yükün E alanı) 14. ELEKTRİK ALAN : 17 / 18 Yük Yoğunlukları Olabilecek yük yoğunlukları ve yük elemanları: H Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 18 / 18 Yük Yoğunlukları Olabilecek yük yoğunlukları ve yük elemanları: H Boyca yük yoğunluğu (σ) : λ= Üniversiteler İçin FİZİK II Q L −→ 14. ELEKTRİK ALAN dq = λ dL H : 18 / 18 Yük Yoğunlukları Olabilecek yük yoğunlukları ve yük elemanları: H Boyca yük yoğunluğu (σ) : λ= Q L −→ dq = λ dL −→ dq = σ dA H Yüzey yük yoğunluğu (σ) : σ= Üniversiteler İçin FİZİK II Q A 14. ELEKTRİK ALAN H : 18 / 18 Yük Yoğunlukları Olabilecek yük yoğunlukları ve yük elemanları: H Boyca yük yoğunluğu (σ) : λ= Q L −→ dq = λ dL −→ dq = σ dA H Yüzey yük yoğunluğu (σ) : σ= Q A H Hacim yük yoğunluğu (ρ) : ρ= Q V −→ dq = ρ dV ∗ ∗ ∗ 14. Bölümün Sonu ∗ ∗ ∗ Üniversiteler İçin FİZİK II 14. ELEKTRİK ALAN : 18 / 18