2.Sağlık Konuları

GENEL İŞ SAĞLIĞI VE
GÜVENLİĞİ EĞİTİMİ
ÖNGÖR – ÖNLEM AL!
Temel Sağlık Konuları
Temel Sağlık Konuları
1- İLK YARDIM
2- PSİKOSOSYAL RİSK ETMENLERİ
3- BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ
4- ERGONOMİ
5- MESLEK HASTALIKLARI
1-İlk yardım nedir
Herhangi bir kaza yada yaşamı tehlikeye düşüren bir
durumda, sağlık görevlilerinin tıbbi yardımı
sağlanıncaya kadar; hayatın kurtarılması, durumun
daha kötüye gitmesini önlemek amacıyla olay
yerinde, tıbbi araç gereç aranmaksızın mevcut araç,
gereçle yapılan İLAÇSIZ uygulamalardır.
(T.C. Sağlık Bakanlığı’nın 22/05/2002 tarih ve 24762
sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan ilk yardım
Yönetmeliği’ne göre)
İlk yardım yap hayat kurtar!!!
• Her yıl 100 binden fazla insanımız hastane
dışında gelişen ani kalp durması sonucu
hayatını kaybediyor. Toplumda ilkyardım
bilinci geliştirilmediğinden yıllardır bu insanlar
göz göre göre ölmektedir.
Halkına kalp masajı öğreten Amerika ve
Avrupa ülkelerinde 100 ani kalp
durması vakasından 5-15 hasta tekrar
hayata döndürülürken ülkemizde başarı
oranı %1 civarındadır.
Ülkemizde her yıl kalbi duran
insanlardan ortalama 20 bin kişiyi
tekrar hayata döndürmek mümkündür.
İlk yardım yap hayat kurtar!!!
• Ani kalp durmasından sadece 10 saniye
sonra bilinç kaybı gelişir. Müdahale
edilmeyen her dakika yaşama şansı yüzde
10 azalmaktadır.
Sağlık ekiplerinin altın değerindeki ilk
dakikalarda hastaya ulaşması mümkün
olmadığından toplum desteği şarttır. 3
dakika içinde toplumdan birileri kalp
masajına başlamaz ise 4. dakikadan
itibaren beyin hücreleri ölmeye başlıyor
O nedenle ani kalp durmasında ilk
dakikada kalp masajına başlanması altın
değerindedir. Sadece kalp masajı ile beyine
kan pompalandığından beyin hasarı 25
dakika sonra başlar. Sağlık ekiplerine zaman
kazandırılır.
.
HAYAT KURTARMA ZİNCİRİ
112 Aranır
Temel Yaşam Desteği Sağlanır
Ambulans İle Hastanelere
Taşınır
Hastane Acil Servislerinde
Acil Tedavi Yapılır
2-Psikososyal Risk Etmenleri
• Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)
• Psikososyal tehlikeleri;
İş doyumu, iş örgütlenmesi ve yönetimi,
çevresel ve örgütsel koşullar ile işçilerin
uzmanlığı ve ihtiyaçları arasındaki etkileşim
temelinde tanımlamıştır.
ILO
• Psikososyal tehlike;
İş tasarımının, iş örgütlenmesinin ve
yönetiminin ve işin gerçekleştirildiği toplumsal
ve çevresel koşulların psikolojik, toplumsal
veya fiziksel hasara yol açma potansiyelidir.
Psikososyal riskleri tetikleyen faktörleR
Temel kavramlar
İşyerinde Stres: Çalışanın, iş organizasyonu, çevresi,
işin zararlı ve çekinilecek yönlerine duyusal, bilişsel, davranışsal
ve fiziksel reaksiyonu.
İşyerinde Psikolojik Taciz (mobbing):
İntikamcı, acımasız, şeytanca ve onur kırıcı eylemler aracılığı ile
bir işçiye ya da işçi grubuna zarar vermeyi amaçlayan saldırgan
davranış.
(küçük düşürücü ya da yıkıcı, sürekli ya da tekrarlayan
davranışlar)(ILO)
İşyerinde Cinsel Taciz: arzu edilmeyen, çalışanın
onurunu zedeleyebilecek ve işi için tehlike oluşturabilecek cinsel
ilgi.(Her türlü cinsel nitelikte sözlü, sözlü olmayan, aşağılayıcı,
utandırıcı ve saldırgan davranış – fiziksel temas, elleme,
çimdikleme, laf atma, sarkıntılık, cinsel içerikli sözler, şakalar,
gözetleme, vs.)
MOBBİNG
(işyerinde psikolojik şiddet)
Mobbing’e örnek verilebilecek davranışlar
a) Sürekli sözünüzün kesilmesi,
b) Sürekli yüksek sesle bağırılması,
c) Sürekli haksız yere eleştirilmesi,
d) Rahatsız edilme,
e) Yalancı olduğunuzun ima edilmesi,
f) İnsanların sizinle konuşmaması,
g) Hakkınızda asılsız dedikoduların çıkarılması,
h) Alay edilmesi, taciz edilmesi,
i) Sürekli sorgulanmanız, küçük düşürülmeniz,
j) Yeteneklerinizin çok altında görevler verilmesi,
k) Fiziksel şiddet, tehdit edilme,
l) Sürekli dışlanma, yokmuş gibi davranılma.
Temel kavramlar
İşyerinde Şiddet: Çalışanların işle ilgili ortamda saldırı,
istismar, tehdit ve diğer şiddet davranışlarına maruz kalmaları.
(cinayet, tecavüz, hırsızlık, yaralamak, dövmek, fiziksel
saldırı, tekmelemek, taciz, yumruk atmak, zorbalık, santaj,
ayrımcılık, tehdit, gözdağı vermek, küfür etmek, vb.)
MALİYETLER
ABD’de 2010 yılında yapılan bir araştırmaya
katılanların %49’unun stres kaynaklı günde
en az 1 saat kaybettiği saptandı.
 • ABD’de 2001 yılında yapılan bir
araştırmada her yıl yaklaşık 2 milyon kişinin
işyerinde psikolojik taciz veya şiddete maruz
kaldığı saptandı.
• AB’de 2000 yılında yapılan bir araştırmaya
göre çalışanların;
 %2’si (3 milyon) işyerinde fiziksel şiddete
• %2’si (3 milyon) cinsel tacize
• %9’u (13 milyon) psikolojik tacize maruz
kalmıştır.
Psikososyal tehlikeleri belirleyen koşullar
İŞİN İÇERİĞİ (CONTENT)
KATEGORİ
AÇIKLAMA
İş çevresi ve donanımı
Teçhizatın ve tesislerin güvenilirliği, uygunluğu,
ulaşılabilirliği, bakım ve onarımı ile ilgili sorunlar.
Görev tanımı
Tekdüze, tekrarlayıcı iş, parçalanmış iş, anlamsız iş,
vasıfsız iş, öğrenme fırsatı bulamama.
İş yükü / iş hızı
İşte aşırı ya da yetersiz yüklenme, hızı
denetleyememe, yüksek zaman baskısı.
Çalışma Saatleri
Vardiyalı çalışma, değişmez çalışma saatleri, uzun,
belirsiz, asosyal iş saatleri.
Psikososyal Tehlikeleri Belirleyen Koşullar
İŞİN YAPILDIĞI KOŞULLAR VE İŞ ÇEVRESİ (CONTEXT)
KATEGORİ
Örgütsel kültür ve
işlev
Örgütsel rol
Kariyer gelişimi
Karar serbestisi
/Denetim
İşte kişiler arası
ilişkiler
İş / ev çatışması
AÇIKLAMA
İletişim, sorun çözme, kişisel gelişim olanakları
yetersiz, örgütsel amaçlar belirsiz.
Rol belirsizliği, rol çatışması, rol yetersizliği, aşırı
sorumluluk yüklenmek.
Kariyer durgun ve belirsiz; düşük ya da aşırı statü
tanınması; düşük ücret, güvencesiz iş; liyakate önem
verilmemesi; işe verilen toplumsal değer yetersiz.
Karar verme sürecinde yetersiz katılım ve iş üzerinde
denetimin olmaması.
Sosyal ve fiziksel yalıtılmışlık, kişiler arası çatışma,
işte şiddet, üstlerle yetersiz ilişki, yetersiz sosyal
destek.
İş ve evdeki beklentilerin çatışması, evde yetersiz
destek, ikili kariyer çatışması, boş zaman yetersizliği.
Psikolojik risk etmenleri
Rol belirsizliği: Çalışan, işteki rolü hakkında yeterince
bilgilendirilmediğinde, amaçlar, beklentiler, hedefler ve sorumluluklarda
belirsizlik olduğu durumlarda ortaya çıkar. İş doyumu azalır, stres artar,
işten ayrılma eğilimi artar
Rol çatışması: Çalışandan değerleriyle çatışan bir rol ya da birbiriyle
uyuşmayan roller üstlenmesi istendiğinde ortaya çıkar. Çatışma arttıkça
iş doyumu azalır.
Rol yetersizliği: Örgütün çalışanın yeteneklerinden ve eğitiminden
yararlanamadığı durumlarda ortaya çıkar. İş doyumunu azaltır, gerilimi
artırır
3-Biyolojik risk etmenleri
Çalışma yaşamında biyolojik risk etkenleri denildiğinde akla,
herhangi bir enfeksiyona, alerjiye veya zehirlenmeye neden
olabilen, (genetik olarak değiştirilmiş olanlar da dahil)
Mikroorganizmalar;
bakteriler,
virüsler,
mantarlar,
hücre kültürleri ve insan parazitleri gelir.
MESLEKİ BİYOLOJİK RİSKLERE MARUZ KALINAN SEKTÖRLER
Gıda üretilen fabrikalarda çalışma
Tarımda çalışma
Hayvanlarla ve/veya hayvan kaynaklı ürünlerle çalışma
Sağlık hizmetlerinin verildiği yerlerde, karantina dahil morglarda
çalışma
Mikrobiyolojik teşhis laboratuarları dışındaki kliniklerde veterinerlik ve
teşhis laboratuarlarındaki çalışma
Atıkları yok eden fabrikalarda çalışma
Kanalizasyon, arıtma tesislerindeki çalışma
Enfeksiyon risk düzeyine göre 4 risk
grubu
Grup 1 biyolojik etkenler
Grup 2 biyolojik etkenler
Grup 3 biyolojik etkenler
Grup 4 biyolojik etkenler
BİYOLOJİ ETKENLER
Enfeksiyon etkenlerinin bulaşma yolları
I.
Çalışma ortamı ve hava temas
II. Ortak kullanılan giysi, araç ve gereçler..
III. Vektörler(etkeni taşıyan canlı konakçılar)
IV. Kan ve kan ürünleri çalışma ortamı enfeksiyon
zincirinin tüm halkalarını içeren önemli bir rol
oynamaktadır
Biyolojik Risklerin Önlenmesinde
Kullanılan Dört Temel Yöntem
1. Tehlikenin yok edilmesi
2. Tehlike yalıtımı
3. Çalışanın ortamdan uzaklaştırılması
4. Çalışanın yalıtımı
BİYOLOJİK TEHLİKE
İŞARETİ
4-ERGONOMİ
Ergonomi (insan mühendisliği), işin; onu yapan
kişilerin yetenek ve ihtiyaçlarına uyacak şekilde
organize edilmesi, düşünülmesi, planlanmasıdır.”
Ergos: İş -Nomos: Yasa /Bilim
Ergonomi ve Stres
Bütün işler, doğası ne olursa olsun, insan üzerinde
zihinsel ve fiziksel stres yapar. Bu stresler makul
sınırlar içinde tutulduğunda çalışma performansı ve iş
tatmini olumlu yönde etkilenir, çalışanın sağlığı ve
iyiliği sürdürülebilir. Eğer stres aşırı ise, hata, kaza,
travma ve/veya sağlıkta kötüleşme olabilir. Ergonomi
bilimi bu stresi azaltmaya çalışır.
Ergonominin Tanımı
• İnsanların anatomik özelliklerini,
antropometrik özelliklerini, fiziksel
kapasitelerini ve toleranslarını göz önüne
alarak, iş ortamındaki tüm faktörlerin etkisi ile
olabilecek organik ve psiko-sosyal stresler
karşısında, sistem verimliliği ve insan-makineçevre uyumunun temel yasalarını ortaya
koymaya çalışan bir bilimsel disiplindir.
Ergonomi Biliminin Amaçları
•
İNSAN PERFORMANSININ ARTMASI
•
İNSAN GÜVENLİĞİNİN SAĞLANMASI
•
İNSAN SAĞLIĞININ KORUNMASI VE
İYİLEŞTİRİLMESİ
•
İNSAN MUTLULUĞU VE DOYUMUNUN
SAĞLANMASINI
AMAÇLAR.
Ergonomi, insanın işinde daha
verimli olabilmesi için aşağıdaki
işlevleri yerine getirmelidir
1. Çalışanın işyerinde sağlık ve güvenlik içerisinde çalışmasını
sağlamalıdır.
2. İşin, insanın antropometrik ölçülerine, beden gücüne ve
kişisel özelliklerine uygun olarak tasarlanmasını sağlamalıdır.
3. Her türlü alet, makina, araç ve donanımın, insan
yetenekleriyle bağdaşık şekilde tasarlanmasını
sağlamalıdır.
4. Psiko-sosyal açıdan olumlu bir iş ortamı yaratılmasını ve
çalışma hayatının insancıllaştırılmasını sağlamalıdır.
KASLARI YORAN BİR ŞEKİLDE
ÇALIŞMA POZİSYONU
Duruş ve pozisyon durumu , kaslarda aşırı
gerginliğe sebep olur.
Çalışma pozisyonu , göğüs hizası ile dirsek hizası
arasında olmalıdır.
Omuzlarda
ağrı artar.
Normal
Sırtta ağrı
artar.
41
Hareketler simetrik olmalıdır.
Çalışma istasyonu, normal duruştaki görüş ve uzanma
mesafesine göre dizayn edilmelidir.
Kuvvet
Kuvvet
Kuvvet
Erkek
Kadın
Hassas işler
Hafif işler
Ağır İşler
Erkek
Kadın
AYAKTA ÇALIŞMA
OTURARAK ÇALIŞMA
OTURARAK ÇALIŞMA
ÇALIŞMA YERİ DÜZENLEMEDE
ERGONOMİ
İşin insana uyumunu sağlama çabalarında temel öğe olan
“Ergonomik Çalışma Yeri Düzenleme”, beş ana başlık altında
incelenir:
1) Antropometrik açıdan çalışma yeri düzenleme,
2) Fizyolojik açıdan çalışma yeri düzenleme,
3) Psikolojik açıdan çalışma yeri düzenleme,
4) Enformasyon tekniğine dayalı çalışma yeri düzenleme,
5) Güvenlik tekniğine (İSG) dayalı çalışma yeri düzenleme
•
OFİS ERGONOMİSİ
İDEAL OTURMA ŞEKLİ
Kalça, diz ve bilek açıları
90° ’den daha fazla olmalı
Beden açısı 30° den fazla olmamalı
• Üst kol 20° açı yapmalı
• Dirsek açısı 90° ile 120° olmalı Önkol yere 20°
paralel durmalı ,Önkol desteği olmalı.
Klavye
• Klavyenin
yüksekliği, önkola
rahat bir
pozisyonda ve
yere paralel olacak
şekilde
ayarlanmalıdır.
•
• • Bilek
desteği
kullanılmalı
dır.
Aydınlatma
Gürültü ve Sıcaklık
Sıcaklık 21 - 25
Bilgisayarla çalışırken
azami gürültü 65 dB
Konsantrasyon için
azami gürültü 45 dB
BAZI ÖRNEKLER
5-MESLEK HASTALIKLARI
İşyerlerinde mevcut, insan sağlığına zararlı
• Kimyasal etmenler
• Fiziksel etmenler
• Biyolojik etmenlerin meydana getirdiği hastalıklara
“Meslek Hastalığı” denilmektedir.
• Burada sebep-sonuç ilişkisi söz konusudur.
Türkiye’de Meslek Hastalıkları
Görülme Sıklığı
Türkiye’de Meslek Hastalıkları
Sonucu Ölüm Hızları
Ülkemizde Meslek Hastalıkları ve İş
Kazaları Oranları
MESLEK HASTALIKLARI ETMENLERİ
1. Etmenlerin Neden Olduğu Meslek Hastalıkları
a) Kimyasal etmenlerin neden olduğu meslek hastalıkları
i. Ağır metaller
ii. Aromatik-Alifatik Bileşikler
iii. Gazlar
b) Fiziksel etmenlerin neden olduğu meslek hastalıkları
i. Gürültü-titreşim
ii. Tozlar
iii. Sıcak ve soğuk ortamda çalışma
iv. Düşük ve yüksek basınçta çalışma
v. Radyasyon (iyonize olan ve olmayan)
MESLEK HASTALIKLARI ETMENLERİ
c) Biyolojik etmenlerin neden olduğu meslek
hastalıkları
i. Bakteriler
ii. Virüsler
iii. Mantarlar
d) Psiko-sosyal kaynaklı meslek hastalıkları
2. Hedef Organlarda Görülen Meslek
Hastalıkları
a) Solunum sisteminin meslek hastalıkları
b) Mesleki deri hastalıkları
c) Mesleki kas-iskelet sistemi hastalıkları
MESLEK HASTALIKLARI ETMENLERİ
3) Mesleki Kanserler
4) Diğer Meslek Hastalıkları olarak incelenir.
Meslek Hastalığı olabilmesi için
• Meslek hastalıkları çoğunlukla kronik seyirli
hastalıklardır ve uzun süreli etkilenme sonucunda
meydana gelir. Bu yüzden meslek hastalığı
tanımında bazı mesleklerde çalışıyor olmanın
yanı sıra, belirli bir işyerinde uzunca bir süreden
beri çalışıyor olma özelliği yer almalıdır.
Ülkemizde Meslek Hastalıkları
1-Kimyasal Etmenlerle Olan Meslek
Hastalıkları
(Başlıca örnekleri olarak kurşun ve kurşun
bileşikleri, civa, krom, karbonmonoksit, arsenik ve
bileşikleri, kadmiyum, organik fosfor bileşikleri,
kükürt dioksit, karbon sülfüralkoller, ketonlar gibi
çeşitli maddeler nedeniyle olan meslek
hastalıkları sayılabilir)
2-Mesleki Deri Hastalıkları
Bu grupta deri kanserleri ve prekanseröz deri
hastalıkları ile kanserleşmeyen cilt hastalıkları yer
almaktadır.
Ülkemizde Meslek Hastalıkları
3-Pnömokonyozlar ve Sol. Sis. Diğer
Hastalıkları
Silikozis ve silikotüberküloz, asbestozis, silikatozlar gibi pnömokonyoz
türleri, alüminyum ve bileşiklerinin neden olduğu solunum sistemi
hastalıkları, sert metallerin tozları ile olan bronkopulmoner hastalıklar,
Thomas curufu ile olan bronkopulmoner hatalıklar, mesleksel bronşiyal
astım ve bisinozis olmak üzere mesleksel solunum sistemi hastalıkları 6
grup halinde verilmektedir.
4-Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar
Bu grupta da parazit hastalıkları, tropikal hastalıklar,
hayvanlardan insana bulaşan hastalıklar (zoonozlar) ve sağlık
hizmetlerinde çalışanlarda görülebilecek viral hepatit ve
tüberküloz gibi hastalıklar yer almaktadır.
Ülkemizde Meslek Hastalıkları
5-Fiziksel Nedenlerle Oluşan Meslek
Hastalıkları
iyonlayıcı ışınlarla olan hastalıklar, enfraruj
ışınları ile meydana gelen katarakt olguları,
gürültü sonucu işitme kaybı, hava
basıncındaki ani değişmelerle olan hastalıklar,
titreşim sonucu meydana gelen kemik-eklem
zararları, sürekli lokal baskı sonucunda
oluşan hastalıklar, tekrarlayan travmalar gibi
fizik nedenli meslek hastalıkları
bulunmaktadır.
Meslek Hastalıklarından
Korunmada İlkeler
A. Kaynakta Kontrol Yaklaşımları:
B. Kişisel Koruyucu Uygulamaları:
C. Tıbbi Yaklaşımlar:
1. İşe giriş muayenesi:
2. Aralıklı kontrol muayenesi ( Periyodik Muayeneler
)
3. Sağlık eğitimi:
Meslek Hastalıkları İçin
Alınması Gereken Önlemler
1-İşyerinin kuruluş aşamasında sağlık açısından
problem olabilecek ihtimaller hesaplanarak ,
mühendislik yardımıyla olası sorunların çıkması
başından engellenmelidir.
2-İşyerindeki tehlikeler saptanmalıdır .
3-Tehlikelerin giderilmesi için yardımcı dallarla
beraber çalışmalar yapılmalıdır.
4-İşçiler , tehlikeler ve yol açtıkları hastalık belirtileri
üzerine eğitilmeli ve uyarılmalıdırlar.
Meslek Hastalıkları İçin
Alınması Gereken Önlemler
5-Erken tanı için periyodik muayeneler ve biyolojikçevresel ölçümler yapılmalıdır.
6-Ortaya çıkan bulgular doğrultusunda çalışma
ortamı ve süresi düzenlenmelidir
7-Gerekli görüldüğü durumlarda işçiler kişisel
koruyucuların kullanılması sağlanmalıdır