Aydın İli Kan Donörlerinde Bartonella henselae

Kısa Bildiri/Short Communication
Mikrobiyol Bul 2014; 48(3): 477-483
Aydın İli Kan Donörlerinde Bartonella henselae ve
Bartonella quintana Seroprevalansı
Seroprevalence of Bartonella henselae and Bartonella quintana
in Blood Donors in Aydin Province, Turkey
Neriman AYDIN, Rıfat BÜLBÜL, Murat TELLİ, Berna GÜLTEKİN
Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, Aydın.
Adnan Menderes University Faculty of Medicine, Department of Medical Microbiology, Aydin, Turkey.
Geliş Tarihi (Received): 29.01.2014 • Kabul Ediliş Tarihi (Accepted): 25.04.2014
ÖZET
Bartonella türleri insanlarda kedi tırmığı hastalığı, basiller anjiomatozis, basiller peliozis, Carrion hastalığı, enfektif endokardit ve siper ateşi gibi pek çok hastalığa yol açmaktadır. Türkiye’de Bartonella’lara
bağlı kedi tırmığı hastalığı ve basiller anjiomatozis olgu sunumları bulunmaktadır. Aydın merkez ve ilçelerinde yapılan çalışmalarda, risk gruplarında Bartonella henselae seropozitifliği ortalama %11.5; evde kedi/
köpek besleyenlerde ise ortalama %26.5’e kadar çıkabilmektedir. Kesitsel epidemiyolojik bir araştırma
olarak planlanan bu çalışmada, Aydın’da kan donörlerinde B.henselae ve Bartonella quintana seroprevalansının ve transfüzyon riski açısından öneminin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmaya, 2011 yılı Ocak
ayında hastanemizin kan merkezine başvuran sıralı 333 kan donörüne (49 kadın, 284 erkek) ait serum
örnekleri dahil edilmiştir. Örneklerde B.henselae ve B.quintana IgG antikorları, iki farklı ticari kit (Vircell,
İspanya; Focus, ABD) kullanılarak indirekt floresan antikor yöntemiyle araştırılmıştır. Çalışılan örnekler iki
ayrı araştırmacı tarafından floresans mikroskop ile x400 büyütme ile incelenerek floresans 1+ ile 4+ arasında derecelendirilmiş, 2+ ve üzerinde olanlar pozitif olarak değerlendirilmiştir. Kan donörlerinin %3.3
(11/333)’ünde B.henselae IgG seropozitifliği saptanmıştır. Seropozitiflik, kadın donörlerde %4.1, erkek
donörlerde ise %3.2 olarak bulunmuş; cinsiyetler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmamıştır (p= 0.668). B.henselae IgG titreleri; 6 (%1.8) örnekte 1/64, 4 (%1.2) örnekte 1/128, 1 (%0.3)
örnekte ise 1/1024 olarak izlenmiştir. B.henselae IgG pozitif örneklerde daha düşük titrede B.quintana
IgG pozitifliği tespit edilmiş ve çapraz pozitiflik olarak değerlendirilmiştir. Kullanılan kitlere göre floresans dereceleri karşılaştırıldığında, bir titre dışında uyumlu sonuçlar elde edilmiştir. İki araştırmacının
değerlendirme sonuçları karşılaştırıldığında ise, 1+ ve altında olan derecelendirmelerde farklar olduğu
belirlenmiştir. Araştırıcılar arasındaki ve kitlere bağlı bu değerlendirme farkları araştırmanın sonuçlarını
etkilememiştir. Sonuç olarak, Aydın’da kan donörlerinde B.henselae enfeksiyonu bulunabileceği ve donörlerin detaylı sorgulanmasının transfüzyon yoluyla bulaşı önlemede yardımcı olabileceği düşünülmüştür.
Anahtar sözcükler: Bartonella henselae; kan donörleri; seroprevalans.
İletişim (Correspondence): Prof. Dr. Neriman Aydın, Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Mikrobiyoloji
Anabilim Dalı, Aydın, Türkiye. Tel (Phone): +90 506 612 8063, E-posta (E-mail): [email protected]
Aydın İli Kan Donörlerinde Bartonella henselae ve Bartonella quintana Seroprevalansı
ABSTRACT
Bartonella species cause several diseases in humans such as cat stratch disease, bacillary angiomatosis, peliosis hepatis, endocarditis, Carrion disease and trench fever. Cat scratch disease and bacillary
angiomatosis cases have already been reported in Turkey. Studies from our region, namely Aydin (a
province located at Western Anatolia, Turkey) indicated that mean Bartonella henselae IgG seropositivity rate is 11.5% in risk groups and may reach to 26.5% in pet owners. The aim of this study was to
determine the seroprevalence of B.henselae and B.quintana in healthy blood donors in our university
hospital in Aydin, for estimating the transmission risk via transfusion. The study was designed as a
cross-sectional epidemiological study. A total of 333 samples taken from blood donors (49 female, 284
male) who were sequentially admitted to the blood center of the university hospital, in January 2011
were included in the study. All sera were screened in terms of B.henselae and Bartonella quintana IgG
antibodies by using two different indirect immunofluorescent antibody (IFA) commercial kits (Vircell,
Spain; Focus, USA). Slides were examined at a final magnification of x400 on fluorescent microscope by
two different assigned researchers. Fluorescent intensity was graded between 1+ to 4+, and the samples
with fluorescence value of ≥ 2+ were considered as positive. The seropositivity rate of IgG antibodies
to B.henselae was found as 3.3% (11/333) in blood donors. This rate was 4.1% in female, and 3.2% in
male donors, showing no statistically significant difference between the genders (p= 0.668). B.henselae
antibody titers were detected as 1/64 in 6 (1.8%), 1/128 in 4 (1.2%) and 1/1024 in 1 (0.3%) patient.
All of the B.henselae IgG positive samples also yielded relatively low positivity for B.quintana IgG, possibly
indicating cross reactivity. The fluorescence intensity for different kits used was found to be the same
in all but one titer. The results reported by two researchers were found to differ only in the samples
graded 1+ or below. However, the evaluation differences between the kits and the researchers did not
affect the results. It was concluded that B.henselae infection might be found in the blood donors in our
region, thus, a detailed questionnaire prior to blood donation might be helpful to prevent transmission
of B.henselae by blood transfusion.
Key words: Bartonella henselae; blood donors; seroprevalence.
GİRİŞ
Bartonella cinsi bakterilerin, memelilerde 30’dan fazla türü tespit edilmiş ve en az
13 tür ve alt türün insanda enfeksiyon yaptığı bildirilmiştir1-3. Bütün Bartonella türleri
eritrositleri enfekte edebilmekte ve primer enfeksiyon bölgesinden uzakta, kalp kapakçıkları, karaciğer, dalak gibi çok kanlanan dokular (Bartonella quintana ve Bartonella
henselae) veya derideki vasküler yatakta (Bartonella bacilliformis) sekonder odaklarda
kolonize olabilmektedir4. Bartonella spp. enfeksiyonları arasında kedi tırmığı hastalığı,
basiller anjiomatozis, basiller peliozis, Carrion hastalığı, enfektif endokardit ve özellikle
insan immünyetmezlik virüsü (HIV) pozitif olgularda nörolojik sendromlar sayılabilir3,5.
Ülkemizde Bartonella’lara bağlı kedi tırmığı hastalığı ve basiller anjiomatozis olgu sunuları bulunmaktadır6-9.
İnsanlardaki Bartonella enfeksiyonlarının büyük çoğunluğundan B.henselae, B.quintana
ve B.bacilliformis sorumludur10. Bunun yanında Bartonella seropozitifliği bulunan olguların büyük kısmında hastalık tablosu görülmemekte veya latent seyretmektedir. Bu durumun kan bağışçılarında önemi olup olmadığı bilinmemektedir. Ancak kan transfüzyonu
sonrası B.henselae enfeksiyonuna bağlı ölüm olduğu ve kan transfüzyonuyla bulaşın
478
MİKROBİYOLOJİ BÜLTENİ
Aydın N, Bülbül R, Telli M, Gültekin B.
olabileceği bildirilmiştir11. Ayrıca B.bacilliformis’in, +4°C’de saklanan kanlarda aylarca
canlı kalabileceği gösterilmiştir12.
Kan donörlerinde yapılan çalışmalarda, B.henselae seropozitifliği ülkemizde bir çalışmada13 %6, diğer ülkelerde ise %11.4-21.6 arasında bulunmuştur14-17. Bu çalışmada,
Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Kan Merkezine başvuran kan
donörlerinde B.henselae ve B.quintana seroprevalansı ve bölgemizde kan transfüzyonunun risk oluşturup oluşturmadığının belirlenmesi amaçlanmıştır.
GEREÇ ve YÖNTEM
Çalışmaya, Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi, Tıbbi Mikrobiyoloji
Laboratuvarında rutin olarak serolojik tarama yapılan kan donör örneklerinde 2011 yılı
Ocak ayında üç hafta süresince başvuran sıralı 333 sağlıklı kan bağışçısı alındı. Kesitsel
epidemiyolojik araştırma olarak planlanan bu çalışma, İnsan Etik Kurulu onayı ile gerçekleştirildi.
Serumlarda B.henselae (Houston-1) IgG ve B.quintana IgG antikorları iki ticari kit
(Vircell, İspanya ve Focus, ABD) kullanılarak indirekt floresan antikor (IFA) yöntemiyle
araştırıldı. Serum örnekleri üretici firmaların önerilerine göre çalışıldı ve sonuçlar iki ayrı
araştırmacı tarafından floresan mikroskobunda x400 büyütme ile incelenerek değerlendirildi. Floresan veren örnekler 1+ ile 4+ arasında derecelendirildi; 2+ ve üzerinde
olması durumunda pozitif olarak kabul edildi. Her çalışmada pozitif ve negatif kontroller
kullanıldı.
Tüm serumlar ilk olarak Bartonella henselae & quintana IFA IgG (Vircell) kiti ile 1/32 ve
1/64 titrede test edildi ve 1/64 titrede pozitif saptanan örnekler, her iki ticari kitle 1/64,
1/128, 1/256 sulandırımlarda tekrar çalışıldı.
İstatistiksel analiz Fisher’ın Exact testi ile yapıldı.
BULGULAR
Toplam 333 donörün (%85.3’ü erkek, %14.7’si kadın) 11 (%3.3)’inde B.henselae
IgG seropozitifliği saptanmıştır. Seropozitiflik, kadın donörlerde %4.1 (2/49) iken, erkek
donörlerde %3.2 (9/284) olarak bulunmuş; cinsiyetler arasında B.henselae seropozitifliği
açısından istatistiksel olarak anlamlı bir fark izlenmemiştir (p= 0.668). B.henselae IgG, 6
(%1.8) örnekte 1/64; 4 (%1.2) örnekte 1/128, 1 (%0.3) örnekte 1/1024 titrede pozitif
olarak tespit edilmiştir.
Örneklerden elde edilen floresans dereceleri kitlere göre karşılaştırıldığında, bir
titre dışında aynı sonuçlar alınmıştır. Vircell marka kitle bir örnekte 1/128 dilüsyonda
B.quintana 2+ değerlendirilirken, aynı örnek Focus marka kitle yapılan çalışmada 3+ olarak değerlendirilmiştir. İki araştırmacının değerlendirme sonuçları karşılaştırıldığında ise
1+ ve altında olan 132 sulandırımın 14’ünde farklı floresans derecelendirmesinin olduğu
belirlenmiştir (Tablo I). B.henselae IgG pozitif örneklerde daha düşük titrede B.quintana
IgG pozitifliği tespit edilmiş ve çapraz pozitiflik olarak değerlendirilmiştir.
MİKROBİYOLOJİ BÜLTENİ
479
480
3
2
2
318
325
329
2
2
3
3
2
3
3
1
±
2
2
1
1
3
1
1
-
1
B.q
1
1
2
1
1
2
3
1
1
1
±
II
I
1
1
2
2
1
2
3
1
1
1
2
B.h
1
1
2
2
1
2
3
±
1
1
2
II
±
-
1
1
1
±
2
-
-
-
±
I
1/128
B.q
±
-
1
1
1
±
2
-
-
-
-
II
I
-
-
1
1
-
1
2
-
-
±
1
B.h
-
-
±
1
-
±
2
-
-
±
1
II
-
-
-
±
-
-
2
-
-
-
-
I
1/256
B.q
-
-
-
±
-
-
2
-
-
-
-
II
I
2
2
3
3
2
2
3
2
2
2
2
B.h
2
2
3
3
2
2
3
2
2
2
2
II
I
1
1
2
2
1
2
3
±
1
±
1
1/64
B.q
1
1
2
2
2
2
3
±
1
1
±
II
I
1
1
2
2
1
2
3
±
1
1
2
B.h
1
1
2
2
1
2
3
±
1
1
2
II
±
-
1
2
1
1
3
-
-
-
-
I
1/128
B.q
±
-
1
2
1
1
3
-
-
-
-
II
Bartonella IFA IgG (Focus)
I
-
-
1
1
-
-
2
-
-
±
1
B.h
-
-
1
1
-
±
2
-
-
±
1
II
-
-
-
±
-
-
2
-
-
-
-
I
1/256
B.q
B.h: Bartonella henselae; B.q: Bartonella quintana; 1: (+) örnek; 2: (++) örnek; 3: (+++) örnek; ±: Sınırda pozitif örnek; (-): Negatif örnek; # 1/1024 titrede pozitif örnek;
* Birinci araştırmacının değerlendirmesi; ** İkinci araştırmacının değerlendirmesi.
2
3
293
309
3
282
2
2
3
168
178#
2
2
157
2
2
100
2
I
1/64
II*
2
88
I*
B.h
Bartonella henselae & quintana IFA IgG (Vircell)
Tablo I. Bartonella henselae ve Bartonella quintana IgG Pozitif Titreler ve Pozitiflik Dereceleri
-
-
-
1
-
-
2
-
-
-
-
II
Aydın İli Kan Donörlerinde Bartonella henselae ve Bartonella quintana Seroprevalansı
MİKROBİYOLOJİ BÜLTENİ
Aydın N, Bülbül R, Telli M, Gültekin B.
TARTIŞMA
Sunulan bu çalışmada, sağlıklı kan donörlerinde B.henselae IgG seropozitifliği %3.3
oranında saptanmış; aynı örneklerde (11/333; %3.3) gözlenen düşük B.quintana seropozitifliği ise çapraz reaksiyon olarak değerlendirilmiştir. Aksoy ve arkadaşlarının18 Aydın’da
yaptığı bir çalışmada, 18 yaş üstü gönüllülerde B.henselae seropozitifliği %6.1 olarak
bulunmuş; %2 olarak saptanan B.quintana seropozitifliğinin ise çapraz pozitiflik olduğu
ifade edilmiştir. Aynı çalışmada, kadın ve erkekler arasında B.henselae seropozitifliği açısından anlamlı fark bulunmuş ve kadınların evcil hayvanlarla daha çok ilgilenmelerinden
kaynaklanabileceği düşünülmüştür18. Ayrıca B.henselae’ya karşı antikor pozitifliğinin
kedi/köpekle temas öyküsü olanlarda istatistiksel olarak anlamlı ölçüde yüksek olduğu
bildirilmiştir18. Aydın’da yapılan bir diğer çalışmada ise, evde kedi/köpek besleyenlerde
B.henselae seropozitifliğinin ortalama %26.5 değerine ulaştığı gösterilmiştir19. Aydın
iline komşu olan Denizli’de sağlıklı kan donörlerinin %6’sında B.henselae’ya karşı antikor
varlığı saptanmıştır13. Veteriner ve hayvan yetiştiricileri gibi risk gruplarında yapılan
başka bir çalışmada ise B.henselae seroprevalansı Denizli ve Aydın’da sırasıyla %12.5
ve %30 olarak saptanmıştır20. Denizli’de böbrek transplantasyonu yapılan hastalarda
saptanan oran ise %16.9’dur21. Bu çalışmalar, bölgemizde B.henselae enfeksiyonlarının
varlığını göstermektedir.
Bartonella enfeksiyonlarının patogenezinde eritrositler, endotel hücreleri ve kemik
iliği hücreleri, bu bakterilerin korunduğu yerler olarak önemli rol oynamaktadır22. Teorik
olarak B.henselae enfeksiyonu olan donörlerden kan alınması, transfüzyon yoluyla bulaş
için risk oluşturabilecektir23. Bu çalışmada, B.henselae IgG pozitifliği çoğunlukla 1/64
ve 1/128 titrelerde saptanmış; ancak bir donörde 1/1024 titrede pozitifliğin olması,
ya enfeksiyonun geçirilmekte olduğunu ya da yakın tarihte bir temasın olabileceğini
düşündürmüştür.
Bartonella enfeksiyonlarının tanısında, kültür yöntemleri zaman alıcı ve uygulamasının
zor olması, moleküler yöntemlerin ise özel laboratuvar ekipmanı gerektirmesi ve düşük
duyarlılıkta olması nedeniyle serolojik testler tercih edilmektedir24,25. Bu çalışmada
Bartonella seropozitifliğini belirlemek için IFA yöntemi kullanılmıştır. Yapılan çalışmalarda,
kedi tırmığı hastalığını saptamada IFA yönteminin duyarlılığı %84-95 arasında bildirilmekte; ancak Bartonella türleriyle, Coxiella ve Chlamydia türleri arasında çapraz reaksiyon
görülebildiği vurgulanmaktadır24,26,27. Buna karşın yine de IFA yöntemi seropozitifliği
saptamada altın standart olarak kabul edilmektedir15. Bu çalışmada kullanılan IFA kitlerinden Bartonella henselae & quintana IFA IgG (Vircell, İspanya) kitinin lamlarındaki
kuyucuklar Vero hücrelerinde üretilmiş B.henselae cepa Houston-1 (ATCC 49882) ve
B.quintana (CIP 107 027 N) bakterilerini içerirken, Bartonella IFA IgG (Focus, ABD) kiti
B.henselae ve B.quintana ile enfekte edilmiş Vero hücreleri içermektedir. Bu kitlerin maliyetleri arasında farklılık bulunmaktadır. Bu nedenle tarama kiti olarak Vircell marka kit
kullanılmış ve 1/64 dilüsyonda pozitif bulunan örneklerin daha ileri sulandırımları, her iki
kit ile de test edilmiştir. Elde edilen veriler incelendiğinde Vircell marka kitle yapılan çalışmada bir sulandırımda 1/128 dilüsyonda B.quintana 2+ değerlendirilirken, aynı örnek
Focus marka kitle yapılan çalışmada 3+ olarak değerlendirilmiştir (Tablo I). İki araştırmaMİKROBİYOLOJİ BÜLTENİ
481
Aydın İli Kan Donörlerinde Bartonella henselae ve Bartonella quintana Seroprevalansı
cının değerlendirme sonuçları karşılaştırıldığında ise 1+ ve altında olan 132 sulandırımın
14’ünde farklı floresan derecelendirmesinin olduğu belirlenmiştir. Çalışmada 2+ ve üzeri
olan örnekler pozitif kabul edildiğinden, araştırıcılar arasındaki bu değerlendirme farkı
sonuçları etkilememiştir.
Sonuç olarak, Aydın’da kan donörlerinde düşük oranda da olsa B.henselae enfeksiyonu bulunabileceği ve transfüzyon yoluyla bulaş için risk oluşturabileceği düşünülmüştür.
Kan donörlerinin detaylı sorgulanmasının B.henselae’nın transfüzyon yoluyla bulaşını
önlemede yardımcı olabileceği kanısına varılmıştır.
KAYNAKLAR
1. Jacomo V, Kelly PJ, Raoult D. Natural history of Bartonella infections (an exception to Koch’s postulate). Clin
Diagn Lab Immunol 2002; 9(1): 8-18.
2. Boulouis HJ, Chang CC, Henn JB, Kasten RW, Chomel BB. Factors associated with the rapid emergence of
zoonotic Bartonella infections. Vet Res 2005; 36(3): 383-410.
3. Aydın N. Bartonella türleri, s: 2266-73. Topçu AW, Söyletir G, Doğanay M (ed), Enfeksiyon Hastalıkları ve
Mikrobiyolojisi. 2008, 3. baskı. Nobel Tıp Kitabevi, İstanbul.
4. Minnick MF, Battisti JM. Pestilence, persistence and pathogenicity: infection strategies of Bartonella. Future
Microbiol 2009; 4(6): 743-58.
5. Maggi RG, Kosoy M, Mintzer M, Breitschwerdt EB. Isolation of Candidatus Bartonella melophagi from human blood. Emerg Infect Dis 2009; 15(1): 66-8.
6. Karakas M, Baba M, Aksungur VL, Homan S, Memisoglu HR, Uguz A. Bacillary angiomatosis on a region of
burned skin in a immunocompetent patient. Br J Dermatol 2000; 143(3): 609-11.
7. Kayaselcuk F, Ceken I, Bircan S, Tuncer I. Bacillary angiomatosis of the scalp in a human immunodeficiency
virus-negative patient. Eur Acad Dermatol Venerol 2002; 16(6): 612-4.
8. Tükek SS, İslim F, Tükek T, Ağan M. Malign lenfoma kliniğini taklit eden granülomatöz lenfadenit vakası:
Ayırıcı tanıda kedi tırmığı hastalığı. İst Tıp Fak Mecmuası 2003; 66(4): 256-60.
9. Kara B, Uçan S, Basım B, Erçin C, Arısoy ES. Hepatosplenik kedi tırmığı hastalığı: vaka sunumu. Çocuk Dergisi
2004; 4(1): 58-60.
10. Karem KL, Paddock CD, Regnery RL. Bartonella henselae, B.quintana, and B.bacilliformis: historical pathogens
of emerging significance. Microbes Infect 2000; 2(10): 1193-205.
11. Magalhães RF, Urso Pitassi LH, Lania BG, Barjas-Castro ML, Neves Ferreira Velho PE. Bartonellosis as cause of
death after red blood cell unit transfusion. Ultrastruct Pathol 2009; 33(4): 151-4.
12. Ruiz J, Silva W, Pons MJ, et al. Long time survival of Bartonella bacilliformis in blood stored at 4ºC. A risk for
blood transfusions. Blood Transfus 2012; 10(4): 563-4.
13. Yılmaz C, Ergin Ç, Kaleli İ. Pamukkale Üniversitesi kan merkezine başvuran donörlerde Bartonella henselae
seroprevalansıın araştırılması ve risk faktörlerinin irdelenmesi. Mikrobiyol Bul 2009; 43(3): 391-401.
14. Minadakis G, Chochlakis D, Kokkini S, Gikas A, Tselentis Y, Psaroulaki A. Seroprevalence of Bartonella henselae antibodies in blood donors in Crete. Scand J Infect Dis 2008; 40(10): 846-7
15. Lamas C, Curi A, Boia M, Lemos E. Human bartonellosis: seroepidemiological and clinical features with an
emphasis on data from Brazil-a review. Mem Inst Oswaldo Cruz 2008; 103(3): 221-35.
16. Sun J, Fu G, Lin J, Song X, Lu L, Liu Q. Seroprevalence of Bartonella in Eastern China and analysis of risk
factors. BMC Infect Dis 2010; 10: 121.
17. Mansueto P, Pepe I, Cilliari E, et al. Prevalence of antibodies anti-Bartonella henselae in western Sicily: children, blood donors, and cats. J Immunoassay Immunochem 2012; 33(1): 18-25.
482
MİKROBİYOLOJİ BÜLTENİ
Aydın N, Bülbül R, Telli M, Gültekin B.
18. Aksoy AM, Aydın N, Erol N, Eyigör M. Aydın ilinde Bartonella henselae seroprevalansı ve risk faktörlerinin
araştırılması I. Ulusal Klinik Mikrobiyoloji Kongresi 12-16 Kasım 2011, Antalya. P-056.
19. Aydın N, Gültekin B, Kırkan Ş ve ark. Risk grubu insanlarda, kedi ve köpeklerde Bartonella henselae seroprevalansı. 1. Ulusal Klinik Mikrobiyoloji Kongresi, 12-16 Kasım 2011, Antalya. Kongre Kitabı, P-136.
20. Sayin KS, Ergin C, Kutlu M, Akkaya Y, Akalin S. Bartonella henselae seroprevalence in cattle breeders and
veterinarians in the rural areas of Aydin and Denizli, Turkey. Zoonoses Public Health 2012; 59(6): 445-9.
21. Kiriş Satılmış O, Akkaya Y, Ergin C, Kaleli I, Dursun B, Aydın C. Investigation of Bartonella henselae antibodies
in serum and plasma samples of kidney transplant patients. Mikrobiyol Bul 2012; 46(4): 568-74.
22. Greub G, Raoult D. Bartonella: new explanations for old diseases. J Med Microbiol 2002; 51(11): 915-23.
23. Stramer SL, Hollinger FB, Katz LM, et al. Emerging infectious disease agents and their potential threat to
transfusion safety. Transfusion 2009; 49(Suppl 2): 1S-29S.
24. Sander A, Berner R, Ruess M. Serodiagnosis of cat scratch disease: response to Bartonella henselae in children
and a review of diagnostic methods. Eur J Clin Microbiol Infect Dis 2001; 20(6): 392-401.
25. Vermeulen MJ, Diederen MW, Verbakel H, Peeters F. Low sensitivity of Bartonella henselae PCR in serum
samples of patients with cat-stratch disease lymphadenitis. J Med Microbiol 2008; 57(8): 1049-50.
26. Sander A, Posselt M, Oberle K, Bredt W. Seroprevalence of antibodies to Bartonella henselae in patients with
cat scratch disease and in healthy controls: evaluation and comparison of two commercial serological tests.
Clin Diagn Lab Immunol 1998; 5(4): 486-90.
27. Ergin C, Akkaya Y, Kiriş Satılmış O, Yılmaz C. Comparison of the indirect immunofluorescence assay performance of Bartonella henselae antigens obtained by co-cultivation in Vero and HeLa cells. Mikrobiyol Bul
2011; 45(3): 461-7.
MİKROBİYOLOJİ BÜLTENİ
483