anadolu imam-hatip lisesi 9. s*n*f arapça dilbilgisi
advertisement
ANADOLU İMAM-HATİP LİSESİ 9. SINIF ARAPÇA DİLBİLGİSİ 9. SINIF GRAMER KONULARI 1. Tâ-i Marbûta (( )ةMüzekker ve Müennes) 1.1. Müzekker: Canlı ya da cansız varlıkların erkek olanını gösteren isimdir. Türkçedekinin aksine Arapçada cansız varlıklar da müzekker ya da müennes kabul edilmektedir. Müzekker ismin herhangi ayırıcı bir harfi yoktur. Örnekler: Türkçesi Arapçası Türkçesi Mü’min َمُم ُاْلؤ ِم ُن Bir kapı Kedi Halit ُِقط َ ُخا ِلد Kitap At Arapçası َ ُباب َ َم ُ ُ ال ِكتا ب َ َم ال ِحصا ُ ُن Türkçesi Arapçası Bir adam َُر ُجل ُ َ ِّ م مي ُذ ِ ال ِتل َ ُأب Öğrenci Bir baba 1.2. Müennes: Canlı ya da cansız varlıkların dişi olanını gösterir. İsimlerde müenneslik alâmetleri üçtür: 1.2.1. Tâ-i Te’nis ya da Tâ-i Merbûta (Bitişik, Yuvarlak tâ) ()ة: En çok kullanılan müenneslik alâmetidir. Örnekler: Türkçesi Arapçası Türkçesi Mü’min (bayan) ُ َمُم ُاْلؤ ِم َنة Öğrenci Resim Fatıma ُ َ ُّ َ ُورة الص ُ َ فا ِط َم ُة Bir fayda Kedi (dişi) Arapçası ُ َ َ ِّ م ُميذة ِ ال ِتل َ ُفا ِئ َدة َّ ُِقطة Türkçesi Kadın Bir pencere Ayşe Arapçası ُ َ ََم اْل مرأ ُة َ َ ُنا ِفذة ُ َ َ عا ِئش ُة 1.2.2. Elif-i Memdûde (Uzun Elif) ()اء: Bu elifle biten isimlerin müennes olması için eliften sonra gelen hemzenin kelimenin kök harflerinden olmaması gerekir. Bu tür müennes isimler genelde sıfat anlamı taşıyan isimlerdir, elif ve hemze de ekleme harflerdir. Örnekler: Türkçesi Çöl Topal Sarışın ADNAN HOYLADI Arapçası َ َّ َ ُلص محرا ُء ا َ َع مرجا ُُء َ َ ش مقرا ُُء Türkçesi Kırmızı Yeşil Siyah Arapçası َ َُح ممرا ُء َ َ م ضرا ُُء خ َ َس مودا ُُء Türkçesi Esmer Beyaz Sarı Arapçası َ َُس ممرا ُء َ َب ميضا ُُء َ َ ص مفرا ُُء 1 ANADOLU İMAM-HATİP LİSESİ 9. SINIF ARAPÇA DİLBİLGİSİ 1.2.3. Elif-i Maksûre (Kısa Elif) ()ى: İsimlerin sonunda noktasız ىşeklinde yazılan ve kendisinden önceki harf fethalı olduğu için elif olarak okunan bu harf o ismin müennes olduğunu gösterir. Örnekler: Türkçesi Arapçası Türkçesi Genç ُح مس َنى َ ُس مفلى َ ُ اولي Küçük Daha sefil Birinci Susuz Büyük Arapçası Türkçesi Arapçası ُ م ُصغ َرى َم َعطش ى ُ ُك مب َرى Leyla َ َس مل ُمى َ َُ ل مي لى Hamile ُُح مب َلى Selma 1.2.3. Müenneslik Alameti Taşımayan Müennesler 1.2.3.1. Kadınlara Ait Özel İsimler Örnekler: Türkçesi Arapçası Türkçesi Arapçası Türkçesi Arapçası Zeynep َ َُزمين ُب Suat َ ُُسعا ُد Meryem َُم مرَي ُم Arapçası ُ م ُأخت Türkçesi Anne Arapçası ُ ُأم Türkçesi Arapçası Türkçesi Arapçası Göz َُع مين Ayak ُِر مجل Arapçası Türkçesi Arapçası 1.2.3.2. Dişi Varlıklara Delâlet Eden İsimler Örnekler: Türkçesi Arapçası Türkçesi Kız çocuğu م ُِبنت Kız kardeş 1.2.3.3. Vücudun Çift Organlarının İsimleri Örnekler: Türkçesi Kulak Arapçası ُُ ُأذن 1.2.3.4. Ülke, Şehir Ve Kabile İsimleri Örnekler: Türkçesi ADNAN HOYLADI Arapçası Türkçesi 2 ANADOLU İMAM-HATİP LİSESİ 9. SINIF ARAPÇA DİLBİLGİSİ م م ُص ُر ِ Mısır Şam َّ َ ُالشا ُم Mekke َّ َُمكة 1.2.3.5. Rüzgâr ve Çeşitli Ateş İsimleri Örnekler: Türkçesi Arapçası Türkçesi Arapçası Türkçesi Arapçası Kuvvetli ateş َ ُعير ِ س Ateş َ ُنار Batı rüzgârı َُد ُبور 1.2.3.6. Canlı Fakat Akıl Sahibi Olmayan Topluluk İsimleri Örnekler: Türkçesi Arapçası Türkçesi Arapçası Türkçesi Arapçası Develer ُِإ ِبل Koyunlar َ ُغ َنم Güvercinler َ َُحمام Türkçesi Arapçası Can َ ُن مفس Güneş َّ َ ُ لش مم ُس ا Gökyüzü َُس َماء 1.2.3.7. Sözlüğe Bakılarak Öğrenilenler (Semâî Müennesler) Örnekler: Türkçesi Arapçası Türkçesi Ruh ُُروح Yeryüzü Cehennem َُج َه َّنم Yurt Savaş َُح مرب Balta Arapçası َ َم ُ ُ اْل مر ض َ ُدار َم ُفأس Not 1: Gerçekte erkek veya dişi olmayan isimler sonuna ta’yı marbuta getirmekle müennes olmazlar. Sadece gerçekte erkek veya dişi olan isimlerin müennesi ve müzekker vardır. Cümlede fiil ile fâil arasındaki uygunluk gibi müzekker müennes uygunluğu istenilen durumlarda sıfatlar müzekker halden aşağıdaki örneklerde görüldüğü gibi müennese çevrilir. Örnekler: Türkçesi Müslüman ADNAN HOYLADI Arapçası ُُم مس ِلم ُُم مس ِل َمة Türkçesi Temiz Arapçası َ ُظيف ِ ن َ ُظي َفة ِ ن Türkçesi Arapçası Cinsiyet Güzel َ ُميل ِ ج َ َ ُميلة ِ ج Müzekker Müennes 3 ANADOLU İMAM-HATİP LİSESİ 9. SINIF ARAPÇA DİLBİLGİSİ Çalışkan ُُم مج َت ِهد ُُم مج َت ِه َدة Büyük َ ُك ِبير َ ُك ِبي َرة َ ُشيط ِ ن َ َ ُشيطة ِ ن Dinamik Müzekker Müennes Not 2: Bazı isimler Tâ’yı Marbuta ( )ةile bitseler bile müennes olamazlar. Örnekler: Türkçesi Arapçası Türkçesi Arapçası Türkçesi Arapçası Urve ُ ُُع مر َوة Hamza ُ َُح مم َزة Talha ُ َم ُطل َحة Not 3: Aklı olmayan çoğullar müennes ve müfret (tekil) kabul edilir. Örnekler: Türkçesi Arapçası Türkçesi Arapçası Türkçesi Arapçası Defterler َ َُدفا ِتر Kitaplar ُ ُك ُتب Ağaçlar م ُأش َجار َ َ Not 4: Mübalağa ifade eden ُ ف َّعالةkalıbının sonundaki ta-i marbuta ( )ةmüenneslik için değildir. Örnekler: Türkçesi Arapçası Türkçesi Arapçası Türkçesi Arapçası Çok gezmiş َ َُر َّحالة Soy bilgini َ ُن َّس َابة Çok bilgili َّ َُعال َمة Konuyla İlgili Cümle Örnekleri Türkçesi Güneş doğdu. Mü’min (kadın) Kur’ân okudu. Çalışkan (kadın) ödevi yaptı. Çalışkan (erkek) ödevi yaptı. Öğrenci zili duydu ve sınıfa girdi. Kitap faydalıdır. ADNAN HOYLADI Arapçası ََ َّ ُ ُالش مم ُس طل َع ِت َ َ مُم ُ م ُ َ ق َرأ ِتُاْلؤ ِم َنةُال ُق مر آن َ ُ م َُ م ُ َ َع ِمل ِتُاْل مج َت ِه َدةُالوا ِج ب َ م ُم ُ َ َع ِم َلُاْل مج َت ِه ُدُالوا ِج ب َ ََ م َ َسم َعُال ِِّت ملمي ُذ مُال َج َر س َُو َُدخ َلُاْل مد َر َس ُة ِ ِ ُ َا مل ِك َت ُاب ُُم ِفيد Cinsiyet Müennes Müzekker 4 ANADOLU İMAM-HATİP LİSESİ 9. SINIF ARAPÇA DİLBİLGİSİ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ 2. Soru Edatları ( ُ َم َتى-ُُأ مي-ُُ ِْلاذا-ُُ َماذا-ُُ َھ مل-ُُ ِبك مم-ُُك مم-ُُ ِإلىُأ می َن-ُُ ِم منُأ می َن-ُن ُ َ ُأ می-ُُك میف-ُُ َم من-ُ) َما 2.1. ما:َ İnsan dışındaki varlıklar için kullanılır ve cümledeki durumuna göre; ne?, neyi?, neye? gibi anlamlara gelir. Bu soru ismi cümlede mübteda, haber, mef’ûlün bih, vs. gibi ögeler olabilir. Örnekler: Türkçesi Bu ne? Arapçası َ َ َ َ ََ م ىُا َْل م ض؟ ماُوقعُعل ر ِ َ َ مََ َ م ُ ِ َوق َعُالقل ُم َُعلىُاْل مر ض َ َ َ اُهذا؟ م Bu kalemdir. ََ َ َُهذاُقلم Yere ne düştü? Kalem yere düştü. Neye önem veriyorsun? Arapçaya önem veriyorum. Neyi düşünüyorsun? Sınavı düşünüyorum. Sınıftan niçin çıktın? Sınıftan yüzümü yıkamak için çıktım ِب َمُ َت مه َت ُّم؟ َ ُّ َ م أ مه َت ُّم ُِباللغ ِةُال َع َرِب َّي ُِة ِّ ُ َ يمُت َف ِك ُر؟ ِف م ِّ َ ُ ُ ِ أف ِك ُر ُِفيُا ِال مم ِت َح ان ل َم َُخ َر مج َتُم َن مُال َف م ص ِل؟ ِ ِ َ َ م ُ َ مَ م َم ص ِل ُِْلغ ِس َل َُو مج ِهي خرجت ُِمنُالف Soru Cevap Soru Cevap Soru Cevap Soru Cevap Soru Cevap 2.2. ْ َمن: İnsanlar için kullanılır ve cümledeki durumuna göre; kim?, kimi?, kime? gibi manalara gelir. Bu soru ismi cümlede mübteda, haber, mef’ûlün bih, muzâfun ileyh vs. gibi ögeler olabilir. Örnekler: Türkçesi Okula kim gitti? Ali okula gitti. Evde kim var? Evde Ahmet var. ADNAN HOYLADI Arapçası َ ََ م َم منُذ َه َب ُِإلىُاْل مد َر َس ِة؟ َ ََ م ذ َه َب َُع ِلي ُِإلىُاْل مد َر َس ُِة م َم من ُِفيُال َب مي ِت؟ َ م ُ ِ أ مح َم ٔد ُِفيُال َب مي ت Soru Cevap Soru Cevap 5 ANADOLU İMAM-HATİP LİSESİ 9. SINIF ARAPÇA DİLBİLGİSİ Bu kim? Bu Muhammed. Bugün kimi gördün? Bugün Ali’yi gördüm. Bu gömlek kimin? Bu gömlek Muhammed’indir. َ َم من َُهذا؟ ُ َه َذ ُاُم َح َّمد َ َم من َ َُرأ مي َت مُال َي وم؟ َ م َرأ مي ُتُال َي مو َم َُع ِل ًّيا َ ُ َقم يص َُم من َُهذا؟ ِ َ َ َ ُ اُقم ُيص ُُم َح َّمد ِ هذ Soru Cevap Soru Cevap Soru Cevap َ َ 2.3. ف ْ كي: Hal ve durum sormak için kullanılır ve “nasıl?” manasına gelir. Cümlede genel olarak haber ve hal olarak kullanılır. Örnekler: Türkçesi Nasılsın? Çok şükür ben iyiyim Buraya nasıl geldin? Buraya yürüyerek geldim Arapçası َ َ َم ك ميفُأن َت؟ ََ َ م َّ ُِ ِ أن ِاُبخ مير َُوال َح مم ُد ُلِل َ َ ك ميف ُِج مئ َت ُُه َنا؟ َ َُ ُ م اش ًيا ِ ِجئتُهناُم Soru Cevap Soru Cevap َ َ َ َ َ 2.4. ن ْ َ أی- ن ْ ِمنْأی- ن ْ َ ِإلىْأی: Mekan için kullanılan bir soru ismi ve anlamı “nerede?, nereden?, nereye?” olup cümlede genel olarak haber, zarf ve mecrûr olarak kullanılır. Örnekler: Türkçesi Otomobil nerede? Otomobil park yerinde Otomobili nereye park ettin? Otomobili okulun önüne park ettim. Nereye gittin? ADNAN HOYLADI Arapçası ُ َّ َ َ م ُالس َّي َارة؟ أين َ َ َّ ُ م ُ ِ لس َّي َارة ُِفيُاْل مو ِق ف ا َ َّ َ َ م َ َ م َ م ُالس َّي َارة؟ أينُأوقفت َ َ َّ ُ َ م َ م َم ُالس َّي َارةُأ َم َامُاْل مد َر َسة أوقفت َ َ َ ِإلىُأ مي َنُذ َه مب َت؟ Soru Cevap Soru Cevap Soru 6 ANADOLU İMAM-HATİP LİSESİ 9. SINIF ARAPÇA DİLBİLGİSİ َ ََ م ُذ َه مب ُت ُِإلىُاْل مد َر َس ِة َ ِم منُأ مي َن ُِج مئ َت؟ ََم ِج مئ ُت ُِم منُاْل مد َر َس ُِة Okula gittim. Nereden geldin? Okuldan geldim. Cevap Soru Cevap َ َ 2.5. ْ كم- ِبك ْم: Sayı (aded) sormak için kullanılır ve “kaç?”, “ne kadar?” manalarına gelir. Cümlede genel olarak mübteda, haber, mef’ûlün bih, harf-i cerle mecrûr vs. olarak kullanılır. Bu soru isminden sonra genellikle َ müfred, mansûb ve nekre bir isim gelir. Bu isme ك مُمin temyizi denir. Örnekler: Türkçesi Sınıfta kaç öğrenci var? Sınıfta bir öğrenci var. Bu kitap kaç lira? Bu kitap bir liradır. Kaç kitap okudun? Bir kitap okudum. Arapçası َ م َ ً م يُال َف م ص ِل؟ كمُط ِالب ِاُف َ مَ م ُص ِلُط ِالب َُو ِاحد ِفيُالف َ م َ ًَ َ َ م ُ اُال ِك َت اب؟ ليرةُهذ/ِ ِبكم ُِليرة َ َ م ُ اُال ِك َت ُاب ُِب ِل َيرة َُو ِاح َدة هذ َ م َ ك مم ُِك َت ًاباُق َرأ َت؟ َ م ق َرأ ُت ُِك َت ًابا Soru Cevap Soru Cevap Soru Cevap َ 2.6. ْ َھل- ْأ: Arapçada pek çok soru edatı bulunmaktadır. Bunlardan iki tanesi ( )أve (ُ َ)ه ملharf, diğerleri ise isimdir. Arapça cümlelerde yer alan harfler kural gereği o cümlelerin herhangi bir ögesi olamadıkları için i‘râb bakımından bir yere sahip değildir. Yani cümlenin herhangi bir ögesi olmazlar. Türkçede olduğu gibi Arapçada da değişik soru tipleri vardır. İsim veya fiil cümlelerinin başlarına gelerek bu cümlelere ‘soru’ anlamı kazandıran hel ve hemze harflerinin kullanımı ile ilgili olarak şunlar söylenebilir: Soru harflerinin kullanıldığı üç farklı soru tipi vardır: Örnekler: Türkçesi Konuyu anladın mı? Evet, konuyu anladım. ADNAN HOYLADI Arapçası َ ض ُ َه مل َُفه مم َت مُاْلَ مو وع؟ ِ َ ََم ُ ُفه مم ُت مُاْلَ مو، َُ ض وع ِ نعم Soru Cevap 7 ANADOLU İMAM-HATİP LİSESİ 9. SINIF ARAPÇA DİLBİLGİSİ Hayır, bu öğrenci çalışkan değil ََ َ م َ م َ ض ُ ُاْل مو وع؟ أُف ِهمت َ َ ُ ُل مم َُأ مف َهم مُاْلَ مو، َُ ض وع ال ِ ُّ َ م َ َه ملُت مج َت ِه ُد ُِفيُاللغ ِةُال َع َرِب َّي ِة؟ َ َ ُّ َ م ُأ مج َت ِه ُد ُِفيُاللغ ِةُال َع َرِب َّي ُِة،ن َع مم َّ َ َ أ َُهذاُالط ِال ُب ُُم مج َت ِهد؟ َّ َ َ َ َ م س َُهذاُالط ِال ُب ُُم مج َت ِه ًدا ُلي،ال Arapçayı mı seviyorsun yoksa Fransızcayı mı? َ م َ َ م م َُ أُت ِح ُّبُال َع َرِب َّيةُأ ِمُال َف َرن ِس َّية؟ Konuyu anladın mı? Hayır, konuyu anlamadım. Arapça çalışıyor musun? Evet, Arapça çalışıyorum. Bu öğrenci çalışkan mı? Arapçayı seviyorum. Erken uyumuyor musun? Evet, erken uyuyorum. Araban yeni değil mi? Hayır, arabam yeni değil. ُ َ م ُأ ِح ُّبُال َع َرِب َّية ِّ ََ َ أالُت َن ُام ُُم َب ِك ًرا؟ ِّ ََ َ ُأن ُام ُُم َب ِك ًرا،َبلى ََ ً ُ ُأُل مي َس مت َُس َّي َارت َك َُج ِد َيدة ً َ َ َّ َ َ َ م َ م َ م يُج ِد َيد ُة ُليستُسيارِت،نعم Soru Cevap Soru Cevap Soru Cevap Soru Cevap Soru Cevap Soru Cevap َ 2.7. َماذا: İnsan dışındaki varlıklar için kullanılır ve cümledeki durumuna göre; ne?, neyi?, neye? gibi anlamlara gelir. Kullanım bakımından َماsoru isminden farkı yoktur onun kullanıldığı yerlerde aynı şekilde kullanılır. Bu soru ismi de cümlede mübteda, haber, mef’ûlün bih, v.s. gibi ögeler olabilir. Örnekler: Türkçesi Arapçası Çantanda ne var? َ َم َاذاُف يُح ِق َيب ِت َك؟ ِ Çantamda bir kitap var. Ne içtin? Çay içtim. َ َ ُيُك َتاب ِ ِفيُح ِقيب ِت َ َ َماذاُش ِرمب َت؟ َ َّ َُ ش ِرمب ُتُالش اي Soru Cevap Soru Cevap َ َ 2.8. ِِلاذا: Sebep için kullanılan bir soru ismi ve anlamı “Niçin?” olup cümlede genel olarak haber ve mef’ûlü lieclihi olarak kullanılır. ADNAN HOYLADI 8 ANADOLU İMAM-HATİP LİSESİ 9. SINIF ARAPÇA DİLBİLGİSİ Örnekler: Türkçesi Sınıftan niçin çıktın? Sınıftan yüzümü yıkamak için çıktım. Niçin hastaneye gittin? Çünkü hastayım. Öğretmen bugün niçin sinirli? Çünkü öğrenciler ödevlerini yapmadılar. Arapçası َ َ اذاُخ َر مج َتُم َن مُال َف م ص ِل؟ ِْل ِ َ َ م ُ َ مَ م َم ص ِل ُِْلغ ِس َل َُو مج ِهي خرجت ُِمنُالف َ َ َ َ مُ َ م ِْلاذاُذ َه مب َت ُِاليُاْل مستش َفي؟ َ َْل َُّنن ُيُم ِريض ِ ِ ُ ض َب س َُغ م َ ان ُ ْلَ َاذاُاْلُ َد ِّر ُالي مو َم؟ ِ ِ ُّ َّ َ َ ُالط َّال َب َُل مم َُي مك ُت ُب واُو ِاج َب ِات ِه مُم ِْلُن Soru Cevap Soru Cevap Soru Cevap َ 2.9. ْ أي: Genellikle “hangi?”, “hangisi?”, “hangileri?” manalarına gelir. Cümlede genel olarak mübteda, haber, mef’ûlün bih, harf-i cerle mecrûr, muzâfun ileyh v.s olarak kullanılır. Bu soru ismi genellikle muzâf ve kendisinden sonra gelen isim de muzâfun ileyh olur. Nadiren de tamlama olmaksızın kullanılır. Arapça’daki tüm َ soru edatlarının son harekeleri hiçbir zaman değişmez (mebnîdirler). Ancak bunların bir istisnası vardır bu da ي ُُّ أ soru ismidir. Bu edatın son harfinin harekesi cümledeki konumuna göre değişir. Örnekler: Türkçesi Bugün hangi öğrenci yok? Bugün çalışkan öğrenci yok. Sen hangi sınıftasın? Ben üçüncü sınıftayım. Hangi kalemle yazdın? Siyah kalemle yazdım. Arapçası َ َ َ َ م ابُال َي مو َم؟ أ ُّيُط ِالبُغ م ِّ َ َ ُم ابُالط ِال ُبُاْل مج َت ِه ُدُال َي مو َُم غ َ ِّ َ م َ م صلُأن َت؟ ِفيُأ ِيُف َّ َ َ م َ م ُ ِ ص ِلُالث ِال ث أن ِاُفيُالف َ ََ َ ِبأ ِّ ِيُقلمُك َت مب َت؟ َ مََ م َ ك َت مب ُت ُِبالقل ِمُاْل مس َو ُِد Soru Cevap Soru Cevap Soru Cevap َ 2.10. َمتى: Zaman için kullanılan bir soru ismi ve anlamı “Ne zaman?” olup cümlede genel olarak haber, zarf ve mecrûr olarak kullanılır. Örnekler: ADNAN HOYLADI 9 ANADOLU İMAM-HATİP LİSESİ 9. SINIF ARAPÇA DİLBİLGİSİ Türkçesi Arapçası Sınav ne zaman? م م َم َتىُا ِالخ ِت َب ُار؟ Soru َ َّ َ م َ َم م اش َرة ِ ا ِالخ ِتب ُار ُِفيُالساع ِةُالع َُ ََ ََ م ىُست َسا ِف ُر ُِإلىُالق ِاه َر ِة؟ مت ُ م ََ م َسأ َسا ِف ُر ُِإلىُالق ِاه َر ِةُال َي مو َُم َ َ َّ م ُ ُم منذ َُم َتىُت َت َعل ُمُال َع َرِب َّية؟ ُ َ َ َ َّ م ُأت َعل ُمُال َع َرِب َّية ُُم منذ َُس َنة Sınav saat 10.00’da. Kahire’ye ne zaman gideceksin? Kahire’ye bugün gideceğim. Ne zamandan beri Arapça öğreniyorsun? Bir yıldan beri Arapça öğreniyorum Cevap Soru Cevap Soru Cevap َ 3. İşaret Zamirleri ( ) َھذاُ–ُ َھ ِذ ُِه Müennes Müzekker َُھ ِذ ِه َ َھذا Bu Bu İsimlere işaret etmek kullanılır. Bu amaçla kullanıldığında işaret zamirinden sonra gelen isim marife olur. İşaret zamirinden sonra gelen kelimeye muşârun ileyh (işaret edilen) denir. Bu isim müzekker ve müennes olması açısından işaret zamiriyle uyumlu olmak zorundadır. Adam Bu ُ َّال ُرج ُل َ هذا Muşârun İleyh İsmi İşaret (İşaret İsmi) Örnekler: Türkçesi Bu çocuk geldi. Bu kız geldi. Bu çocuğu gördüm. ADNAN HOYLADI Arapçası َ َ م َُج َاء َُهذاُال َول ُد م م ُ ُ َج َاء مت َُه ِذ ِهُال ِبن ت َ َ َ م َرأ مي ُت َُهذاُال َول َُد 10 ANADOLU İMAM-HATİP LİSESİ 9. SINIF ARAPÇA DİLBİLGİSİ َ م م َُرأ مي ُت َُه ِذ ِهُال ِبن َت َ َ َّ م ُ َ َ َ َ م ىُهذاُال َول ُِد سلمتُعل َ َ ُ َّ َ م م ُ ِ ىُهذ ِهُال ِبن ت ِ سل ممتُعل Bu kızı gördüm. Bu çocuğa selâm verdim. Bu kız çocuğuna selâm verdim. َ ََ َم َم 4. Kişi Zamirleri (ن ُ ُ ُن مح-ُُأنا-ُُأن ِت-ُُأن َت-ُُ ِھ َي-ُ) ُھ َو Bu zamirler fiil cümlesinde fail, isim cümlesinde mübteda veya fasıl zamiri olarak kullanılırlar. Başka bir kelimeye bitişmezler. Fiil cümlesinde çekimli fiilden sonra gelirler. Müennes Türkçesi Müzekker ُِه َي O ُُه َو َم ُأن ِت ََ أنا Ben َم ُأن َت ََ أنا َ ُن مح ُن Biz َ ُن مح ُن Sen Örnekler: Türkçesi O evde hastadır. O, teyzesine bir mektup yazdı. Sen öğretmen misin? Sen öğretmen misin? Ben dedeme bir mektup yazdım. Biz lisede okuyoruz. Arapçası م فيُاْلَ من ِز ِ ُل ُِ ُُُه َ ُوُ َم ِريض َ ََ َ ً ََ َ َ ََ م تُ ِرسال ُةُ ِإلىُخال ِت ُها ُ ِه ُيُكتب َم تُ ُم َد ِّ ِرس؟ ُ َ َه مُلُأن َم تُ ُم َد ِّ ِر َسة؟ ُ ِ َه مُلُأن َ ً ََ ُ َ َ َ َم ُِ ِّ تُ ِرسال ُةُ ِإلىُ َج دي ُ أ ُناُكتب. َ َّ َ ُ َ م سُ ِفيُالثان ِو َّي ُِة ُ ُ نُن مد ُر ُ نح َ 5. İyelik Zamirleri (ُنا-ُُي-ُُ ِك-ُُ َك-ُُ َھا-ُ) ُھ Bu zamirler fiil cümlesinde meful olarak kullanılırlar. Ayrıca aitlik (iyelik) zamiri olarak cümlelerde herhangi bir öge olarak kullanılırlar. ADNAN HOYLADI 11 ANADOLU İMAM-HATİP LİSESİ 9. SINIF ARAPÇA DİLBİLGİSİ Müennes Türkçesi Müzekker َها Onu, ona, onun ُُه ُِك Seni, sena, senin َُك ُِي َ نا Beni, bana, benim ُِي َ نا Bizi, bize, bizim Örnekler: Türkçesi Arapçası Onun (erkek) kalemini aldım. ََ ُ َ م ُتُقل َم ُه ُ أخذ Onun (kadın) kitabını gördüm. Bu senin kitabındır. Elbiselerini giydim. Bu benim çantam. Bu bizim okulumuz. Ali’yi gördüm ve ona selam verdim. Sana söylüyorum. تُ ِك َت َاب َها ُ ُ َر مأي َ َ َ ُ َ ذاُ ِكتا ُب ك ُ ه َ ُ َ م ُ ِ تُ َمال ِب َس ك ُ ل ِبس َ َ قي َب ِتي ِ ه ِذ ُِهُح ُ َه ِذ ُِهُ َم مد َر َست َنا َ ُ َ م ُ َ ِّ ً َ ِّ م ُِ تُ َعل يه ُ تُع ِلي ُاُوسلم ُ رأي َ ُ ُ َ أقو ُلُُ ِال مي ك 6. Marife - Nekra 6.1. Nekra: Söylendiği zaman, kimden veya neden bahsedildiği tam olarak anlaşılamayan, belirsiz bir kimseyi veya belirsiz bir şeyi gösteren isimlerdir. Mesela ُ ُم َد ِّ ِرسdediğimizde, herhangi bir öğretmeni kastetmiş oluruz. Yani ُ ُم َد ِّ ِرسkelimesiyle; bahsettiğimiz kişinin öğretmen olduğu bilinir; ancak ismi, nereli olduğu ve kaç yaşında olduğu gibi bilgiler bilinmemektedir. Genel olarak nekra isimler sonlarına tenvin alır ve başlarına harf-i tarif denilen elif-lam ( )الtakısı almazlar. İngilizce bilenler için; Arapçada nekra, İngilizcede “a, an” ile kullanılan isimlere karşılık gelir. ADNAN HOYLADI 12 ANADOLU İMAM-HATİP LİSESİ 9. SINIF ARAPÇA DİLBİLGİSİ 6.2. Marife: Marife nekranın zıddıdır. Söylendiği zaman, kimden veya hangi şeyden bahsedildiği tam olarak anlaşılan, belirli bir kimseden veya hangi şeyden bahsedildiği tam olarak anlaşılan, belirli bir kimseyi veya şeyi gösteren isimlerdir. Yine İngilizce bilenler için; Arapçada marife, İngilizcede “the” ile kullanılan isimlere gibidir. َُم Mesela ُ ُم َد ِّ ِرسdediğimizde herhangi bir öğretmeni kastetmiş olurken; س ُ ُ اْل َد ِّ ِرdediğimizde, yani kelimeyi eliflam takısıyla marife olarak ifade ettiğimizde artık tanınan ve bilinen bir öğretmeni kastetmiş oluruz. Arapçada 6 farklı marife isim vardır. Başka bir ifadeyle: 6 tip kelime marife olarak kabul edilmiştir. 1. Başında harf-i tarif denilen elif-lam ( )الtakısı bulunan isimler marifedir. Aynı zamanda, nekra bir ismi marife yapmanın yolu da başına bu takıyı getirmektir. Başına elif-lam takısı getirilen ismin sonundaki tenvin tek harekeye düşer. 2. Alem denilen bütün özel isimler marife kabul edilir. Özel isimler, ister insan ismi olsun, ister şehir ismi olsun ya da ister herhangi bir varlık ismi olsun marife kabul edilir. 3. Zamirler marife kabul edilir. Zira zamirler belirli bir ismin yerini tutar ve belirli bir ismin yerine kullanılır. 4. İşaret isimleri marifedir. Çünkü işaret isimleri de belirli bir ismin yerini tutar ve belirli bir ismin yerine kullanılır. 5. Belirli bir isme muzaf olan isimler marife kabul edilir. Yani isim tamlamasındaki muzafun ileyh ögesi marife ise muzaf da marife kabul edilir. 6. İsm-i mevsuller marifedir. İsm-i Mevsul: Kendisinden sonra gelen cümle ile açıklanan ve iki cümleyi birbirine bağlayan kelimelerdir. İsm-i mevsuller de belirli bir isme işaret ettikleri için marife kabul edilmiştir. Türkçesi Nekre Türkçesi Marife Faydalı ُُم ِفيدة Spor ُ َ ِّ ُياضة الر ِ Adnan َ َُع مدنان O ُُه َو Bir öğrenci َ خ َب ُر م ُِتل ِميذ Bir kapı َُباب Bu Bir saat َ َس ُاعة Öğrencinin kalemi Bir kurt ُُِذئمب Giden Bir haber َ َُهذا َ َ ُ ِّ م ُِ التل ِم يذ ِ ُقل ُم َ َّ ُ َ ال ِذيُذ َه ب 7. İsim Cümlesi ADNAN HOYLADI 13 ANADOLU İMAM-HATİP LİSESİ 9. SINIF ARAPÇA DİLBİLGİSİ İsim cümlesinin 2 temel ögesi vardır: Mübteda ve haber. Mübteda, cümlenin öznesidir. Genellikle isim cümlesinin başında bulunur ve ref (harekesi zamme) durumunda gelir. Haber ise cümlenin yüklemidir ve mübtedadan sonra gelir. Haber, mübteda hakkında bilgi veren ögedir. Haber (Yüklem) Mübteda (Özne) ُُم مج َت ِهد َُع ِلى çalışkandır. Ali 7.1. Haberin özellikleri 1. Haber tek bir kelime olarak, (müfret, tesniye ve cemi) harf-i cerin mecruru bulunan bir isim olarak veya zarf olarak gelebileceği gibi cümle olarak da gelebilir. 2. Haber, mübteda gibi ref durumunda gelir. Ancak harf-i cerli isim, zarf ve cümle olarak geldiğinde ref alameti açıkça görülmez. Ref alametini açıkça göremediğimiz için, “yer itibariyle merfu” anlamında “mahallen merfu” ifadesini kullanırız. 3. Mübteda gayr-i âkıl cem’i olduğunda, yani akıl sahibi olmayan varlıkların cemisi olduğunda haber müfred-müennes olarak gelir. 4. Haber tek bir kelime olduğunda şu kaideler geçerlidir: a. Mübteda önce, haber sonra gelir. b. Mübteda marife, haber nekra olur. c. Haber mübtedaya cinsiyet, (müzekkerlik ve müenneslik) sayı (müfret, tesniye, cemi) ve irab (her ikisinin de harekesi zamme olur) açısından uyar. 5. Haber, harf-i cerin mecruru olan bir isim veya zarf olduğunda haber mübtedadan önce gelebilir. Bu durumda mübteda nekra olur. Cümle Türkçeye, “Bir yerde bir kimse veya bir şey var.” şeklinde tercüme edilir. 6. Haber bir fiil cümlesi olabilir. Bu durumda mübteda mutlaka başta gelir ve marife olur. Haber konumunda olan fiil ise cinsiyet ve sayı bakımından mübtedaya uyar. 7. Haber isim cümlesi olarak da gelebilir. Örnekler: Açıklama Türkçesi Arapçası Müzekker ve tekil Kitap faydalıdır. َم ُابُ ُم ِفيد ُ ُ ال ِك َت ADNAN HOYLADI 14 ANADOLU İMAM-HATİP LİSESİ 9. SINIF ARAPÇA DİLBİLGİSİ Müzekker ve ikil İki kitap faydalıdır. Müzekker ve çoğul (akılsız) Kitaplar faydalıdır. Müennes ve tekil Araba hızlıdır. Müennes ve ikil İki araba hızlıdır. Müennes ve çoğul Arabalar hızlıdır. Müzekker ve haberi fiil cümlesi Öğrenci sınavını geçti. Müennes ve haberi fiil cümlesi Öğrenci sınavını geçti. Müzekker ve haberi isim cümlesi Kalemin rengi güzeldir. Müennes ve haberi isim cümlesi Silginin rengi güzeldir. Müzekker ve haber car-mecrur Müdür bürosundadır. Müennes ve haber car-mecrur Müdür bürosundadır. Müzekker ve haberi zarf Kalem masanın üstündedir. Müennes ve haberi zarf Çanta masanın üstündedir. َ انُ ُمف َ َ َم ُيد ِان ِ ُ ِ ال ِكتاب َ بُ ُمف ُ ُ َم ُيدة ِ ُ ُ الكت ُ َّ َ ُلس َّي َار ُةُ ُم مس ِر َعة ا َ َّ َ ُانُ ُم مس ِر َع َت ِان ُ ِ لس َّي َارت ا َّ َا ُاتُ ُم مس ِر َعات ُ ُ لس َّي َار َ ُ َ ِّ م ُِ يذُن َج َُحُفيُ مإم ِت َح انه ُ ال ِتل ِم ََُ َ م َ تُفيُ مإم ِت َح انها ُ ال ِِّتل ِميذ ُةُن َج َح م ُ َ َ َ َم ُالقل ُُمُل مون ُُهُ َج ِميل َ ُ َ َم م َ ُاةُل مو ُن َهاُ َج ِميلة ُ ا ِْلمح م ُ َ يرُفيُ َمك َت ِب ُِه ُُ اْل ِد م ُ َ يرُفيُ َمك َت ِب ُِه ُُ اْل ِد َ َّ َ َ َ َ َ م القل ُُمُف موقُُالط ِاول ُِة َ َّ َ َ م َ َ ُ َ م قُالط ِاول ُِة ُ القل ُمُفو 8. Nisbet Ya'sı (İsmi Mensub) Bir yer, bir varlık veya bir işle ilgiyi ona aidiyeti, nisbeti bildiren isimdir. İstanbullu, Mısırlı, köylü, Musevi, ayakkabıcı gibi. İsm-i mensûb yapmak için o ismin son harfini esre yapar, yanına şeddeli bir ي ُِّ ilave ederiz. Müennesi için sonuna tâ-i merbûta ( )ةekleriz. Örnekler: Türkçesi İsmi Mensub Arapçası Türkçesi İsmi Mensub Arapçası Mısırlı م م ُص ِرى ِ ِّ َُم ِك َّىة م م ُصر ِ ُ َّ َمك ُة İstanbullu م ُِا مس َتان ُب ِولى Şehirli َُم َد ِن َّىة م ُِا مس َتان ُبول ُ ََم اْل ِد َين ُة Mekkeli Cinsiyet Müzekker Müennes İsm-i mensûb şu hususlardan birine aidiyeti belirtmek için kullanılır: a. Cinsiyet (Milliyet) ADNAN HOYLADI 15 ANADOLU İMAM-HATİP LİSESİ 9. SINIF ARAPÇA DİLBİLGİSİ Türkçesi İsmi Mensub Arapçası Cinsiyet Arap َُع َرِبي َُع َرب Müzekker Arap َُع َرِب َّية َُع َرب Müennes Türkçesi İsmi Mensub Arapçası Cinsiyet İzmirli ُِإ مز ِم ِيري ُِإ مز ِم ُير Müzekker İzmirli ُِإ مز ِم ِيرَّية ُِإ مز ِم ُير Müennes Türkçesi İsmi Mensub Arapçası Cinsiyet İslâmî َ ُِإ مسال ِمي َ ُِإ مسالم Müzekker İslâmî َ ُِإ مسال ِم َّية َ ُِإ مسالم Müennes İsmi Mensub Arapçası Cinsiyet ُ ُق َرمي ِش ي ُ ُق َرمي ِش َّية ُ ُق َرميش ُ ُق َرميش İsmi Mensub Arapçası َ ُِتجا ِري َ ُِتجا ِرَّية َ ِتجا َر ُة َ ُِتجا َرة b. Memleket c. Din d. Kabile, bir sınıf ya da topluluk Türkçesi Kureyşli Kureyşli Müzekker Müennes e. Meslek Türkçesi Ticari Ticari Cinsiyet Müzekker Müennes f. Sanat ADNAN HOYLADI 16 ANADOLU İMAM-HATİP LİSESİ 9. SINIF ARAPÇA DİLBİLGİSİ Türkçesi İsmi Mensub Arapçası Cinsiyet Şekerci َّ ُُسك ِري َّ ُُسكر Müzekker Şekerci َّ ُُسك ِرَّية َّ ُُسكر Müennes g. Durum ve keyfiyet, herhangi bir sıfat Türkçesi İsmi Mensub Arapçası Cinsiyet Tecrübeyle ilgili َ ُت مج ِر ِيبي َ ُت مج ُرَبة Müzekker Tecrübeyle ilgili َ ُت مج ِر ِيب َّية َ ُت مج ُرَبة Müennes İsm-i Mensûbla İlgili Diğer Özellikler a. İsmin sonunda ةvarsa mensûbunu yaparken atarız. Türkçesi İsmi Mensub Arapçası Cinsiyet Medineli َُم َد ِني َُم ِد َينة Müzekker Medineli َُم َد ِن َّىة َُم ِد َينة Müennes b. Sonunda elif-i memdûde olanın hemzesinin yerine vâv getiririz Türkçesi Semavi Semavi İsmi Mensub Arapçası َ َُسما ِوي َ َُسما ِو َّية َ َُسماء َ َُسماء Cinsiyet Müzekker Müennes c. Sonunda elif-i maksûre (ا.. )ىbulunanın elifini vâv’a çeviririz Türkçesi İsmi Mensub Arapçası Dünyevi م ُُدن َي ِوي Dünyevi م ُُدن َي ِو َّية َ م ُُدنيا َ م ُدن ُيا ADNAN HOYLADI Cinsiyet Müzekker Müennes 17 ANADOLU İMAM-HATİP LİSESİ 9. SINIF ARAPÇA DİLBİLGİSİ َ ُ d. (ُ( )ق مرَيةköy) ve (ُ()ع مر َوةkulp) gibi kelimelerin ism-i mensûbunu yaparken yâ’lı olanı vâv’a çevirir, vâv’lı olanı aynen bırakırız. Ancak ikinci harflerini fethalarız. Türkçesi İsmi Mensub Arapçası َ ُق َر ِوي َ ُق َر ِو َّية َ ُق مرَية َ ُق مرَية Köylü Köylü Cinsiyet Müzekker Müennes Konuyla İlgili Cümle Örnekleri Türkçesi Arapçası Fâtıma Sûriye’li bir öğretmendir. Mevlevîlik ve Bektaşîlik iki tarikattır. Mekke Suudi Arabistan Krallığı’ndadır. Hâlit Pâkistan’lı bir öğrencidir. Ömer İslâmi bir ülkeye geldi. Cuma günü hicrî yılın başıdır. Cinsiyet ُ َ ِّ َ ُ ُ َ َ ُور َّية ِ فا ِطم ُةُمع ِلمةُُس َ َ َ ُ َ َمَ َ ُ م م اْل مول ِو َّي ُةُ َ ُوُال َبكتا ِش َّي ُةُط ِريقتا ِ ُن ُ ُّ َُم َّك ُُةُفيُ ماْلَ مم َل َك ُةُ مال َع َرب َّي ُة ود َّي ُِة ِ السع ِ ِ ِ ِ َ َ َ َ ُخا ِلدُُطا ِلبُُبا ِك مستا ِني َ َ َ َ َح ض َُرُ ُع َم ُُرُ ِإلىُ َبلدُُ ِإ مسال ِم ُِّي َ م َ م م ي ُِ ِّ َي مو ُُمُال ُج مم َع ُِةُأ َّو ُُلُالعا ِ ُمُال ِه مج ِر Müennes Müzekker 9. Düzensiz Çoğul Müfredin (tekil halin) şekli bozularak yapılan çoğullardır. Belli bir kuralı yoktur. Araplardan işittiğimiz gibi kullanılır veya sözlüklere bakarak tesbit edilir. Dolayısıyla murabdırlar. (Harekeleri cümledeki yerine göre değişir.) Yani merfû, (zamme) mansûb, (fetha) mecrûr (kesra) durumlarında kelimenin sonunda zâhir (açıkça görünen) hareke alırlar. Düzensiz çoğullar akıllı değilse müfret (tekil) ve müennes kabul edilirler. Türkçesi Çoğulunun Arapçası Türkçesi Tekilinin Arapçası Kitaplar ُ ُك ُتب Kitap ُِك َتاب Adam İlimler ُِر َجال ُ ُُعلوم İlim َُر ُجل م ُِعلم Yapraklar ُمأو َراق Yaprak َُو َرق Adamlar ADNAN HOYLADI 18 ANADOLU İMAM-HATİP LİSESİ 9. SINIF ARAPÇA DİLBİLGİSİ ِّ َ ُال ِن َس ُاء ُ َ َ ُ ا َّلتال ِم يذ َّ ُّ َ ُ ُ الطال ب َم ُ ُ ال َب َن ات َ َم َ م اْلقال ُُم َم ُُ ال ِج َب ال ََم ُ ُ اْل َد ِار س Kadınlar Öğrenciler Öğrenciler Kızlar Kalemler Dağlar Okullar Dağ ُ َ ََم ُاْل مرأة ُ َ م ُ ال ِِّتل ِم يذ َّ َ ُ ُ الطا ِل ب َم م ُ ُ ال ِبن ت ََ ُقلم َم ال َج َب ُُل Okul َُم مد َر َسة Kadın Öğrenci Öğrenci Kız Kalem Konuyla İlgili Cümle Örnekleri Türkçesi ُِا مبن م َُمل َبس Antrenörler elbiseleri getirdiler. َُد مرس Öğrenciler dersleri anladı. َُر ُجل Adamları hava alanında bekledim. َُس َماء Allah yerleri ve gökleri yarattı. Arapçası َ َ َّ َ َّ َ ُُالر ُج ُلُُأ مبنا َء ُُه علم َ َ َ َا مْلُ َد ِّر ُبو َن َُُأ مح ُ َ ض ُرواُاْلال ِب س ِ ُ َ َّ َ َ ُّ يذ ُ َ ُُالد ُر وس ف ِهمُُالتال ِم َ َم َ ِّ ُ م َ َ م ُُالرجا َل ُُِفيُاْلطا ُِر ِ ِانتظرت َ َ َ َ َّ ُ َّ َ َ م ُ َ ُُالسماوا ِتُُواْل مر ض خلقُُالِل Adam oğullarına öğretti. 10. Sayılar ve Temyîzi (1-19) Müennes ُمأرَبع Müzekker َ َُو ِاحدُ–ُأ َحد م م ِاث َن ِانُ–ُإث َن مي ِ ُن َ َ ُثالثة َ ُأ َرب َعة َ ُخ ممس َ ُخ مم َسة ٥ 5 ُِس ُّت ُِس َّتة ٦ 6 َواح َدةُ–ُ م إح َدى ِ َم َم ِاثن َت ِانُ–ُاثن َت مي ِ ُن َ َ ُثالث ADNAN HOYLADI ۱ 1 ۲ 2 ۳ 3 ٤ 4 19 ANADOLU İMAM-HATİP LİSESİ 9. SINIF ARAPÇA DİLBİLGİSİ َُس مبع َ ُث َمان َُس مب َعة َ ُث َما ِن َية ۷ 7 ۸ 8 ُِت مسع ُِت مس َعة ۹ 9 م َُعشر َ َعش َر ُة ۱۰ 10 َ َ م ُإح َدىُ َعش َرة َم َ َ ِاثن َتاُ َعش َر ُة َ َ ََ َ ثُ َعش َر ُة ُ ثال َ َ ُأح َد َُعش َر َ َ م ِاثنا َُعش َُر َ َ ََ َ ثالثة َُعش َُر َ َ مأرَب َعة َُعش َُر َ َ َ خ مم َسة َُعش َُر َ َ ِس َّتة َُعش َُر َ َ َس مب َعة َُعش َُر ١١ 11 ١٢ 12 ١٣ 13 ١٤ 14 ١٥ 15 ١٦ 16 ١٧ 17 ١٨ 18 ١٩ 19 ٢٠ 20 َ َ ُمأرَب َُعُ َعش َرة َ َ َ َ م ُسُ َعش َرة ُ خم َ َ َّ ُتُ َعش َرة ُ ِس َ َ َُس مب َُعُ َعش َرة َ َ َ ث َما ِن َُيُ َعش َر ُة َ َ ِت مس َُعُ َعش َر ُة م ُ َ ِعش ُر ون َ َ َ ُث َما ِنية َُعش َر َ َ ِت مس َعة َُعش َُر م ُ َ ِعش ُر ون 10.1. Bir Sayısı: ُ َو ِاحدve ُ َو ِاح َدةkelimeleri sıfat tamlaması gibi daima sayılacak olan varlığın isminden sonra gelir. Türkçesi Arapçası Bir kız م ُِبنتُُ َو ِاح َدة Müennes Bir adam َُر ُجلُُ َو ِاحد Müzekker َ ُ( أ َحدBir) çoğul halinde bulunan ismin bir tekini ayırarak gösterir. O zaman çoğul haldeki bir isimle tamlama yapar yahut (ُ ِم منden\dan) edatı ile gelir. Türkçesi ADNAN HOYLADI Arapçası Arapçası 20 ANADOLU İMAM-HATİP LİSESİ 9. SINIF ARAPÇA DİLBİLGİSİ Adamların biri, bir adam Kadınların biri, bir kadın َ َ َ َ نُ ِّال ُرج ِال ِ ُ أحدُُ ِم ِّ َ م ُِ نُال ِن َس اء ُ إح َدىُ ِم ِّ ُ َ َ ُالر َج ِال ِ ُأح ُد ِّ م ُِ إح َدىُال ِن َس اء Müzekker Müennes َ َم َم َ Not 1: Başına ا مُلtakısı gelen ال َو ِاح ُُدve اْل َح ُُدAllah’ın adı olup “Tekrar etmeyen eşi dengi, benzeri olmayan Bir” manasına gelir. 10.2. İki Sayısı م َم ُ ِ ِاث َنve ان ان ُ ِ ِاثن َتkelimelerine gerek olmaksızın o iki şeyin isimlerinin tesniye halindeki kaidelerine uygun م َم halini söyleriz. Ancak ان ُ ِ ِاث َنve ان ُ ِ ِاثن َتvurgulama olarak kullanılır ve aynı bir sayısında olduğu gibi sıfat şeklinde sayılacak şeyin arkasından gelir. Türkçesi İki gün İki saat Arapçası (Nasp-Cer) Arapçası (Ref) م ُ َي مو َم مي ِن-َي مو َم مي ِ ُنُإث َن مي ِ ُن َ َّ َ َ م م َ لس َّ َا-اال مث َن َت مي ُن اع َت مي ِ ُن ِ ِ ُالساعتي ِ ُن َمَ م ُ َي مو َم ِان-ان ُ ِ انُ ِاث َن ُ ِ يوم َ َ َّ َ َ م م َ لس َّ َا-ان ُ ِ اع َت ان ُ ِ االثن َت ُ ِ الساعت ِ ُان Müzekker Müennes 10.3. 3-10 Arası Sayılar Sayılacak şey müennesse müennes sayı kullanılır. Sayılacak şey müzekkerse müzekker sayı kullanılır. 3-10 arası sayılar cinsiyet bakımından tam tersine müzekkerleri müennes gibi kullanılır. Yani müzekker isimlere ait sayılar müennes tâ-i merbutası alır. Eğer isim müennes ise sayılar tâ-i merbutasız olur. 3-10 arası sayılan şey, sayı ile isim tamlaması şeklinde gelir. Ancak sayılan şey (muzâfun ileyh) hep çoğul ve esre tenvinlidir. Türkçesi Üç adam Üç kadın Arapçası ُ ََ َ ُثالث ُةُ ِر َجال َُ َ ُثُ ِن َساء ُ ثال Türkçesi Cemi Türkçesi Müfret Adamlar ُ ر َج ُال ِ Adam Kadınlar ُِن َساء Kadın َُر ُجل َ ُِا مم َرأة Müzekker Müennes Görüldüğü gibi sayılan isim çoğul, nekre ve esre tenvinlidir. Sayı da sayılan isme göre müzekker veya müennes seçilmiştir. Not 2: 3 ile 10 arası sayılarda sayılan şey koyun gibi veya kavm gibi cemi bir isim olursa ن ُ ِم مtakısı ile kullanılır. Türkçesi ADNAN HOYLADI Arapçası Türkçesi Arapçası 21 ANADOLU İMAM-HATİP LİSESİ 9. SINIF ARAPÇA DİLBİLGİSİ ََ َ َ م ُنُالغ َن ِم ُ ثالثُُ ِم Üç koyun Kavimden dört kişi َ مَ َ م ُنُالق مو ِم ُ أربعُُ ِم ( ب مbirkaç) kelimesiyle ifade edilir. ُضع ب مkelimesi sayılanın Not 3: 3 ile 9 arasındaki belli olmayan miktar ُضع ِ ِ aksi cinsinde olur. Türkçesi Arapçası Türkçesi Arapçası Birkaç adam َ ُ م ُض َعة ُِر َجال ِب Birkaç sene ب م ُض ُع ُِس ِني َن ِ ُ َم ن م Not 4: 3 ile 10 arasındaki kesirli sayılar ُ ف ُعلvezninde yapılır. Çoğulu da ُ اف َعالvezninde gelir. (ُُُصفُُُُج ِ َ َ ُ َ َ َ َ ا من1/2, ثالث ُةُا مخ َماس3/5 gibi) ُ ص اف Türkçesi Arapçası Türkçesi Arapçası 1/5 ُ ُخ ُمس 1/7 ُ ُت ُسع 1/4 ُُرُبع 1/10 ُ ُُعشر َ ُ Not 5: Üleştirme sayıları “üçer üçer”den “onar onar”a kadar فعا ُُلveya (ُ َ)م مف َع ُلkalıblarında yapılır. Bu kalıplarda gelen üleştirme sayıları gayr-i münsariftir (esre ve tenvin almaz). Asıl sayıların tekrarlanmasıyla da üleştirme sayıları elde edilir. Türkçesi Arapçası Türkçesi İkişer ikişer َ ُ ُثنا ُء Birer birer İkişer ikişer Yedişer yedişer Yedişer yedişer Üçer üçer Üçer üçer م َمث َنى َ ُسبا ُُع Onar onar َُم مو َح ُد َُ ُ ُ ثال ث ُ َم ُ َمثل ث ً م ً م َعشرُاُ َعشرُا Onar onar ً م ً م َُعش َر ُةُ َعش َرة Birer birer Üçer üçer َُم مس َب ُع ً َ ًَ َ َ ثال ُثاُثال ُثا ً ََ َ ً ََ َ ثالث ُةُثالث ُة Arapçası َ ُ أحا ُُد Üçer üçer Müzekker Müennes Müzekker Müennes Müzekker Müennes Not 6: Sayı normalde kullandığımızın dışında belirli bir kelimeden sonra gelirse sıfat olur Türkçesi ADNAN HOYLADI Arapçası Türkçesi Arapçası 22 ANADOLU İMAM-HATİP LİSESİ 9. SINIF ARAPÇA DİLBİLGİSİ َ َمُ م ُاْل ُد ُ ُنُاْل مرَب ُع Dört şehir Beş isim ُ َ َم َ َ م ُاْل مسما ُُءُالخ مم َسة 10.4. 11-20 Arası Sayılar 11-20 arası ma’dûd (sayılan şeyler) nekre ve fetha tenvinli olarak gelir. Sayılan şey müzekkerse sayı da müzekker, müennes ise sayı da müennes olur. 11-19 arası rakamlar 12 nin nasb ve cer hali dışında fetha üzere mebnidir. Türkçesi 12 ev 12 şehir 14 ev 14 şehir Arapçası ً َ َ م ُِاث ُناُ َعش َُرُ َب ميتا ً َ َ َ َم ِاثن ُتاُ َعش َر ُةُ َم ِد َين ُة ً َ َ َ ا مرَب َع ُةُ َعش َُرُ َب مي ُتا َ ً َ َ ا مرَب َُعُ َعش َر ُةُ َم ِد َين ُة Türkçesi Arapçası 11 ev َ ً َ ُأ َح َُدُ َعش َُرُ َب ميتا 11 şehir 13 ev 13 şehir ً َ َ ُِإ مح َدىُ َعش َر ُةُ َم ِد َينة ً َ َ ََ َ ثالث ُةُ َعش َُرُ َب مي ُتا ً َ َ ََ َ ثُ َعش َر ُةُ َم ِد َين ُة ُ ثال Müzekker Müennes Müzekker Müennes َ َ Not 1: (ُ)عش َر kelimesi tek olduğu zaman ( )شharf-i cezimli okunur. Fakat 11-19 arası sayılarda ( )شharf-i fethalı okunur. Türkçesi On kız On dört gün Arapçası َ م َُعش ُُرُ َبنات ً َ َ َ ُ أ مرَب َع ُةُ َعش َُرُ َي مو ما Türkçesi On çocuk On beş gece Arapçası َ َُ م َُعش َر ُةُأ موالد ًَ ََ َ َ َ م سُ َعش َر ُةُل ميل ُة ُ خم 11. 1. Sıra Sayıları (1-12) Bu sayılar varlıkların bir sıra içindeki yerlerini, baştan veya sondan kaçıncı sırada olduklarını bildiren َ sayılardır. Sıra sayıları, sayılan kelimelerden sonra gelir. ُاعل ِ فkalıbında düzenli bir sıfat yapısı gösterir. Sayılana yer yönden uyar. Kullanıldığı isimle sıfat tamlaması oluştururlar. Müennes َُ َم اْللى ُ َّ َ الثا ِن َي ُة ُ َ َّ َ الث ِالث ُة ADNAN HOYLADI Müzekker َ َم اْل َّو ُُل َّ َ الثا ِنى ُ َّ َ ُ الث ِال ث .۱ 1. .۲ 2. .۳ 3. 23 ANADOLU İMAM-HATİP LİSESİ 9. SINIF ARAPÇA DİLBİLGİSİ َ ُ ُا َّلر ِاب َعة ُ َ َم الخ ِام َس ُة ُ َّ َا لس ِاد َس ُة َّ َا ُلس ِاب َعة ُ َّ َ الث ِام َن ُة ُ َّ َ اس َع ُة ِ الت ُ َ َم اش َر ُة ِ الع َ ُا َّلر ِاب ُع ُ َا مل َخ ِام ُس َّ َا ُ ُ لس ِاد س َّ َا لس ِاب ُُع َّ َ ُ ُ الث ِام ن َّ َ اس ُُع ِ الت َ َم اش ُُر ِ الع .٤ 4. .٥ 5. .٦ 6. .۷ 7. .۸ 8. .۹ 9. .۱۰ 10. 11.2. Sıra Sayıları (11-20) Bunlara “mürekkeb sıra sayıları” denir. Bu sayıların sonu üstün olarak mebnidir. Yani son harekeleri değişmez. Cümledeki yerleri ne olursa olsun her zaman üstün hareke alırlar. 11-19 arasındaki sıra sayıları marife isme sıfat olduklarında birinci sayılar harfi tarif alır, ikinci sayıları almaz. َم َ َ َ َ َ َ َ ال َح ِاد َي ُةُ َعش َر ُة ىْ َعش َْر ْ الح ِاد .١١ َ َ َ َّ َ َ َّ َ الثا ِن َي ُةُ َعش َر ُة الثا ِنىُ َعش َُر .١٢ َ َ َ َ َّ َ َ َ َّ َ الث ِالث ُةُ َعش َر ُة ثُ َعش َُر ُ الث ِال .١٣ َ َ َ َ َ َ ا َّلر ِاب َع ُةُ َعش َر ُة ا َّلر ِاب َُعُ َعش َُر .١٤ َ َ َ َ َ َ َم َ َم الخ ِام َس ُةُ َعش َر ُة سُ َعش َُر ُ الخ ِام .١٥ َ َ َ َّ َا ُلس ِاد َس ُةُ َعش َرة َ َ َ َّ َ لس ِاب َع ُةُ َعش َر ُة ا َ َ َ َّ َ الث ِام َن ُةُ َعش َر ُة َ َ َ َّ َ اس َع ُةُ َعش َر ُة ِ الت َم م ُ َ ال ِعش ُر ون َ َ َّ َ ُسُ َعش َر ُ الس ِاد َ َّ َا لس ِاب َُعُ َعش َُر َ َ َّ َ نُ َعش َُر ُ الث ِام َ َّ َ اس َُعُ َعش َُر ِ الت َم م ُ َ ال ِعش ُر ون 11. 12. 13. 14. 15. .١٦ 16. .١٧ 17. .١٨ 18. .١٩ 19. .٢٠ 20. Örnekler: Türkçesi ADNAN HOYLADI Arapçası 24 ANADOLU İMAM-HATİP LİSESİ 9. SINIF ARAPÇA DİLBİLGİSİ On üçüncü öğrenci geldi. On üçüncü öğrenciyi gördüm. On üçüncü öğrenciye selam verdim. 12. ağaç 18. sureden َ َ َّ ُ َّ َ َ ُثُ َعش َر ُ بُالث ِال ُ اءُالط ِال ُج َ َ َّ َ َّ ُ َ َ م ثُ َعش َُر ُ بُالث ِال ُ تُالط ِال ُ راي َ ُ َ َّ م َّ َ َ َّ ثُ َعش َُر ُ بُالث ِال ُ ِ تُ َعلىُالط ِال ُ سلم َ َ َ َّ ُ َّ َ الش َج َر ُةُالثا ِن َي ُةُ َعش َر ُة َ َ َ َّ َ ُّ َ ور ُِةُالثا ِم َن ُةُ َعش َر ُة نُالس ُ ِم 12. Saatler (Tam/ Yarım) Saatlerde müennes sıra sayıları kullanılır. Çünkü saat kelimesi müennestir. Saatlerde kullanılan müennes sıra sayıları şunlardır: Türkçesi Arapçası ُ َّ َ ُالثا ِن َية َ ُ ا َّلر ِاب َع ُة ُ َّ َا لس ِاد َس ُة İkinci Dördüncü Altıncı Sekizinci Onuncu On ikinci ُ َّ َ ُالث ِام َنة ُ َ َم اش َر ُة ِ الع َ َ َ َّ َ الثا ِن َي ُةُ َعش َر ُة Türkçesi Arapçası On birinci َم ُ ُال َو ِاح َدة ُ َ َّ َ الث ِالث ُة ُ َ َم الخ ِام َس ُة ُ َّ َ لس ِاب َع ُة ُ ا ُ َّ َ اس َع ُة ِ الت َم َ َ م ال َح ِاد َي ُةُ َعش َر ُة Birinci Üçüncü Beşinci Yedinci Dokuzuncu Saatlerde kullanılan kelimeler: Türkçesi Arapçası Türkçesi Arapçası Kala, var َّ ُِاال Geçe, geçiyor َُو Çeyrek ُُرمبع Yarım, buçuk Saniye َُسا ِن َية 20 dakika ن م ُصف ِ ُُ ُثلث Dakika َ َُد ِقيقة Saniyeler Saat َ َس ُاعة Dakikalar ADNAN HOYLADI َُس َوا ِني َ َُدقا ِئق 25 ANADOLU İMAM-HATİP LİSESİ 9. SINIF ARAPÇA DİLBİLGİSİ Öğlen ً ُ ُظ مهرا Saatler Bir saat içinde َ خ َال َُلُ َس ُاعة ِ Yaklaşık Yarım saattir م َ فُ َس نُن م ُاعة ُِ ص ِ ُ ِم İki saat süreyle Akşam َُم َس ًاء َّ ِبالل مي ِ ُل Saat 5’e kadar Gece Öğleden sonra َ َس ُاعات َ َح َوال مُي َ ْلُ َّد ُةُ َس ُاع َت مي ِن ِ ِ َ َ َ َّ َ م اع ُِةُالخ ِام َس ُِة ِلغاي ُِةُالس ُّ َب مع َُدُالظ مه ُِر Saatler ifade edilirken önce marife olarak saat kelimesi yazılır. Bunun yerine َّإن َهاveya ِه َُيde kullanılabilir. Ardından marife olarak belirtmek istediğimiz saat, sıra sayısı olarak yazılır. Ardında “geçiyor” kullanacaksak َ ُو ekleriz. Daha sonra dakikayı marife olarak yazarız. Saatler sıfat tamlaması şeklinde yazıldığı için harekeler aynı َّ olur. “kala” kullanacaksak ِا ُالekleriz. Ondan sonraki dakika nekre ve fethalı olması gerekir. 11 ve 12 sayıları fetha üzere mebni (harekesi değişmeyen) olduğu için bunların harekesi her zaman fethadır. Bu sayılarda birinci sayı elif َ َ َ lam takısı alırken ikinci sayı (ُ)عش َرة elif lam takısı almaz. Örnekler: Türkçesi Saat 01.00 Saat 05.30 Saat 04.45 Saat 06.20 Saat 09.02 Saat 11.30 11.45’te 8.23’te 03.37’te Arapçası َ َّ َ ُ م ُ ُاع ُةُال َو ِاح َدة الس ُ َ َّ َ ُ م َ َ ُ َ ِّ م ُ ص ف الن ِ ُالساع ُةُالخ ِامس ُةُ ُو َّ ُ َ َ َّ َ ُ م إالُ ُرمب ًعا ُ ُاع ُةُالخ ِام َس ُة الس ُ ُ ُّ ُ َّ َُّإن َها ُ الس ِاد َس ُةُ َوالثل ث َ َّ َ ُ َ َّ َ َ ُ ِ الد ِقيق َت ان اسع ُةُو ِ ِه ُيُالت ُ َّ َ م َ َ َ َ َ َ َ َ ِّ م ُ ص ف الن ِ ُإنهاُالحادي ُةُعشر ُةُ ُو َّ َ َ َ َ إالُ ُرمب ًعا ُ ُِفيُالثا ِن َي ُةُ َعش َر ُة َ َّ ً َ م م َّ َ ينُ َد ِقيق ُة ُ َ ثُ َوال ِعش ِر ُ ِ ِفيُالث ِام َن ُِةُ َ ُوُالثال ً َ ً َ َ َّ َ َّ َ م ينُ َد ِقيق ُة ُ َ إالُثالثاُ َ ُوُ ِعش ِر ُ ُِفيُالر ِابع ُِة 13. İsim Tamlaması ADNAN HOYLADI 26 ANADOLU İMAM-HATİP LİSESİ 9. SINIF ARAPÇA DİLBİLGİSİ 14. Sıfat Tamlaması 15. İsmi Tafdîl 16. Muzâri Fiil (Gâib-Gâibe-Muhâtab-Muhâtaba-Mütekellim) 17. İsm-i Fâil 18. Muzâri Fiil (Olumsuz) 19. Mâzî Fiil (Gâib-Gâibe-Muhâtab-Muhâtaba-Mütekellim) 20. Mâzî Fiil (Olumsuz) 21. Gelecek Zaman 22. Emir Fiili ADNAN HOYLADI 27
