Dağıtım

PAZARLAMA YÖNETİMİ
Pazarlama
• Geleneksel Pazarlama: Üretilmiş mal ve hizmetlerin
en son tüketiciye ulaştırılmasına kadar yapılan
çabaların tümüdür.
• Çağdaş Pazarlama: Mevcut ya da yaratılacak tüketici
ihtiyaçlarından hareketle, üretilecek mal ve hizmetler
ile niteliklerini belirlemek, üretim sonrası en son
tüketici veya kullanıcının eline geçmesini ve kesin
olarak yok edilmesini sağlamak, tüketici tatmini ile
sadakatini sürekli kılacak çabalar sergilemektir.
Geleneksel ve Çağdaş Pazarlama
Anlayışları
 Toplumsal pazarlama, işletmelerin belirli tüketici ya
da tüketici gruplarının istek ve ihtiyaçlarından ziyade,
bu tüketicileri de kapsamına alan, çok daha geniş bir
tüketici, hatta tüm toplumun ortak, genel ve imkânlar
ölçüsünde uzun vadeli ihtiyaç ve isteklerine yanıt
vermeye çalışan, pazarlama yaklaşımıdır.
Pazarlamanın Toplumsal Önemi
 Yer Faydası
 Zaman Faydası
 Mülkiyet Faydası
 Toplumsal Kaynakların Verimli Kullanımı Faydası
Pazarlama Fonksiyonları
1. Pazarlama Sistemi Fonksiyonları
 Değişim (Mübadele) ile ilgili Fonksiyonlar
 Ürünlerin Fiziksel Hareketi ile ilgili Fonksiyonlar
 Yardımcı ve Kolaylaştırıcı Fonksiyonlar
2. Pazarlama Yönetimi (Karması) Fonksiyonları
 Ürünle ilgili Fonksiyonlar
 Dağıtım ile ilgili Fonksiyonlar
 Fiyatlandırma ile ilgili Fonksiyonlar
 Tutundurma ile ilgili Fonksiyonlar
Pazarlama Bilgi Sistemi ve
Araştırmaları
 Pazarlama Bilgi Sistemi
 İşletme içi raporlama sistemi
 Pazarlama istihbarat sistemi
 Pazarlama araştırma sistemi
 Bilgi analizi sistemi
 Pazarlama Araştırmaları: Tüm pazarlama, sorunlarına
ilişkin verilerin sistematik ve objektif olarak toplanması,
kaydedilmesi ve analiz edilmesi.
Pazarlama Araştırmalarında Toplanan Veri
Türleri ve Veri Toplama Yöntemleri
 İkincil Veriler
 İşletme İçi Kaynaklar
 İşletme Dışı Kaynaklar
 Birincil Veriler
 Anket yöntemi
 Gözlem yöntemi
 Deney yöntemi
 Projeksiyon yöntemi
Pazarlama Araştırmalarının Uygulama
Alanları
1 – Reklam Araştırmaları:
–
–
–
–
Güdüleme araştırması,
Reklam sloganı araştırması,
Medya araştırması,
Reklam etkinliği araştırması, vb...
2 – Ürün Araştırmaları:
–
–
–
–
–
–
Yeni ürün araştırması,
Rakip ürünlerle ilgili araştırmalar,
Ürün ve fiyatlandırma araştırması,
Ürün denemesi,
Ambalajlama araştırması,
Mevcut ürüne yeni kullanım alanları araştırması, vb…
Pazarlama Araştırmalarının
Uygulama Alanları
3 – Satış ve Pazar Araştırmaları:
 Pazar payı analizi,
 Pazar özelliklerinin belirlenmesi,
 Satış analizi,
 Satış bölgelerinin belirlenmesi,
 Dağıtım kanalları ve dağıtım maliyetleri çalışmaları,
 Dağıtım merkezlerinin yer seçimi,
 Tüketici araştırmaları, vb...
Pazarlama Araştırmalarının
Uygulama Alanları
4 – İşletme Politikaları Araştırmaları:
 Kısa ve uzun dönemli tahminlerle ilgili araştırmalar,
 Kuruluş yeri araştırmaları,
 Dış pazarlarla ilgili araştırmalar,
 Maliyetlerle ilgili araştırmalar,
 Kâr ve değer analizleri,
 Satın alma ile ilgili araştırmalar, vb...
 Örgütsel iletişimin iyi olmaması sonucu araştırmacı ve
yönetici birbirlerini anlayamamakta bu da araştırmanın
sağlıklı yapılmasını ve verilerin etkili kullanımını
engellemektedir.
Pazarlama Araştırmalarının
Aşamaları
1. Problemin tanımlanması,
2. Veri kaynaklarının belirlenmesi,
3. Ana kütlenin belirlenmesi ve uygun örneğin seçimi,
4. Verilerin toplanmasında kullanılacak yöntemlerin
seçimi,
5. Verilerin toplanması,
6. Verilerin listelenmesi, düzenlenmesi, analizi ve yorumu,
7. Araştırma raporunun hazırlanması.
Pazar ve Türleri
Pazarlama Açısından Pazar: İhtiyaçlarını gidermek
isteyen, harcama gücü ve parasını harcamaya istekli olan
kişi ve kuruluşlar topluluğudur.
Pazar Türleri:
 En son tüketiciler
 Üreticiler
 Ticari kuruluşlar
 Devlet
 Kurumlar (Dernek, vakıflar vs.)
Pazar Analizi
 Hangi mallar satın alınmaktadır?
 Niçin satın alınmaktadır?
 Kim satın almaktadır?
 Mallar nasıl satın alınmaktadır?
 Ne kadar satın alınmaktadır?
 Nereden ve ne zaman satın alınmaktadır?
 Mal ve hizmetleri satın alanların rolüne göre pazar
bölümlendiğinde 5 tür pazardan söz edilir:
 Tüketiciler pazarı,
 İşletmeler pazarı,
 Kurumlar pazarı,
 Devlet pazarı,
 Uluslararası pazar.
Tüketiciler Pazarı
 Kişisel tüketim veya kullanım için, bireyler ve aileler
tarafından satın alınan mal ve hizmetlerin pazarıdır.
 Tüketiciler pazarını etkileyen tüketicilere ilişkin
etmenler:
 Nüfus Etmenleri
 Ekonomik Etmenler
 Tüketici Davranışları
İşletmeler Pazarı
 İşletmeler pazarı alt bölümleri:
 İmalât işletmeleri,
 Aracı işletmeler (pazarlama kurumları),
 Hizmet işletmeleri.
 Yapısal Özellikleri
 Alıcıların Sayısı
 Toplanma
 Talep
 Satın Alma Davranışları
 Satın Alma Güdüleri
İşletmeler Pazarı
 Satın alma kararlarını etkileyen faktörler:
 Malın fiziksel ve teknik özellikleri
 Ekonomi
 Kaynakların çeşitliliği
 Karşılıklı alım ilkesi
 Siparişlerin büyüklüğü ve seyrekliği
 Kişisel satış
 Satın alma güdüleri:
 Üretimin devamlılığını sağlamak,
 Stoklara mümkün olan en az sermayeyi bağlamak,
 Hammadde ve malzemelerde, israf, bozulma ve modası
geçmeyi önlemek,
 Kalite standartlarını korumak,
 Uygun fiyatla tedarik sağlamak.
Kurumlar Pazarı
 Kamu ya da kamunun bir bölümüne hizmet sağlayan
kuruluşlardır.
 Hastaneler,
 Okullar,
 Dispanserler,
 Kütüphaneler,
 Kamuya yararlı dernekler, vb.
Devlet Pazarı
 Devlet ülkenin her yanına yayılmış birimleri ile bir alıcıdır.
 İki önemli özelliği vardır:
 Devlet alımlarının büyük miktarlara varması nedeniyle,
malların tür, büyüklük, kalite v.b. bakımlardan
standartlaştırılması ve alımların incelemeden
geçirilerek gerçekleştirilmesi,
 Mal ve hizmetlerin alımında ihale yöntemi.
Uluslararası Pazar
 Çevresel koşulları birbirinden farklıdır,
 Ülkelerin ekonomik, politik, kültürel ve vb. gibi
yapıları farklıdır. Bu durum pazarlama uygulamalarını
etkiler,
 Tüketicilerin satın alma davranışları farklıdır,
 Mal tasarımları, rekabet, fiyatlama ve reklâm
uygulamalarına ilişkin yasal düzenlemeler bir dış
pazardan diğerine oldukça farklıdır.
Pazar Bölümlendirme
 Benzer ve ortak özellikleri olmayan, çok değişik ihtiyaç
ve beklentilere sahip tüketici, kullanıcı ve alıcılardan
oluşan yani benzemez (heterojen) özelliklere sahip bir
pazarın, daha benzer (homojen) özelliklere sahip alt
pazarlara ayrılması.
Pazar Bölümlendirme
• Pazar bölümlendirme değişik değişkenlere göre yapılabilir.
Bunlar:
–
–
–
–
Coğrafik değişkenler
Demografik değişkenler
Psikografik (psikolojik ve sosyolojik) değişkenler
Davranışsal değişkenler
• Pazar bölümlendirme için gereken koşullar:
– Pazar ölçülebilmelidir.
– Pazara, pazarlama çabalarıyla ulaşılabilmelidir.
– Pazar bölüm veya bölümleri yeterli büyüklükte ve işletmeye
getiri sağlayacak önemde olabilmelidir.
– Pazar bölümlerinin pazarlama çabalarına tepkisi olumlu
olmalıdır.
Hedef Pazar Seçimi
 İşletmelerin bölümlerine yönelik verecekleri karar, üç
değişik stratejik pazarlama yaklaşımı şeklinde olabilir:
 Farklılaştırılmamış pazarlama stratejisi
 Farklılaştırılmış pazarlama stratejisi
 Yoğunlaştırılmış pazarlama stratejisi
Pazar Konumlandırma
 İşletmelerin varsa rakip firma ve ürünleri de dikkate alarak
hedef pazarlarda firma ve ürün imajlarını kendilerine
rekabetçi bir üstünlük ve avantaj sağlayacak şekilde
geliştirmeleri çabalarıdır.
 İşletmeler başarılı bir konumlandırma gerçekleştirebilmek
için;
 Ürün türleri ve özelliklerine göre konumlandırma,
 Hedef pazar ve tüketici özellikleri ile farklı kullanım
şekillerine göre konumlandırma,
 Rakip firmalara benzer ya da farklı olacak şekilde
konumlandırma,
stratejik yaklaşımlarından birine veya karmasına yönelik
uygulamalar belirleyebilir.
Pazarlama Çevresi ve Karması
 Pazarlama karmasını elemanları:
 Ürün,
 Dağıtım,
 Fiyatlandırma,
 Tutundurma çabaları.
 Bir pazarlama yöneticisinin başarılı olmasının yolu;
 İlk koşulu, işletme dışı çevresel koşullara uyum
sağlamak,
 İkinci koşulu pazarlama karması elemanlarını en
uyumlu şekilde bir araya getirmek ve doğru bir
pazarlama karması seçmektir.
Pazarlama Karması Öğeleri ve
Yönetimi
1. Ürün ve Ürün Yönetimi
 Mal (Ürün): Tüketicilerin ihtiyaç ve arzularını tatmin
etmek için benimseyeceği umuduyla pazara sunulan,
ambalajı, rengi, fiyatı, üretici ve dağıtım aracısının
saygınlık ve hizmetlerini de içeren, soyut ve somut
öğelerin birleşiminden oluşmuş bir nesnedir.
1. Ürün ve Ürün Yönetimi
Mal ve Hizmetlerin Sınıflandırılması
 Dayanıklılık Durumlarına Göre Mal ve Hizmetler
 Dayanıksız Mallar
 Dayanıklı Mallar
 Hizmetler
1. Ürün ve Ürün Yönetimi
Mal ve Hizmetlerin Sınıflandırılması
 Hedef Alınan Pazar Bölümlerine Göre Mallar
 Tüketim (Tüketici) malları ve hizmetleri,
Kolayda mallar
 Beğenmeli mallar
 Özellikli mallar
 Aranmayan mallar
 Endüstriyel (Üretim) malları ve hizmetleri.
 Hammaddeler
 Üretim Gereçleri ve Parçaları
 Yatırım Malları
 Yardımcı Araçlar
 İşletme Gereçleri
 Hizmetler

Tüm Mal (Ürün) Kavramı
 Malın, ondan beklenen tüm faydaları kapsayacak
biçimde, fiziksel, ekonomik ve psikolojik öğeler
bütünü olarak ele alınarak tanımlanmasıdır.
Mal Dizisi ve Mal Karması
 Mal Dizisi(Dar Anlamda): Kullanımında veya
fiziksel özelliklerinde benzerlik olan mallar grubudur.
 Mal Dizisi(Geniş Anlamda): Belirli bir tür ihtiyacı
karşılayan, birlikte kullanılan, aynı tüketici grubuna ve
aynı tür satış kurumlarında veya belirli bir fiyat
aralığında satılan, birbiriyle yakın ilişkisi olan bir grup
maldır.
 Mal Karması: Bir işletmenin satışa sunduğu tüm mal
dizileri ve mallarıdır.
Yeni Mal Kavramı
 Gerçek anlamda yeni mallar: Pazarda bugüne kadar
gizli kalmış talebi harekete geçirmek amacıyla
yaratılan (icat edilen) ve o güne kadar benzeri
bulunmayan mallardır.
 Pazar için yeni mallar: İşletmenin faaliyet gösterdiği
pazarda o zamana kadar tanınmayan ancak başka
pazarlarda tanınan mallardır.
 İşletme için yeni mallar: Pazarda daha önce var olan
ve diğer işletmeler tarafından üretilen mallardır. Fakat
işletme bu malları üretmeye yeni başlamıştır.
Malların Yaşam Dönemleri
 Bir malın sunulduğu pazarda sürekli olarak satılması
mümkün değildir. Bunun başlıca üç nedeni olabilir.
 Tüketici talebi değişebilir ya da tüketicilerin mala olan
ihtiyaçları ortadan kalkabilir.
 Daha ucuz ve aynı ihtiyacı daha iyi karşılayabilecek
ikame malları üretilebilir.
 Pazarda rekabet koşulları değişebilir.
Ürün Yaşam Dönemi ve Aşamaları:
 Tanıtım dönemi,
 Benimsenme dönemi
 Olgunluk dönemi
 Doygunluk dönemi
 Gerileme dönemi
Malların Yaşam Dönemi ve
Aşamaları
Mal Planlama ve Geliştirme
 Mal planlaması, işletmenin mal dizisinin hangi
mallardan oluşacağını kararlaştırma olanağını
sağlayan tüm eylemlerden oluşur.
 Mal geliştirme, araştırma, biçimlendirme, vb. gibi
teknik eylemleri kapsar.
1. Yeni Mal Geliştirme
 Yeni malların yaratılmasında işletmelerin üç seçeneği
vardır.
 Malı üretme ya da satma izni almak,
 Malı üretme ya da satma yetkisini satın almak,
 Malı işletme içinde geliştirmek.
 Yeni bir mal, altı aşamadan geçilerek gerçekleştirilir:
 Yeni mal düşüncesinin oluşturulması,
 Düşüncelerin ayıklanması,
 Ekonomik inceleme,
 Mal geliştirme,
 Pazarlama sınaması,
 Pazara sunma.
2. Mal Çeşitlendirme
 Pazarda uzun süre kalmayı isteyen işletmelerin ürün
dizi ve karmalarına yeni ürünler ekleyerek toplam
ürün sayısını artırma çabalarıdır.
3. Mal Farklılaştırma
 Bir işletmenin kendi ürünlerinin rakiplerinkinden farklı
olduğunu ortaya koymak için harcadığı çabalardır.
 Ürünleri farklı kılan özellikler:
 Ambalajlama,
 Etiketleme,
 Biçim,
 Renk,
 Büyüklük,
 Kalite,
 Ürüne bağlı hizmetler.
Dağıtım
 Bir mal veya hizmetin satış birimlerine ulaşmasından
tüketici ve kullanıcıların eline geçinceye kadar yapılan
işlem ve faaliyetler bütünüdür.
 Dağıtım Kanalı: Bir mal veya hizmetin, üreticiden
tüketiciye doğru hareketinde izlediği yoldur.
 Dağıtım Kanallarının Sınıflandırılması
Kanal üyeleri arasındaki ilişkinin türü,
2. Kanal üyeleri arasındaki yönetim ilişkileri,
3. Kanal üyeleri arasındaki bütünleşmenin yönüdür.
1.
1. İlişkinin Türüne Göre Dağıtım
Kanalları
 Doğrudan Dağıtım: Üreticinin hiçbir aracı
kullanmadan mal ve hizmetleri tüketici ya da
kullanıcıya ulaştırması durumunda söz konusudur.
 Üretim ve tüketim bölgelerinin yakınlığı,
 Üretim ve tüketim hızının aynı olması,
 Tüketicilerin sayısının sınırlı ve belli bölgelerde
yoğunlaşmış olması.
 Dolaylı Dağıtım: Üretici ile tüketici arasında,
ekonomik bağımsızlığı olan işletmelerin alıcı ve satıcı
olarak yer alması durumunda söz konusudur.
Dağıtım Kanalı Türleri
Üretici
Tüketici
Üretici
Üretici
Üretici
Yardım
Aracı
Perakendeci
Tüketici
Toptancı
Perakendeci
Tüketici
Toptancı
Perakendeci
Tüketici
2. Yönetim İlişkilerine Göre Dağıtım Kanalları
 Bağımsız Dağıtım Kanalları
 Birbirinden ayrılmış, üreticiler, toptancılar ve
perakendeciler.
 Dikey Pazarlama Sistemleri: Geleneksel dağıtım
kanallarıyla rekabet amacıyla, dağıtım kanalında
birbirini izleyen aşamalarda yer alan kurumlar
arasında oluşturulur.
 Yasal olarak Bütünleşmiş Dikey Pazarlama Sistemleri
 İdari (Yönetsel) olarak Bütünleşmiş Dikey Pazarlama
Sistemleri
 Sözleşmeye dayalı Dikey Pazarlama Sistemleri
3. Bütünleşmenin Yönüne Göre Dağıtım
Kanalları
 Dikey Bütünleşme: Bir kanal düzeyinde yer alan bir
üyenin kendisinden önce veya kendinden sonraki
düzeyde yer alan kanal üyelerini yönetim ve denetimi
altına almış olmasıyla gerçekleşmektedir.
 Yatay Bütünleşme: Yatay bütünleşme aynı dağıtım
aşamasındaki birden çok benzer kuruluşun bir araya
gelmesiyle oluşmaktadır.
Dağıtım Stratejileri
1. Yoğun Dağıtım: İşletmenin benimsediği strateji tüm
tüketici kesimlerine ulaşmayı hedeflediğinde yoğun
dağıtım benimsenir.
2. Seçimlik Dağıtım: Üretici bazı kanalları ve
kanallardaki bazı kurumları kullanmaktan kaçınabilir.
3. Sınırlı (Tekelci, İmtiyazlı) Dağıtım: Üretici firma,
ürünlerinin dağıtımını yapacak aracı sayısını
sınırlandırmakta ve belli bir bölgede yalnızca bir
aracıya dağıtım ve satış yetkisi vermektedir.
Dağıtım Kanalının Yapısını Etkileyen
Etmenler
1. Malla İlgili Etmenler
 Malın Birim Değeri
 Malın Biçimi
 Malın Satış Sonrası Hizmet Gerektirmesi
 Malın Standart Olması
2. Pazarın Yapısı İle ilgili Etmenler
 Tüketicilerin Sayısı ve Coğrafik Dağılımı
 Tüketici Davranışları
 Rekabetin Durumu
Dağıtım Kanalının Yapısını Etkileyen
Etmenler
3.
İşletme İle İlgili Etmenler
 İşletmenin Finansal Gücü
 İşletmenin Pazardaki Görünümü
 İşletmenin Pazarlama Hedefi
 İşletmenin Ürettiği Mal Miktarı ve Çeşidi
4. Aracılarla İlgili Etmenler
 Aracıların Sağladığı Hizmet Düzeyi
 İşletme İstemlerine Uygun Aracıların Bulunup Bulunmaması
 Aracıların Üreticilerin Politikalarına Uyabilme Dereceleri
 Maliyet
Fiziksel Dağıtım
 Malların tüketicilerin istediği zaman ve yerde hazır
bulunmasını ve uygun koşullarda pazara akışını
sağlayan çabalardır.
 Fiziksel dağıtımın iyi planlanmasının sağladığı
yararlar:
 Satışları artırır,
 Zaman ve yer faydası yaratır,
 Dağıtım maliyetini azaltır,
 Fiyatları kararlı kılar (istikrar sağlar).
Dağıtım Kanalları Sistemindeki
Kurumlar
 Üretici
 Toptancı ve Toptancı Türleri
 Bağımsız toptancılar
 Satınalma merkezleri
 Ortak tedarik kooperatifleri
Dağıtım Kanalları Sistemindeki
Kurumlar
 Perakendecilik ve Perakendeci Türleri
 Bağımsız Perakendeciler
 Bütünleşmiş Perakendeciler






Büyük Mağazalar
Halk Pazarları
Zincirleme Mağazalar
Tüketim Kooperatifleri
Süpermarketler
Hipermarketler
Dağıtım Kanalları Sistemindeki
Kurumlar
 Perakendecilik ve Perakendeci Türleri
 Doğrudan Pazarlama




Doğrudan Posta
Tele pazarlama
Doğrudan Satış
E Ticaret
Fiyatlandırma ve Fiyat Yönetimi
 Fiyat: Firmanın mal veya hizmeti için talep eden
tarafa yaptığı bir sunu ya da öneridir.
 Fiyatlandırmada göz önünde tutulması gereken
etmenler:
 Maliyetler,
 İşletmenin fiyatlandırma hedefleri,
 İşletmenin dağıtım kanalındaki yeri,
 Mal veya hizmetin niteliği,
 Endüstri dalındaki rekabet durumu,
 Arz ve talep,
 Tüketici davranışları,
 Yasal düzenlemeler.
Fiyatlandırma Yöntemleri (Yaklaşımları)
1. Maliyete dayalı fiyatlandırma
 Maliyet-Artı Yöntemi
 Hedef Fiyatlandırma
2. Rekabete Göre Fiyatlandırma
 Piyasa Fiyatını Esas Alma
 Kapalı Zarf veya İhale Yöntemi
3. Talebe dayalı fiyatlandırma
 Müşteriye Göre Fiyat Farklılaştırma
 Ürüne Göre Fiyat Farklılaştırma
 Yere Göre Fiyat Farklılaştırma
 Zamana Göre Fiyat Farklılaştırma
Tutundurma ve Tutundurma Yönetimi
Tutundurma: İşletmenin ürettiği mal ve hizmetleri
ya da kendisi hakkında hedef kitlelere ve
tüketicilere yönelik yaptığı bilgi verme, inandırma
ve belli davranışa yöneltme ya da hatırlatma amaçlı
iletişim çabalarıdır.
 Tutundurma Yöntemleri:

1. Reklam
2. Kişisel satış
3. Satış tutundurma
4. Pazarlama ağırlıklı halkla ilişkiler
5. Doğrudan iletişim ve pazarlama
1. Reklam
 Bir ürün, firma ya da görüşün hedef kitleye
benimsetilmesi amacıyla kişisel olmayan biçimde ve
bir bedel karşılığı sunulması.
 Amaçları
 Mal ve hizmetlerin satışını bilgi aktararak ve ikna




ederek etkilemektir.
Kişisel satış programını desteklemek,
Satışçıların ulaşamadığı kişilere ulaşmak,
Aracı işletmelerle ilişkileri geliştirmek,
Yeni bir ürünü pazara sunmak veya yeni pazar
bölümlerine girmek.
1. Reklam
 Reklam Araçları (Haberleşme Kanalları)
 Dergi ve gazete gibi yazılı yayın araçları,
 Radyo ve televizyon gibi kulak ve hem kulak hem göze
hitabeden haberleşme araçları.
 Açık hava reklam araçları, afiş pano, ilan tahtası, ışıklı
reklamlar.
 Reklamın İletişim İşlevi:
 Dikkat çekmek
 İlgi uyandırmak
 Arzu yaratmak
 Eyleme (satınalma) dönüştürmek
2. Kişisel Satış
 Genellikle satış yapmak amacıyla satışçının bir veya
daha çok sayıda alıcıyla yüzyüze iletişim kurmasıdır.
 Özellikleri
 Yüz Yüze Gelme
 Dostluk İlişkileri Geliştirme
 Dinleme ve Karşılık Verme
 Bilgi Toplama
3. Satış Tutundurma
 Reklam, kişisel satış ve tanıtma dışında kalan, kupon
yayınlama, hediye verme, yarışma düzenleme, gösteri,
teşhir ve sergi gibi devamlılığı olmayan satış artırma
amaçlı tutundurma çabaları.
 Yöneldiği kitlelere göre üç grupta incelenebilir:
 Tüketicilere yönelik
 Aracılara yönelik
 Satışçılara yönelik
4. Pazarlama Ağırlıklı Halkla İlişkiler
 Değişik kişi ve kuruluşlara işletme ve ürünlerinin
olumlu şekilde tanıtılmasına, iyi ve güçlü firma
imajının oluşmasına ve olumsuzlukların önlenmesine
yönelik iletişim çabalarıdır.
Tüketici Eğitimi ve Korunması
 Tüketiciler pazar bilgilerini üç kaynaktan toplarlar:
 Tüketicinin kendisi ve yakın çevresinin geçmişteki
deneyimleri,
 Üretici ve pazarlamacıların satış sağlamak amacıyla
düzenledikleri örgütlenmiş iletişim faaliyetleri,
 Üretici ve tüketiciler dışındaki kişi ya da kurumların
sağladıkları bilgiler.
Tüketici Eğitimi ve Korunması
 Tüketici hakları:
 Güvenlik Hakkı
 Bilgilenmek Hakkı
 Seçme Hakkı
 Temsil Edilme Hakkı