Beklentiler, Üretim ve Ekonomi Politikası Cari (şu anki) ve gelecek

B.E.A.
Beklentiler, Üretim ve Ekonomi Politikası
Vergisi ödenmiş gelecek maaşalar
Beşeri (insani) servet
Tüketim
Gelecek reel faizler
Cari (şu anki) ve gelecek vergisi ödenmiş reel işçi gelirlerinde (maaşları) bir artış veya cari ve beklenen
gelecek reel faiz oranlarında bir azalma olması beşeri servette artışa neden olmakta o da tüketimde bir
artışa neden olmaktadır.
Reel gelecek kar dağıtımları
Beşeri olmayan servet
Gelecek reel faizler
Hisse Senetleri ve
Tahviller
Tüketim
Gelecek nominal faizler
Eğer cari ve beklenen gelecek reel kar dağıtımlarında bir artış yaşanırsa veya cari ve beklenen gelecek
reel faiz oranlarında bir azalma yaşanırsa hisse senedi fiyatlarında artış yaşanması onun da beşeri
olmaya servetin artmasına, onun da harcamaların artmasına neden olması beklenir.
Eğer cari ve beklenen gelecek nominal faiz oranlarında bir azalma yaşanırsa, tahvillerin fiyatlarında bir
artış yaşanması beklenir. Bu da beşeri olmayan servette bir artış olmasına ve tüketimin artmasına
neden olabilmektedir.
Vergisi ödenmiş gelecek karlar
Gelecek reel faizler
Vergisi ödenmiş
karların bugünkü
değeri
Yatırım
Cari ve reel vergisi ödenmiş beklenen karlarda yaşanan artışlar veya cari ve beklenen reel faiz
oranlarında yaşanan azalışlar vergisi ödenmiş bugünkü karlarda artışın yaşanmasına neden
olabilmektedir. Bu artış da yatırımların artmasına neden olabilmektedir.
Beklentiler ve IS yapısı
IS ilişkisini Y=C(Y-T)+I(Y,r)+G şeklinde tanımlanmaktadır. Burada A(Y,T,r)=C(Y-T)+I(Y,r) şeklinde kabul
edersek, Y=A(Y,T,r)+G şeklinde yazabiliriz.
(+,-,-)
Söz konusu denkleme gelecek beklentilerini de ilave edersek;
Y=A(Y,T,r, Y’e,T’e,r’e)+G ulaşırız.
Eğer Y veya Y’e bir artış yaşanırsa A’nın artması beklenir.
Eğer T veya T’e bir artış yaşanırsa A’nın artması beklenir.
Eğer r veya r’e bir artış yaşanırsa A’nın azalması beklenir.
Söz konusu denkleme ait IS eğrisi aşağıda verilmektedir.
Reel faiz oranlarında bir azalma yaşanması üretimde çok düşük bir artış yaşanmasına neden olmaktadır.
Bunun nedeni IS eğrisinin dikey bir yapıda olmasından kaynaklanmaktadır. Kamu harcamalarında (G)
bir artışın yaşanması veya beklenen üretim rakamlarında bir artış yaşanması IS eğrisinin sağa kaymasına
neden olabilmektedir. Vergilerde, beklenen vergi oranlarında veya beklenen gelecek reel faiz
oranlarındaki artış IS eğrisinin sola kaymasına neden olmaktadır.
IS eğrisi negatif yönlüdür ancak dik bir yapıya sahiptir. Bunun sonucunda da faiz oranlarındaki
değişmeler üretim üzerinde düşük değişmelere neden olmaktadır. Bunun iki nedeni vardır:
a) Cari reel faiz oranlarında bir düşüş harcamaların artmasına fazla neden olamamaktadır çünkü
beklenen gelecek faiz oranlarının gelecekte de düşük olması beklenmemektedir.
b) Çarpan katsayısının düşük olması söz konusu olabilmektedir. Gelirde yaşanan değişmelerin bir
son bulmaması (sürekli değişim yaşanması) tüketim ve yatırımlar üzerinde sınırlı etkiler
bırakabilmektedir.
Y=A(Y,T,r, Y’e,T’e,r’e)+G denkleminde Y ve r deki değişmeler dışında yaşanan değişmeler IS eğrisinin sağa
ve sola kaymasına neden olabilmektedir. Vergilerin (T) veya kamu harcamalarının (G) değişmesi IS
eğrisinin kaymasına neden olmaktadır.
Beklenen gelecek değerlerin de değişmesi IS eğrisinin kaymasına neden olabilmektedir.
LM Eğrisi
LM eğrisi bir ekonominin para piyasasındaki dengesini göstermektedir. Para piyasasındaki denge
M/P=YL(i) şeklinde yazılmaktadır. Eşitliğin sol tarafı reel para arzını, sağ tarafı da para talebini
göstermektedir. Dikkat edilirse para talebi kısmı (İ) ile yani cari (geçerli) nominal faiz oranı ile ilişki
içindedir.
Merkez bankasının para arzını arttırması sonucu faiz oranlarının düşmesi ve harcamaların artması
beklenir. Burada dikkatleri çeken iki ayrıcalık öne çıkmaktadır:
a) Nominal ve reel faiz oranlarının durumu
b) Cari (Şu anki) faiz oranı ve beklenen gelecek faiz oranı
Cari (şu anki) faiz oranlarının (i) düşmesi iki faktör aracılığı ile cari ve beklenen gelecek faiz oranlarını
etkilemektedir. Bu faktörler:
a) Para piyasasında bir para arzına gidilmesi finansal piyasalarca beklenen gelecek cari faiz
oranlarının yeniden zihinlerde düzeltilmesine neden olmaktadır.
b) Para piyasalarında bir para arzına gidilmesi finansal piyasalarca beklenen şu anki ve beklenen
gelecek enflasyon oranlarının zihinlerde düzeltilmesine neden olmaktadır.
Ekonomi aşağıdaki durumda dengede iken:
LM :
M
 YL(r )
P
IS: Y  A(Y , T , r , Y ' e , T ' e , r ' e )  G
Ekonomide bir para arzına gidilmesi durumunda beklentilerde büyük değişikliklere neden olabilir ve bu
durumdan üretim düzeyi de etkilenebilir:
Para arzının artması ile birlikte LM eğrisi aşağıya doğru kaymakta (dengenin A dan B’ye kayması
beklenir), buna bağlı olarak faiz oranlarının düşmesi sonucu ekonominin harcama cephesinde bir artış
yaşanması ile IS eğrisinin sağa kayması beklenir (dengenin B’den C’ye kayması beklenir).
Eğer para arzı operasyonu finansal oyuncuların, firmaların ve tüketicilerin beklenen gelecek faiz oranı
ve üretim düzeylerini düzeltmelerine neden olabilir ise para arzının üretim artışı üzerindeki etkisinin
büyük olması beklenir.
Ancak ekonomik oyuncuların beklentilerinde bir değişme olmaz ise parasal genişlemenin üretim
üzerindeki etkisinin azalması beklenir.
Maliye Politikaları (bütçe açıklarının azaltılması):
Uzun dönemde bütçe açıklarında bir daralmaya gidilmek istenmesi ekonomi için faydalı sonuçlar
verebilir, orta dönemde ise yüksek tasarrufa ve yüksek yatırıma neden olabilmektedir. Uzun dönemde
bütçe açıklarının azaltılmasına gidilmesi yüksek yatırımlara, yüksek yatırımların yüksek fiziksel
sermayeye ve yüksek üretime ulaşmasına neden olmaktadır. Kısa dönemde ise bütçe açıklarının
daraltılmasına gidilmesi harcamalarda daralmaya ve üretimde küçülmeye neden olabilmektedir.
Bütçe açıklarının daraltılmaya gidilmesi orta dönemde faiz oranlarının azalmasına ve yüksek
yatırımlarla karşılaşılmasına neden olabilmektedir. Bütçe açıklarının azaltılmaya gidilmesi orta
dönemde üretim üzerinde bir etkisinin olmaması beklenir.
Uzun dönemde ise yüksek yatırımlar, yüksek fiziksel sermayeye oda yüksek üretime neden olmaktadır.
Bütçe açıklarını azaltmak için kamu harcamalarının azaltılması üretimin içinde bulunan zaman için
daralmasına neden olabilmektedir:
Harcamalardaki azalma ile IS eğrisi sola kayması beklenir,
Beklenen gelecek üretim düzeyinin artması ile IS eğrisinin sağa kayması beklenir,
Beklenen cari ve gelecek faiz düzeyinin azalması ile IS eğrisinin sağa kayması beklenir,
Burada çok önemli bir unsur hükümetin uyguladığı bütçe daralma programının, güvenirliliği, zamansal
süreç yapısı, programın yapısı olarak kabul edilmektedir.