Personel, Şube, Akraba varlık Türleri ve onların özellikleri

Kavramsal Modelin
Geliştirilmesi
Varlık-ilişkisel Model
Kavramsal Veri Modeli
 Yüksek Seviyede Veri Modelinin geliştirilmesinin
başlıca amacı,verilerin kullanıcı algılamasını
desteklemek,veri tabanı tasarımı ile bağlı daha
ayrıntılı teknik yönleri gizlemektir
 Kavramsal Veri Modeli, Veri tabanının yapısını, bu veri
tabanında işlemlerin yapılması ve güncellenmesini
ifade eden kavramlar kümesidir
 Kavramsal Veri Modeli, VTYS’den ve bu sistemin
çalıştığı donanım ortamından bağımsızdır
 Chen tarafından geliştirilmiştir (1976)
Varlık-ilişkisel Model
•Veri Tabanı tasarımında kullanılmaktadır
Öğreneceklerimiz
•Varlık-ilişkisel Modelin (Entity –Relationship Model)
temel kavramları
•ER modelin çizgisel ifadesi
•ER modelin yetersizlikleri
•Gelişmiş varlık ilişkisel modelin (enhanced ER) modelin
temel kavramları ve çizgisel ifadesi
Rüya Ev Projesi
RÜYA EV PROJESİ
Projenin tanımı:
Projede ev alma-satma ve kiralama işleri yapan RüyaEv
(DreamHome) şirketinin Veri Tabanı Yönetim Sistemi
tanımlanmıştır.
Rüya Ev’in Hizmetleri
 Kiralık ev hakkında gazetelerde ilan vermek;
 Muhtemel kiracılarla görüşmek;
 Muhtemel kiracıların evleri görmesini sağlamak;
 Kira Sözleşmeleri yapmak
İşlem Gereksinimleri
 Şirketin ve şubelerin personelleri hakkında ayrıntılı bilgi
(yönetici)
 Yöneticiler ve onların yönetiminde bulunanların listesi
(yönetici ve denetleyiciler)
 Her bir şube üzere kiralık evlerin ayrıntılı listesi (tüm
personel)
 Müşteri isteklerini karşılayan evlerin listesi (tüm
personel)
 Kira sözleşmelerinin ayrıntıları (yönetici ve denetleyici)
 Gazetelerde şirketin (veya şubenin) vermiş olduğu ev
ilanları (denetleyici)
Veri Gereksinimleri
 Şube ofisleri
RüyaEv’in, ülkenin pek çok kentinde şubeleri bulunmaktadır.
Şubelerde belirli sayıda personeller çalışmaktadır. Her bir
şubeye özgü şube numarası tanımlanmıştır. Şubeler
hakkında adres ve iletişim bilgileri (cadde, mahalle, kent,
posta kodu, telefon verilmiştir.
Veri Gereksinimleri
 Personel
Her şube, şube yönetici bulunmaktadır.
Personellerin özel personel numaraları vardır.
Personellerin adı,soyadı, adresi, telefonu, cinsiyeti,
doğum tarihi, ulusal kimlik numarası ,görevi, maaşı
gibi bilgileri de bulunmaktadır. Personelin bir yakın
akrabası hakkında bilgiler ( adı, akrabalık derecesi,
adresi ve telefon numarası) de yer almaktadır.
Veri Gereksinimleri
 Kiralık evler
Her şubenin tek ev numarası ile tanımlanan kiralık
evleri bulunmaktadır. Ev hakkında ayrıntılı bilgiler
(adres, mahalle, kent, posta kodu, evin türü(apartman
dairesi, müstakil ev), odalar sayısı, aylık kira bedeli)
bulunmaktadır. Her evin kiralık işlemlerine şubenin
bir çalışanı sorumludur. Her personel en fazla 10 ev için
sorumlu olabilir.
Veri Gereksinimleri
 Ev sahipleri. Tek sahiplik numarası,adı, adresi ve telefon
numarası gibi bilgiler gerekmektedir.
 Müşteriler/kiracılar. Her müşterinin Rüya Ev şubesinde adını
(adı ve soyadı), adresini, telefon numarasını, tercih ettiği ev
türünü, en fazla ödemek istediği kira bedelini içeren kaydı
bulunmaktadır
Veri Gereksinimleri
 Eve bakış
Müşteri çoğu zaman evi kiralamadan önce görmek
ister. Müşterinin evle bağlı düşünceleri kayıt edilir
ve diğer gelecek müşterilerin de bu bilgilerden
yararlanma olanağı sağlanır.
 Ev ilanı. Şirkette, kiralık evler hakkında ilan
verildiği taktirde, evin özellikleri, ilan yerini
(gazetenin adı, adresi, telefon ve fax numaraları,
irtibat kurulacak şahsin ismi) ,ilan tarihini ve
ücretini içeren kayıt oluşturulur
Veri gereksinimleri
 Kira sözleşmeleri
 Şirket, müşteri ve ev sahibi arasındaki sözleşmelerin
yürütülmesinden sorumludur.Sözleşme kaydında
sözleşme numarası, kiracı bilgileri,ev bilgileri, kiranın
ödenmesi biçimi, kiranın başlama ve bitiş tarihleri,
sözleşme süreci, sözleşmenin şirket tarafından
sorumlusu gibi bilgiler bulunmaktadır
Varlık-İlişkisel Modelin Kavramları
 Varlık (entity) türü- bağımsız bir varlığı tanımlayan
nesne veya kavram;
Gerçek dünyadaki aynı özellikli nesneler kümesi
 Fiziki ve kavramsal varlıklar
 Fiziki varlıklar: personel, Ev, Müşteri, Ürün
 Kavramsal varlıklar: satış, çalışma deneyimi
Varlık
 Varlık- varlık türünün tek tanımlanabilir örneği
 Zayıf (weak)varlık türü- mevcutluğu diğer varlık türüne
bağlı olan varlık türü
 Güçlü (strong) varlık türü- her hangi diğer varlık
türlerinden bağımsız mevcut olan varlık türü
Varlıkların Çizgisel tasviri
Personel
Akraba
Zayıf varlık
Güçlü varlık
Şube
Özellikler
 Özellik (attibute) - ilişki veya varlık türünün veya varlığın






niteliği
Özellik alanı (attribute domain)- özelliğin ala bileceği
değerler kümesi
Basit özellik (simple)- bağımsız varolan tek bileşenden
oluşan özellik
Karmaşık (composite) özellik- her birisi bağımsız varolan
birden fazla bileşenden oluşan özellik
Tek-değerli (single-valued) özellik- tek varlık için tek değeri
olan özellik
Çok-değerli (multi-valued) özellik – tek varlık için çok değeri
olan özellik
Türeme (derived) özellik- uygun özellik veya özellikler
kümesinin değerinden alına bilen değeri ifade eden özellik.
Bu özellikler aynı varlığın olmaya da bilir.
Özelliklerin Çizgisel Tasviri
Personel, Şube,
Akraba varlık
Türleri ve onların
özellikleri
Anahtarlar
 Aday anahtar(candidate key)- varlık türünün bireysel
örneklerini tekdeğerli tanımlayan özellik veya özellikler
kümesi
 Birincil (primary) anahtar- aday anahtarlar arasından
seçilmiş anahtar
 Karmaşık (composite) anahtar- iki veya daha fazla
özellikten oluşan aday anahtar
Çizelgelerin sözel ifadesi
 Personel(Personel_no,Ad,Soyad, Adres,Tel_no,Cinsiyet, Doğum_Tar,




Görevi,Akraba, Maaş)
Birincil anahtar- Personel_no
Aday anahtar - Ad, Soyad, Doğum_Tar
Karmaşık Özellik - Ad (Ad,Soyad)
Türeme Özellik Toplam_Maaş
 Şube(Şube_no,Cadde,Mahalle,Kent, Postakodu,Tel_no,Fax_no)
 Birincil anahtar- Şube_no
 anahtar – Fax_no
 Karmaşık Özellik –Adres(Cadde,Mahalle,Kent,PostaKodu)
 Çokdeğerli Özellik –Tel_no
 zayıf varlık türü –Akraba(Akr_adı, Adres,Tel_no,Akrabalık_ilişkisi)
İlişki Türleri
 İlişki türü (relationship)- varlık türleri arasında anlamlı
bağlantı
 İlişki- varlıklar arasındaki bağlantıya katılan her varlık
türünden bir varlığın oluşturduğu bağlantı
 İlişki derecesi –ilişkiye katılmış varlıkların sayısı
 İkili, üçlü,dörtlü…ilişkiler
 Yinelenen (Recursive) ilişki (veya unar ilişki)- aynı varlığın
farklı rollerle kendisi ile ilişkisi
 İlişki özellikleri
İlişkilerin çizgisel tasviri
 Şube, Personel, Akraba varlıkları ve onlar arasındaki
ilişkiler
İlişkinin Dereceleri
İkili ilişki
Üçlü İlişki
mülk
müşteri
anlaşma
sahip
Maliye
kurumu
Dörtlü İlişki
Öz yinelenen İlişkiler ve roller,ilişki Özellikleri
Yapısal Kısıtlamalar
 Asallık kısıtlamaları (cardinality constraints)
 Katılım kısıtlamaları (participation constraints)
 Asallık kısıtlaması katılımcı varlıklar arasındaki asallık
oranını belirler
 Asallık oranı- Varlık türündeki bir üye ile ilişkideki




diğer varlığın üyelerinin bu ilişkiye mümkün
katılımlarının sayısını ifade eder
İkili ilişkiler için asallık oranları:
Bire bir (1:1)
Bire çok (1:M)
Çoğa çokM:M)
Asallık kısıtlaması-Anlamsal ağ
Anlamsal ağ- iki veya daha fazla varlık arasında ilişkileri ifade eden ağ
 Şube (Branch) ve Personel varlık türlerinin örnekleri arasında “çalışıyor” ilişkisini tanımlayan
anlamsal ağ:

Anlamsal Ağa Örnek (1-1 bağlantısı)
Personel Şubeyi yönetir -“Staff Manages Branch” ilişkisi
Anlamsal ağ (1:M bağlantısı)
Anlamsal Ağa örnek (M:M bağlantısı)
Katılım kısıtlamaları
 Katılım kısıtlamaları- varlık türünün üyelerinin (varlıkların)




ilişkiye katılımının kapsamını belirler
Genel (total) [ve ya zorunlu (mandatory)] katılım
Kısmı (isteğe bağlı) [veya istemli(optional) ]katılım
Genel katılım- her bir varlık ilişkiye katılmalıdır. Genel
katılım ikikat çizgi ile gösteriliyor.
İstemli katılım bu koşulu gerektirmez. Her bir varlığın
ilişkiye katılması zorunlu değil.
Katılım Kısıtlaması-zorunlu katılım
“Şubede Personel Çalışıyor” ilişkisi
her bir Şubede en azından bir Personel çalışmaktadır
Şube_No
Pers_No
Zorunlu katılım
1
Şube
Zorunlu katılım iki çizgi ile gösterilir
M
çalışıyor
Personel
Katılım Kısıtlaması
Şubede Personel Çalışıyor ilişkisi
Bazı Personel varlıklarının hiçbir Şube varlığında
çalışmaması mümkündür
Şube_No
Pers_No
İstemli katılım
1
Şube
M
çalışıyor
Personel
( Min,Max) kullanmakla katılım
kısıtlamasının ifade edilmesi
her bir Şubede en azından beş Personel çalışmaktadır
Eğer Min>0 ise her zaman
genel (zorunlu) katılım
Şube_No
(5,N)
(0,1)
çalışıyor
Şube
Min
Max
Pers_No
Personel
( Min,Max) kullanmakla katılım
kısıtlamasının ifade edilmesi
Bir Personel sadece bir Şubede çalışabilir
Şube_No
Eğer Min=0 ise istemli katılım; eksi
halde zorunlu katılım
Min>0 gösterilmişse iki çizgiye
ihtiyaç yoktur
(5,N)
Şube
Pers_No
(0,1)
çalışıyor
Personel
Min
Max
Rüya Ev Şirketinin Varlık-İlişkisel Modeli
Gelişmiş Varlık_İlişkisel Model
Konu bilgi amaçlıdır. Sınav
soruları kapsamında değil
Gelişmiş varlık-ilişkisel Model
 Gelişmiş varlık- ilişkisel model (enhanced entity –
relationship model)-İlave anlamsal kavramların da
yeraldığı varlık-ilişkisel model
 Üstsınıf(superclass)- veri modelinde ifade edilmesi
gereken farklı sınıfları içeren varlık türü
 Altsınıf(subclass)- üstsınıfın üyesi olan, farklı rolleri
bulunan varlık türü
Hiyerarşi türü
 Özelleştirme (specialization) hiyerarşisi
 Manager Staff’ın özelleştirmesidir
 Genelleştirme (generalization) hiyerarşisi
 Staff Manager’in genelleşmesidir
 Is_a hiyerarşisi
 Manager Is_a (üyesidir) Staff
Özelleştirme
 Farklı niteliklerini tanımlamakla varlığın üyeleri arasındaki farklılıkların en
fazla yapılması süreci
Özelleştirme
Çoklu kalıtım
Genelleştirme
 Ortak özelliklerini tanımlamakla varlıkların farklılıklarının en aza indirilmesi
süreci
Sınıflandırma
 Sınıflandırma (categorization)- özelleştirmeye benzer,üst sınıf yalnız bir altsınıfı
ifade eder: sales trainee üst sınıfı ya satış sales pesonel’i yada trainee’yi ifade ediyor
Özelleştirme/genelleştirme
Varlık-İlişki modelinin oluşturulması
 Varlık türlerinin tanımlanması
 İlişki türlerinin tanımlanması
 Özelliklerin tanımlanması ve onların varlık veya ilişki
türleriyle bağlandırılması
 Aday ve birincil anahtarların belirlenmesi
 Varlık türlerinin özelleştirilmesi/genelleştirilmesi (Genişlenmiş
model için)
 Varlık türlerinin sınıflandırılması (Genişlenmiş model için)
 Varlık –ilişki diyagramının çizilmesi
Rüya Ev’in Genişlenmiş varlık-ilişkisel modeli
(yönetici görünümü)
Çizgisel işaretlerin anlamları
anlamı
Güçlü Varlık Türü
Zayıf Varlık Türü
İlişki Türü
Zayıf İlişki Türü
Özellik
Birincil Anahtar Özellik
Çok değerli özellik
Türeme Özellik
Karmaşık Özellik
Çizgisel işaretlerin anlamları(devamı)
anlamı
Üstsınıf/altsınıf
ilişkileri, kısmı
ayrılma
Üstsınıf/altsınıf
ilişkileri, Tam
ayrılma
Üstsınıf/altsınıf
ilişkileri,kısmı
örtüşme
Üstsınıf/altsınıf
ilişkileri,tam
örtüşme