proteinler - files.eba.gov.tr

PROTEİNLER
 GENEL
ÖZELLİKLERİ:
 Tüm canlılarda sudan sonra en fazla bulunan
moleküllerdir.
 Canlının kuru ağırlığının %50’si proteindir.
 Oldukça büyük ve kompleks maddelerdir.
 Hücrede ribozom organelinde sentezlenirler.
 Sentezi için DNA şifre verir. Bu anlamda tek
moleküldür.
 Proteinler suda çözünür.
 Yapıcı-onarıcı,
düzenleştirici ve enerji verici
görevleri vardır.
 Temel
atomları:
 C , H, O ve N (Azot) tur. Bazılarında P ve S ‘de
vardır.
 Proteinlerin
yapıtaşları:
 Aminoasitler dir.
 Aminoasitler
 Bir

birbirine peptit bağı ile bağlanır.
aminoasitin yapısı:
NH2 : Amino grubu
COOH: Karboksil grubu
R: Radikal (farklı) grup
 Doğada
20 çeşit aminoasit vardır.
 Tüm
aminoasitlerde R grubu hariç diğer gruplar
aynıdır.
halde aminoasitlerin çeşitli olmasını R grubu
belirler.
O
 ÖRNEK:
R
yerine H gelirse; Glisin aminoasiti,
 R yerine CH3 gelirse; Alanin aminoasiti oluşur.
 Bunun
gibi 18 aminoasit daha yazılabilir.
 Amino
grubu (NH2) bazik, Karboksil grubu
(COOH) asitik özellik gösterir.
aminoasitler hem asit hem baz özelliği
gösterir.
 Yani
 Bu
yüzden aminoasitler amfoter maddelerdir.
peptit bağlarıyla bağlanırlar.
 Her bağlanmada 1 molekül su açığa çıkar.
 (dehidrasyon sentezi)
 Aminoasitler
 Yani:
 (n)
aminoasit
 Not.
Protein + (n-1) Su
Peptit bağı sayısı = Su sayısı
2
aminoasit birleşirse: Dipeptit
 3 aminoasit birleşirse : Tripeptit
 Çok aminoasit birleşirse: Polipeptit denir.

Peptitleşme
 Proteinler
canlıya özgüdür. Antijen özelliği
gösterirler.
 Doku
ve organ nakillerinde,
 Akrabalıkların belirlenmesinde
kişilerin protein benzerliğine bakılır.
 Proteinlerin
çeşitli olmasını ne sağlar?
 Yapısındaki aminoasitlerin,
 sırası (dizilişi),
 sayısı ve
 çeşidi belirler.
 Bu
sıra, sayı ve çeşidin nasıl olacağını da
canlının DNA’sı belirler.
 İnsanlar
ve hayvanlar 20 çeşit aminoasitin 8
tanesini sentezleyemez. Dışarıdan besinlerle
hazır alırlar.
 İşte
vücutta sentezlenmeyip besinlerle
alınan aminoasitlere esansiyel (temel =
zorunlu) aminoasit denir.
 Bitkiler
ise hepsini sentezleyebilir.
 Yüksek
basınç, asit, ısıtma gibi işlemler
proteinlerin yapısını bozar.
 Buna denatürasyon denir.
 Proteinler
sindirilmeden hücre zarından
geçemezler.

Proteinler bileşimleri yönünden 2 çeşit.
protein
Bileşik protein
 Sadece aminoasitten Aminoasitten başka organik
oluşan proteindir.
veya inorganik bileşikler
de içeren proteindir.
ÖRNEK:
ÖRNEK:
Kandaki albumin ve
Nükleoprotein
Globulin
Lipoprotein
 Basit
 PROTEİNLERİN
GÖREVLERİ
 1. Yapıcı, onarıcı, düzenleştirici ve enerji verici
görev yaparlar.
 2. Saç , tırnak gibi yapılar proteinden oluşur.
 3. Enzimler protein yapıdadır.
 4. Kas kasılmasında görevli aktin ve miyozin
iplikler protein yapıdadır.
 5. Vücut savunmasında görevli antikorlar
protein yapıdadır.
 6. Düzenleştirici görevi olan hormonların çoğu
protein yapıdadır.
Vücutta taşımada rol alır. ÖR. Kandaki
hemoglobin proteini O2 ve CO2 taşır.
 8. Vücut sıvılarının (kan-doku sıvısı gibi)
ozmotik basıncını düzenler. (ÖR. Kan
proteinleri)
 9. Hücre zarında bazı molekülleri tanıyıp hücre
içine alınmasını sağlarlar.
 7.
 Kısacası
vücutta protein olmayan doku veya
organ yok gibidir.
 Protein
eksikliğinde ;
 1. Büyüme yavaşlar, hatta durabilir
 2. Yaralar geç iyileşir
 3. Zihinsel gerilik oluşur
 4. Savunma (bağışıklık) sistemi zayıflar
 5. Alyuvar (kan) yapımı zayıflar
 6. kanın ozmotik basıncı düşeceğinden dokular
arasında ödem (şişlik) oluşur.
 Protein
bakımından zengin besinler:
 Et, tavuk, balık, sakatatlar, yumurta, süt,
kuruyemişler, baklagiller…..
 Hayvansal
proteinler, esansiyel aminoasitleri
daha çok bulundurduğundan ve kolay
sindirildiğinden daha değerlidir.
 SORULAR
 800 Aminoasitin
birleşmesiyle …………peptit
bağı oluşur, ………….molekül ………açığa
çıkar
 Amino
asitlerin çeşitli olmasını yapısındaki
…………….. Grup belierler
 Protein
olur.
sentezi hücrede ………… organelinde

Protein sentezi için şifreyi ………….. verir.
3
aminoasit birleşirse ………….oluşur
 Vücutta
sentezlenmeyip dışarıdan alınan
aminoasitlere ……………aminoasit denir
 Proteinlerin
 Proteinlerin
yapıtaşlarına…………..denir
yapısının bozulmasına
…………..denir. Bunda …….., …… ve……. gibi
faktörler etkilidir.
 Sadece
aminoasitlerden oluşan
proteine…………………..protein denir.
 Vücutta
protein eksikliğinde, 1……….,
2………., 3………., 4……….. gibi aksaklıklar
görülür.
 Proteinleri
bağıdır.
oluşturan bağın adı ……………
 Proteinlerin
çeşitli olmasını yapısındaki
aminoasitlerin …………. , …………. ve ……….
belirler.
 Akrabalık
derecelerinin belirlenmesinde ve
organ nakillerinde kişilerin ……………………
benzerliğine bakılır.
 Proteinlerin
 Canlı
temel atomları ……- …..- …..-……
yapısına katılan toplam…….…..çeşit aa.
vardır.
soruları
 Proteinler enerji vermez(…..)
 D-Y
 Proteinler
suda çözünür (…..)
 Protein
sentezinde 300 su çıkması için 299
aminoasit birleşmelidir. (…..)
 Proteinlerin
çeşitli olmasını Radikal grup
belirler. (…..)
 Aminoasitler
hem asit hem baz özelliği gösterir
(…….)
 Enzimler
protein yapıdadır(…….)
 Vücudumuzda
en çok bulunan organik madde
proteinlerdir. (…….)
 Protein
sentezi mitokondri organelinde olur(….)
 Her
aminoasitte N (azot) bulunmaz(…….)
 Tırnak,
saç gibi yapılar proteinden oluşur. (….)
 Proteinler
sindirilmeden hücre zarından
geçebilirler. (…….)
 Yüksek
sıcaklık proteinlerin yapısını bozar. (…)
 Çok
sayıda aminoasit birleşirse polipeptit
oluşur(…..)
 Protein
benzerliği fazla olan canlılar daha yakın
akrabadır. (…….)
 Zorunlu
aminoasitleri vücutta sentezleyemeyiz.
molekül aminoasit kullanılmasıyla oluşan
bir protein sentezinde, açığa çıkan su
kullanılarak kaç molekül yağ hidroliz edilebilir?
 9001
4 molekül Maltoz
 II. 3 molekül Laktoz
 III. 1 molekül Tripeptit
 IV. 3 molekül Nötral yağ
 Yukarıdaki moleküllerin sentezinde açığa çıkan
su miktarlarını çoktan aza doğru sıralayın
 I.