ünıte ıı - Sosyal Bilgiler

ÜNITE II:
ÜLKEMİZDE NÜFUS
EROL OKUTAN
ESKİŞEHİR / 2014
BİLİNMESI GEREKEN KAVRAMLAR:
İşsizlik
Demografi
Nüfusun özelliklerini,nüfus olaylarını inceleyen
bilim dalıdır.
Nüfus: sınırları belli bir alanda, belli bir zaman
diliminde yaşayan insan sayısına denir.
Yapılan nüfus sayımları ile nüfus miktarı, nüfus
artışı, nüfusun ekonomik ve kültürel özellikleri,
nüfusun dağılışı ve değişimi gibi özellikler tespit
edilebilir
.
TÜRKİYEDE NÜFUS: İlk nüfus sayımı (1831)
II. Mahmut döneminde yapıldı. Yalnızca ( vergi
verecek ve askere gidecek olan) erkekler
sayıldı. Türkiye Cumhuriyetinde ilk nüfus
sayımı 1927 yılında, ikincisi 1935 yılında
yapılmıştır. 1990 a kadar 5 yılda bir, sonra 10
yılda bir yapılmış ancak 1997 yılında seçmen
sayısını tespit etmek için bir ara sayım
yapılmıştır.
Son nüfus sayımı 2000 de yapıldı.
*Ülkemizde yapılan nüfus sayımları ile
insan sayısı, nüfus yoğunluğu, nüfusun
yaş ve cinsiyet, okuryazarlık, öğrenim
durumu, iş durumu, medeni durum, köy
ve kentsel durumu tespit edilir.
*Nüfus sayımlarını Devlet İstatistik Enstitüsü
(DİE) yeni ismiyle Türkiye İstatistik Kurumu
(TÜİK) yapar.
Nüfus Yoğunluğu: Bir yerde km ye düşen
insan sayısıdır.
Nüfus Yoğunluğu = Nüfus Miktarı / Yüz Ölçümü
*Türkiye’de en az nüfus artışı 2. Dünya Savaşı
nedeniyle 1940“1945 arası, en fazla nüfus
artışı hayat şartlarının düzelmesiyle
1955“1960 arası olmuştur.
NÜFUS ARTIŞ HIZININ SONUÇLARI
Olumlu Sonuçları
• 1-Üretim ve vergi
gelirleri artar.
• 2-Mal ve hizmetlere
talep artar.
• 3-İşgücü artar ve ucuzlar,
üretim ucuzlar.
• 4-Yurt savunması
kolaylaşır.
Olumsuz Sonuçları
• 1-Kişi başına düşen mili
gelir azalır.
• 2-Enflasyon ve işsizlik artar.
• 3-Göç ve çarpık kentleşme
artar.
• 4-Kaynaklar hızla tükenir.
• 5-Trafik sorunu ortaya
çıkar.
• 6-İhracat azalır
• 7-Anarşi, terör artar.
• 8-Altyapı yetersiz kalır.
”Türkiye'de Nüfusun DağılışıYoğun Nüfuslu Yerler:
-Marmara Bölgesi (Çatalca-Kocaeli):Nüfusun
yoğun olma sebepleri tarım, sanayi, ulaşım,
turizm, ticaret
-Kıyı Ege: Nedeni tarım, sanayi, turizm, ticaret
-İç Anadolu (Yukarı Sakarya): Nedeni başkentin
burada olması, tarım, ticaret, sanayi
-Kıyı Akdeniz: Turizm, sanayi, tarım
-Doğu ve Batı Karadeniz Kıyıları: Tarım, sanayi,
iklim
Seyrek Nüfuslu Yerler:
Doğu Anadolu'nun yüksek yerleri, Akdeniz'de
Teke ve Taşeli Platoları, Ege'de Menteşe
yöresi, Marmara'da Biga Yarımadası, Yıldız
Dağları, Iç Anadolu'da Tuz Gölü ve çevresi,
Karadeniz'de Sinop, Bayburt ve Gümüşhane'
dir.
-Buraların iklimi sert, ulaşımı zor, dağlar
fazladır. Madencilik, sanayi, turizm, tarım
gelişmemiştir. (Bu şartlardan hepsi bir şehirde
bulunmayabilir. Mesela Sinop'un iklimi çok
güzeldir ancak iç kesimle bağlantısı zordur.)
NÜFUSUN DAĞILIŞINI ETKİLEYEN
FAKTÖRLER:
*İklim
*Yer şekilleri
*Yükselti
*Denizellik-karasallık
*Ekonomik etkinlikler
*Ulaşım
*Yer altı zenginlikleri
GÖÇ: Ekonomik, toplumsal, siyasi ve doğal nedenlerle
insanların yer değiştirmesine göç denir.
İç Göç: Ülke içinde yapılan göçlerdir. Buda sürekli ve
mevsimlik göç diye ikiye ayrılır.
İç Göçün Nedenleri:
1-Kırsal kesimde hızlı nüfus artışı
2-Tarım alanlarının miras yoluyla parçalanması
3-Kırsal kesimde iş imkanının yetersiz olması
4-Kentlerde ki iş, sağlık, eğitim vs hizmetlerin daha iyi
olması
5-Doğal afetler
6-Makineli tarım
7-Güvenlik(terör)
8-Kan davaları
İç Göçün Sonuçları:
1-Çarpık (plansız) kentleşme
2-Altyapı sorunları
3-Belediye hizmetlerinin yetersiz kalması
4-İşsizliğin artması
5-Hırsızlık ve kapkaç gibi sorunların yaşanması
6-Çevre kirliliği oluşur
7-Trafik ve eğitim sorunları olur.
*Ülkemizde iç göçler doğudan batıya doğru olur.
En çok göç Marmara, Ege ve Akdeniz'e olur. En
çok göç veren bölgeler Güneydoğu Anadolu,
Doğu Anadolu ve Karadeniz'dir.
Dış Göç: Bir ülkeden başka bir ülkeye yapılan
göçlerdir.
Dış Göçün Sebepleri:
1-İş bulma
2-Savaş ve doğal
afetler
3-Ülkeler arası nüfus
değişimi
4-Etnik ve kültürel
nedenler
5-Turizm faaliyetleri
Sonuçları:
Göç alan ülkelerin nüfusu artar. Kültürel ilişkiler
gelişir. Ekonomik ilişkiler gelişir.
Beyin Göçü: Yetişmiş insan gücünün bilimsel
araştırmaları devam ettirmek için başka bir
ülkeye gitmesidir
*Türkiye'de Yerleşmeyi Etkileyen Faktörler
Iklim, yeryüzü şekilleri, toprak, ekonomik
etkenler, ulaşım, su kaynakları, maden, turizm
YERLEŞME
Kırsal Yerleşme: Nüfusu 10 binden az olan
yerlerdir. Kasaba, köy, köyaltı yerleşmeler
(mezra, mahalle, bağ, yayla, divan)
Kentsel Yerleşme:
Küçük Şehir: 10.000-25.000
Orta Şehir : 25.000-100.000
Büyük Şehir :100.000-500.000
Metropol : 500.000 ˜den çok
Ekonomik özelliklerine göre de bölümlere ayrılır.
Tarım şehri, turizm şehri, kültür şehri, vs.
DEVLET “ VATANDAŞ ELELE
Anayasa
2. Madde: Türkiye Cumhuriyeti toplumun
huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı
içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk
milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen
temek ilkelere dayanan, demokratik, laik ve
sosyal bir hukuk devletidir.
Madde 42: Kimse eğitim-öğretim hakkından
yoksun bırakılamaz.
İlköğretim, kız ve erkek bütün vatandaşlar için
parasız ve zorunludur.
Madde 49: Çalışma herkesin hakkı ve ödevidir.
Ülkemizde ki sosyal güvenlik kurumları Emekli
Sandığı (memurlar için), SSK (özeldeki işçiler
için), Bağ-Kur (esnaf ve sanatkar ve bağımsız
çalışanlar için).
Madde 23: Yerleşme ve Seyahat Özgürlüğü.
Herkes yerleşme ve seyahat özgürlüğüne
sahiptir. Bu haklar suç işlemesini önlemek,
sosyal ve ekonomik gelişmeyi sağlamak,
düzenli kentleşmeyi sağlamak amacıyla
sınırlandırılabilir.
EROL OKUTAN
ESKİŞEHİR / 2014