anksiyete bozuklukları

ANKSİYETE BOZUKLUKLARI
Eda GÜNER
ANKSIYETE (KAYGI) BOZUKLUKLARI-TANIM
• Kişinin kendi vücudunda veya dış çevrede algıladığı belirli uyaranları tehdit ve
tehlike olarak yorumlamasıyla yaşadığı ve kontrol edemediği sürekli korku, sıkıntı,
endişe ve gerginlik belirtileri ve bunlara eşlik eden belirli olay ve durumlardan
kaçınma davranışlarının bütünü.
• Genel otonomik semptomlar;
 Titreme
 Sırt ve baş ağrısı
 Solunum zorluğu
 Hiperventilasyon
 Otonomik hiperakivite (taşikardi,terleme,flushing,diyare)
 Organik bozukluk olmadan yutkunma güçlüğü (globus histerikus)
ANKSIYETE(KAYGI) BOZUKLUKLARI
• Gaba etkinliği azalmıştır.
• Seratonin ve norepinefrin etkinliği artmıştır.
• Anatomik olarak locus coeruleus,raphe nükleusu,temporal-frontal serebral kortekste
ve limbik sistemde problem vardır.
• Kadınlarda sıktır (yaşam boyu %30.5).
ANKSIYETE (KAYGI) BOZUKLUKLARI-ALT TIPLERI
•
•
•
•
•
•
Panik Bozukluğu
Özgül Fobi(Basit Fobi)
Sosyal Fobi
Yaygın Anksiyete Bozukluğu
Akut Stres Bozukluğu
Post-Travmatik Stres Bozukluğu
ÖZGÜL FOBİ (BASİT FOBİ)
ÖZGÜL FOBI(BASIT FOBI)-TANIM
• Bazı durumlar veya nesnelerden duyulan mantıksız/aşırı korkudur.
• Bir nesne(köpek) veya durumdan(yükseklik) mantık dışı korku ve kaçınma ile
karakterizedir.
• Anksiyete korkulan şeyle karşılaşınca olur.
• Savunma mekanizmaları yer değiştirme ve yansıtmadır.
• En sık görülen anksiyete bozukluğu ve fobi tipidir.
ÖZGÜL FOBI (BASIT FOBI)-SIKLIĞI
• %2.7 (kadında %3.8, erkekte %1.4)
• Dul ve boşanmışlarda, bekar ve evlilere göre daha sıktır.
• Başlama yaşı ortalama 16.5’dur.
• Erken başlangıçlıdır.
• Kronik seyirlidir.
• Özgül fobi varlığı ek bir psikiyatrik hastalığın gelişme ihtimalini arttırmaktadır.
(%28.6’sında depresyon saptanır)
ÖZGÜL FOBI (BASIT FOBI)-NEDENLERI
Genetik
Özellikler
Deneyimler
ve Çevre
Etkisi
Klasik Koşullanma
ve Gözlemsel
Öğrenme
ÖZGÜL FOBI (BASIT FOBI)
• Semptomları tetikleyici durumlar
Uyarıcı unsurun varlığını sezme
Uyarıcı unsura maruz kalma
Uyarıcı unsurun ismini duyma
ÖZGÜL FOBI (BASIT FOBI)-TIPLERI
• DSM V
 Hayvanlar (örümcek,böcekler,köpekler)
 Doğal Çevresel Nesne ve Durumlar (yükseklik,fırtına,su)
 Kan-Yaralanma (iğne,girişimsel prosedürler)
 Durumsal (uçak,asansör,kapalı alan)
 Diğer (boğulma veya kusmaya sebep olabilecek durumlar)
ÖZGÜL FOBI (BASIT FOBI)-BELIRTILER
• Kişi korkusunun aşırı veya anlamsız olduğunu bilir ancak fobik durumla
karşılaştığında yoğun anksiyete belirtileri ortaya çıkarır. (kalbi hızla çarpar, nefesi
daralır, göğsü sıkışır, titreme/terleme, bayılacak gibi olma, sık idrara gitme isteği)
• Bu özgül nesne veya durum olmadığında hiçbir rahatsızlık hissetmez.
• Kişi korktuğu nesne veya durumun tehlikesini olduğundan fazla ve kendi başa
çıkma gücünü olduğundan az görür.
• Sıkıntı halinden kendini korumak için de, bu nesne ve durumların nerede ve nasıl
ortaya çıkabileceğini önceden araştırır, belirler ve ona göre sakınır.
ÖZGÜL FOBI (BASIT FOBI)
• Özgül fobilerle ilgili en önemli sorunların başında birçok hasta ve ailenin bu sorunu
hastalık olarak görmemeleri ve bu nedenle yardım aramamaları gelmektedir.
• Bazen de kişi yardım aramak istediği halde korkusu nedeniyle yardım arayamaz
(kan fobisi olan kişinin hastane korkusu yüzünden doktora gidememesi)
• Bir başka sorun kimi doktor ve psikologların bu sorunlarla başvuran kişilere bu
sorunu “kafaya takılmayacak bir şey”, “kişilik yapısı” “huy” vb. olarak
tanımlamalarıdır.
ÖZGÜL FOBI (BASIT FOBI)-TEDAVI
• En etkili tedavi : sistemik desensitizasyon
(kademeli mazur bırakma uygulaması)
• Farmakoterapi
 Benzodiazepinler (lorezapam,klonazepam)
 ß-adrenerjik reseptör antagonistleri
YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU
YAYGIN ANKSIYETE BOZUKLUĞU-TANIM
• Sürekli,tekrarlayan, aşırı ve durumla uygun olmayacak kadar şiddetli bir
endişe ile karakterizedir.
• Aşırı endişe, hastanın günlük yaşamını olumsuz yönde etkiler ve hatta olağan
yaşam etkinliklerini sürdürmesini engeller.
• Her zaman bir şey olacak korkusu vardır.
• Hasta,her durumda olası en kötü sonucu düşünür, herşey kendi denetiminin
dışındadır, iyi bir olasılık ya da geriye dönüş mümkün değildir.
YAYGIN ANKSIYETE BOZUKLUĞU-TANIM
• Aşırı endişe ve kaygı genellikle sağlık, aile, para ya da iş gibi konularla ilgilidir.
• Denetlenemez nitelikte olan endişe hali en az 6 ay boyunca hemen hergün vardır
ve gün boyunca sürer.
YAYGIN ANKSIYETE BOZUKLUĞU-SIKLIK
• %5 - 6
• Kadın/Erkek = 2
• Genellikle erken yaşlarda başlar ve ortaya çıkma açısından en riskli dönem genç
erişkinlik dönemi (15-25 yaş)
YAYGIN ANKSIYETE BOZUKLUĞU-NEDENLERI
Biyolojik
Nedenler
Psikososyal
Nedenler
Genetik aktarım
+
Çevresel Etkenler
Risk Faktörleri
•
•
•
•
•
•
Kadın Cinsiyet
Yoksulluk
Kronik hastalıklar
Kronik mental bozukluklar
Çocukluk döneminde zayıf destek
Ailede mental bozukluk öyküsü
YAYGIN ANKSIYETE BOZUKLUĞU-BELIRTILER
• En az 3 tane
 Kas gerginliği
 Sürekli tetikte olma hali
 Kolay yorulma
 Huzursuzluk
 Odaklanmada güçlük
 Uyku alışkanlıklarında değişme
YAYGIN ANKSIYETE BOZUKLUĞU-TEDAVI
• Psikoterapi
 Kognitif ve Davranışçı Psikoterapi
• Farmakoterapi
 Seçici Serotinin Geri alım İnhibitörleri (SSRI) (paroxetine,sertraline,citalopram,ecitalopram)
 Serotonin–Norepinefrin Geri alım İnhibitörleri (venlafaxine,duloxetine)
 Benzodiazepinler
 Trisiklik Antidepresanlar
POST-TRAVMATİK STRES BOZUKLUĞU
POST-TRAVMATIK STRES BOZUKLUĞU-TANIM
• Travma yaratan önemli bir olay sonrası ortaya çıkan,
 kişide aşırı uyarılma hali (hipervizilans)
 travmayı hatırlatan ve çağrıştıran uyaranlardan kaçınma ve
 kişinin travmatik olayı rüyalar ve ‘flashback’ ler yoluyla yeniden deneyimleme bulguları
ile seyreden
en az 1 ay boyunca süregelen mental bir bozukluktur.
TRAVMALAR
 Savaş
 Şiddetli kişisel saldırı
 Doğal veya insan eliyle sebep olunan felaketler
 Ciddi motorlu taşıt kazaları
 Tecavüz/gasp
 Ensest
 Çocuklukta cinsel saldırı
 Ölümcül hastalık teşhisi
 Ciddi fiziksel yaralanma
 Yoğun bakım ünitesinde tedavi görme
POST-TRAVMATIK STRES BOZUKLUĞU-SIKLIK
• Tarihinde çeşitli travmalar bulunan toplumlarda %20-50 PTSB gelişme riski vardır.
• Yaşam boyu prevelans : %1 (Kadın %1.3 Erkek % 0.5)
POST-TRAVMATIK STRES BOZUKLUĞU-NEDENLERI
Genetik
Travma
Madde
Kullanımı
POST-TRAVMATIK STRES BOZUKLUĞU-ALT TIPLERI
PTSB
Akut
belirtiler < 3 ay
Kronik
Gecikmeli
belirtiler > 3 ay
belirtiler 6. aydan
sonra başlar
POST-TRAVMATIK STRES BOZUKLUĞU-BELIRTILER
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
uykusuzluk
kabuslar
olayla ilgili anıların rahatsız edici biçimde sık sık hatırlanması
sürekli olarak olayın tekrarlanacağı korkusu ve bu nedenle diken üstünde hissetme
aşırı irkilme tepkileri
çabuk sinirlenme
gelecekle ilgili plan yapamama
yabancılaşma (başkaları beni veya yaşadıklarımı anlamıyor hissi)
dikkat eksikliği
olayı hatırlatan durumlarda huzursuz olma ve bu durumlardan kaçınma
POST-TRAVMATIK STRES BOZUKLUĞU-TEDAVI
• Psikoterapi
 Destekleyici
 Davranışçı
• Farmakoterapi : travma sonrası ortaya çıkan semptomlara yönelik
 Benzodiazepinler
 ß blokerler
 Antidepresanlar
TEŞEKKÜRLER
Eda GÜNER