Onkolojik hastalıklar ve beslenme

Beslenme ve
Kanser Riski
Dyt.Vildan Beyaz
Kanser vücudumuzun çeşitli
bölgelerindeki hücrelerin kontrolsüz olarak
çoğalmasıyla oluşan bir hastalıktır.
 ABD'
de kanser kalp hastalıklarından sonra ikinci ölüm
nedenidir.
2010 de ABD' de 1.5 milyon yeni kanser vakası ve kansere
bağlı 556 bin ölüm olacağı tahmin edilmektedir. Tüm kanser
türlerinde genel sağ kalım oranı % 66' dır.
En yaygın görülen kanserler, cilt kanserleri, akciğer, prostat,
meme ve kolorektal (barsak) kanserlerdir.
Yine ABD de kansere bağlı ölümlerin en yaygın beş nedeni
akciğer, kolorektal, meme, pankreas ve prostat kanserleridir.
ABD ve birçok gelişmiş ülkede
çocuklarda en yaygın 2. ölüm nedeni
olan kanser,ülkemizde ikinci sırada yer
almasa da ilk 4 sıra içinde yer
almaktadır.
Kanser riskini artıran ve azaltan
çevresel etmenler
Artıran etmenler
Azaltan etmenler
Sigara içimi
Yüksek hızda bakteri ve virüs
enfeksiyonu
Yüksek miktarda pestisit(zararlıları yok
edici maddeler) ve yapay kimyasallarıin
alımı
Aşırı alkol alımı
Radyasyona maruz kalma
Aşırı yağ ve yağlı besinlerin alımı
Taze sebze ve meyvelerin az alımı
Posalı besinlerin az alımı
Olumsuz çalışma koşulları
Tuzlanmış, tütsülenmiş, dumanlanmış
besinlerin aşırı alımı
sigarasız ortamda yaşama
Bakteri ve virüs enfeksiyonunun
düşük oranda görülmesi
Pestisit ve yapay kimyasalların az
alımı
Alkol almama veya çok az alma
Radyasyondan korunma
Yağdan gelen enerjinin % 30 ‘un
altında tutulması ve çok yağlı
besinlerden ,kızartmalardan kaçınma
Bol taze sebze ve meyve alımı
Yeterince posa alımı
Uygun çalışma koşulları
Heterosiklik aminler :
Isıl işlem görmüş gıdalarda meydana gelir. Özellikle kızartılmış et,
ekmek, yanmış, közlenmiş sebzelerde, tütsülenmiş, kömür odun
ateşinde pişirilmiş etler balıklarda heterosiklik aminler fazladır.
Bazı bitkisel bileşenlerin heterosiklik aminlerin zararlı etkisini
azalttığı belirlenmiştir. En kuvvetli kaynaklar yeşil çay, kırmızı
şarap, kırmızı üzüm, kivi, karpuz,sarımsak , ıspanak, böğürtlendir.
Nitratlar ve nitritler :
Sosis ,sucuk, közlenmiş et, soğuk et, peynir ve salamura balık
gibi ürünlerde koruyucu katkı maddesi olarak da kullanılmaktadır.
Nitrat nitritlere dönüştüğünde kanser yapıcı potansiyel kazanır. C
vitamini bu dönüşümü azaltırken tuz arttırır.
Mikotoksinler
İyi koşullarda hasat edilmeyen veya depolanmayan tahıllarda,
kurutulmuş meyvelerde, peynirlerde zararlı küflerin ürettiği
Okratoksin A ( OTA) gibi aflatoksinler(mantarların yaptığı küf
zehiri) potansiyel kanser yapıcıdırlar. Kanda ve dokularda
birikerek özellikle karaciğer kanserine neden olurlar.
Alkol
Epidemiyolojik çalışmalar ağız,gırtlak,yemek borusu ve karaciğer
kanseri ile alkol tüketimi arasında kuvvetli ilişki olduğunu
göstermiştir.
Şeker
Sakkaroz ( çay şekeri ) tüketimi meme ve kolon kanseri riskini
artırmaktadır.
Yağ
Aşırı yağ tüketimi kanser gelişimini hızlandırmaktadır. Özellikle
doymuş yağların ( hayvansal yağlar, margarin vb) tüketimi ile
kolon kanseri riski artmakta
Yağın kanser oluşumuna etki mekanizmaları :
• Steroid yapıdaki bileşenlerin - cinsiyet hormonu gibi bileşimini değiştirerek özellikle meme kanseri oluşumuna
etkisi
•Aşırı yağ tüketimine bağlı olarak sindirim sırasında
salgılanan safranın kalın bağırsakta kansere neden olan
bileşiklere dönüşümü
KANSER ÖNLEYİCİLER
Vitaminler ve Mineraller
A Vitamini ve beta-karoten
Vücutta oksidan olarak davranır ve oksijenin potansiyel zararlı
etkisini azaltır.
Yeşil yapraklı sebzeler kırmızı sarı renkli meyveler ; kayısı,şeftali,
havuç, kırmızı biber vb. iyi kaynaklardır.
C vitamini ( askorbik asit )
Özellikle narenciyeler,meyveler , koyu yeşil yapraklı sebzeler,
domates, brokoli, çilek, karnabahar vb. inde bulunur.
VİTAMİN D VE KALSİYUM

Yapılan çalışmalarda D vitaminini aktif
formu olan kolekalsiferolün tümör
büyümesini baskıladığı gösterilmiş.
E vitamini ( alfa-tokoferol )
Bitkisel yağlar, soğuk sıkma tohum yağları, buğday özü,
sebzeler, meyveler, et, balık, tavuk gibi besinlerde bulunur.
Folik asit
Karaciğer, meyveler, kuru baklagiller , yeşil yapraklı sebzeler ,
bira mayası, brokoli, ay çekirdeği iyi kaynaklarıdır.
Kalsiyum
Süt,yoğurt, çedar peyniri,kaşar peyniri, sardalya
kuru börülce
Selenyum
Selenyumca zengin topraklarda yetişen sebzeler, tahıllar, et
Çinko
Yoğurt, kabuklu deniz hayvanları, et, soya fasulyesi
kaynaklarıdır.
Diyet lifi
Diyet lifinin kolon kanseri oluşumunu azaltıcı etkisi:
•Kalın bağırsakta bakterilerin diyet lifini fermente etmesi
sonucunda kısa zincirli yağ asitlerinin sentezi ( asetat,
propiyanat, bütirat)
•Bu yağ asitlerinin kolon pH sında yarattığı düşme sonucu
ikincil safra asitlerinin çözünürlüğünün artması ile toksik
etkilerinin azalması
•Bütiratın farklı hücre çoğalmasını önleyici etkisi
•Dışkıdaki karsinojenlerin ve serbest radikallerin tutularak
bağırsak mukozası ile temasının önlenmesi
• Barsak florasında enzim aktivitesini düzenleme
(ikincil safra tuzlarının konsantrasyonunu azaltma)
Tam tahıl kaynakları(buğday,yulaf,çavdar..),sebze ve
meyveler lif kaynaklarıdır.
Sinbiyotikler
Probiyotik ( bağırsaklarda faydalı olan bakteriler ) ve prebiyotik
( bağırsaklarda faydalı bakterilerin gelişmesini sağlayan gıda
bileşenleri ) her ikisinide içeren gıdalara sinbiyotikler denir.
Bu tip özel üretilmiş canlı probiyotik bakteri içeren
yoğurt,kefir ve fermente süt ürünleri iyi kaynaklardır.
Barsak sağlığımız için sinbiyotik besinler önemlidir.
Doğru besini seçelim kanser riskini
azaltalım!