Glikoz=Kan Şekeri,Üzüm Şekeri

KARBONHİDRATLAR
C-H-O atomlarından meydana gelirler.
a)Monosakkaritler:Hidrolize uğramazlar yani
sindirilmezler.Hücre zarından kolaylıkla geçerler.
-Glikoz=Kan Şekeri,Üzüm Şekeri
-Fruktoz=Meyve Şekeri
-Galaktoz=Süt Şekeri
Riboz ve deoksiriboz da bu gruba girer yönetici moleküllerin
yapısına katılırlar. UYARI..!
RİBOZ
RNA’nın YAPISINA
DEOKSİRİBOZ
DNA’nın YAPISINA
KATILIR!
b)Disakkaritler:İki monosakkaritin birleşmesiyle oluşur.
Glikozit
bağı
Dehidrasyon
Monosakkarit
H2O
Monosakkarit
Hidroliz
DİSAKKARİT
Monosakkaritler birleşirken su açığa çıkar su açığa çıkan bu reaksiyonlara
dehidrasyon reaksiyonları denir.
Sakkaroz=Çay Şekeri
Maltoz=Arpa Şekeri
Laktoz=Süt Şekeri
Bitkisel Kaynaklı
Hayvansal Kaynaklı
*Hücre zarından geçebilmeleri için sindirime(hidroliz) uğramaları gerekir.
c)Polisakkaritler(Çok şekerliler):Çok sayıda glikozun birleşmesiyle
oluşurlar.
*Hücre zarından geçebilmeleri için sindirime( hidroliz) uğramaları gerekir.
*Canlılarda en önemli polisakkaritler nişasta,selüloz ve glikojendir.
Glikoz
Glikoz
……..(n)
Dehidrasyon
*Nişasta:Bitkisel depo polisakkarittir.İyot ile mavi siyah
renge boyanır.
*Selüloz:Bitkisel yapı polisakkarittir.Hücre duvarının
yapısında bulunur.
*Glikojen:Hayvansal depo polisakkarittir.Karaciğer ve
kas hücrelerinde depolanır.Yedek enerji kaynağı olarak
kullanılır.
Polisakkarit
(Selüloz)
(Glikojen)
(Nişasta)
n-1H2O
YAĞLAR
ÖZELLİKLERİ:
*Yapılarında C-O-H bulundururlar.
*Suda çözünmezler.
-Alkol,eter gibi organik çözücülerde çözünebilirler.
*Kapsadıkları H atomu sayısı fazla olduğundan enerji verim güçleri en çoktur.
*Vücutta depolandıkları için vücudu mekanik etkilerden ve soğuktan korurlar.
*Hücre zarının yapısına katılırlar.(Fosfolipit)
*Karbonhidrat ve proteinlere göre daha geç sindirilirler.
*Yanmaları için daha fazla oksijene ihtiyaç duyulur.
*Beyaz kağıt üzerine sürüldüklerinde saydam bir leke bırakırlar.
Bitkiler karbon-hidrojen ve oksijeni fotosentez ile birleştirek yağ asidi ve gliserolu
oluşturduktan sonra bunları birleştirerek yağları oluştururlar.
3MOL YAĞ ASİDİ+1MOL GLİSEROL
1MOL YAĞ+3MOL H20
PROTEİNLER
-------------------ÖZELLİKLERİ:
*Yapılarında C-H-O-N bulundururlar.
*Proteinlerin yapıtaşları aminoasitleridir.Doğada proteinlerin yapısına katılan 20
çeşit aminoasit bulunur.
a.a=Aminoasit
Dehidrasyon
a.a+a.a+…(n)
Protein+(n-1)H20
Hidroliz
*Proteinler yüksek sıcaklıkta bozulurlar.
*Proteinler DNA daki şifreye göre sentezlenir.
*Solunumda yıkılırsa azotlu boşaltım artıkları açığa çıkar(NH3,Üre,Ürik Asit)
VİTAMİNLER
Hücrelerin notmal metabolizması için gerekli organik bileşiklerdir.
ÖZELLİKLERİ:
*Vücudun direncini artırırlar.
Vitaminlerin eksikliğinde çeşitli hastalıklar oluşur.
Sindirime uğramazlar.
Hücre zarından geçerler.
Enzimlerin yapısına katılarak düzenleyici olarak iş görürler.
UYARI ..!
Vitaminler kesinlikle enerji verici olarak kullanılmazlar.Sadece düzenleyici
görevleri vardır.
VİTAMİNLER
YAĞDA ERİYEN VİTAMİNLER
SUDA ERİYEN VİTAMİNLER
(A-D-E-K)
(B-C)
*A ve D vitaminleri vücut tarafından sentezlenebilirler.
*B ve K vitaminleri kalınbağırsakta bakteriler tarafından
sentezlenir.
A VİTAMİNİ
-Büyüme ve gelişmeyi kontrol eder.
-Vücudu enfeksiyonlara karşı korur.
-Balık yağı,yeşil salata,meyveler,et,süt,yumurta ve tereyağında bulunur.
Eksikliğinde
GECE KÖRLÜĞÜ görülür.
D VİTAMİNİ
-Kemiklerin sertleşmesini sağlar.
-Deri altında güneşin etkisiyle oluşur.
-Balık yağı,tereyağı yumurta ve sütte bulunur.
Eksikliğinde
RAŞİTİZM görülür.
E VİTAMİNİ
-Üreme organlarının gelişimini kontrol eder.
Yeşil bitki,et,süt ve tahıllarda bulunur.
Eksikliğinde
KISIRLIK görülür.
K VİTAMİNİ
-Besinlerin çoğunda bulunur.Yeşil yapraklı sebzelerde miktarı çoktur.
Eksikliğinde
KANIN PIHTILAŞMASI gecikir.
B VİTAMİNİ
-Et,süt,yumurta,yeşil sebze ve meyvelerde bulunur.
Eksikliğinde
BERİBERİ(Sinir sistemi bozukluğu),PELLEGRA(Deri
döküntüsü),ANEMİ(Kansızlık) görülür.
C VİTAMİNİ
-Vücudun direncini artırır.
Özellikle yeşil sebze ve meyvelerde (limon,maydonoz vs.) bulunur.
Eksikliğinde
SKORBİT(Diş eti kanaması) görülür.
İNORGANİK BESİNLER
*Sindirime uğramazlar.
*Doğada hazır halde bulunur.
*Tüm canlılar dış ortamdan hazır halde alabilir.
*Enerji verici olarak kullanılmazlar.
SU
Vücudumuzun büyük kısmını 2/3’ünü su oluşturur.
ÖZELLİKLERİ
*Enzimlerin çalışmasında etkilidir.
*İyi bir çözücüdür.
*Düzenleyicidir.
*Vücut yapısına katılır.(Hücrenin %60’ı sudur).
SUYUN TEMİZLENMESİ
-Dinlendirme.
-Havalandırma
-Çöktürme
-Süzme
-Mikroplardan arındırma(klorlama)
İÇİLECEK SUYUN ÖZELLİKLERİ
-Renksiz ve kokusuz olmalı
-Normal sertlikte olmalı.
-6 derece ile 12 derece sıcaklıkta olmalı
-Mikrop ve kalıntılardan arındırılmış olmalı.
MİNERALLER
-Canlının yapısına katılırlar.
-Enzimlerin yapısına katılırlar.
Kalsiyum ve Fosfor:Kemikleri ve dişleri sertleştirir.
Demir:Alyuvarların yapısındaki hemoglobine katılır.
Magnezyum:Klorofilin yapısına katılır.
İyot:Hormonların(Troxin) yapısına katılır.
ASİT,BAZ,TUZ
-Suda çözündüğünde H+ iyonları veren bileşiklere asidik,
-Suda çözündüğünde OH- iyonlarını veren bileşiklere bazik denir.
-Asidik ve bazik bileşiklerin birleşmesiyle tuz oluşur.
HCl + NaOH
NACl + H2O
ENZİMLER
-Temel yapıları roteindir.
-Reaksiyon etkilenmezler.Bu nedenle tekrar tekrar kullanılırlar.
-Yüksek sıcaklıkta bozulurlar ancak,düşük sıcaklıkta bozulmazlar.
-Hücre içinde ve hücre dışında görev yaparlar.
-Hücre içinde sentezlenirler.
-Her enzim ancak belirli bir reaksiyonu etkiler.
-Genlerin kontrolünde sentezlenirler.
-Enzimlerin etkilediği maddelere substrat denir.
-Enzimler etkilerini substratların dış yüzeylerinden başlatırlar.Substratın yüzeyi ne
kadar büyük olursa enzimin etkinliği de o kadar fazla olur.
-Enzimler aktivasyon enerjisini düşürürler.
AKTİVASYON ENERJİSİ:Reaksiyonların başlaması için gerekli olan minimum
düzeydeki enerji miktarı.(Sıcaklık,ATP)
ENZİMLERİN ÇALIŞMASINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
1.Sıcaklık
Enzimler genellikle 0 ile 55 derece arasındaki sıcaklıklarda
etkinlik gösterirler.Yüksek sıcaklık enzimlerin yapısını
bozar.Düşük sıcaklık ise enzimlerin yapısını bozmaz ancak
çalışmalarını engeller.
Reaksiyon hızı
0
Optimum
sıcaklık
55 Sıcaklık
2.Ortamın asit yada baz olması(pH)
Enzimler genellikle nötr ortamlarda çalışırlar.Ancak bu kurala
bütün enzimler uygunluk sağlamaz.Bazı enzimler asit,bazı
enzimler bazik ortamlarda çalışırlar.
Reaksiyon hızı
Optimum pH
pH
0
7
14
4.Reaksiyona Giren Madde Miktarı(Substrat)
Ortamda belirli miktarda subsrat bulunması reaksiyon hızını
belirli bir noktaya kadar arttırır.Daha sonra reaksiyon sabit
kalır.
Reaksiyon Hızı
a-Sabit substrat ortamında
b
b-Sınırsız substrat ve enzim ortamında
a
Substrat
4.KİMYASAL MADDELER
Bazı kimyasal maddeler enzimlerin çalışmasını yavaşlatır
yada durdurur.Bu maddelereinhibitör maddeler denir.Bazı
kimyasal maddeler ise enzimlerin çalışmasını hızlandırır.Bu
maddelere de aktivatör maddeler denir.
Reaksiyon Hızı
Enzim+Aktivatör Madde
Yalnız enzim
Enzim+İnhibitör Madde
Zaman
5.Su Miktarı
Enzimler susuz ve kuru ortamlarda çalışmazlar.Enzimlerin
çalışması için ortamda en az %15 civarında su bulunması
gerekir.
ATP MOLEKÜLÜ
Canlı hücrelerde kullanılan enerji kaynağıdır.Yapısal olarak
azotlu organik bir baz olan adenin,beş karbonlu şeker olan
riboz ve üç molekül fosforik asitten oluşur.
Yüksek enerjili fosfat
bağları
ADENİN
RİBOZ
ATP
P
P
P
Enzim
ATP+H2O
ADP+P+Enerji
Kas kasılması,
Aktif taşıma,
Hareket,
Sinirsel iletim,
gibi olaylarda
kullanılır.
Hücre bölünmesi,
ATP ÜRETİMİNİ SAĞLAYAN
OLAYLAR ŞUNLARDIR:
1.Oksijensiz Solunum 3.Fotosentez
2.Oksijenli Solunum
4.Kemosentez
Sentez
UYARI..!!!
ATP molekülü hücre içinde üretilir ve
hücre içinde tüketilir.Bir hücreden
diğerine aktarılamaz
YARARLANDIĞIM KAYNAK:
FDD OKS Fen Bilgisi Konu Anlatımlı Kitap
_______________________________________
Uğur Bekarlar
Dalyan Naciye Tınaztepe İlköğretim Okulu