Edinsel Bağışıklık Mekanizması

advertisement
EDİNSEL BAĞIŞIKLIK
MEKANİZMASI
2009-2010, Dr.Naciye İşbil Büyükcoşkun
Dersin amacı;
• Edinsel bağışıklık ve komponentleri
• Hücresel bağışıklık
• Humoral bağışıklık
• NK hücreleri
• İmmün sistem bozuklukları
http://outreach.mcb.harvard.edu/animations/cellmediated.swf
http://www.scribd.com/doc/427651/Cells-and-Tissues-of-the-Immune-System
http://www.gluegrant.org/molecules.htm
İnsan vücudunun kendi doku ve
organlarına zarar verebilecek
etkenlere karşı direnç gösterme
yeteneğine İmmünite (Bağışıklık) adı
verilir
İmmün sistemin kullandığı
2 ana savunma sistemi vardır;
Doğal Bağışıklık
(non-spesifik)
Edinsel Bağışıklık
(spesifik)
Nonspesifik defans mekanizmaları
1.safha
2. safha
*Deri
*Fagositik lökositler
*Müköz membranlar
*Antimikrobial prot.
*Deri ve müköz membran
*İnflamatuar yanıt
ların sekresyonları
Spesifik defans mekanizmaları
(immün sistem)
3. safha
*Lenfositler
*Antikorlar
Edinsel Bağışıklıktan lenfositler sorumludur
Kendisine karşı veya bunu taşıyan
hücreye karşı spesifik bir immün yanıtı
tetikleyebilen yabancı maddeye
antijen denir
Bir molekülün iyi bir antijen olabilmesi için:
* Molekül organizmaya yabancı olmalı
* Molekül ağırlığı 10 kDa’dan fazla olmalı
* Molekül uzun süre konakta kalabilmeli
* Kimyasal kompleksiteye sahip olmalı
Molekülün yüzeyinde düzenli olarak tekrarlayan
prostetik radikallerin bulunması gerekir
* Elektrik yükü taşımalı
Antijen molekülünde, antikorla spesifik bağlantı sağlayan belirli noktaların herbirine
antijenik determinant denir
Antijenik determinant
(Epitop)
Edinsel immünitenin komponentleri:
Humoral immünite
B lenfositler
Hücresel immünite
T lenfositler
Yardımcı, Sitotoksik, Supresör
İmmün Sistem Hücreleri
Red blood
cells
Platelets
Monocytes
Granulocytes
Bone marrow
Figure 12.9
Page 424
Hemopoietic
precursor cell
Bone marrow
lymphocyte
Thymus
T cells
B cells
Peripheral lymphoid tissues
Foreign
invasion
B cells
T cells
Antibody-mediated
immune response
Cell-mediated
immune response
Timus: Timopoietin, Timozin, Timulin salgılar
Primer lenfoid organlar
Sekonder lenfoid organlar
Tipik bir spesifik immün yanıt 3 evreye ayrılabilir
• Antijenle karşılaştırıcı ve lenfositler
tarafından tanınma
• Lenfosit aktivasyonu
• Saldırı
Lenfosit klonları
Tek bir tip antikor üretimi ya da T hücre
gelişimine kaynaklık edebilen farklı
lenfositlerin her biri bir lenfosit klonudur
Her klon tek ya da az sayıda lenfositten
kaynaklanır ve tek bir tip antijene yanıt
verebilir
Antijen
Specific
B cell
clones
T hücre subgrupları
* Yardımcı T hücre
CD4 yüzey marker
(T helper)
* Sitotoksik T hücre
* Supresör T hücre
CD8 yüzey marker
?
T hücre reseptörü, eğer antijen
vücudun kendi hücre zarı
proteinlerinin bazısı ile birleşmezse
antijenle birleşemez
T hücreleri serbest antijenleri
T hücreleri
serbest
antijenleri
tanımazlar
tanımazlar!!
APC: Makrofajlar, B lenfositler, Dendritik hücreler
T hücre tanımasının ortaya çıkması için
antijenle kompleks kurması gereken plazmamembran proteinleri
Major Histokompatibilite Kompleksi (MHC)
Klas IKlas II-
Class I MHC glycoproteins
Tüm hücrelerin
Yüzeylerinde bulunur
Sadece sitotoksik
T hücreler tarafından
tanınır
Sitotoksik
CytotoxicTThücresi,
cells can
yabancı
antijenle
destroybir
body
cells if
(virüsle)
olmuş
invadedenfekte
by foreign
vücut
(viral)hücresini
antigen
öldürebilir
Class II MHC glycoproteins
Spesifik immün hücrelerin
yüzeyinde bulunur
(B hücreleri, dendrit
hücreleri,
Makrofaj ve benzeri h.)
Sadece yardımcı T hücreleri
tarafından tanınır
HelperTThücreleri,
cells enhance
Yardımcı
tüm
activities
of these
immune
immün
hücrelerin
aktivitelerini
cells when they are
arttırır
combating antigenic
invaders
T hücrelere antijen sunulması ve antijenin
tanınmasında rol oynayan faktörler:
*Antijen sunan hücreler
*TCR
*MHC klas I ve II molekülleri
Antijenik peptid
CD4 T hücre reseptörüne
MHC Klas II
CD8 T hücre reseptörüne
MHC klas I
Molekülleri
ile sunulur
Yardımcı T hücresine antijen sunumu
Antijene karşı immün cevabın oluşması
Antijen
APC
İşlenmiş antijen
MHC
İL-1
Antijene özgü reseptör
Yardımcı T hücresi
Lenfokinler
B hücresi
Sitotoksik Th
Supressör Th
Plazma hücresi
Antikor
Yardımcı T Hücrelerinin Salgıladığı Lenfokinler/sitokinler
•
•
•
•
•
•
•
İL-2
İL-3
İL-4
İL-5
İL-6
GM-CSF
İnterferon-
Sitotoksik T hücreleri
Başlıca fonksiyonu:
Kanserleşmiş veya virüsle enfekte olmuş
vücudun kendi hücrelerinden herhangi
birinin haraplanması
Sitotoksik T hücreleri
* Direkt saldırı hücreleridir
* Perforin - Delik açıcı protein
• Sitotoksik maddeler
salgılar
salgılar
Virüslere duyarlığı yüksek
Viral savaşta, kanser hücrelerinin haraplanmasında,
yabancı doku reddinde etkili
Virus
Host cell
Viral antigenic
protein coat
Self-antigen
A virus invades a host cell.
Cytotoxic T cell
T cell receptor
Foreign antigen
MHC self-antigen
Invaded cell
Killer cell
Granule
containing
perforin
molecules
Target cell
Perforin molecule
Granule
Salt, H2O
Killer cell
Ca2+
Target cell
Perforin molecule
Fig. 12.20b
Page 438
Hücresel İmmünite
NK Hücreleri
Virüsle enfekte hücrelere veya kanser
hücrelerine herhangi bir spesifik
tanıma olmadan doğrudan saldırabilen
hücrelerdir
Stimulation of killer cells
Invading bacterium
coated with antibodies
specific to it
Lysis induced
by killer cell
Killer cell
Antikora bağımlı hücresel sitotoksisite
Antikora bağımlı hücresel sitotoksisite
Inhibits multiplication
of cancer cells
*
Interferon
Enhances
Secretes
Cytotoxic T cell
(prior exposure
to cancer cell)
Enhances
Secretes
Secretes
Natural killer cell
Macrophage
Phagocytosis
Toxic chemicals
* Start here
Enhances
Directly attack and
destroy cancer cells
Supresör T Hücreleri
Hem yardımcı hem de sitotoksik T
hücrelerini baskılarlar
Diğer hücrelerin etkinliklerini düzenler
İmmün cevabın vücuda zarar verebilecek
aşırı reaksiyonlar oluşturmalarını
engellerler
B LENFOSİTLER
B hücre reseptörüne antijenin bağlanması
B cell specific to antigen
Different
B cell clones
Figure 12.13
Page 429
Antigens
Rough
endoplasmic
reticulum
Plasma cells
Memory cells
Antibodies
Antikorların etki şekilleri:
• Direkt olarak istilacıya saldırarak
• Kompleman sisteminin aktivasyonu ile
Enhancement of phagocytosis (opsonization)
Invading bacterium
coated with antibodies
specific to it
Phagocyte
Neutralization
Invading bacterium
Bacterial toxin
Antibody neutralizing
toxin
Antibody specific
to toxin
Agglutination (clumping of antigenic cells)
and precipitation (if soluble antigen-antibody
complex is too large to stay in solution)
Foreign cells (e.g., transfused
mismatched red blood cells)
Antigen
Lattice
Antibodies specific
to foreign cells
Activation of
complement
system
(binds
with)
Inactive C1
complement
molecule
Antibody
Antigenic foreign
cell, such as
invading bacterium
Activated by binding with
antigen-attached antibody
(leads to)
Formation of C5–C9, the
membrane-attack complex
(forms holes
in foreign cell)
Membrane-attack
complex
Lysis (rupture)
of cell
Kompleman sisteminin aktivasyonu:
• Klasik yol
• Alternatif yol
• Lektin yolu
Klasik yol
Alternatif yol
Lektin yolu
C4; Ab ve C1 katılımı olmaksızın lektin
yolu ile aktive edilebilir
Bu yol 3 proteinle başlatılır:
• Mannoz bağlayan lektin (MBL)
• Mannoz bağlayan lektin ile ilişkili serin proteaz
(MASP ve MASP2)
MBL-MASP-MASP2 kompleksi
Ab-C1qrs kompleksinin analoğudur
C4, C2 ve C3’ün Ab’dan bağımsız
aktivasyonuna neden olur
Kompleman fonksiyonları
* Opsonizasyon ve fagositoz (C3b)
* Lizis (C5b6789)
* Aglütinasyon
* Nötralizasyon
* Kemotaksi (C5a)
* Mast hücresi ve bazofil aktivasyonu
(C3a, C4a, C5a)
* İnflamasyon etkisi
C5b–6
C7
C8
C9
Aktif immünite
Pasif immünite
Antibodies
İmmün Tolerans
İmmün sistemin kendi öz (self)
moleküllerine (antijen) reaktif davranış
göstermemesi
Otoimmünite
Vücudun kendi hücrelerine karşı
immün yanıt oluşursa
İmmün Sistem Bozuklukları:
• Konjenital immün yetmezlikler
• Edinsel immün yetmezlikler
Kanser, kronik renal yetersizlik, ciddi yanıklar, HIV
enfeksiyonu, siroz, radyasyon, immün süpresif
tedaviler, kronik alkolizm, aşırı yorgunluk, ileri
yaşlılık, beslenme yetersizliği
• Allerji
• Otoimmünite
Allerji- Hipersensitivite
Antijene karşı organizmanın
oluşturduğu hasarlayıcı düzeyde
immün cevap
Hipersensitivite reaksiyonları:
Tip I: Erken- anaflaktik
Tip II: Antikor bağımlı sitotoksik
Antikor bağımlı
Tip III: İmmün kompleksler ile oluşan
Tip IV: Geç –hücresel
T hücreleri ve makrofajlara
bağımlı olarak gelişir
Tip III
Download