TARİHİN BAŞLANGICI ve ÇAĞLAR

Alper ERCAN 6/B 112
TARİHİN BAŞLANGICI
ve ÇAĞLAR
M.Ö. 3200 yılında yazının bulunuşu ile o dönemlerin
insanları hakkında bilgilerimiz hızla artmıştır .
Bilim adamları da insanlık tarihini yazılı yazısız
belgelere göre incelemektedirler .
Bunun için yazının bulunuşuna kadar geçen döneme tarih
öncesi devirler , yazının bulunuşundan sonraki döneme
de tarih devirleri adı verilmiştir .
Yazı, Mezopotamya'da Sümer şehir devletleri
zamanında ( M.Ö. 3200 ) bulunmuştur .
Tarih bilgilerimize hız kazandırmıştır .
Bu nedenle yazının bulunuşu tarihçiler tarafından
tarihin başlangıcı olarak kabul edilir.
www.ogretmenweb.com
Tarih öncesi devirler



Tarih öncesi devirler , Taş ve Maden
devri olmak üzere ikiye ayrılır .
Taş devrinde insanlar yaptıkları
aletlerde malzeme olarak taş
kullanmışlardır .
Maden Devrinde de buldukları
madenlerden araç yapımında
faydalanmışlardır
YONTMA TAŞ ÇAĞI









Bu dönemde insanlar mağaralarda ve ağaç kovuklarında barınıyorladı
.
Yiyeceklerini avcılık ve toplayıcılıkla elde ediyorlardı ; çünkü henüz
hiçbir şey üretmeyi bilmiyorlardı .
Bu dönemde yurdumuz Türkiye ‘de de insanların yaşadığını
buluntulardan anlıyoruz .
Buna en belirgin örnek ; Antalya yakınlarındaki Karain Mağarası ‘dır .
Bu dönem insanlar çevrelerinde bol bulunan taştan el baltaları ile
kesici kazıyıcı ve delici aletler yapmışlardır .
Mağara duvarlarını hayvan resimleri ile süslediler .
Devrin sonlarına doğru ateşi buldular .
Ateş insanların soğuktan ve vahşi hayvanlardan korunmasını sağladı .
Ateş ile yiyeceklerini de pişirip yemeye başladılar .
Cilalı Taş Devri




Bu devirde insanlar evler yapıp köyler kurdular .
Ekip biçmeyi öğrendiler , yani üretici oldular
Topraktan çanak çömlek yapıp bunları ateşte
pişirerek daha dayanıklı ve kullanışlı hale getirdiler
Bazı hayvanları evcilleştirdiler .
Yurdumuzda Burdur yakınlarında Hacılar Köyü ‘nde ,
Konya yakınlarında Çatalhöyük te yapılan kazılarda
Cilalı Taş Devrine ait buluntular elde edilmiştir .
Maden Devri






İnsanlar bu devirde doğada çok bulunan ve kolay
işlenen bakır madenini kullandılar .
Sonraları , bakır ve kalayın karışımyla tunç elde
edildi .
Tunçtan yapılan aletler bakırdan yapılan aletlerden
daha sert ve dayanıklı oldu .
Maden devrinin sonlarına doğru insanlar demir
madenini kullandılar .
Maden Devrinde , Hitit ve Sümer devletleri gibi
büyük devletler kuruldu .
Yozgat yakınlarında Alişar’da , Çorum yakınlarında
Alacahöyük ‘te , Çanakkale yakınlarında Truva ‘da
bu döneme ait buluntulara rastlanmıştır .
Tarih Devirleri





M.Ö. 3200 yılında yazının bulunuşundan
günümüze kadar geçen zamana tarih
devirleri denir .
Toplumlar üzerinde etkili olan önemli sosyal
ve siyasi olaylar , tarihi devirlere ayırmada
etkili olmuş ve sınır kabul edilmiştir .
Böylece tarih öğrenme kolaylaşmıştır .
Tarih çağları (devirleri ) :
İlk Çağ , Orta Çağ , Yeni Çağ ve Yakın Çağ
dır .








İlk Çağ
Yazının bulunuşu ( M.Ö. 3200 ) ile başlar . M.S.
375 Kavimler Göçü’ne kadar devam eder.
Orta Çağ
Kavimler Göçü’nden ( 375 ) , Fatih Sultan
Mehmet’in 1453 yılında İstanbul’u almasına kadar
geçen süredir .
Yeni Çağ
Fatih Sultan Mehmet’in 1453 yılında İstanbul’u
alması ve Bizans İmparatorluğuna son vermesi ile
başlayan , 1789 Fransız İhtilali ile sona eren
çağdır .
Yakın Çağ
1789 Fransız İhtilalinden zamanımıza kadar süren
çağdır.
İLK ÇAĞ





Yazı dünyanın büyük bir bölümüne yayılmıştır.
Alfabe, para, takvim gibi tüm insanlığı etkileyen
buluşlar gerçekleştirilmiştir.
İlk büyük devletler ve imparatorluklar kurulmuştur.
(Avrupa'da Roma İmparatorluğu, Asya'da Büyük Hun
İmparatorluğu ve Çin'de Han Hanedanı bunların en
büyüğüdür.)
Kölecilik yaygın olarak ortaya çıkmıştır.
Tek tanrılı dinler ortaya çıkmıştır.
(Musevilik ve Hristiyanlık). Ancak devrin en yaygın dini
çok tanrılı dinlerdir.
ORTA ÇAĞ




Kavimler Göçü sonrasında günümüz Avrupa
toplumlarının etnolojik temelleri atılmıştır.
Kilise oldukça güçlenmiş, skolastik düşünce
Avrupa’nın siyasi, sosyal ve düşünsel yaşamına
egemen olmuştur.
Avrupa’nın siyasi rejimi, feodalite (derebeylik)
düzenidir. İslamiyet bu dönemde doğmuş ve
yayılmıştır.
Çağın en önemli siyasi gelişmelerinden biri
Haçlı Seferleri’dir.





Bu dönemde kağıt, barut, pusula ve matbaa gibi teknik buluşlar
Talaş Savaşı’ndan sonra Çin’den İslam dünyasına; Haçlı Seferleri
sonrasında da Müslümanlardan Avrupa’ya aktarılmıştır.
İngiltere’de Magna Carta (Büyük Şart) imzalanmış ve böylece
“anayasal devlete” yöneliş sürecine girilmiştir. Çağ başının en
güçlü devletleri Bizans ve Sasani İmparatorluklarıdır. Daha sonra
Arap İslam İmparatorluğu ve Büyük Selçuklu İmparatorluğu güçlü
devletler olarak tarih sahnesine çıkmışlardır.
Osmanlı Devleti’nin kurulması bu çağın sonlarına doğru
gerçekleşmiştir.
Orta Çağ Avrupasında, feodalitenin de etkisiyle halk birbirinden
ayrı ve farklı haklara sahip olan sosyal sınıflara ayrılmıştır.
YENİ ÇAĞ







2. Viyana Kuşatması
Feodalite rejimi yıkıldı, yerine merkezî krallıklar geldi. 19. yy ve 20. yy de
yaşayacak imparatorlukların temeli bu şekilde atıldı.
Rönesans başladı. Bu akımın sonucu olarak, Avrupa'da bilimsel ilerlemeler
kaydedildi (Aydınlanma Çağı ve Bilimsel devrim). Matbaa gibi Avrupa'da
olmayan makineler Avrupa'ya getirildi. Bu gelişmeler, daha sonra Sanayi
Devrimi'ne neden olacaktır.
Sömürgeciliğin temeli olacak olan Coğrafi Keşifler başladı.
Din savaşları yaşandı. Katolik Kilisesi'nin gücü azaldı. Protestanlık doğdu.
Bu din savaşları: Fransız Din Savaşları ve Otuz Yıl Savaşları.
Hümanizm akımı doğdu.
Avrupa'nın siyasi yapısını fazlasıyla değiştirecek olan büyük savaşlar yaşandı
(Kutsal İttifak, Büyük Kuzey, ve İspanya Veraset Savaşları).
YAKIN ÇAĞ







Fransız İhtilali‘ nin etkisiyle milliyetçilik akımı doğdu. Bu akım milli
devletlerin doğmasına ve imparatorlukların yıkılmasına neden oldu.
Cumhuriyet ve demokrasi günümüzdeki halini aldı.
Sömürge yarışı 1. Dünya Savaşı'na; 1. Dünya Savaşı da 2. Dünya
Savaşı'na neden oldu.
A.B.D bağımsızlığını kazandı.
Komünizm doğdu.
Alman birliği sağlandı.
Rusya İmparatorluğu yıkıldı, yerine S.S.C.B (Sovyet Sosyalist
Cumhuriyetler Birliği) kuruldu.




Kapitalizm, Sosyalizm ve Liberalizm gibi
sistemler ortaya çıktı.
Sanayi Devrimi'nin sonucu
olarak, sömürge yarışı arttı.
Bilimde ilerlemeler oldu (atom
teorileri, elektrik devreleri vs).
Birçok makinenin icadı gerçekleşti
(Otomobil, Lokomotif, Uçak vs).
Anadolu
Anadolu, Asya kıtasının
batıya uzanan tek
yarımadasıdır .
Üç kıtanın ortasında
bulunmaktadır .
Anadolu eski çağlardan
beri insanların dikkatini
çekmiş, önemli bir
yerleşim ve uygarlık
merkezi olmuştur .
Yurdumuz,
çok sayıda uygarlığın kalıntılarını topraklarının
altında ve üstünde barındıran ve tarihi zenginliği
çok fazla olan bir ülkedir .
Anadolu’nun Uygarlık Merkezi
Olma Sebepleri




Coğrafi konumunun elverişliliği
İklimin insanların yaşamasına elverişli olması
Doğal kaynakların bol olması
Su kaynaklarına, verimli ovalara sahip olması .

Yurdumuz çok sayıda uygarlığın kalıntılarını topraklarının altında ve
üstünde barındıran tarihi zenginliği çok fazla olan bir ülkedir .

Tarih öncesinde Anadolu’da bulunan başlıca yerleşim merkezleri ve
buluntular şunlardır :






Karain Mağarası ( Antalya yakınlarında )
– Yontma Taş Çağı
Hacılar Köyü kalıntıları ( Burdur Yakınlarında ) – Cilalı Taş çağı
Çatalhöyük ( Konya yakınları )
– Cilalı Taş Çağı
Alişar ( Yozgat yakınlarında )
– Maden Çağı
Alacahöyük ( Çorum yakınlarında )
– Maden Çağı
Truva ( Çanakkale yakınlarında )
– Maden Çağı
MÖ.2.BİN- MÖ.600 YILLARI ARASINDA
ANADOLU MEDENİYETLERİ

Anadolu'ya Kafkaslar'dan geldikleri tahmin edilmektedir.
* Kızılırmak çevresinde kurulmuştur.

Başşehirleri HATTUŞAŞ (Boğazköy)'dır.
Başlarında BÜYÜK KRAL ünvanı taşıyan hükümdar
bulunurdu.(Başkomutan,Başrahip ve Başyargıç ünvanlarına sahipti)

* Hititler'de asillerden oluşan PANKUŞ denilen bir meclis vardı.
Bu meclis kralın yetkilerini kısıtlıyordu.
* Hititlerde kraldan sonra en yetkili kişi TAVANANNA denilen kraliçeydi.



* Hititler Suriye toprakları için Mısır ile yaptıkları savaş sonucunda
KADEŞ ANTLAŞMASINI imzaladılar.
Kadeş Antlaşması tarihte bilinen ilk antlaşmadır.(MÖ.1280)




Hititler krallarının hayatlarını anlatan ANAL adını verdikleri yıllıkları
hazırlayarak, tarafsız TARİH YAZICILIĞI'nı başlatmışlardır.
Hititler kayaları düzleştirerek, tanrı kabartmaları yapmışlardır.
( İvriz ve Yazılıkaya Kabartmaları Hititlere aittir.)

Çok tanrılı dine inanmışlardır bu nedenle ülkelerine’’ Bin tanrı ili ‘’denirdi.
Hiyeroglif ve çivi yazısını kullanmışlardır.
İlk medeni kanunu hazırlamışlardır
Dünyadaki ilk meşrutiyetle yönetilen ilk devlettir.
Hiyeroglif ve çivi yazısı kullanmışlardır.

Hititler Asurlular tarafından yıkıldılar.




 Dünyanın
ilk kayda geçmiş
uluslararası anlaşması;
 Hitit ve Mısır İmparatorları 3.
Hattuşili ve 2.Ramses arasında
İÖ 1284'de imzalanan Kadeş
Barış Anlaşması'dır.
FRİGYALILAR


M.Ö. 1200 yılında boğazlar üzerinden Anadolu’ya gelen Frigler , Hitit
devletini yıktılar .

Kızılırmak’ın Batısından Sakarya ırmağına kadar uzanan bölgeye yerleşerek
Gordion ( Gordiyon ) şehrini kendilerine başkent yaptılar .

Daha sonra Lid'lerin egemenliği altına girdiler Friglerin en büyük Tanrıları
KİBELE 'dir.

* Frigler dokumacılıkta,heykel,maden,kabartma ve kaya mimarisinde
ilerlemişlerdir.
Ekonomileri tarıma dayalıdır.Tarımı korumak için çok ağır yasalar
koymuşlardır.



Frigyalılar TAPETES adı verilen halı ve kilimleri ile ünlüdürler
Devlet Kafkaslar üzerinden gelen Kimmerler tarafından yıkıldı
LİDYALILAR:
M.Ö:687-547






* Bugünkü Gediz ve Menderes ırmakları arasındaki bölgeye eski çağlarda
LİDYA deniliyordu.
* Başkentleri SARDES(Sard)‘ dır.
KURUCULARI; Kral GİGES
Ekonomileri ticarete dayalıdır.
* Lidyalılar ticarette geliştiler.
* Tarihte PARA'yı ilk kez kullanan Lidyalılar'dır.(MÖ 700)
* Lidyalılar Efes'ten başlayıp, Mezopotamya'daki Ninova'ya kadar uzanan
KRAL YOLU‘ nu kurmuşlardır.

Orduya gereken önemi vermemişlerdir,bu nedenle çabuk yıkılmışlardır.

* Lidyalılara Persler son vermiştir.
İÖ 640'ta tarihte ilk defa
Elektrum’dan yapılan
madeni paralar Sardes'te
(Sart) Lydialılar
tarafından kullanılmışlardır
URARTULAR:
* Van Gölü ve çevresinde devlet kurmuşlardır.
* Başşehirleri TUŞBA (Van)'dır.
* Urartular‘ da kral ülkeyi savaş tanrısı HALDİ adına yönetirdi.

Ölümden sonraki yaşama inanmışlardır,mezarlarını kayalara oyarak oda
şeklinde yapmışlardır.
* Urartular madencilik ve maden işletmeciliğinde ileri gitmişlerdi.
* Urartular kaleler , su kanalları ve barajlar yapmışlardır.
* (Toprakkale, Çavuştepe, Patnos ve Kayalıdere kaleleri)
Doğudan gelen MED’ler tarafından yıkıldılar.


MEHER KAPI (Kutsal
Alan)
Van’ın 5 km.
kuzeydoğusunda,
Akköprü
Mahallesi’ndedir.
Meherkapı, kayaya
oyularak iki dikey
dikdörtgen çerçeve
içine alınmış ve
yüzeyinde Urartu çivi
yazılı yazıt bulunan bir
kaya nişidir.
Urartu Kralı İşpuini
dönemine ait olan
Meher Kapı, Urartu
dini ile ilgili bilgileri
veren en önemli
kaynaklardan biridir.
İYONYALILAR















* İzmir Körfezinden, Güllük Körfezine kadar olan bölgeye İYONYA denilirdi.
* Yunanistan'dan gelen AKALAR buradaki yerli halkla karışarak, şehir devletleri
halinde yaşadılar.
ŞEHİR DEVLETLERİNE POLİS DENİRDİ
Başlıca İyon şehirleri şunlardır:
Efes, Milet, İzmir, Foça, Bodrum.
* Efeste'ki ARTEMİS tapınağı İyonlara aittir.
* İyonlar deniz ticaretinde gelişmişlerdi.
Karadeniz,akdeniz ve ege kıyılarında ticaret kolonileri kurdular.
Ekonomik rahatlık ve düşünce özgürlüğü nedeniyle İyonlar bilim ve sanatta
gelişmişlerdir
* İyon Edebiyatının en önemli eseri Homeros'un "İlyada ve Odesa destanı" dır.
Matematikte Tales ve Pisagor,
Tarihte Heredot,
Tıpta Hipokrat,
Felsefede Diyojen)
Not,Dünyanın 7 harikasından biri olan artemis tapınağı iyonlara aittir.
Önce Lidyalıların sonra Pers ve Romalıların egemenliği altına girdiler ve
yıkıldılar.
 Dünyanın
ilk güzellik yarışması
Kazdağı'nda yapılmıştır.
 Paris'in hakemlik yaptığı bu
yarışmada yarışmacılar
Aphrodite, Hera ve Athena'dır.
.
Halikarnas'ta (bugünkü Bodrum), İÖ.353'te ölen
Karya Kralı Mausolos için eşi Kraliçe Artemisia'nın
yüklü yüklü bir para ödeyerek yaptırdığı anıt
mezardır.
15.yy'dan önce bir deprem sonucu çöktü.
Bugün büyük anıt mezarlar için kullanılan "mozole"
sözcüğü Mausolos'un Halikarnas'taki bu
anıtmezarından gelmektedir



Tanrıça Artemis'in adına
Efes'te yapılan tapınakların
beşincisiydi. İÖ 3.yy'da
yapılan bu tapınak, Efes'te
iki yıl bulunmuş olan Aziz
Paulus'un zamanında hâlâ
duruyordu.
Tapınağın içinde heykelci
Phidias ve Paraksiteles'de
aralarında olmak
üzere,birçok Yunanlı
sanatçının en yetkin
yapıtları vardı.
Tapınak İS.262' de
Gotlar'ın saldırısı sonucu
yağmalanıp yıkıldı,
sütunlarından kalan bazı
parçalar Londra'da ki
British Museum'dadır
Julius Caesar'ın sözleri "Veni, Vidi, Vici" (geldim, gördüm, yendim) İÖ
47'de Anadolu'ya geldiğinde Tokat'ın Zile ilçesinde söylenmiştir.
ANADOLU MEDENİYETLERİ
Anadolu'da kurulan uygarlıklar sırasıyla şunlardır:






1) Hititler, Frigler,Lidyalılar, İyonlar, Urartular
(MÖ 2.bin-Mö.600 yılları arasında)
2) Persler (M.Ö 543-333)
3) İskender İmparatorluğu
4) Roma İmparatorluğu
5) Bizanslılar (395-1071)
6) Türkler (1071-....)
NOTLAR;






İÖ 6.yy'ın Pers Kral Yolu Batı Anadolu'daki
Sardes'ten Susa'ya uzanmıştır.
- Fabl Yazarı Aisopos (Ezop) Anadoluludur.
- Kral Midas Anadoluludur.
- Dünyanın Yedi Harikası'ndan ikisi
Anadolu'dadır:
-Bu eserler;
- Ephesos' taki Artemis Tapınağı,
- Halikarnassos‘
taki Mausoleion.
Efes Selsus (Celcius) Kitaplığı




İzmir Selçuk'ta Efes Antik
Kenti'nin en önemli
kalıntılarından biridir.
Roma döneminde 115-117
yılları arasında yapılmıştır.
260 yılında bir yangın
geçirmiştir. İki katlı
cephesinin görkemli
mimarisiyle ün yapmıştır.
Kitaplığın içindeki
duvarlarda yazı rulolarının
konduğu, üst üste üç sıra
halinde nişler bulunmaktadır.
Yazılıkaya - Midas Şehri Büyük Anıt




Eskişehir'e 90 km.
uzaklıkta M.Ö. VII.
yüzyılda kurulmuş
Yazlıkaya-Midas
şehri bulunmaktadır.
Bu şehirde Frig
döneminin önemli bir
eseri olan Büyük Anıt
göze çarpmaktadır.
Anıtın üzerinde
çeşitlli geometrik
motifler ve yazılar
vardır.
Frig döneminde
önünde dini törenler
yapılıyordu
Ana Tanrıça Heykelciği
Pişmiş toprak, M.Ö.
VI. binyılın ilk yarısı,
yüksekliği 20cm
Çatalhöyük.
(Anadolu Medeniyetleri
Müzesi)
İzlediğiniz için teşekkür ederim….