el ve el bileği hastalıkları

EL VE EL BİLEĞİ HASTALIKLARI
El Anatomisi:
El; önkol kemikleri olan radius ve ulna ile bilek eklemini ve birbirleriyle eklem yapan 2 sıra
halinde 8 kemikten oluşan küçük karpal kemikler, 5 tarak kemiği, 14 parmak kemiğinden
oluşur. Servikal (boyun) omurlarından çıkan sinirler önce brakial pleksusu yapar daha 3 sinir
olarak ele kadar uzanır. Median, radial ve ulnar sinir eldeki ana sinirlerdir.Bu 3 sinir elin
karmaşık ve mükemmel hareketlerini yönetirler ve duyusunu üst merkezlere iletirlerdir. El
hareketlerinin büyük kısmı önkolda bulunan ve tendonları ele uzanan adaleler aracılığı ile
olur. El bileğini büken kaslar (fleksörler) dirseğin iç kenarına, doğrultucu kaslar (ekstansörler)
dirsek dış kenarına yapışırlar.
El ve El Bileği Ağrıları
El ve el bileğinde çok sayıda kemik, eklem, tendon, bağ ve kas vardır. Ellerimiz günlük
hayatta sayısız fonksiyonları olan son derece karmaşık anatomik oluşumlardır. Eller karmaşık
fonksiyonları ile adeta beynimizin bir uzantısı gibidir. Eller bu fonksiyonlarını yaparken
birçok travmaya ve tekrarlayan hareketlere maruz kalırlar.
El bileğinde en sık rastlanan hastalıklar tendinitler, sinir sıkışma sendromları ve dejeneratif ve
iltihaplı romatizmal hastalıklardır. Sistemik romatizmal hastalıklar kendi konuları içinde
anlatılacaktır. Burada elin ve el bileğinin en sık karşılaşılan hastalıkları anlatılacaktır.
Karpal Tünel Sendromu(KTS)
KTSnedir?
Boyun bölgesinden çıkıp kol ve elin sinirlendirilmesini sağlayan üç kol sinirinden biri olan
median sinirin ( diğerleri; ulnar sinir serçe parmağı ve yüzük parmağının yarısı, radial sinir el
sırtı) el bileğinde dar bir kanalda sıkışmasına karpal tünel sendromu ( KTS) denilir.
Sebepleri nelerdir?
El bölgesindeki tendonlardaki kalınlaşmalar, gebeliğe bağlı su ve tuz tutulması, el bileğinin
tekrarlayan hareketleri, iltihaplı romatizmalar, KTS’ nin en önemli sebepleridir. El
bölgesindeki iyileşmiş kırıklar, ve tiroid bezinin az çalışması KTS’nun diğer sebepleridir.
Boyun bölgesindeki fıtık, kireçlenme, eklem iltihapları, KTS ‘a benzer belirtilere yol açabilir.
Belirtileri nelerdir?
Daha çok orta ve ileri yaşlardaki kadınlarda görülür. Elin baş parmağında, işaret parmağında,
orta parmakta ve yüzük parmağının yarısında ağrı olur. Ağrı genellikle yanıcıdır, geceleri
daha şiddetlidir. Hasta ağrıdan dolayı ellerini sık sık sallar. Tek veya her iki elde görülebilir.
Sağ elde daha belirgindir. Daktilo, bilgisayar kullanmak, yazı yazmak, elişi yapmak, gibi
fiziksel aktiviteler hastanın ağrısını arttırır. Ağrılar geceleri daha rahatsız edicidir. Eğer
sinirdeki zedelenme çok fazla ise şikayetler gün boyu sürer. El ayası ve parmaklarda uyuşma,
karıncalanma, ve kuvvet kaybı olabilir. Dikiş dikme, yazı yazma, yerden ince bir şey alma
gibi hassas aktivitelerde zorluk çekilebilir.
Nasıl teşhis edilir?
Hastanın ifadeleri, yapılan ayrıntılı muayenede teşhise büyük ölçüde yardımcı olur. Boyun
bölgesi muayenesi de ihmal edilmemelidir. Kesin teşhis sinir iletim hızları ölçümleri ile
yapılır ( EMG ). Hastalığın derecesini belirlemek için de EMG gereklidir.
Tedavi
El bileği tekrarlayan hareketlerden ve zorlanmalardan korunmalıdır. Gece kullanılacak
istirahat splintleri şikayetleri azaltmakta ve hastalığın ilerlemesini büyük ölçüde
engellemektedir. El ve parmaklarda kuvvetsizlik, belirgin his kusuru, uykuya engel olacak
şiddette gece ağrıları varsa cerrahi tedavi yapılmalıdır. Cerrahinin amacı median sinir üzere
olan basıncı ortadan kaldırmaktır. Operasyon sonucunda ağrı ve fonksiyon kaybı düzelir.
Operasyon lokal anestezi ile yapılabilir.
De Quervain Hastalığı
El bileği ve ön kolun baş parmak köküne yayılan ağrı ve şişlikle kendini gösteren bir tendon
ve tendon kılıfı iltihabıdır. Baş parmağı hareket ettiren, onu diğer parmaklardan uzaklaştıran
(abduktor pollisis longus) ve geriye doğru büken (ekstansör pollisis brevis) kaslarının
tendonlarının iltihaplanmasıdır. Çok sık rastlanan ve kolay teşhis edilen bir hastalıktır.
Tendonla tendon kılıfı arasında düzensizlik ve şişme olur bunun sonucunda tendonla tendon
kılıfı arasındaki kayganlık azalır.
Sebepleri nelerdir ?
Kavrama, sıkıştırma, sıkma, burkma, daktilo yazma gibi tekrarlayan aktiviteler, bu iki kasa ait
tendonun geçtikleri kanalda sıkışmasına sebep olurlar. Bu hareketler tendon ve tendon
kılıflarında yıpranma, yozlaşma, ve inflamasyona yol açarlar. Tendon çevresindeki sinovial
dokuda iltihaplanma ve buna bağlı olarak şişlik oluşur. Böylelikle tendonun kılıfı içinde
kayması ve hareket etmesi zorlaşır. Romatoid artrit ve gut gibi bazı iltihaplı romatizmaların
başlangıcında veya seyri esnasında da benzer belirtiler oluşabilir.
Belirtileri nelerdir ?
Ön kolun baş parmak tarafında huzursuzluk ve ağrı ilk belirtidir. Ağrı el bileğine ve baş
parmağa doğru yayılabilir. Baş parmağın hareketleri esnasında bu bölgede bir sürtünme sesi
duyulabilir. İlerlemiş ve ağır vakalarda bu bölgede şişlik ve sıcaklık olabilir. Bu bölge
basmakla ağrılıdır.Baş parmak avuç içinde sıkıştırılıp, el ağrının olduğu tarafın tersine
zorlanırsa şiddetli ağrı olur.
Tedavi ve tekrarları önleme
Tekrarlayan hareketlerden kaçınmak ve bu mümkün değilse elin olabildiğince nötral
pozisyonda tutulması tekrarları önlemek için gereklidir. Ayrıca splintlerle elin dinlendirilmesi
gerekir. Eğer istirahatle geçmezse daha önceki yazılarımda bahsettiğim manuel tedavi
tekniklerinden faydalanılabilir.
Tetik Parmak
İsmine bakıldığı zaman bir avcı hastalığı gibi duran bu durum parmaklarda tetik çekme
hareketi esnasında ortaya çıkan bir durumu belirtmek üzere kullanılmıştır. Bu durum
genellikle 40 yaşın üzerinde ve diyabetli, romatizmal hastalığı bulunan kişilerde rastlanılan
bir olaydır. Ancak her yaşta hatta yeni doğanlarda dahi görülebilir. Genç yaşlarda avuç
içlerini fazla kullanan sporcularda (bisiklet-motosiklet kullanıcıları, dağcılar gibi) görülebilir.
Nasıl oluşur?
Tetik parmak hastalığının oluşum mekanizması halen tam olarak bilinmemektedir. Ancak
hastalığın seyri gayet iyi bilinmektedir. Parmaklarda tetik hareketinin yapılmasından sorumlu
olan tendon ve yatağının etkilendiği bilinmektedir. Tendon yapısı kaslar ile kemikler arasında
ki ilişkiyi sağlamaktan sorumlu olan yapılardır. Her tendonun üzerini örten bir tabaka
mevcuttur. Bu tabakanın oluşturmuş olduğu kılıf içerisin de tendon parmakların hareketi ile
bir kayma yaparak yatağı içerisinde hareket eder.
Tendon kılıfının inflamasyon sebebiyle şiştiği, kalınlaştığı için tendon parmak hareketleri
esnasında yapması gereken kayma hareketinde güçlükle karşılaşır. İlk başlarda kılıfın hasarlı
bölümünde hareketin azalmasına bağlı olarak takılma ve ancak bir atlama hareketi ile
rahatlama tarzında olan belirtiler, tedavi uygulanmaz ve olay ilerlerse kılıfın giderek
kalınlaşması ve tendon hareketinin tamamı ile kaybolarak parmağın tetik çeker pozisyonda
kitli kalması ile sonlanır.
Tanı
Bu hastalığın tanısında röntgenin yeri yoktur. Yapılan muayene ile parmak incelenir,ele gelen
şişlik, kitle, noduller tespit edilir. Parmak gergin,şiş olabilir. Genellikle avuç içine en yakın
eklem de tespit edilir.
Tedavi
Tedavinin amacı şişliği indirmek ve yakalama hareketini sağlamaktır. Şişliği gidermeye
yönelik istirahat amaçlı parmak atelleri oluşturur.Ani ve yeni başlayan vakalarda uygundur.
Nüks sıktır. Bu aşama subakut (3hafta ile 3 ay içinde yakınmaları-burada ağrı ve sabah sertliği
gibi yakınmalardan bahsedilmektedir, kilitlenmeye başlaması çok daha geç başlayabilir)
başlamış vakalarda tam iyileşme sağlayabilir.
Diabetli yada romatizmal hastalığa bağlı bu durumun geliştiği kişilerde, kronik (3 aydan fazla
yakınması olan) vakalarda ve sık kilitlenme olan vakalarda ise tedavi cerrahidir.
El ve El Bilek Eklemlerini Korunma:
-Aynı el ile yapılan tekrarlayıcı hareketlerden kaçınınız.
-El bileği ve el ile yapılan işlerde ön kol ve kolunuzu da kullanınız.
-Yazı yazmak, ince el işleri yapmak gibi aktivitelere sık sık ara verin.
-Kalem, çekiç, tornavida gibi elle kullanılan alet ve malzemelerde kavramayı kolaylaştırmak
için kalın saplı olanlarını tercih edin.
-Yazı yazarken parmaklarınızı fazla sıkmayın ve bileklerinizi düz tutun. Bu durum özellikle
çocukları ileride el ve bilek problemlerinden korumak için önemlidir.
-El ve bilekle ilgili sorunlarınız varsa bir istirahat splinti yada bilek desteği kullanın.