9.Sınıf Sağlık Hizmetlerinde İletişim 4.Ünite Sağlıkta İletişim ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ OLAN BİREYLERLE İLETİŞİM ( 28-04—02 -05 / 05 / 2014 ) 2 ÖĞRENME GÜÇLÜKLERİ Öğrenme güçlüğü, her yaştaki çocuğun zeka düzeyi ile gösterdiği beceriler arasında, anlamlı bir fark olması durumudur. Bu farkın isteklendirme, eğitim ortamı gibi çevresel koşullardan ya da görme veya işitme engeli, depresyon, kaygı gibi kişisel ikincil hastalıklarda kaynaklanmaması gerekmektedir. 3 Öğrenme ile ilgili sorunlar spastisite gibi görünen bir özür değildir. Aşikar bulguları olmadığı için çocuğun zorluğunu aile ya da öğretmen anlamakta güçlük çekebilir, onu ‘tembel’, ‘isteksiz’ olarak nitelendirebilir. Oysa çocuğun ihtiyaçlarını ya da düşündüklerini ifade edememesi, işittiği ya da gördüğünü yorumlayamaması, çevreden aldığı uyaranları süzememesi, dikkatini yoğunlaştırılamaması, okumaya çalışması ancak harfleri ya da rakamları anlamdıramaması gibi 4 ○ içinde bulunduğu zorluklar, doğru sorular sorulmazsa fark edilemez. ○ ○ Öğrenme güçlükleri beyin hücreleri arasındaki işleyiş ile ilgili aksaklıklar sonucu oluşur. Sorunun kaynaklandığı beyin bölgesi ile ilişkili olarak değişik alanlarda güçlükler oluşur: Dili anlama ya da kullanmada, okuma, konuşma, yazma, matematik işlemi yapma başlıca zorluk olan alanlarıdır. Bir çocukta birden fazla alanda güçlük olabilir. 5 ○ Çünkü bir alandaki yeti eksikliği bu alanla ilgili diğer üst akademik becerileri de etkiler. Bu çocuklar ortalama ya da ortalamanın üzerinde zeka düzeyindedirler. Ancak okul başarısı bu zeka düzeyinden beklenenin altındadır. Çocuğun günlük işleri planlama becerisi de etkilenir. Ödev yapmak savaş dönüşür. ○ Erken tanı ve tedavi yapılmazsa etkileri yaşam boyu sürebilir. 6 ○ Öğrenme güçlüğü nadir değildir; okul çağındaki çocukların %5-10’unda saptanmaktadır. 3 ana başlık altında incelenir: ○ 1-Gelişimsel konuşma ve dil bozuklukları ○ 2-Akademik beceri bozuklukları ○ 3-Diğerleri 7 ○ Gelişimsel Konuşma Ve Dil Bozuklukları: ○ En erken bulgu veren öğrenme güçlüğüdür. Konuşma seslerini üretmek, konuşulan dili iletişim amaçlı kullanmak veya başkalarının ne dediğini anlamakta zorluk vardır. ○ 3 alt gurubu vardır: 8 1-Eklemleme bozukluğu: Bazı sesleri çıkarmakta ya da konuşma hızını kontrol etmekte yaşıtlarının gerisindedirler. ‘kitap’ yerine ‘titap’ derler, ‘ç’, ‘p’ gibi sesleri çıkaramazlar. Sekiz yaş altında çocukların %10’unda vardır. Eğitim ile düzelir. 2-Alıcı dil bozukluğu: İşitme sorunları olmamasına rağmen bazı emirleri almazlar. Dikkat etmiyor gibidirler. İşittikleri sesleri anlamlandırmakta güçlükleri vardır. 9 3-İfade edici dil bozuklukları: Doğru kelimeyi bulmakta, isteklerini ifade etmekte zorlukları vardır. Gösterilen bir cismin adı sorulduğunda söyleyemez ama cismin adı verilerek resimde göstermesi istendiğinde bunu başarır. Tüm bu dil bozuklukları aynı çocukta farklı düzeylerde bir arada bulunabilir. 10 Akademik Beceri Bozuklukları: Okulda akademik beceri gerektiren alanlarda yaşıtlarının arkasında çocuklardır. Başlıca 3 alanda güçlük vardır. 1-Okuma 2-Yazma 3-Aritmetik 11 Öğrenme Güçlüğü Neden Olur? Kesin neden ya da nedenlerini bilmememize rağmen olayın gelişimsel bozukluklardan, yani gebelik döneminden kaynaklandığı yönünde kanıtlar vardır. Sinir hücrelerinin oluşumu, beynin dış tabakası olan gri cevhere göçü ve bağlantıların yoğun olarak kurulduğu bu dönemdeki sorunlar beynin karmaşık işlevleri için önem kazanmaktadır. 12 Genetik faktörlerin bu oluşumlarda etkili olduğu düşünülmektedir. Ailesel geçiş doğrusal olmasa da bu konuda pek çok veri vardır. Babada yazma güçlüğü varsa çocuğunda dil bozukluğu olabilmektedir. Bazı genleri öğrenme güçlükleri ile ilişkilendirme çalışmaları devam etmektedir. Gebelikte sigara, alkol ve bağımlılık yapıcı ilaçların kullanımı, ağır metaller ve kanser ilaçları kullanımının öğrenme güçlüğü ile ilişkilendirilmektedir. 13 Öğrenme Güçlüğü Tedavi Edilebilir mi? Pek çoğu tamamen düzelmemekle beraber eğitim, ilaç ve psikolojik danışmanlık hizmetleri sorun ile baş etmek için çok önemlidir. Sadece konuşmadaki güçlükler (ifade edici dil geriliği gibi) olgunlaşma ile düzelebilmektedir. 14 Çocuğun zorluk alan ya da alanları belirlendikten sonra hedef, bu alanlara yönelik özelleşmiş bir eğitimdir. Özel eğitim uzmanlarınca sağlanan bireysel eğitim programları, deneyimli okul öğretmenleri ile sınıf ortamında da sürdürülürse yararlı olur. Çocuğun dikkat bozukluğu varsa akademik beceri gerektiren çalışma saatlerinde ilaç tedavisi kullanılır 15 16 Öğrenme Güçlüğü Olan Bireyler ile İletişim Kurarken Dikkat Edilecek Noktalar : 1.)Öğrenme güçlüğü olan kişiler, yazılı bilgileri okumakta güçlük çekerler.Onlara mümkün olduğunca sözlü açıklamalarda bulunun.ve okurken fazladan zaman verin. 2.)Birine çok basit bir şey söylediğinizde, sizden bunu yazmanızı isterse şaşırmayın. 17 Bu kişde algılama güçlüğü olabilir.Karşınızdaki kişiye sizi anlaması için ne yapmanız gerektiğini sorun. 3.)Öğrenme güçlüğü olan kişiler, konuşmadaki incelikleri anlamakta zorlanırlar. İmalı, belirsiz ifadeler yerine açık ve net ifadeler kullanmayı tercih edin. 18 19 HAZIRLAYAN HARİKA ATA 20