T.B.M.M. B : 101 İnanıyorum ki, Yüce Meclisimiz bu yetkiyi yasalarla

T.B.M.M.
B : 101
İnanıyorum ki, Yüce Meclisimiz bu
yetkiyi yasalarla sınırlamak isteyecek ve
idarî yetki kullanarak kimsenin yurt dışı­
na çıkışının engellenmesine izin vermeye­
cektir.
Sosyaldemokrat Halkçı Parti olarak
böyle düşünüyor, Yüce Meclisin bu doğ­
rultuda karar almasını temenni ediyor, he­
pinizi saygı ve sevgiyle selamlıyorum.
(SHP sıralarından alkışlar)
BAŞKAN — Başka söz isteyen arka­
daşımız?.. Buyurunuz Sayın Genç.
KAMER GENÇ (Tunceli) — Sayın
Başkan, değerli üyeler; arkadaşımız Erdal
Kalkan tarafından 5682 Sayılı Pasaport
Kanunun 22 nci maddesinde değişiklik ya­
pılmasına ilişkin olarak verilen yasa tek" lifi, Anayasamızın, yerleşme ve seyahat
hürriyetiyle ilgili 23 üncü maddesine ta­
mamen uygun bir tekliflin Bakınız Ana­
yasamızın 23 üncü maddesi, "Herkes,
yerleşme ve seyahat hürriyetine sahiptir.
Yerleşme hürriyeti, suç işlenmesini
önlemek, sosyal ve ekonomik gelişmeyi
sağlamak, sağlıklı ve düzenli kentleşmeyi
gerçekleştirme ve kamu mallarını
korumak;
Seyahat hürriyeti, suç soruşturma ve
kovuşturması sebebiyle ve suç işlenmesi­
ni önlemek;
Amaçlarıyla kanunla sınırlanabilir.
Vatandaşın yurt dışın acıkma hürri­
yeti, ülkenin ekonomik durumu, vatandaş­
lık ödevi ya da ceza soruşturması veya ko­
vuşturması sebebiyle sınırlanabilir" diyor.
Şimdi, yürürlükte olan mevcut 5682
sayılı Kanunun 22 nci maddesi idareye bir
takdir hakkı veriyor, idareye tanınan bu
takdir hakkı, yargı kararı niteliğinde bir
takdir hakkıdır. Kişilerin temel hak ve
hürriyetleri, yargı kararı olmadan sınırla­
namaz. Demokratik ülkelerde yerleşmiş
olan temel domakrasi kurallarından biri
— 185
14 . 6 . 1989
O : 3
de budur. Bir idare, mahkeme kararı ol­
madan kimseyi cezalandıramaz. Eğer, bir
memlekette idare vatandaşı cezalandırabiliyorsa, o zaman, idare, mahkemenin ye­
rine geçiyor demektir. Bu itibarla, idare­
nin belirli kesimlerine, insanların temel
hak ve özgürlükleri içinde yer alan seya­
hat hürriyetini kısıtlama konusunda bir
takdir hakkı tanımak ve insanların yurt dı­
şına çıkışını engellemek, bugün, insanla­
rın temel hak ve özgürlüklerinin temelden
sarsılması demektir.
Sayın başbakan da, zaman zaman
"Celin, Anayasayı değiştirelim" diyor,
"Artık, 12 Eylülün tortularını silelim" gibi
laflar ediyorlar. İşte size tam bir fırsat; bu­
yurun, insanlann temel hak ve özgürlük­
leri içinde yer alan seyahat hürriyetini kı­
sıtlayan bir kanun maddesini ortadan kal­
dıralım ve bu suretle, önce bu konudaki
samimiyetinize inanalım. Basında, televiz­
yonda vatandaşın karşısına çıkıp da, "Ben
demokratim, ben hak ve özgürlüklerden
yanayım" gibi, böyle, çok cafcaflı laflar
söylemek yerine,- bu cafcaflı sözlerin ge­
reğini en iyi yerine getirme alanı işte
Türkiye Büyük Millet Meclisidir- eğer in­
sanlar söylenen bu sözlerde samimilerse,
Türkiye Büyük Millet Meclisinde, insan
hak ve özgürlükleriyle bağdaşmayacak şe­
kilde sınırlamalar getiren maddeleri değiş­
tirme konusunda atılan adımlara destek
olmaları lazım; ama sırf, basına, işte be­
lirli kişilere veyahut da Avrupa'daki bir­
takım insanalara sözde birtakım mesajlar
göndermek amacına yönelik davranışlar
içindelerse, elbette ki, bunun samimiyet
derecesi bu kanunlar nedeniyle takınılan
tavırlar sonucunda ortaya çıkacaktır.
Geçmişte, özellikle 12 Eylül dönemin­
de, yurt dışına çıkan insanlarımıza çağrı­
lar yapıldı. Tabiî, insanlar, Türkiye'de in­
san hak ve özgürlükleri büyük baskı altın­
da oluğu, Türkiye'ye geldikleri zaman ha­
yat güvenceleri kendilerine sağlanmadığı