Paralaks Ay`ın Hareketleri ve Evreleri Presesyon

İÇERİK
Dünya’nın Hareketleri
Presesyon - Zodyak
Ay’ın Hareketleri ve Evreleri
Paralaks
Kepler Yasaları
Eratosthenes - Aristarchus
1
DÜNYA’NIN HAREKETLERİ
 Dünyanın güneş çevresinde dönerken izlediği yola yörünge,
meydana getirdiği düzleme de yörünge düzlemi (ekliptik düzlem)
denir. Dünyamızın yörüngesi elips biçimindedir.
 Dünyamız Güneş’e bazen yaklaşır, bazen güneşten uzaklaşır.
Dünyanın Güneş’e en yakın olduğu tarih 3 Ocak’tır. En uzakta
olduğu tarih ise 4 Temmuz’dur.
 Dünya güneşe yaklaşınca Güneş’in çekim kuvveti artar. Böylece
Dünya Güneş çevresinde daha hızlı dönmeye başlar. Sonuçta
şubat ayı 28 gündür. Yani K.Y.K ‘de kış mevsimi iki gün kısa
olmaktadır.
 Dünya Güneş’ten uzaklaşınca çekim kuvveti ve hız azalır. Sonuçta
yaz mevsimi K.Y.K.’de iki gün daha uzun olmaktadır.
2
PRESESYON
Presesyon,
dünyanın
dönme
eksenindeki
çok
yavaş
bir
yalpalama, koni hareketidir.
Güneş ve Ay’ın çekim etkileri
Dünya’nın şekli, kusursuz bir küre değil üstten bastırılmış
eğri büğrü bir portakal (geoid)
3
PRESESYON
Presesyon (yalpalama) hareketi yüzünden dünyanın ekvator
düzlemi ile ekliptiğin
kesişme (ekinoks) noktaları
zodyak
takımyıldızları arasında saat yönünde kayar.
Bu hareketle Koç (ilkbahar) noktası zodyak takımyıldızları
arasında yılda 50'' (çember saniyesi), 72 yılda ise 1° geriye
kayar.
Aynı zamanda bu, belirli zaman periyotlarında dünya ekseninin
gösterdiği yönün değişmesine de neden olur.
Presesyonun periyodu -Tam bir daireyi (360°) tamamlaması
için geçen süre- yaklaşık 26.000 yıldır.
4
PRESESYON
Günümüzde dünyanın eksenin (kuzey kutbu) gösterdiği yön
Küçükayı takımyıldızının sabit yıldızı Polaris'tir.
 M.Ö.3000'lerde kutup yıldızımız Ejderha'nın Thuban yıldızı
 M.Ö.13.000'lerde ise Çalgı takımyıldızının sabit yıldızı Vega
 M.S 13.000'de de dünya ekseni yine Vega'yı gösterecek ve
kutup yıldızımız da yine o olacaktır.
5
PRESESYON
6
PRESESYON
Presesyon hareketini Yunanlı astronom Hipparcus (M.Ö. 150)
keşfetmiştir.
700 kadar yıldızın listesini çıkartmış ve yerlerini tespit etmiştir.
Kendisinden 150 yıl önce yaşamış olan Timocharis’in çıkarttığı
listeleriyle kendisininkileri karşılaştırdığında böyle bir hareketin
varlığını bulmuştur.
7
Anahtar Meselesi
Türk Astronot
Uzaya Gideceğiz...
Astronota Ne Diyelim?
Türkiye’nin uzay programı açıklandığında çok
sevindik, coştuk ve uzaya gidecek Türk astronotun
adı ne olsun diye gökbilim listelerinde tartışmaya
başladık.
Asuman
Uzaygezer
Kozmotürk
Semazen
Gökhan
Evrenot
Türkonot
Semaver
Uçman
Göktürk
Uzaycı
Gökmen
Astrotürk
Uzaygezgini
Uzayadamı
Gökdenizci
ZODYAK (ZODIAC)
"Zodyak" sözcüğü "yaşam çemberi" veya "canlı varlıkların
çemberi" anlamına gelen Yunanca bir sözcükten gelmektedir.
Ortada ekliptik
çemberinin bulunduğu yaklaşık 16º derece
kalınlığındaki kuşağa Zodyak Kuşağı denir.
M.Ö.2000’den
önceki
düzenlemek,
zamanı
yıllardan
beri
ayarlamak
insanoğlu
üzere
yaşamı
gökyüzünün
haritasını çıkartmak için çabalamıştır. Bunun için gökyüzünü
Güneş’in veya Ay’ın hareketlerine göre çeşitli şekillerde
bölerek zamanlarını ve gökcisimlerinin yerlerini tayin
etmeye çalışmışlardır.
12
ZODYAK
Takımyıldızlar sabit yıldızlardan oluşmuş, belirli şekillere ve adlara
sahip kümelere denir. Asıl olarak bir takımyıldız içindeki sabit
yıldızların
birbiriyle
hiçbir
bağlantısı
yoktur,
uzaklıkları
ve
büyüklükleri farklı farklıdır, ancak biz, gözümüzdeki optik yanılma
nedeniyle bunları aynı düzlemde, sanal göksel küremiz içinde yan
yana kümeler halinde görürüz. Bu nedenle insanoğlu bunları
tanımak
ve
hatırlamak
üzere
belirli
şekillere
benzeterek
adlandırmıştır. Sabitlikleri nedeniyle gece gökyüzünü kullanarak yol
bulmak için, özellikle de denizcilikte kullanılmak üzere bir yöntem
olarak geliştirilmişlerdir.
88 adet takımyıldız
12 tanesi ekliptik düzlemi üzerinde
13
ZODYAK
14








The Doctor =
The Nurse =
The OB Tech =
The Partner =
The Bed =
Heart Monitor =
Scale =
Other Small Objects =
Total Force:
Here they are:
Mercury =
 Venus =
 Mars =
 Jupiter =
 Saturn =
 Uranus =
 Neptune =
 Pluto =
Total Force =

Comparison
So, what do we have?


The combined forces of the delivery room =
The combined forces of the planets =
Difference =
AY’IN EVRELERİ
 Ay’ın büyüklüğü Dünya’nın 64’te biri kadardır.
 Kendisi ışık kaynağı değildir. Güneş’ten aldığı ışığı
yansıtarak görülür.
 Ay, Dünya’ya en yakın gök cismidir.
 Ay’ın 3 çeşit hareketi vardır.
19
AY’IN EVRELERİ
 Kendi çevresinde döner.
 Dünya’nın çevresinde döner.
 Dünya ile birlikte güneş etrafında döner.
 Ay’ın kendi etrafında dönüş süresi ile Dünya etrafında bir
tam dönüş süresi eşit olduğu için biz Dünya’dan Ay’ın hep
aynı yüzünü görürüz .
 Ay kendi çevresinde bir tur döndüğünde Dünya çevresinde
de bir tur atmış olur.
20
AY’IN EVRELERİ
 Ay hem kendi hem de dünya çevresindeki bir turunu aynı
sürede (29,5 gün) tamamladığı için dünyadan ayın sürekli
aynı yüzeyi görülür.
 Ay günü: Dünyadaki herhangi bir meridyenin ard arda iki
kez Ayın karşısından geçinceye kadar geçen süredir. Bu
süre 24 saat 50 dakikadır.
 Güneş günü: 24 saattir.
 Ay günü ile güneş günü arasındaki zaman farkından dolayı
bir yerde Ay her gün bir önceki güne göre daha geç gözlenir
ve gel-git olayı daha geç oluşur.
21
AY
GÖRÜLMEZ
AY’IN EVRELERİ
YENİ AY
İLK
DÖRDÜN
SON
DÖRDÜN
D HARFİ
TERS D
DOLUNAY
AY
YUVARLAK
BİR TOP
ŞEKLİ
GELGİT
Gelgit veya med cezir, bir gök cisminin başka bir gök
cismine uyguladığı kütle çekimi nedeniyle her iki cisimde
meydana gelen şekil bozulmaları. En çok bilineni, her bir ay
gününde Ay ve Güneş’in göreli konumlarındaki değişmeler
sonucu kütle çekimlerinde meydana gelen farklılıklar nedeniyle
deniz seviyesindeki yükselme ve alçalmalardır.
23
GELGİT
Ay yerküre etrafında dönerken yerkürenin bir yüzü Ay'a daima
daha yakındır. Bu durumda Ay'a yakın yerdeki sular ay
tarafından kendine doğru çekilirler. Bu arada kabaran suların
arkasında bulunan boşlukları yanlardan gelen sular doldurur.
Böylece Dünya’nın Ay'a bakan yüzeyinde sular yükselirken,
diğer yerlerde alçalır. Bu yükselme ve alçalma birbirini
devamlı izler.
24
Uzay Mekiği
Basma Oralara
ALO NASA!...
PARALAKS (IRAKLIK AÇISI)
Gözlemcinin yerinin değişmesine bağlı olarak bir cismin
gözlenen doğrultusunda meydana gelen değişmedir.
Gözleyenin bakış açısında oluşan bir değişiklik yüzünden bir
nesnenin konumun değişmiş gibi algılanmasıdır.
28
PARALAKS
 Bir kol boyu mesafede düşey tutulan başparmağa sağ gözü
kapatıp
sol,
bakıldığında
sonra
da
parmağın
sol
ayrı
gözü
kapatıp
doğrultularda
sağ
gözle
görülmesi
paralaksa bir örnektir.
 Paralakstan gökcisimlerinin uzaklığını bulmada yararlanılır.
 İki ayrı gözleme ilişkin doğrultular ve gözlem yerleri
arasındaki mesafe bilindiğinde, gözlenen cismin uzaklığı
hesaplanabilir.
29
PARALAKS
 Daha uzaktaki yıldızlara gidildikçe paralaks değerleri de
küçülür.
 Dünyadan ölçülen paralaks değerleri ~0.02" den daha iyi
ölçülemez (buda uzaklık olarak d < 50 pc karşılık
gelmektedir).
 Alpha Centarus en büyük paralaksa sahip olan yıldızdır
(~0.8")
 1 pc = 3.26 ly
30
PARALAKS
31
PARALAKS
32
KEPLER KANUNLARI
Gezegenler Güneş etrafındaki yörüngelerinde
Kepler Kanunlarına göre dolanırlar.
33
Yörüngeler Kanunu
Güneş sistemindeki bütün gezegenler odaklarının
birinde Güneş olan elips şeklindeki bir yörüngede
dolanırlar.
34
Alanlar Kanunu
Bir gezegen yörüngesinde dolanırken eşit zaman
aralıklarında eşit alanlar tarar.
35
36
37
38
Periyotlar Kanunu
Güneş sistemindeki bütün gezegenlerin yörünge
yarıçaplarının küpünün, periyotlarının karesine
oranları birbirine eşittir. Yarıçapları R, periyotları T
olarak gösterirsek
39
40
41
Ağacın Yaşı Bulunabilir
Gökyüzünün Geçmişi
Mevleviler....
Ölmek Var Dönmek Yok
Ölmek Var Dönmek Yok
Uçan Daireler...
Uçan Daireler...
Uçan Daireler...
Uçan Daireler...
Akıllı Yaşam Arayışları
Röntgenci?
TEŞEKKÜRLER
Dr. Cumhur TÜRK
[email protected]
LOGO