N (11-18-16-06-10-13)

ÇİN DIŞ POLİTİKASI MAO ZEDONG DÖNEMİ
Çin halk Cumhuriyetinin kuruluşu 1949 da ilan edilmiştir. II. Dünya savaşı yıllarında başlayan ve 1949
da sona eren bir iç savaş yaşanmıştır . Bu iç savaş Çin milliyetçileri ve MAO ZEDONG’ un kontrolündeki
komünistler arasında yaşanmıştır.
Savaşın son 4 yılında yani 1945-1949 arasında birçok insan ölmüştür. Bu savaşı komünistler
kazanmıştır. Çinlilerin bir kısmı ülkede kalmış bir kısmı da Çan-Key-Şek ile Çin’in güneyinde Çin
Denizi’nin ortasındaki küçük ada olan Tayvan’a kaçmıştır.
Çan -Key-Şek : 1949’dan itibaren Tayvan’da Çin hükümeti adıyla bilinen kapitalizmin geçerli olduğu
ve Amerika’nın müttefiki olan Tayvan’ı kurmuştur.
MAO ZEDONG ‘un dayanak noktası olarak Sovyetler Birliğini görmekteyiz. 3 temel düşünceye
dayanmaktadır,
1- Çin ve Sovyetler birliği hükümetinin dünyada komünizmin yayılması için ortaklık yapmaları ,
2- Kendisini koruyacak ülkenin Sovyetler birliği olduğuna inanması,
3- Ekonomik kalkınmasına ve teknolojisini geliştirmesine yardım edecek müttefikin Sovyetler
Birliği olmasıdır.
1950-1953 Kore Savaşında Çin, Sovyetler birliğinin yanında olduğunu göstermek için bu savaşa
katılmıştır.
1953 ‘te Stalin’in ölümünden sonra , Stalin’in yöntemlerine büyük eleştiriler vardır.
1955’ten sonra farklı bir dış politika anlayışına gidilmektedir.
1955’ten sonra Çin – Sovyetler Birliği ilişkileri gerilmiştir.
Çin 1955 yılında düzenlenen Bandung Konferansına katılarak bağlantısız ülkelere yaklaşıyor bunun
sonucun da Bağlantısızlar hareketi ortaya çıkmaktadır. Bandung Konferansı nedir?
Bandung Konferansı, 1955
18-24 Nisan 1955 tarihlerinde Endonezya'nın Bandung kentinde toplanan ve Bağlantısızlar
Hareketi'nin temellerinin atıldığı toplantı. Endonezya, Pakistan, Hindistan, Seylan (Sri Lanka) ve
Birmanya'nın düzenlediği toplantıya o zamanki dünya nüfusunun yarasından fazlasını oluşturan 20
Asya ve Afrika ülkesi katılmıştı.
Konferansı düzenleyen ülkeler, Batılı devletlerin Asya'ya ilişkin aldıkları kararlarda kendilerine
danışılmamasından duydukları rahatsızlığı dile getirdiler. Tartışmalar temel olarak Sovyetler Birliği'nin
Doğu Avrupa ve Orta Asya'daki tutumunun Batılı devletlerin sömürgeciliği ile eş biçimde eleştirilip
eleştirilmemesinde yoğunlaştı. Sonunda "tüm görünümleri ile sömürgeciliğin" mahkum edilmesi
üzerinde uzlaşıldı. Birleşmiş Milletler Bildirisi'ndeki ilkelerle Hindistan Başbakan’ı Nehru'nu beş
ilkesini kapsayan on maddelik bir "dünya barış ve işbirliğini geliştirme bildirisi" oybirliği ile kabul
edildi.
Konferansa katılan Türkiye'nin toplantılar boyunca izlediği Batı yanlısı tutum, bağlantısızlık politikası
izleyen diğer üçüncü dünya ülkeleri ile ilişkilerinin soğumasına neden oldu.
1955-1962 yılları arasında Çin-Sovyet ilişkileri gergindir ancak tam anlamıyla kopmamıştır.1962
Sovyet kongresinde KRUCHEV ile ZEDONG herkesin önünde birbirlerine hakaretler ederek
tartışmışlardır. Çin heyeti kongreyi terk etmişlerdir. Ardından Çin ile Hindistan birkaç ay sonra
savaşıyorlar, Sovyetler birliği Hindistan’ı desteklemiştir. Bu tarihten sonra ilişkiler kopmuştur .Çin için
artık düşman Sovyetler birliğidir.
ZEDONG ,1962’den sonra iç politikada ekonomiyi geliştirmek için ‘’Büyük Sıçrama ‘’ politikasını hayata
geçiriyor. Bu politikaya göre Zedong ,
1-Komünizmi Çin’in şartlarına uyarlamaya çalışıyor
2-Toprak reformuna girişiyor
3-Merkezden planlanmış bir ekonomik anlayış uygulamaya çalışıyor
4-Çin köylüsünü olabildiğince eğitmeye çalışıyor
5-1966’da Kültür Devrimini başlatıyor
6-Komünizmin ruhuna uygun insan yetiştirmeye çalışıyor
7-Çin’i tanıyan ilk ülke 1964 Fransa’dır
8-1971 yılında HENRY KİSİNGER, ABD ile Çin arasındaki ilişkileri inşa etmeye çalışmıştır. Böylece Çin,
BM daimi üyeliği elde etti.
1972 Şubat’ta ABD Başkanı NİXSON Çin’i ziyaret ediyor, ABD – ÇİN ilişkileri resmen başlıyor. Bu tarih
ABD’nin Çin’i resmen tanıdığı tarihtir.
1972’de Çin-ABD işbirliği antlaşması yapılıyor. Bu antlaşmada ‘’Asya bölgesinde ABD ve Çin ‘in
dışında başka hiçbir devlet gücünün hegemonyası kabul edilmeyecek ve başka bir gücün hegemonya
girişiminin de bulunması durumunda iki ülke o ülkeye karşı birlikte hareket edecek’’ denilmiştir.
1976’da MAO ZEDONG öldü.
1977 yılında DENG XİAOPİNG iktidara geldi, Çin ‘in ikinci kurucusudur.
MAO ZEDONG’u Ortadoks bir komünist olmakla eleştirir.
1977’den sonra ‘’OPEN DOOR(Açık kapı)’’ denilen ekonomik bir politika uygulamıştır.
Serbest piyasa ekonomisini benimsemiştir.
En önemli serbest ticaret bölgesi ŞANGHAY ’dır.
Çin 1977’den sonra genellikle 2 haneli oranlarla büyümüştür. Büyüme oranı %10 üzerindedir.
Çin neden bölgesel bir güç iken küresel bir güç olamıyor? Bilindiği üzere ABD’nin devlet tahvilleri
Çin’in elinde bu kadar büyük ve güçlü bir devlet neden küresel bir güç değil? Burada Çin’in dış
politikadaki serbestisi ortaya çıkıyor dış politikasını belirlerken din, dil ,ırk ve yönetim bakmaksızın
ticaret yapıp karına bakmaktadır ve bu da Çin’i ticarette ilk sıralara taşıyor. Her ne kadar güçlü bir
devlet olsa da kendi içinde yaşadığı sorunlar göz ardı edilemez.
Çin’i düşündüren en önemli mesele içinde bulunduğu toplumun sosyal refah düzeyinin mevcut
ekonomik gücüyle uzaktan yakından ilgisinin olmamasıdır. Çin içerisinde etnik ve dinsel anlamda
birçok toplum yer almaktadır. Örnek verecek olursak Sincan Uygur Özerk Bölgesi(Doğu
Türkistan),Tibet, İç Moğolistan gösterilebilir.
Tayvan , Hong Kong ve Makao(1999) bu gibi şehirler Batı ile çok içli dışlı oldukları için buradaki yaşam
standartları daha yüksektir. Çin hükümeti buralara girişleri kısıtlamıştır.