Semelparus İteroparus Pasifik Somonu Tilpaya

Semelpar Üreme (Semelparity): Bir kez üreme
İteropar Üreme (Iteroparity): Birden çok kez üreme
Semelparus
Pasifik Somonu
İteroparus
Tilpaya
Semelpar Üreme: Yılda bir kez
İteropar Üreme: Belirli dönemlerde
Günlük (Mercan resiflerindeki
türler)
Aylık (Tropik türler)
Yıllık (Ilık su türleri)
Ovipar: Yumurta bırakarak üreme (%97)
Ovovivipar: Köpekbalıkları ve vatozlar, beslenme ayrı
Vivipar: Bazı köpekbalığı türleri, maternal beslenme
Dış döllenme: Gametler suya bırakılır
En çok rastlanan
Basit
Sayıca fazla yumurta
İç döllenme: Gametler vücutta döllenip sonra suya bırakılır
Az rastlanır
Genellikle Elasmobranchlarda
Yumurtalar büyük
Sperm
bırakarak
üreme
Korumasız
demersal
üreme
Korumalı
demersal
üreme
Büyütme
Deniz balıklarının çoğunda görülür
Yumurta ve sperm yumurtaya bırakılır ve terk edilir
Larval ve yavru/erişkin habitatları birbirinden farklı
Bipartit yaşam döngüsü
Avantajları
Gametler suya bırakıldıktan sonra enerji tüketimi yoktur
Geniş alana yayılım için en iyi üreme şekli
Dezavantajları
Düşük yaşama oranı; nedenleri:
Yavruların korunmaması
Küçük larval boyut
Uygun erişkin habitatına ulaşamama
Yumurtalar genellikle zemine bırakılır veya yapıştırılır
Tatlı su balıklarında sık görülür
Deniz balıklarında görülmez
Avantajları
Gametler suya bırakıldıktan sonra enerji tüketimi yoktur
Yumurtalar daha korunaklı bir ortama bırakılır
Yavruların bulunduğu alan bellidir
Dezavantajları
Daha iyi olsa da düşük yaşama oranı
Tüm yumurtaları kaybetme riski
Daha düşük yayılım
Kısıtlı yumurtlama alanları
Mercan resiflerindeki balıklarda sık görülür
Yavrular genellikle erkek tarafından korunur
Avantajları
Korumadan dolayı yüksek yaşama oranı
Ebeveynlerin bakımı nedeniyle yüksek yaşama oranı:
Temizleme
Oksijenlendirme
Dezavantajları
Ebeveynler için zorluk: Enerji ve zaman
Ebeveynlerin ölüm oranında artış
Sınırlı kuluçka alanı
Yavrular çeşitli şekillerde korunur:
Ağızda: erkek kardinal balıkları, dişi çiklitler
Vücut üzerinde: erkek boru balıkları
Kesede: erkek denizatları ve boru balıkları
Yavrular serbest kaldığında çok iyi gelişmiş durumdadır
Avantajları
Korumadan dolayı yüksek yaşama oranı
Ebeveynlerin bakımı nedeniyle yüksek yaşama oranı:
Temizleme
Oksijenlendirme
Kuluçka alanı bulma gereksinimi yoktur
Dezavantajları
Ebeveynler için zorluk: Enerji ve zaman
Ebeveynler ölürse yavrular da ölür
Sınırlı yayılım alanı
İç döllenme: yumurtalar vücut içerisinde döllenir ve gelişir,
fakat maternal beslenme yoktur
Avantajlar
Yavrular daha büyük ve gelişmiş
Dezavantajlar
Düşük yavru dağılımı
Az sayıda yavru
Yavrular doğmadan anne ölürse, yavrular da ölür
Örnekler
Çoğu köpekbalığı ve vatoz türleri
Coelcanthiformes
Kaya balıkları (Sebastidae)
İç döllenme ve maternal beslenme
Ovaryum sıvısı
Plasenta (bazı köpekbalığı türleri)
Avantajlar
Yavrular çok büyük ve iyi gelişmiş
Dezavantajlar
Düşük yavru dağılımı
Az sayıda yavru
Yavrular doğmadan anne ölürse, yavrular da ölür
Anne yorgun düşer
Örnekler
Bazı köpekbalığı türleri
Tatlı su canlı doğuran balık türleri
İç döllenme: erkeklerde intromitent organ bulunur
1.Pelvik veya anal yüzgeç modifikasyonu
Klasper: Elasmobranchii, Chimaera
Gonopodya: Lepistesler, Moliler
2.Genital Papilla
Örnek: Kaya balıkları (Sebastidae)
Üreme stratejileri
Ayrı eşeylilik (Gonochorism): farklı eşeyler, cinsiyet değişimi yok
Avantajı: eşeysel değişime imkan tanır
Hermafrodizm: çift cinsiyet
Aynı anda
Sırayla: Protojin (D-E), Protandri (E-D)
Omurgalı canlılar içerisinde sadece balıklarda görülür
Neden sadece balıklar?
Gonadlar ve üreme sistemleri basit
Cinsiyet kromozomları aynı veya çok benzer
Çok ender görülür; nedeni:
Değişim çok fazla enerji harcanmasına neden olur
Eşleşme fırsatları kaybolur
Özellikle iki balık grubunda görülür:
Derin deniz balıkları
Küçük Serranidler
Düşük populasyon yoğunluğu
Aynı türden balıkla karşılaştığında her iki cinsiyet gibi davranış
gösterir
Çok güçlü seleksiyon olduğundan farklı cinsiyetteymiş gibi
davranan balıklar tükenir
Yumurta değişimi (farklı renklerde; sarı-beyaz)
Taklitçiler terk edilir
Terk edilen taklitçiler yeni eş ararken eş bulma imkanını kaybeder
Beyin ve Hipofiz Bezi
E.
K ki
BALIK BİYOLOJİSİ UYGULAMA
YUMURTA VERİMİ
E.
KESKİN
Bireysel: belirli bir zamanda belirli bir büyüklükteki balığın ovaryumlarındaki
yumurtaların toplam sayısı
Ağırlık, uzunluk, ovaryum çıkarılır, ovaryumdan küçük örnek
(1-10 gr), mikroskop altında sayılır, ovaryuma oranlanır, örneklemeler farklı yerlerden!
Oransal: bir balığın uzunluğu ya da ağırlığı başına düşen yumurtaların toplam sayısıdır.
Populasyonlar ve türler arasındaki yumurta verimlerini karşılaştırmak için kullanılır.
Rel Fw=Ft/Wt
Populasyon Yumurta Verimi: Populasyondaki olgun dişi balıklar tarafından üretilen
yumurta sayısıdır. Bireysel yumurta verimi, yumurtlama sıklığı ve periyodu, cinsel
olgunluk başlangıç zamanına bağlıdır.
Fp=∑ Ni.Fi
Yaş
Tür
Uzunluk
Gonat
Hacmi
Besin
Kaynağı
Yumurta
Sarısı
Rezervi
Deniz/Tatlı
Su
Ortamda
Yırtıcı
Varlığı
Koruma
Besin
Kaynağı
Rekabet
Büyüme
Tür
Yumurta
Büyüklüğü
Yaşadığı Ortam
Cyprinus carpio
1.22-1.40 mm
Mogan
Leuciscus cephalus
0.78-1.20 mm
Kızılırmak
Leuciscus cephalus
0.55-1.38 mm
Müceldi
4.9 mm
Gökpınar
Leuciscus cephalus
1.066 mm
Almus
Barbus plebejus
1.347 mm
Almus
Salmo trutta
5.649 mm
Ataköy
Leuciscus cephalus
1.17 mm
Tozanlı
Oncorhynchus mykiss
4.9-5.7 mm
Almus
Cyprinus carpio
1.193 mm
Kaz
Cyprinus carpio
1.09 mm
Almus
Salmo trutta m.
1-İnterorbital uzunluk, 2-Okibital uzunluk, 3-Ense uzunluğu, 4-Baş uzunluğu, 5-Predorsal uzunluk, 6-Standart boy, 7-Çatal boy, 8-Tam boy, 9Birinci dorsal yüzgeç uzunluğu, 10-Birinci dorsal yüzgeç sert ışın sayısı, 11-İkinci dorsal yüzgeç serbest kenar uzunluğu, 12-İkinci dorsal yüzgeç
yüksekliği, 13-İkinci dorsal yüzgeç serbest kenar uzunluğu, 14-İkinci dorsal yüzgeç yumuşak ışın sayısı, 15-Burun uzunluğu, 16-Göz çapı, 17Postorbital baş uzunluğu, 18-Yanal çizgi ile dorsal bölge arasındaki pul sayısı, 19-Vücut yüksekliği, 20-Yanal çizgi üzerindeki por sayısı, 21Yanal çizgi üzerindeki pul sayısı, 22-İkinci dorsal yüzgecin kaide uzunluğu, 23-Kuyruk sapı yüksekliği, 24-Göğüs yüzgeci konumu, 25-Pektoral
yüzgeç yumuşak ışın sayısı, 26-Karın bölgesi, 27-Yanal çizgi ile ventral bölge arasındaki pul sayısı, 28-Anal yüzgeç kaide uzunluğu, 29-Kuyruk
sapı uzunluğu, 30-Üst çene uzunluğu, 31-İsmus uzunluğu, 32-Göğüs uzunluğu, 33-Karın yüzgeç birinci ışın uzunluğu, 34-karın yüzgeç
yüksekliği, 35-karın yüzgeç yumuşak ışın sayısı, 36-Anal yüzgeç sert ışın sayısı, 37-Anal yüzgeç yumuşak ışın sayısı, 38-Kuyruk yüzgeci
körelmiş ışın sayısı, 39-Kuyruk yüzgeci dallanmamış ışın sayısı, 40-Kuyruk yüzgeci dallanmış ışın sayısı.
BAŞ
GÖVDE
Burun
Bölgesi
VÜCUTBÖLÜMLERİ
KUYRUK
Kaudal
Pendikül
a‐ Tunniform(fusi)
b‐ Karangiform
c‐ Subkarangiform
d‐ Anguilliform
e‐ Gymnotiform
f‐ Amiiform
g‐ Rajiform
h‐ Tetraodontiform
i‐ Labriform
VÜCUTFORMLARI
Balıkların erkek ve dişileri arasında görülen farklılıklardır.
EŞEYSELDİMORFİZM
A
C
B
D
A‐ Subterminal
B‐ İnferior
C‐ Terminal
D‐ Superior
AĞIZ DURUMLARI
Balıklarda gaz değişiminin yapıldığı en önemli organlar
solungaçlar olmakla birlikte bir çok türde deride solunumda
önemli rol oynar.
OPERKULUM VESOLUNGAÇ
Gözlerin vücuda oranla büyüklüğü türlere göre değişmektedir. Özellikle yaşam yeri, besin alma zamanı ve besin arayış biçimi ile yakın ilişkisi vardır.
Burun deliği ve benzeri duyu kanalları ve çukurlar genellikle taksonomide tür ve cins düzeyinde tanımlamalar için kullanılır.
GÖZVEBURUNYAPILARI
Barbeller duyu organlarını taşıyan pulsuz yapılardır.
BARBELLER
Kafa kemiğindeki diken ve çıkıntılar özellikle Scorpaeeniform ve Perciformlarda görülür.
BAŞTAKİ YAPILAR
Şekil‐
1
Şekil‐
2
Şekil‐1 Çene ve ağız dişlerine örnekler. A, Pylodictis olivaris; B, Chauliodus sloani; C, Sparidae’den bir türün altçene dişleri; D, Myliobatis’in ağız dişleri.
Şekil‐2 Beşinci solungaç yayının artığı üzerindeki yutak dişleri. A, Moxostoma erythrurum’un tarak biçimindeki; B, Barbatus’un yakalayıcı; C, Scardinius’un kopartıcı; D, Tinca’nın öğütücü tipte yutak dişleri.
DİŞLER
Tek ve çift olarak 2 gruba ayrılırlar.
YÜZGEÇLERVEYÜZGEÇIŞINLARI
Kaudal Yüzgeç Şekilleri
YÜZGEÇLERVEYÜZGEÇIŞINLARI
Pinnül
Adipos ve pinnüller ışınsız yüzgeçlerdir.
YÜZGEÇLERVEYÜZGEÇIŞINLARI
Pektoral Yüzgeç Çeşitleri
YÜZGEÇLERVEYÜZGEÇIŞINLARI
Pelvik Yüzgeç Konumları
• A‐Abdominal
• B‐Subabdominal
• C‐Torasik
• D‐Jugular
YÜZGEÇLERVEYÜZGEÇIŞINLARI
Yüzgeç Işınları
YÜZGEÇLERVEYÜZGEÇIŞINLARI
Ortasında ikişer delikli bir kanal sistemi oluşturan bir sıra pul vardır.
Kanallar mukus salgı ile doludur.
Basınç ve ısı değişimlerini algılar.
YANALÇİZGİ
Balıklarda renk, ya dokuların fiziksel özelliklerinden
kaynaklanan renkler veya karotenoidler, melaninler, purinler
ve piterinler gibi gerçek biyolojik pigmentlerden kaynaklanır.
PİGMENTASYON
Kafa tası, omurga ve kaburgalar ile yüzgeçleri destekleyen kemiklerden oluşur.
İSKELETVEOMUR
İÇORGANLAR
Salmonidae ve Mugilidae ailelerinde pilorik sekaların
sayısı tür tayininde önemli bir taksonomik özelliktir
PİLORİKSEKA
2
1
4
3
1‐ Sikloid pul
2‐ Ktenoid pul
3‐ Ganoid pul
4‐ Plakoid pul
PULSAYISI
A B C A=6 yaşında,
B=5 yaşında, C=5 yaşında
Balıklarda Otolitten Yaş Tayini
Otolitin Çıkartılması

Balığın
baş
kısmı
solungaç
kapağının arkasından kesilir.

Başın kesilen kısmı masaya konulur.

Gözlerin üst kısmından ikinci kesim
yapılarak beyin ortaya çıkarılır.

Otolitler
hemen
beynin
alt
bölgesinde sağ ve sol taraflarda birer tane
olmak üzere bulunurlar.

Çıkartılan
otolitler
mikroskop
lameline konularak incelenir ve yaş tayini
için koyu halkalar sayılır.
ŞEKİL 1
ŞEKİL 2
ŞEKİL 3
ŞEKİL 4
ŞEKİL 5
ŞEKİL 6
BALIK PULUNDAN YAŞ TAYİNİ





Sivri uçlu bir pens yardımıyla Şekil 6’da ki işaretli bölgelerden pul örneği alınır.
Yaş tayini için seçilecek olan pulların büyük ve simetrik olarak seçilmesi tercih
edilmelidir.
Herhangi bir çalışma ya da başka bir balıkla karşılaştırma yapılacaksa örnekler aynı
yerden alınmalıdır.
Pulun gövde içinde kalan kısmındaki koyu halkalar sayılarak balığın yaş tahmini
yapılır.
Diğer halkalara nazaran daha silik olan ilk yıl halkasının sayıldığından emin
olunmalıdır.