solunum sistemi

solunum sistemi
1 TORAKS (GÖĞÜS) DUVARI
• Toraks (göğüs)
• Apertura thoracis superior (göğüs girişi)
• Apertura thoracis inferior (göğüs çıkışı)
• Toraks duvarını oluşturan tabakalar
• Toraks duvarı kasları
2 SOLUNUM YOLLARI
• Solunum yolları
• Nasus (burun)
• Nasopharynx; pars nasalis pharyngis (burun yutağı)
• Larynx (gırtlak)
• Cartilagines laryngis (gırtlak kıkırdakları)
• Cavitas laryngis (gırtlak boşluğu)
• Trachea (soluk borusu)
• Bronchi (bronşlar, büyük hava yolları)
• Pulmones (akciğerler)
• Pulmo dexter (sağ akciğer)
• Pulmo sinister (sol akciğer)
Fissura horizontalis (sağ akciğerdeki horizontal yarık) •
Fissura obliqua (sol akciğerdeki oblik yarık) •
Segmenti pulmones (akciğer segmentleri) •
Bronchioli (bronşiyaller, küçük hava yolları) •
Bronchioli 2 •
Lobulus pulmonis (akciğer lobçuğu) •
Alveoli pulmonis (akciğer alveolleri) •
PLEURA (PLEVRA, AKCİĞER ZARI) 3
Pleura visseralis (iç akciğer zarı) •
Pleura parietalis (dış akciğer zarı) •
SINUS PARANASALES (PARANAZAL SİNÜSLER) 4
Sinus paranasales (paranazal sinüsler) •
MEDIASTINUM 5
Mediastinum •
DIAPHRAGMA 6
Diaphragma •
Diaphragma kesit •
3
Solunumu etkileyen başlıca organlar akciğerlerdir ve dış ortamla ilgileri vardır. Solunum sisteminin amacı, hücrelerdeki karbondioksiti toplamak ve oksijeni ihtiyacı olan hücrelere
dağıtmaktır. Solunum organları, oksijen ve karbondioksitin
difüzyonu için maximum yüzey alanı (alveol alan) ve bu alanda gazların tekrardan yenilenmesi (ventilasyon olarak bilinir) sağlarlar. Yüzeysel zarları çevreden gelen darbelere, havadaki toksik maddelere ve mikroorganizmalara karşı koruyarak vücuttaki ani pH değişikliklerini önlemeye yardımcı olurlar.
Akciğer solunumu kan buharıyla akciğer arasındaki gaz değişimidir. Çoğu biyomedikal solunum aletleri, akciğer solunumunu ölçmek için vardır. Basit olarak akciğer solunumu
soluk almak ve soluk vermektir. Akciğer fonksiyonları fiziksel işlemleri (soluk alıp verme mekanizmaları) ve kimyasal
işlemleri (gazların sıvılarla reaksiyonu / gaz değişimi) içerir.
Konuşma sırasında gerekli anlamlı sesleri solunum sistemi
yardımı ile çıkarabiliriz. Konuşurken uzun süreli değişik sesler çıkarmayı planlayan birey, öncelikle hızlı ve derin bir soluk alır. Anlamlı sesler, akciğerlerden kontrollü olarak hava
çıkarılırken oluşturulur.
Atmosfer havasının akciğerlere giriş çıkış süreçleri ventilasyon olarak adlandırılır. Solunumla ilgili kasların eylemleri
sonucu akciğer içi basınç atmosfer basıncının altına düşürülürse atmosfer gazları akciğerlere girer ve bu sürece inspirasyon (soluk alma) denir. Akciğer içi basıncın daha yüksek
olduğu ekspirasyon (soluk verme) sürecinde ise akciğerlerdeki havanın bir kısmı dışarı atılır. Dış solunumun ikinci evresi olan difüzyon, akciğer havası ile akciğer kılcal damarları arasında gaz alış veriş sürecidir. Oksijen ve karbondioksit
bu alış veriş süreçleri, oksijen ve karbondioksit kısmi basınç
gradyenleri etkisinde sürdürülür. Kanın akciğerlerdeki kılcal
damarlara giriş süreci ise dış solunumun üçüncü evresi olarak görülebilir ve perfüzyon olarak adlandırılır.
Solunum sistemi cihazları; solunum parametreleri ile diğer
organların parametreleri kullanılamayacak ise yaşam des-
4
tek amaçlı kullanılmaktadır. Solunum yetmezliği noktasında alma-verme ve şeklinin hacim ve zaman parametreleri
kullanılarak hastaya ventilatör ve anestezi cihazları denilen
cihazlarla yardımcı olunur. Ventilatör cihazları normal solunabilir ve destek saf oksijen verilen bir cihazdır. Anestezi cihazları da hastanın bayıltılabilmesi için ekstra uyutucu ajanlar denilen gaz girişleri bulunan bir ventilatördür.
Toraks (göğüs)
Toraks (göğüs); boyun kökü ile diyafragma arasında kalan
kafes şeklindeki yapıdır. Arkada; 1-12 göğüs omurları ve bu
omurlar arasındaki diskler, önde sternum, yanlarda 12 çift
costa (kaburga) ile sınırlanır.
Cavitas thoracis (göğüs boşluğu); üst ve alt olarak iki açıklığı vardır.
Apertura thoracis superior (göğüs girişi); önde manubrium sterni’nin üst kenarı, yanlarda birinci kaburgalar ve arkada birinci göğüs omuru sınırlar. Manubrium sterni’nin üst
kenarı yaklaşık olarak aynı horizontal düzlemde olan 2. ve 3.
torakal vertebralar arasındaki discus intervertebralis seviyesindedir. Birinci kaburgalar arkada 1. torakal vertebra ile
eklem yaptığı yerden önde sternum’a tutunduğu yere doğru aşağıya doğru eğimlidir. Sonuç olarak apertura thoracis
superior’a ait düzlem öne doğru eğiktir. Açıklığı boyun kökü
doldurur, içerisinden yemek borusu, soluk borusu, damarlar ve sinirler geçer. Akciğerleri örten cavitas plevralis’lerin
üst kısmı apertura thoracis superior seviyesinde mediastinum girişinin her iki yanında seyreder. Toraks ile üst ekstremite arasından geçen nörovasküler yapılar (özellikle a.v. subclavia ile plexus brachialis’in truncus inferior’u)
mediastinum’a giren ve çıkan yapılar olarak 1. kaburga ile
cavitas plevralis’lerin üst kısmı üzerinden geçerler. Bu nörovasküler yapıların basılarında torasik çıkış sendromu olabilir. Genel olarak sıkışan yapılarla ilgili olarak uyuşma, solukluk ve siyanoz görülebilir.
Apertura thoracis inferior (göğüs çıkışı); önde processus
5
xiphoideus ve ön-yanlarda 7.-10. kaburgaların distal kıkırdak uçlarının birleşmesi ile oluşmuş arcus costalis, yanlarda
11 ve 12 nci kaburgalar ve arkada onikinci göğüs omuru sınırlar. Açıklığı diyafragma kapatır.
Göğüs boşluğu içinde negatif basınç vardır. İçinde kalp ve akciğerler gibi hayati organlar ile solunum ve dolaşım sisteminin yardımcı oluşumları, yemek borusu, soluk borusu, damarlar ve sinirler bulunur. Göğüs duvarında 11 çift arka kaburgalar arası boşluk, 9 çift ön kaburgalar arası boşluk vardır.
Göğüs boşluğunun iç yüzünü pariyetal plevra örter. Pariyetal
plevranın dış tarafında fascia endothoracica (göğüs içi fasya)
adı verilen zar bulunur.
Apertura thoracis superior (göğüs girişi)
6
Apertura thoracis inferior (göğüs çıkışı)
Toraks duvarını oluşturan tabakalar
Toraks duvarını dıştan içe doğru; deri, yüzeyel fasya, pektoral kaslar, kaburgalar, kaburgalar arası kaslar, fascia endothoracica (göğüs içi fasya) ve pariyetal plevra oluşturur.
Toraks duvarı kasları
Toraks duvarı kasları dıştan içe doğru; musculi intercostales
externi (inspirasyon yaptırır), musculi intercostales interni
(ekspirasyon yaptırır), musculi intercostales intimi (ekspirasyon yaptırır) ve muzculus transversus thoracis (ekspirasyon yaptırır) şeklinde sıralanır.