GENETİK ANALİZLER:Hastalığın tipine göre teknolojinin

GENETİK ANALİZLER:Hastalığın tipine göre teknolojinin gelişmesiyle tanı koymada
çeşitli analiz yöntemleri kullanılmaktadır.
a) Konvansiyonel Sitogenetik
Venözperiferik kan, kemik iliği ve biyopsi materyallerinden kromozom analizinin yapılması
işlemleridir.Belirtilen
örnekler
kromozomların
yapıları
ve
sayıları
bakımından
incelenebilmektedir. Kromozom; DNA'nın ilgili proteinler etrafına sarılmasıyla, yoğunlaşarak
oluşturduğu, canlılarda kalıtımı sağlayan genetik birimlerdir.
Kromozom Analizi İçin Klinik Endikasyonlar
1.
Erken Dönemde Büyüme ve Gelişme Sorunları:
Gelişme eksikliği ve gecikmesi, dismorfik yüz görünümü, çok sayıda malformasyon, boy
kısalığı, ambigiusgenitalya ve mentalretardasyon kromozom anomalileri olan çocuklarda, bu
gruba özgü olmada da, sık görülen bulgulardır.
2.
Ölü Doğum ve Neonatal Ölüm
Ölü doğumlar arasında anormal kromozom insidansı yaklaşık olarak %10‘dır. Canlı
doğumlarda bu oran %0.7‘dir. Bu yüzden tüm ölü doğumlarda ve neonatal ölümlerde
mutlaka kromozom analizi yapılarak altta yatan spesifik neden belirlenmeli ya da
kromozomal problem olma ihtimali ekarte edilmelidir.
3.
Fertilite Problemleri
Amenore ile başvuran kadınlar ve infertilite veya tekrarlayan düşük öyküsü olan çiftler için
kromozom çalışması endikasyonu vardır. İnfertil olan ya da en az iki düşüğü bulunan
vakaların önemli bir kısmında anne ya da babada kromozom bozukluğu görülmektedir.
4.
Aile Öyküsü
Birinci dereceden akrabalarda kromozomalanomalili kişi bulunması ya da şüphesi kromozom
analizi endikasyonu olarak kabul edilmektedir.
5.
Kanser
Pek çok kanser türü bir ya da daha fazla anormal kromozom yapısı ile birliktedir. Uygun doku
örneğinde (tümörün kendisi veya hematolojik malign hastalıklarda kemik iliği) kromozom
değerlendirilmesi yararlı tanısal ve prognostik bilgi sağlayabilmektedir.
KROMOZOM ANOMALİLERİ
Yapısal Anomaliler
Sayısal Anomaliler
a)
Delesyonlar

Triploidi
b)
Duplikasyonlar

Tetraploidi
c)
Marker ve halka kromozomlar

Anöploidi
d)
İzokromozomlar
e)
İnversiyonlar
f)
Disentrik Kromozomlar
g)
Translokasyonlar
h)
Mozaisizm
b)Moleküler Sitogenetik
Konvansiyonel sitogenetik yöntemlerle teşhis edilemeyen anomalilerin renkli DNA probları
kullanılarak tanımlanmasını sağlayan efektif ve hızlı yöntemleri içermektedir. Moleküler
sitogenetik analizlerinde standart FISH teknikleri kullanılmaktadır.
FISH (FluorescenceInSituHybridization):
Nükleik asit propları mikroskop lamına fikse edilmiş kromozomların içerdiği DNA ile
hibridize
olabilme
yeteneğine
sahiptirler.
Bu
teknik
in
situhibridizasyon
olarak
tanımlanmaktadır. FISH yönteminde klinik materyaldeki anormal bir kromozomun varlığını
hızla saptamak veya kromozomların belirli yeniden düzenlenimlerini tespit edebilmek
amacıyla kromozomlar/genler için spesifik DNA probları kullanılmaktadır. Gen veya lokusa
özgü problar belirli bir genin varlığını, yokluğunu veya lokalizasyonunu saptamak için hem
metafaz kromozomlarında hem de interfazkromozomlarında kullanılabilir.
c) Moleküler Genetik
Moleküler genetik; klinik amaçlarla kalıtsal bir hastalığa yol açan mutasyon ve/veya
genotiplerin belirlenmesine yönelik çalışmaları kapsar. Hastalığa neden olan mutasyonların
saptanmasının yanında bir genetik hastalığın taşıyıcılık analizi ve multifaktöriyel hastalıklara
yatkınlık analizi de yapılabilmektedir. Tek gen hastalıkları (Talasemi, FMF, KistikFibrozis
gibi), Multifaktöriyel Hastalıklar (Kanser, Diyabet, Alzheimer gibi), Mitokondriyal
Hastalıkların (LHON gibi) tanısında moleküler genetik analizler kullanılmaktadır.
Moleküler Genetik analizlerde başlıca kullanılan teknikler;
1.
RFLP (RestrictionFragmentLengthPolymorphisms)
2.
PCR (PolymeraseChainReaction)
3.
Sekans analizi
4.
RT-PCR (Real Time PCR)
Orak hücreli anemide gözlenen moleküler değişiklik.
Yukarıda görülen bir protein dizisindeki tek aminoasitlik değişme, genetik hastalığı
ortaya çıkarmaktadır. Buna en iyi örneklerden biri, insan kırmızı kan hücrelerindeki oksijen
taşıyan hemoglobin molekülüdür. Orak hücreli kansızlık hastalığında, hemoglobinin beta alt
ünitesinin yapısındaki 146 aminoasitten sadece biri farklıdır; 146 aminoasitlik beta zincirinin
6. pozisyonundaki "glutamin" aminoasitinin yerine "valin" aminoasiti geçmiştir (bir başka
deyişle DNA zincirinde sadece bir aminoasitlikyani üç harflik bir değişiklik olmuştur). Ancak
146 aminoasitin içindeki bu tek kelimelik değişiklik, oksijenin azlığında alyuvarlardaki
hemoglobinin kristalleşmesine, hücrenin esnekliğini kaybederek orak şeklini almasına ve
zarının yırtılmasına sebep olmaktadır. Neticede kırmızı kan hücreleri parçalanarak ölmekle
kalmaz, içinden geçtikleri kılcal damarı da tıkayarak ileri düzey sağlık problemlerine sebep
olurlar.
TARİHÇE
Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Genetik Anabilim Dalı 08.11.2005
tarihinde kurulmuştur. 08 Mart 2011 tarihinde Tıbbi Genetik Polikliniği ve Tıbbi Genetik
Rutin laboratuvarı hizmete açılmıştır.
Anabilim Dalımıza bağlı Tıbbi Genetik Polikliniği ve Tıbbi Genetik rutin laboratuvarı,
Başhekimlik giriş katında bulunan PET-BT ünitesinin karşısında yer almaktadır.
Anabilim Dalımızda, Sitogenetik, Moleküler Sitogenetik ve Moleküler Genetik
Laboratuvarları mevcut olup yapılan genetik analizler aşağıdadır.
SITOGENETIK ANALIZLER
 Periferik kandan kromozom analizi
 Kemik iligi materyalinden kromozom analizi
 Fetal kandan kromozom analizi
 Amniyotik sıvıdan kromozom analizi
 Koryonvillus biyopsi (CVS) materyalinden kromozom analizi
 Düsük materyalinden kromozom analizi
 Kromozom Kırık sendromları ve mutajeniteçalısmaları için kromozom analizi DEB
testi
 Kromozom Kırık sendromları ve mutajeniteçalısmaları için kromozom analizi
Mitomisin C testi testi
 C-bantlama - (Sentromer bantlama) ile kromozom analizi
MOLEKÜLER GENETIK ANALIZLER
 AZF- (Y- kromozom) gen mikrodelesyonlarınınMultiplex PCR ile incelenmesi (AZFA, B, C bölgelerini içeren)
 FMF (Ailevi Akdeniz Atesi) - Real Time PCR ile (8 mutasyon) incelemesi (M694V,
M694I, M680I, V726A, E148Q, R761H, P369S, K695R)
 Trombofili Gen mutasyonlarının (6 mutasyon) Real Time PCR ile arastırılması
[(Faktör II - Prothrombin-(G20210A), Faktör-V Leiden (G1691A),Faktör-V
(H1299R), MTHFR - (C677T), MTHFR - (A1298C), PAI-1 4G/5G]
 JAK2- (V617F) mutasyon taraması
 KistikFibrozis - Real Time PCR ile 6 mutasyon incelemesi (ΔF508, V1282X, 2789+5
G>A, 1677Δ, 3849+10 kb C->T, G542X)
 Warfarin Gen mutasyonlarının (3 mutasyon) Real Time PCR ile arastırılması
(G1639A, A1075C, C430T)
 Hemokromatozis mutasyonlarının (2mutasyon) Real Time PCR ile arastırılması
(H63D, C282Y)
 Duchenne/MuskülerDistrofi
 Fragile X STR Analizi (1-5 STR Aralığı)
FISH (FLORESAN IN SITU HIBRIDIZASYON) ILE KROMOZOM ANALİZİ
 Boy kısalığı geni mikrodelesyon incelemesi SHOX geni (Xp22, Yp11.3) delesyonu FISH yöntemi
 Angelmansendromumikrodelesyon incelemesi
 PraderWillisendromumikrodelesyon incelemesi
 Digeorgesendromumikrodelesyon incelemesi
 Velo-Kardiyo-Fasialsendromumikrodelesyon incelemesi
 Kallmansendromu (KAL1) ve Steroidsülfatazeksikliginde (STS) mikrodelesyon
incelemesi
 Nörofibromatozis tip I mikrodelesyon incelemesi
 SRY geninin FISH teknigi ile incelenmesi
 Kromozom 13 - FISH yöntemi ile (Trizomi 13 – Patausendromu)
 Kromozom 18 - FISH yöntemi ile (Trizomi 18 – Edward sendromu)
 Kromozom 21 - FISH yöntemi ile (Trizomi 21 – Downsendromu)
 Kromozom X - FISH yöntemi ile
 Kromozom Y - FISH yöntemi ile
 Hızlı Anöploidi FISH Analizi (13, 18, 21, X, Y)
FISH YÖNTEMİ İLE HEMATOLOJİK ANALİZLER
 t(9;22) (q34;q11.2)
 t(15;17) (q22;q21)
 t(8;21) (q22;q22)
 t(4;11) (q21;q23)
 t(8;14) (q24;q32)
 t(4;14) (p16.3;q32)
 t(11;14) (q13;q32)
 5q31 delesyonu
 7q31 delesyonu
 11q22.3 delesyonu
 13q14 delesyonu
 17p13.1 (p53) delesyonu
 Trizomi/monozomi 7
 Trizomi/monozomi 8
 Trizomi/monozomi 10
 Trizomi/monozomi 12
TIBBİ GENETİK ANABİLİM DALI’NDA YAPILAN ANALİZLER NELERDİR?
Tıbbi Genetik Anabilim Dalı’nda Başlıca; Kalıtsal metabolik hastalıklar, Düşük ve ölü doğum
vakaları, İnfertilite, Kalıtsal zeka gerilikleri ve Hematolojik malignansiler üzerine genetik
çalışmalar yapılmaktadır. Aynı zamanda Tıbbi Genetik Anabilim Dalı’na başvuran tüm
hastalarımıza Genetik danışmanlık hizmeti verilmektedir.
Anabilim dalımızda yapılan genetik analizler aşağıdaki tabloda yer almaktadır;
DOKTORLARIMIZ
Doç.Dr. Efkan UZ (Anabilim Dalı Başkanı)
Doç.Dr.A.Yasemin GÖKSU EROL (Antalya’da görevli)
Yrd.Doç.Dr. Özkan BAĞCI
Yrd.Doç.Dr. Halil ÖZBAŞ
Yrd. Doç.Dr. Ayşe YİĞİT
Arş.Gör.Dr.M.Burak KAPLAN
Memur Barbaros YİĞİT
Biyolog Okan SANCER
İletişim
0.246. 211 2763-2759