Document

Tayfun OZCELIK
Dr. Ozcelik is a graduate of Istanbul University, Istanbul Medical School (1986). He completed his post-graduate
training at Ludwig-Maximilian University of Munich, and at Yale and Stanford Universities (1986-1993). He was an
associate of the Howard Hughes Medical Institute (1989-1993). He is a certified medical geneticist (1991). He
established the Department of Genetics, Institute for Experimental Medicine, Istanbul University and served as its
Chairperson (1993-1995). During this period he organized the first interdepartmental medical/human genetics PhD
program at Istanbul University, and in collaboration with the Ministry of Justice, Forensic Medicine Council he
introduced DNA-based identification to the Turkish judiciary system. In addition, he directed the DNA diagnostic
laboratory of Istanbul University, which provided DNA based diagnostic testing services in a large number of
genetic disorders. Currently, he is the Chairperson of the Department of Molecular Biology and Genetics, Bilkent
University.
Dr. Ozcelik’s research is focused on genetic mapping and identification of the molecular bases of inherited
diseases. Together with his mentor Professor Uta Francke at Yale and Stanford Universities, he determined the
chromosomal localizations of approximately forty different human and mouse genes using somatic cell hybrids
and recombinant DNA techniques. These mapping studies targeted mainly neuronal genes and resulted in the
identification of the genes associated with Prader-Willi syndrome (Nature Genet 2: 265-9, 1992), Charcot-MarieTooth disease type 1A (Nature 356: 241-4, 1992), and type VIII glycogen storage disease (Proc Natl Acad Sci,
USA 89: 2096-100, 1992). His subsequent research at Bilkent University continues to be centered on inherited
diseases. He described “loss of mosaicism” for X-linked gene expression as a new candidate disease mechanism
leading to autoimmune disorders in females. These diseases include scleroderma (Arthritis & Rheum 52: 15641570, 2005), autoimmune thyroiditis (Eur J Hum Genet 14: 791-7, 2006), preeclampsia (Hum Genet 121: 101-5,
2007), and juvenile idiopathic arthritis. He showed that “somatic mosaicism” could be a survival mechanism in Xlinked dominant diseases in males as exemplified by Rett syndrome (Eur J Hum Genet 10: 77-81, 2002; Nature
417:588, 2002). Using X-chromosome inactivation as an indicator of cell lineage, he showed that angiogenesis in
multiple myeloma could be associated with clonal expansion of endothelial cells (Blood 105: 3286-94, 2005; BMC
Cancer 22: 161-7, 2006). He described homozygous mutations in MLH1 gene leading to familial hematological
malignancies and neurofibromatosis (Cancer Res 59: 290-3, 1999). This study is one of the first examples of DNA
repair genes linked with inherited hematological malignancies in humans. Most recently, he identified VLDLR
mutations in a novel human phenotype characterized by quadrupedal locomotion, mental retardation and
cerebellar hypoplasia (Proc Natl Acad Sci USA 105: 4232-6, 2008). This is the first study that sheds light on the
molecular mechanisms and neuronal pathways that are linked with gait in humans through the analysis of an
inherited condition. Homozygosity mapping in this unique human trait revealed that there are additional loci in the
human genome linked with quadrupedal locomotion.
He supervised over twenty graduate students. His scholarly publications received over 2,500 citations, including
those in 35 books, 23 in Victor McKusick’s “Mendelian Inheritance In Man”, and in numerous review articles. He is
currently a board member of the Turkish Society of Medical Genetics, after serving as the president of the society
in 2005-2007. He is also a board member of the European Society of Human Genetics as well as education
committee member. He is a member of the Turkish Academy of Sciences. He reviewed papers for scientific
journals including Am J Hum Genet, Hum Genet, PLoS One, Gastroenterology and Arthritis & Rheumatism. He
served in grant review panels for TUBITAK (Turkish Scientific and Technological Research Council), TUBA
(Turkish Academy of Sciences), ERC (European Research Council), and QNRF (Qatar National Research Fund);
as well Research Funding Agencies of Istanbul, Ankara, Hacettepe and Akdeniz Universities. His current research
is on neurodevelopmental disorders, and on the role of X-chromosome inactivation in female predisposition to
autoimmunity.
Updated: 01/2010
Department of Molecular Biology and Genetics
Bilkent University
Ankara – Turkey
Tel: +90-312-2902139, Fax: +90-312-2665097, e-mail: [email protected]
Tayfun Özçelik Bilkent Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Genetic Bçlümü Başkanı
Türkiye Bilimler Akademisi Daimi Üyesi
Dr. Özçelik İstanbul Üniversitesi, İstanbul Tıp Fakültesi’nden 1986 yılında mezun olmuştur.
1986-1993 yılları arasında Münih, Yale ve Stanford Üniversiteleri’nde Fizyoloji ve Tıbbi
Genetik alanında eğitim almış ve araştırma yapmıştır. 1993-1995 yılları arasında İstanbul
Üniversitesi, Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü, Genetik Anabilim Dalı’nın kurucu başkanlığını
yapmıştır.
Dr. Özçelik’in bilime yaptığı katkılar, genetik haritalama çalışmaları ile kalıtsal hastalıkların
moleküler temellerinin araştırılması alanındadır.
Yale ve Stanford Üniversiteleri’nde danışmanı Prof. Uta Francke ile birlikte yaklaşık kırk adet
genin insan ve fare kromozomlarındaki lokuslarını belirlemiştir.
Özellikle nöronal anlatımı olan genlerin hedeflendiği bu araştırmaların sonucunda PraderWilli sendromu (Nature Genet 2: 265-9, 1992), Charcot-Marie-Tooth tip 1A hastalığı (Nature
356: 241-4, 1992) ve tip VIII glikojen depo hastalığı (Proc Natl Acad Sci, USA 89: 2096-100,
1992) ile ilişkili genler tanımlanmıştır.
Bilkent Üniversitesi’nde yürütülen araştırmalar kalıtsal hastalıklar üzerine yoğunlaşmıştır.
X-kromozomu inaktivasyonu bozukluklarına bağlı olarak gelişen ve “mozaisizm kaybı” olarak
adlandırılan yeni bir genetik mekanizmanın otoimmün hastalık gelişiminden sorumlu
olabileceğini skleroderma (Arthritis & Rheum 52: 1564-1570, 2005), otoimmün tiroiditis (Eur J
Hum Genet 14: 791-7, 2006), preeklampsia (Hum Genet 121: 101-5, 2007) ve jüvenil
idiopatik artritis (Arthritis & Rheum 60: 3410-3412, 2009) hastalıklarını inceleyerek
göstermiştir.
Yine X-kromozomu üzerinde yürütülen çalışmalarla erkeklerde öldürücü olan X’e bağlı gen
mütasyonlarının yaşamla bağdaşmasının “somatik mozaisizm” sonucu olabileceğini Rett
sendromu örneğinde tanımlamış (Eur J Hum Genet 10: 77-81, 2002; Nature 417:588, 2002);
X-inaktivasyonu incelemesiyle multipl miyelom hastalığında görülen yeni damar yapımının
endotel hücrelerinin klonal çoğalmasından kaynaklanabileceğini göstermiştir (Blood 105:
3286-94, 2005; BMC Cancer 22: 161-7, 2006).
Kalıtım modeli incelemesiyle nörofibromatozis bulguları ile birlikte seyreden ailesel pediatrik
hematolojik kanserlerin gelişiminden homozigot MLH1 mütasyonlarının sorumlu olabileceğini
gözlemlemiştir (Cancer Res 59: 290-3, 1999).
Bu yayın ailesel pediatrik kanserlerin DNA onarım sistemi mütasyonları ile ilişkili olduğunu
gösteren ilk çalışmalardandır.
Gelişimsel nörogenetik hastalıklarla ilişkili çalışmaları
kapsamında insanlarda dört ayak üzerinde yürüme ile ilişkili Ünertan sendromunun VLDLR
mütasyonlarından kaynaklandığını göstermiştir (Proc Natl Acad Sci USA 105: 4232-6, 2008).
Homozigosite haritalaması ile aynı hastalığın genetik heterojenite gösterdiğini ortaya
koymuştur.
Bu bulgu insanların iki ayak üzerinde yürümesi ile ilişkili moleküler mekanizmaların
aydınlatılmasına yönelik olarak atılan ilk adım olarak nitelendirilmiştir.
Dr. Özçelik bu bilimsel çalışmaların yanında Ülkemizde DNA incelemesine dayanan ilk
kimliklendirme çalışmalarını Adalet Bakanlığı, Adli Tıp Kurumu ile işbirliği içinde yürütmüş,
çeşitli genetik hastalıkların DNA/RNA incelemesine dayanan tanı testlerini geliştirmiştir.
Updated: 01/2010
Department of Molecular Biology and Genetics
Bilkent University
Ankara – Turkey
Tel: +90-312-2902139, Fax: +90-312-2665097, e-mail: [email protected]
2005-2007 yılları arasında Tıbbi Genetik Derneği başkanlığı yapmış olup, halen European
Society of Human Genetics yönetim kurulu ve eğitim komisyonu üyesidir. TÜBİTAK-SBAG ve
TBAG; European Research Council ve European Union-FP7 programlarınında hakemlik
yapmaktadır. TÜBA asli üyesidir. Bilkent Üniversitesi, Fen Fakültesi, Moleküler Biyoloji ve
Genetik Bölümü’nde çalışmalarına devam etmektedir.
Updated: 01/2010
Department of Molecular Biology and Genetics
Bilkent University
Ankara – Turkey
Tel: +90-312-2902139, Fax: +90-312-2665097, e-mail: [email protected]