isikders - gumusgozefen
advertisement
IŞIK A. IŞIK 1. IŞIK MADDE İLE KARŞILAŞINCA NE OLUR? Bazı maddeler çevrelerine ışık yayar. Işık yayan maddelere ışık kaynağı denir. Kendiliğinden ışık yayan maddelere doğal ışık kaynağı denir. Güneş, yıldız, ateş böceği örnek olarak verilebilir. Bazı maddeler ışık kaynağı olmadığı halde ışık yayar hale getirilebilir. Bu varlıklara yapay ışık kaynağı denir. El feneri, mum, ampul yapay ışık kaynaklarına örnektir. Işık ışınları, yayılırken doğrusal yol izler. Işık ışınları bir madde ile karşılaştığında maddenin özelliğine farklı davranır. Bazı maddeler, içinden ışık geçmesine engel olmaz. Işık geçiren maddelere saydam madde denir. Bazı maddeler ise ışığın geçmesine engel olur. Işığı geçirmeyen maddelere saydam olmayan madde veya opak madde adı verilir. Işığın bir maddeye çarpıp geldiği ortama geri dönmesine yansıma denir. Ayna gibi parlak yüzeylere gönderilen ışık yansımaya uğrar. Bazı cisimler ışık kaynağı olmadığı halde yaydıkları ışıktan dolayı ışık kaynağıymış gibi görünür. Bunun sebebi, bu cisimlerin üzerine düşen ışığı yansıtmalarıdır. Örneğin; Dünyamızın uydusu olan Ay’ın bir ışık kaynağı olmamasına rağmen gökyüzünde görünme sebebi, Güneş’ten aldığı ışığı yansıtmasıdır. Işık kaynağı olan cisimlerden çıkan ışık ışınlarının gözümüze gelmesi sonucu bu kaynakları görebilmekteyiz. Işık kaynağı olmayan çevremizdeki varlıkları görebilmemiz ise varlıkların üzerine düşen ışığı yansıtmalarından dolayıdır, ışık kaynağı olmayan cisimler karanlık ortamda görülmez. Bir cismin görülebilmesi için; 1. Cismin üzerine ışık düşmelidir. 2. Cismin üzerine düşen ışınlar cisimden yansıdıktan sonra gözlemciye ulaşmalıdır. 2. IŞIĞIN YANSIMASI Işığın bir yüzeye çarpıp yansıması belli bir kurala göre olur. Bir yüzeye gelen ışığa gelen ışın, yüzeyden yansıyan ışığa da yansıyan ışın denir. Işığın aynaya değdiği noktadan aynaya bir dikme çizilir. Bu dikmeye yüzeyin normali denir ve N harfi ile gösterilir. Aynaya gönderilen ışığın normal ile arasındaki açı gelme açısı, yansıyan ışığın normal ile yaptığı açı ise yansıma açısıdır. İki yansıma kuralı vardır: 1. Gelme açısı, yansıma açısına eşittir. ∞=ß 2. Gelen ışın, yansıyan ışın ve normal aynı düzlemdedir. Düzgün ve Dağınık Yansıma Düzgün ve parlak bir yüzeye gelen birbirine paralel ışın demeti yüzeyden yansıdıktan sonra yine birbirine paralel olarak gider. Bu tip yansımaya düzgün yansıma adı verilir. Düzlem ayna, fayans yüzeyi, mermer düzgün yansıma sağlar. Eğer ışık pürüzlü bir yüzeye düşerse ışınlar farklı doğrultularda yansır. Bu tip yansımaya dağınık yansıma adı verilir. Yünlü veya pamuklu kumaş, toprak dağınık yansıma sağlar. Ayna Çeşitleri Aynalar üç gruba ayrılır: düz ayna, tümsek ayna ve çukur ayna. Düz bir yüzeye sahip aynaya düz ayna adı verilir. Düz aynaya düzlem ayna da denir. Buna göre, düzlem aynada oluşan görüntü; Boyu, cismin boyuna eşittir. Aynaya göre simetriktir. Görüntü düz oluşur. Küresel Aynalar Yansıtıcı yüzeyi bir kürenin iç ya da dış yüzey biçiminde olan aynalara küresel ayna denir. Çukur ayna ve tümsek ayna olmak üzere iki çeşit küresel ayna vardır. Yansıtıcı yüzeyi içe doğru bükümlü olan aynalara çukur ayna adı verilir. Aynanın merkezi M ile gösterilmiştir. Ayna ile merkezin orta noktasına odak noktası denir. Odak noktası F ile gösterilir. Çukur aynaya paralel gönderilen ışınlar yukarıdaki ikinci şekilde olduğu gibi aynı noktada toplanır, bu nokta odak noktasıdır. Cismin görüntüsü büyük ve ters olur. Yansıtıcı yüzeyi dışa doğru bükümlü olan aynalara tümsek ayna denir. Tümsek aynada görüntü Düz Küçük ve Simetrik oluşur. Tümsek ayna dağıtıcı özelliğe sahiptir. Yani çok büyük alanları görmemizi sağlarlar. Aynaların kullanım alanları Düz aynalar evlerde, mağazalarda ve periskop gibi cihazlarda kullanılır. PERİSKOP: Düz aynaların birbirine paralel olarak yerleştirilmesiyle elde edilen bir araçtır. Özellikle denizaltılarda su üstünü görmek için periskop kullanılır. Çukur aynalar; el feneri, araba farları, dişçi aynası, ameliyat masası aydınlatması, bazı teleskopların yapısında kullanılır. Tümsek aynalar; arabaların dikiz aynalarında ve yan aynalarında arka tarafı görmek için, büyük mağazalarda etrafı kontrol etmek için, bazı sokak köşelerinde yoldan araba geçip geçmediğini görmek için kullanılır.
