Karbonhidrat Metabolizma Bozuklukları I

KARBOHİDRAT
METABOLİZMA
BOZUKLUKLARI I
Dr. Mustafa ALTINIŞIK
ADÜTF Biyokimya AD
2009
1
Kan şekeri (glukoz)
düzeyi
Kan şekeri düzeyine glisemi adı verilir.
Normal sınırlardaki glisemiye normoglisemi adı verilir.
Normal sınırın altındaki glisemiye hipoglisemi adı
verilir.
Normal sınırın üstündeki glisemiye hiperglisemi adı
verilir.
2
Arter ve vena kanlarının glukoz içerikleri farklıdır. Arter
kanında vena kanından ortalama %25 mg daha fazla
glukoz bulunur.
Plazma ve serum glukoz düzeyleri, eşit kabul edilir; tam
kan glukozundan yaklaşık %15 oranında yüksektirler.
Kan glukozu tayini, vena kanından elde edilen serumda
yapılmaktadır.
3
Açlık kan şekeri, sağlıklı yetişkin kişilerde kolorimetrik
metotlarla 80-120 mg/dL, enzimatik metotlarla ise 65105 mg/dL arasındadır. 60 yaşın üstündeki kişilerde
normal sınırın üst değerleri 5-10 mg/dL daha yüksektir.
4
Kan şekeri düzeyini düzenleyen
faktörler
Kan glukoz seviyesi, glukoz
metabolizması ile ilgili bütün
metabolik yolların (glikoliz,
glikojenoliz, glikojenez,
glukoneogenez, pentoz fosfat
yolu vs.) koordineli çalışması ve
kontrolü ile ayarlanır.
5
Kan glukoz seviyesinin düzenlenmesinde, karaciğer ve
hormonların etkisi önemlidir.
Yemeklerden sonra kan şekeri yükseldiğinde fazla
glukoz, insülin hormonunun etkisiyle karaciğerde
glikojen tarzında depo edilir (glikojenez).
6
Kısa süreli açlıklarda, karaciğerdeki glikojenden
glikojenoliz sonucu kana glukoz verilir.
Uzun süreli açlıklarda, yine karaciğer tarafından
glukoneogenezle kana glukoz verilir.
7
Kan glukoz seviyesini düzenleyen hormonlardan bazısı
kan şekerini düşürme yönünde bazısı ise kan şekerini
yükseltme yönünde etkili olmaktadır.
8
Kan şekerini düşüren hormonlar:
-İnsülin: Pankreas beta hücreleri tarafından sentezlenip
kana verilir. Glukozun kas ve yağ dokusu hücrelerine
girişini sağlar. Glikoliz ve glikojenezi hızlandırır.
9
-Somatomedinler: Karaciğerde sentezlenen bir grup
küçük polipeptittir. Büyüme hormonunun büyüme
üzerindeki etkilerine aracılık ederler. Ayrıca insülin
benzeri aktiviteye sahiptirler.
-Somatostatin: Hipotalamus ve pankreas D
hücrelerinden salınır. Glukagon ve insülin salıverilişini
inhibe eder.
10
Kan şekerini arttıran hormonlar:
-Glukagon: Pankreasın alfa hücrelerinden salıverilir.
Karaciğerde glikojenoliz ve glukoneogenezi hızlandırır.
-Epinefrin (adrenalin): Adrenal medülladan salıverilir.
Glikojenolizi hızlandırır.
-Büyüme hormonu ve ACTH: İnsüline zıt etki
gösterirler.
11
-Glukokortikoitler (kortizol, kortizon, kortikosteron):
Adrenal korteksten salıverilirler. Glukoneogenezi
hızlandırırlar.
-Tiroit hormonları (T3 ve T4): Glikojenolizi
hızlandırırlar ve bağırsaktan glukoz emilimini arttırırlar.
-Human plasental laktojen: Plasentadan salıverilir.
İnsülin etkisine zıt etki gösterir.
12
Kan şekerinde fizyolojik
değişiklikler
Fizyolojik artış:
-Devamlı egzersiz
-Emosyonel durum: Heyecan, stres, korku
Fizyolojik azalma:
-Normal gebelik
-Doğumdan hemen sonra
13
Kan şekerinde patolojik artış
(hiperglisemi) nedenleri
-Diabetes mellitus
-Cushing sendromu
-Gigantizm ve akromegali
-Şiddetli tirotoksikoz
-Akut pankreatit
-Şok ve feokromasitoma atağında dolaşımda adrenalin
artışı
14
Kan şekerinde patolojik azalış
(hipoglisemi) nedenleri
-İnsülin artışı: Aşırı insülin verilmesi, pankreas beta
hücrelerinin hiperplazisi, kanseri, adenoması
-İnsülin antagonistlerinin eksikliği: Addison hastalığı,
hipopituitarizm
-Glikojen yıkılamaması: Glikojen depo hastalıkları
-Karaciğer hastalıkları
-İmmatürite: Prematüreler, ikiz doğanlar.
-Karbonhidrat metabolizma bozuklukları: Galaktozemi,
15
herediter fruktoz intoleransı
Glukoz tayin metotları
Kolorimetrik metotlar:
A) Oksidasyon-redüksiyon metotları: Şekerlerin
indirgeyici özelliklerine dayanırlar.
-Folin-Wu metodu
-Somogy-Nelson metodu
B) Ortotoluidin metodu
16
Enzimatik metotlar:
-Glukoz oksidaz metodu (enzimatik kolorimetrik
metot): Glukoz oksidaz, havadaki moleküler oksijeni
kullanarak glukozdan glukonik asit ve H2O2 oluşturur.
H2O2 , fenol ve ampiron gibi maddelerle peroksidaz
enzimi varlığında reaksiyona girerek renkli bir
kompleks oluşturur. Rengin şiddeti ortamdaki glukoz
miktarı ile doğru orantılıdır. Glukoz-PAP kitlerinde ürik
asit ve kreatininden gelen interferans azaltılmıştır.
Metot, 300 mg/dL’ye kadar lineerdir.
17
-Hekzokinaz metodu (enzimatik ultraviyole metot):
Glukoz, hekzokinazın katalize ettiği reaksiyonla ATP
tarafından fosforile edilerek glukoz-6-fosfata
dönüştürülür. Glukoz-6-fosfat da glukoz-6-fosfat
dehidrogenaz tarafından 6-fosfoglukonata okside olur;
aynı zamanda NAD+, NADH’ye indirgenir. NADH
oluşumundan dolayı meydana gelen absorbans artışı
340 nm’de okunur. Glukoz konsantrasyonu, NADH’ın
milimolar absorpsiyon katsayısı kullanılarak hesaplanır.
Metot, 500 mg/dL’ye kadar lineerdir.
18