İnfeksiyonlara karşı bağışıklık

İnfeksiyonlara karşı bağışıklık
Bağışıklık (İmmünite)
• Doğal bağışıklık (direnç)
– Özgül olmayan
– Özgül doğal direnç
• Edinsel bağışıklık
– Aktif bağışıklık
– Pasif bağışıklık
Doğal direnç
• Organizmanın yapısal ve genetik
özelliklerine bağlı olan ve doğal olarak
bulunan, hastalıklardan koruyan dirençtir.
Özgül doğal direnç
•
•
•
•
Türe özgü direnç
Irka ve genetiğe bağlı direnç
Yaşa bağlı direnç
Hormon ve metabolizmaya ilişkin direnç
değişiklikleri
Özgül olmayan doğal direnç
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Normal flora
Fagositoz
Yangısal tepkime (iltihap)
Ateş
Doğal antikorlar
Kompleman
İnterferonlar
Doğal öldürücü hücreler (NK)
Vücut sıvılarındaki koruyucular
• Özgül olmayan doğal direnç
– Giriş kapısı engelleri
• Deri
• Mukoza
Kompleman
• Bakteri hücre duvarındaki peptidoglikan tabakası
ve gram negatif bakterilerin lipopolisakkaritleri
antikor yokluğunda alternatif kompleman yolunu
aktive ederler.
• Kompleman yangısal yanıtları aktive eder
• Gram negatif bakterileri öldürebilir
• C5a nötrofil ve makrofajları infeksiyon yerine
çeker
• C3a ve C5a mast hücrelerinden histamin
salınmasını sağlar,vasküler geçirgenlik artar
• C3b opsonizasyona neden olur
Akut inflamasyon
• Kapillerlerin genişlemesiyle kan akımı
hızlanır
• Mikrovasküler yapının geçirgenliğinin
artmasıyla dolaşımdan lökositler,plazma
proteinleri, sıvı geçişi başlar
• Kapillerlerden infeksiyon yerine lökositler
göç eder.
Fagositoz
• PMN’ler, monositler akut yangıdaki ilk
hücrelerdir.
• Makrofajlar
• Kan ve vücut sıvılarındaki nötrofil artışı
bakteriyal infeksiyonu gösterir.
Fagositoz
• Bağlanma
• Hücre içine alım
• Parçalama
– Oksijene bağımlı
– Oksijenden bağımsız mekanizmalar
Ateş
• Granülositler, monositler, makrofajlar,
tümör hücreleri interlökin 1 (endojen
pirojen madde) salarlar. IL-1 ısı merkezini
uyararak ateşin yükselmesne neden olur.
• Endotoksinler,bakteriler, virüsler, steroid
maddeler,antijen antikor kompleksleri IL-1
üreten hücreleri uyarırlar
Vücut sıvılarındaki koruyucular
• Lizozim: Tükürük,burun salgısı, gözyaşı,bağırsak
mukusunda bulunan protein
• Beta lizinler: Serumda bulurlar, gram olumlu
bakterileri parçalarlar
• Lökin: Parçalı çekirdekli lökositlerde bulunur,
gram olumlu bakterilere etkilidir
• Spermin: Prostat salgısı,spermada bulunur gram
olumlu bakterilere etkilidir
Özgül olmayan sıvısal yanıt
Faktör
Lizozim
Peptidoglikanı parçalar
Gözyaşı,tükürürk,nazal salgılar,vücut
sıvıları,lizozomal granüller
Laktoferrin,
transferin
Demiri bağlar
PMN’lerin granülleri
Beta-lizin
Gram pozitiflere etkili
Trombosit,normal serum
Kemotaktik
faktörler
PMN,monosit vd. göçünü indükler
Bakteri yapıları,hasarlı hücreler,denatüre
proteinler,kompleman,kemokinler
Properdin
Antijen ve antikor yokluğunda
komplemanı aktive eder
Normal plazma
Defensinler
Hücre transport aktivitelerini önler
Polimorfonükleer granüller
Laktoperoksi
daz
Çoğu mikroorganizmaları inhibe eder
Süt,tükürük
Özgül olmayan sıvısal yanıt
Akut faz reaktanları
Alfa1-antitripsin
Alfa1-glikoprotein
Amyloid A ve P
Antitrombin III
C-reaktif protein
C1 esteraz inhibitör
C3 kompleman
Seruloplasmin
Fibrinojen
Haptoglobulin
Plasminojen
Trasferrin
LPS bağlayan proteinler
Edinsel (Kazanılmış) Bağışıklık
• Aktif bağışıklık
• İnfeksiyon sonunda
• Aşılama ile
• Pasif bağışıklık
• Anneden bebeğe antikor geçişi
• Antikorların aktarımı
Bakterilere özgül bağışık yanıt
• Makrofajlar bakteri veya antijenlerini
fagosite ettikten sonra lenf düğümlerine
yönelirler
• MHC sınıf II antijenleriyle Th CD4
hücreleriyle etkileşirler
• Th hücreleri farklılıklarına göre;
– Th1: IL-2 ve INF gamma oluşturarak hücresel
bağışık yanıta, B lenfositlerinin IgM ve IgG2
yapmalarına, makrofajların aktivasyonuna
– Th2: IL-4 ve IL-5 salarak, B lenfositlerinin IgE
ve IgG1 antikorlarını oluşturmasına, kanda
eozinofillerin artmasına neden olurlar.
Kitap resmi
Bakteri İnfeksiyonlarına karşı bağışıklık (Özet)
Kompleman
• Bakteri yüzeyleri alternatif yolu aktive eder
• Klasik yol daha sonra antijen antikor kompleksiyle aktive edilir
• C3a ve C5a kemotaktik ve anaflotoksik proteinler
• C3b opsonizasyon
• Gram negatif bakterilerin öldürülmesi
Nötrofiller
• Fagositik hücre
• Oksijene bağlı ve bağımsız öldürme
Makrofajlar
• Fagositik hücre
• Oksijene bağlı ve bağımsız öldürme
• IL-1,IL-6,IL-2,TNF-alfa,beta,Ifn-alfa üretimi
• Akut faz ve inflamasyon yanıtlarının aktivasyonu
• CD4 T hücresine antijen sunumu
T hücreleri
• TH1 CD4 yanıtı hücre içi bakterileri için önemlidir
• TH2 CD4 yanıtı tüm bakteri infeksiyonlarında önemlidir
• CD8 sitolitik hücreler çok önemli değildir
Antikorlar
• Bakteri yüzeylerine bağlanma
• Bakterinin yapışmasını önleme
• Opsonizasyon
• Kompleman aktivasyonunu teşvik
• Bakterilerin yok edilmesini teşvik
• Toksin ve toksik enzimlerin nötralizasyonu
Virüslere özgül olmayan bağışık yanıt
•
•
•
•
Ateş
İnterferonlar, diğer sitokinler
Mononükleer fagosit sistemi
Doğal öldürücü hücreler (NK)
İnterferonlar
•
•
•
•
İnterferonlar viral infeksiyonlarda üretilir
İnterferon oluşmasındaki en etkin madde çift iplikli RNA dır.
Hücresel protein sentezinin viral inhibisyonuyla
İntrasellüler mikroorganizmalar, immün stimulatör veya
mutajenler,sentetik polianyon polimerleri, antibiyotikler, düşük MA
sentetik bileşikler de interferon oluşmasını uyarır.
Etki Mekanizması
• Önce infekte hücrelerden salınır
• Diğer hücrelerin özgül hücre yüzeylerine bağlanır
• Protein kinaz ve 2’-5’ oligoadenilat sentetaz ve ribonükleaz L
senteziyle antiviral durumu indükler
• Viral ve hücresel protein sentezi önlenir
İnterferonlar
Antiviral etkileri
• Hücrede antiviral durumu başlatırlar
• Viral protein sentezini önlerler
• Hücre çoğalmasını önlerler
İmmünomodülatör etki
• İnterferon-alfa ve beta NK hücrelerini aktive eder
• İnterferon-alfa makrofajları aktive eder
• İnterferon-gamma makrofajları aktive eder
• MHC antijen ekspresyonunu artırırlar
• T hücrelerinin aktivitelerini düzenlerler
Diğer etkileri
• İnflamatuvar yolları düzenlerler
Doğal öldürücü hücreler
• Virüsle enfekte hücreleri veya yabancı
hücreleri hedef alarak öldürürler.
• Saldıkları maddeler bağlandığı hedef
hücrelerin ölümüne neden olur.
Antijene özgül bağışıklık
• Humoral bağışıklık hücre dışındaki
virüslere etki ederken,
• hücresel bağışıklık virüs üreten hücrelere
yöneliktir.
Humoral bağışıklık
• Viral kapsit proteinleri, kılıf glikoproteinleri
antikor yanıtını sağlarlar
• Antikorlar opsonizasyon ile makrofajlar
tarafından fagosite olmalarını sağlarlar
• İnfekte hücrelere antikorların
bağlanmalarıyla NK hücreleri uyarılır.
• Virüslerin nötralizasyonu sağlanır.
Hücresel bağışıklık
• Viral infeksiyonlarda Th 1 CD4 yanıtı, Th 2
yanıtından daha önemlidir.
• Th 1 CD4’ler CTL (CD8) leri aktive ederek
bu lenfositlerin enfekte hücreleri
öldürmeleri sağlanır.
• Hücresel bağışıklık hücreden hücreye
yayılan virüslerin oluşturduğu
infeksiyonlarda önemlidir.
Primer Viral İnfeksiyonlara bağışıklık
• Doğal bağışıklık viral uyarıma en erken
yanıttır.
• İnterferonlar salınır
• Aktive olan NK hücreleriyle infekte
hücrelerin yok edilmesi başlar
• Virüs ve viral yapılar makrofajlar tarafından
fagosite edilir.
• Makrofajlar lenf düğümlerine giderler
• Makrofajların MHC sınıf II antijenlerine
bağlanan viral yapılar Th lenfositlerine
sunulur.
• Th ‘lar CD8 T lenfositlerini uyarırlar
• CD8 T hücreleri infeksiyon yerine giderek,
virüsle enfekte hücreleri öldürür.
• IgM ilk üretilen antikordur
• IgG ve IgA 2-3 hafta sonra üretilir.
• Salgısal IgA göz, ağız, solunum ve
gastrointestinal sistemdeki yanıtta rolü
vardır.
Kitap şekli
Virüslere bağışıklık Özet
İnterferon
Çift iplikli RNA veya protein sentezinin inhibisyonuyla indüklenir
• Komşu hücrelerdeki antiviral durumu başlatır
• Lokal viral replikasyonu önler
• Sistemik viral yanıtı başlatır
NK hücreleri
• İnterferon alfa ve beta ile aktive edilir
• Virüsle infekte hücreleri öldürür
Makrofajlar
• Kandaki viral partikülleri yok eder
• Opsonize virüsleri inaktive eder
• Viral antijenleri CD4 T hücrelerine sunar
T hücreleri
• Kılıflı ve sitolitik olmayan viral infeksiyonları kontrolde esastır
• Makrofajlar tarafından sunulan viral peptitleri tanırlar
• TH1 yanıtı TH2 yanıtından daha önemlidir
• CD8 CTL’ler sınıf I MHC taşıyan viral peptitli hücrelerle birleşir
• TH2 CD4 yanıtı antikor oluşmasında önemlidir
Antikorlar
• Hücre dışındaki virüsü nötralize ve opsonize eder
• Hedef hücrenin kompleman ve antikora bağlı hücresel sitotoksisiteyle
ölmesini sağlar
• Litik viral infeksiyonları ortadan kaldırır
• IgM geçirilmekte olan infeksiyonun göstergesidir
• IgG IgM’den daha etkilidir
• Salgısal IgA mukoza yüzeylerini korumada önemlidir
Parazitik infeksiyonlarda
bağışıklık
• Hücre içi parazitlere Th1, CD8 T hücreleri,
makrofajlar,
• Hücre dışı parazitlere Th 2 ve antikor yanıtı
önemlidir.
Sestod ve nematod infeksiyonlarında IgE ve
mast hücreleri etkilidir
• Leishmania türleri, T.gondii makrofajlar
tarafından fagosite edilir
• Antikorlar parazitleri opsonize ederler
• Makrofajların INF gamma veya TNF-alfa ile
uyarılmaları sonunda öldürülürler
• Nötofillerin de etkileri makrofajlara benzer.
Mantarlara Özgül bağışık yanıt
• Primer koruyucu yanıt TH1 temelli
inflamatuvar reaksiyonlarla sağlanır
• İnterferon gamma ile aktive edilen
makrofajlar mantarları öldürürler
• Antikorlar opsonizasyonla mantarların yok
edilmesini sağlarlar